सरकार, कलम र दुई थोपा आशु

गोकुल बिबश ढकाल
ईतिहासको यो कालखन्ड सम्म शायद नेपाली जनताले हजारौ शासकहरु देखे र भोगे, चाहे ति शासक पृथ्वीनारायणको रुपमा हुन वा बहादुर शाहको भेशमा । जङ्बहादुर वा चन्द्रशमसेरको रुपमा होउन वा मनमोहन, गिरिजा वा नयाँ नेपालका नयाँ शासक प्रचन्ड कै घमन्डताको स्वरुपतामा नै किन नहोउन । ति सबैका रुप र भेशमा तातो खरानी भन्दा केही देखिएन । भनिन्छ नि, जुन जोगी आए पनि कानै चिरेका । शाहहरुले कान चिरेर दासता, सामन्ती सोच र पाखन्डिपनाको गहना लगाएका थिए भने ०४६ साल पछी आएका प्रजातन्त्रका हिमायाती भनाउदा हरुले भ्रस्टाचार, परिवारबाद र नोकारीपनाको मुन्द्रा लगाए - कानमा भने, पन्ध्र हजार नेपालीको ज्यान जाने गरी थालिएको "प्रजातान्त्रिक र गणतान्त्रिक अभ्यास" बाट आएका शासकहरुले आज महङ्गी, हत्या र आतंकका गहना लगाएका छन ।
हिजो यिनिहरु सबै काशिका जोगीले जसरी पहेलो बस्त्र पहिरिएर जनता सँग भिख माग्थे, आज जनतालाई नाङै बनाएर लुट्न सिकाएका छन । सिंह दरवार अगाडि महिलाले नाङै बिकासको भिख माग्दा पनि यिनका घैटामा घाम लागेनन । आज जनता सबै जोगी भएका छन । सबै जोगी भएपछी भिख दिने को ? को सँग माग्ने भिख ? त्यसैले परिवार पाल्न नसकेर राम कृष्णहरु बिख पीइ आत्महत्या गर्न वाध्य भएका छन । हामी जनता चाँही लाटो कोसेरो जसरी राम कृष्णको परिवार बिचल्ली भए जसरी भोको पेट र बढेका नङ्रा देखाएर बस्न वाध्य भएका छौ । अब यहाँ सम्झन मन लाग्छ, हाम्रा पुर्खाले स्वतन्त्रताको लागि लडेका लडाईंका के अर्थ ? सुक्रराजहरु फासिमा झुन्डिएर छातीमा गोली थापेको के अर्थ ? जीवनहरु लोकतन्त्रको लागि लडेर अपाङ्ग भएको के अर्थ ? पुर्खाको बलिदानिको नाममा बनेको ट्रस्ट पञ्चेहरुको मागी खाने भाडो भएको छ, सुक्रराजहरुका नाममा बनेका स्कुलहरुमा केबल समानती र शोषक-शासक हरुका बचेँरा खेल्ने पाठशाला भएको छ भने जीवनभर अपाङ्ग बनेका जीवनहरुको नाममा ति शासकका भाई भतिजाहरुले मोटरसाईकल र महङा मोबाईल सेटहरु बोक्ने माध्यम बनएका छन । अतएब: हामीले के पायौ त आखिर ? जनताको सहि बिचार छापिने कुनै पत्रीका छैन देशमा । सबैका आवाजहरु धम्किले पेलिएका छन, निमिट्यान्न भएका छन । स्वतन्त्रताको कसम खाइ खुलेका संचार माध्यामहरु कि त कांग्रेसी मुखपत्र भएका छन, कि त तिनिहरु एमालेको महाधिबेशनको घोषणापत्र बनेर बासिरहेका छन कि त भने वाइ. सि. एल . का आतंकको गुणगान गाउँ मै ब्यस्त छन । १३० सालको राणा शासनले नदेखाएको बर्बर आतंक आज हामी खेप्न वाध्य छौ । कोही बोल्यो कि भोलिपल्टै अपहरण अनी सदा भरी बनमारा घारिको बास - खुकुरिको छप्काइले । बल्ल बुझियो, यही रहेछ, प्रजातन्त्र । यती दिन आएको रहेछ लोकतन्त्र । धन्य शाहहरु, कोइराला र अधिकारीहरु अनी बर्तमान दाहालहरु ।
पञ्चायत बखत लेखिने कलमहरु मात्र भाचिदिन्थे रे - शासकहरु । तर आज यहाँ पत्रकारको कार्यालयसङै उनैको घाटी भाचिएका खबरहरु सेलाउन नपाउदै उमा सिंहहरु गिडिन पुग्छन । शासकहरुका गलामा पाच तोलाको सुनको सिक्री हुन्छ, दाईजो प्रथाको बिरोध गर्दा अनी सत्यतामा पत्रकारिताको आफ्नो जीवन देख्ने उमाहरुको घाटिमा पाच जना होइन पन्ध्र जना लफुङाहरु पाच किलोको खुकुरीले टाउको रगेट्छन । आतंकको यो भन्दा बढी सिमा अरु के हुन्छ ? हिजो खुकुरी र बन्दुकहरु प्रधान भए, आतंकको साधन । लोकतन्त्रको बहाली पश्चात कलमहरु टुक्राउने गतिलो सहारा भएर मौलाएको छ फेरी बन्दुकतन्त्र । कृष्ण सेनहरुका जीवन समाप्ती कसरी भए भन्ने कुरो पनि यहाँ उठ्नु स्वाभाबिक छ तर समाज कता गयो ? हामी कता जादैछौ अनी हाम्रा यि शासकहरुले हामीलाई सस्तो डलरको भाउमा कतै बेचिरहेका त छैनन, मोरियार्ती त पावेलहरुलाई ? बिजुली नभएको अन्धकारमा महाकालीको कसम सम्झेर यिनिहरुले मौका छोपी भारतीय मुद्रामा त बेचबिखन गरिरहेका छैनन भन्ने प्रसँग अब अनौठो नलाग्दो भएको जस्तो छ । मुलायम सिंहहरु आउनु अनी उमा सिंहहरु काटिनु, शिवशंकरहरु आउनु अनी नारायण वाग्लेहरु थुनिनु अनी मोरियार्टिहरु फर्कनु, "जनसेनाका" कमाण्डरहरु गर्जिनु के नेपालमा कलम बलियो भएरै हो त ? या त बिचार र कलमका प्रतिमुर्तिहरु तिनै उमाहरुले सत्यताको बखानमा पत्रकारिताको मान्यता निभाएर हो ?
धेरै दियोहरु निभिसके । त्यसै त अन्धकार देश दैनिक सोर्ह घण्टा सुत्छ । महाकालीहरु बगेको बेगले भारतीय दलालहरु ब्युझन्छन तर गण्डकीको आशु सुकेर सगरमाथाको न्याउरो अनुहारमा हाम्रो देश दिनदहाडै निदमा मस्त छ । यही अन्धकारको मौका छोपी दलालहरु चन्दन ओसार्न ब्यस्त छन भने बामदेवले सुकाएका बारहरु झनै मज्जाले नग्नतामा नाच्न मस्त छन । तर उता मैनबत्तिको सहारामा जनकपुर थर्काउने उमाहरु अन्धकारैमा निर्दोश जिन्दगी खुकुरी र भालाले गिडाउन तयार छन । सतिले सरापेर कहिल्यै आमाहरुको आँखा ओभानो न्भएको यो मुलुकमा हाम्री र उमाकी आमाहरु फेरी एकचोटी चिच्याउदै रोइरहेका छन नै अनकन्टारमा बिलौना गरिरहका छन, फर्कन्छन कि फेरी उमाहरु भनेर । सुन्देलान कि हाम्री र उमाकी आमाका चित्कारहरु भनेर । तर रगतको खोली बगेको मुलुकमा आमाहरुका दुई थोपा आशुको के महत्व ? कसले सुनुदिने बिलौना ? देख्ने, सुन्ने र भोग्ने हरुका आँखाबाट मात्रै चुहिदारहेछन, आमाहरुका आशु जस्तै दुई थोपा आशु त केबल दुई थोपा आशु हजुर ।

राष्ट्रिय गीत - नेपाल नेपाल

शेखर ढुंगेल -१-१०-०९
नेपाल नेपाल नेपाल
यो मेरो नेपाल हाम्रो नेपाल
हिम्चुली को आँगन मा
मादल को ताल मा
नाच्दै हिंड्ने फुल्बारी
हो यो मेरो नेपाल हाम्रो नेपाल

---------------
कस्ट जस्तै पाए पनि
दुस्मन सीत् डटी लड्ने
हाम्रो ऊच्च वीर गाथा
राखी छाती मा चन्द्र सुर्य
गर्छौ गर्ब आफ्नै ईतिहास मा
हो यो मेरो नेपाल हाम्रो नेपाल
-------------------
हामी कहिल्यै झुकेनौ
अब पनि झुक्दैनौ
हामी फस्दैनौ दुस्मन को जालमा
हिमाल पहाड तराइ गाउँछ
एकै सुर र तालमा
हो यो मेरो नेपाल hamro Nepal

आफ्नै भावना दौतरी प्रती

आचार्य प्रभा, अमेरीका

आफ्नो यात्राको झन्डै दुई दसक बित्न लाग्दा पनि यो यात्राको तीर्खा मेट्न सकिन। हुन पनि हो। जो कोहिमा प्रतिभा छ, प्रष्फूटन गर्ने ठाउँ छैन। कला छ, स्थान छैन, भावना र चाहना छ, हौशला छैन भने त्यस्ता प्रतिभाहरु त्यसै सेलाएर, मरेर जान्छन। तर अहिले हामीले त्यस्तो ब्यथा झेल्नु परेको छैन। यस्तै आफ्नो प्रतिभा पोख्ने बिसौनी पाएकाछौँ। हामीले सबै अनलाइन पत्रीकाहरु प्रती अनुग्रहित हुनै पर्छ। एक जमाना त्यस्तो पनि थियो। जतिबेला आफ्ना रचना हरु झोलामा बोकेर छपाइ माग्ने अनुनय बिनय गर्दै हिंड्नु पर्दथ्यो तर अहिले हामीलाई त्यस्तो परिस्थितीसँग सामना गर्नु परेको छैन। त्यो आफ्नो रचना छापिए वापत रु‍ एकसय पाउदा पनि हामी कत्ती हर्षित हुन्थ्यौ। महिनामा यौटा रचना छापिए भने हामीमा खुशीको सिमाना रहदैनथ्यो। त्यही एकपटक छापिएको रचना पढेर नै मलाई त दिनको पच्चिस-तीस वटा मेरा शुभ चिन्तकहरुका पत्रहरु आउँदथे। हो त्यही पत्रहरु नै मेरा लेखनयात्राका प्रेरणाहरु हुन। म ती पाठक र मेरा प्रेरकहरुलाई कहिल्यै भूल्न सक्दिन। वहाँहरुका प्रेरणाले नै मलाइ यहाँ सम्म आज ल्याइपुर्याएको छ। म सबैप्रती हार्दिकता प्रकट गर्दछु। आज म बिदेशमा छु ता पनि आफ्ना मनका भावनाहरु बिसाउने चौतारी पाएर म आफ्नो भावनाहरुलाई सबै सामु पोख्न सक्षम भैरहेकिछु जसरी आज दौतरिको छात्तिमा मेरा भावना र चाहनाहरुलाई सबै सामु छरी रहेकी छु। आशा छ म आफ्नो देशमा नभए पनि मेरा श्रीजनाहरु मेरो देशमा जीवन्त हुनेछन। जसरी मैले ''परदेशबाट''भन्ने कबिता सङ्रह आफ्नो देशको सम्झनामा समर्पण गरें जस्लाई अलिक ढिलै भए पनि दौतरिले सार्वजनिक गरिदियो। दौतरी म तपाईं प्रती आभार प्रकट गर्दै त्यही सङ्रहभित्रका एउटा कबिता सुम्पदै छु। आज्ञा अवश्य दिनेछौ दौतरी जुन कबिता ले २०५४ मा राष्ट्रिय पुरस्कार ग्रहण गरेको थियो। म मेरा पूराना शुभचिन्तक हरुमा फेरी यो कबिता मार्फत झुल्किन चाहन्छु दौतरिको सहारा लिएर ।

''नासो''

जिजीबिषाको खोजिमा उस्ले
कयौ पटक सर्टिफिकेट्लाई
फोटो कपी गर्दा गर्दै
अब त ---उस्को प्रमाणपत्रको
असली रूप नै मेटिसकेको छ ।
अनी--- असंख्य पाषाण मुर्तिहरुसँग
बिन्ती चडाउदा चडाउदै
उस्को अभिष्ट माथि
बज्रपात हुँदै गैरहेछ।
नौलो,नौलो भलाद्मिका अनुहारहरु
पढ्दा पढ्दै अब त ---,
ऊभित्रका आकाक्षाका अक्षरहरु
क्रमश:मेटिदै गैरहेछन।
आज एउटालाई भेट्ने
भोली अर्कोलाई सिफारिस
चडाउने क्रममा
उस्को आयु पनि छोटिदै गैरहेछ।
दिनानुदिनको दौडाइमा
ऊ त्यही रह्यो,त्यस्तै रह्यो ,
बरु ---सर्टिफिकेटले बुढ्यौलिको रूप फेर्यो
उस्को टाउकोमा सेत्ताम्मे कपास फूले
त र ---उस्ले जिजीबिषाको
अडान पाउन नसकी
लाछी मन लिएर म्रीत्यु पर्खिन
वाध्य हुनु पर्‍यो,
प्रमाण पत्रलाई केवल
''नासो''सम्झेर
बाँच्न मन्जुर हुनु पर्‍यो ।

(२०५४ साल मा नव कविता राष्ट्रिय पुरस्कार प्राप्त भएको कबिता )

के भनु र खै?

आज नेपाली खबरमा त्यही छायो जस्ले सबैलाइ नरमाइलो बनायो। एउटा अबला नारी,वरीपरी दर्जनौं गुण्डा। कलम बोक्ने ती साहासी महिलाको खुकुरी बोकेका कायरहरुले जिबन खोसे। नेपालमा आजकाल मानब अधिकार त हराइसक्यो। आमाका कोख रित्तीने,पत्निका सिन्दुर पुछिने, दुधे बालक टुहुरिने दिनानु दिन भइरहन्छन, तर उमा सिंहको हत्याले हामीहरु पशु भन्दा पनि तल गयौं कि झस्काइरहेको छ। अब त शान्ती भयो कि भनेको हामी झुक्किएछौं। भोली कसैले अपराध गरेको आरोप लगाउला, कसैले कारबाही गर्ने बचन देला तर मर्ने मार्ने काम भुतपूर्व शान्ती क्षेत्र नेपालमा रोकिने भएन।

भोलीको नेपालका बाटा धेरै छन, सबैले भन्छन हामी झन अग्रगमन तिर लम्किदै छौं। कतै हामीले एकै फड्कोमा मानबताकै छलागं त पार गरेनौं? । देश बिकासको नाममा, नया नेपालको नाममा आज हामीलाइ बाच्न पनि मुश्किल भएको छ। घरबाट निस्के भरे फर्किने हो कि होइन पत्तो छैन,आज थाकेर सुतेको ज्यान भोली उठ्ने हो कि होइन ग्यारेन्टी छैन। हामी अनिस्चित नेपाल तिर लम्किदै छौं। जत्था जत्था झुन्ड झुन्डमा बाडिएको बर्तमान नेपाले त्यसै त हामीहरुलाइ हिनताबोध गराइरहेको छ, उमा सिहंको घटनाले त मुख नै बन्द गरायो। अनुहार नै कालो बनायो। के भनु र खै?

माघी, कमैया र कम्लरी

बसन्त-

प्रत्यक बर्ष माघे संक्रान्ती लाई नेपालका आदिबासी थारु समुदायले माघी पर्बको रुपमा मनाउछन। घर्-घरमा जाड-रक्सी बनाईन्छ। सुङुर काटिंछ र ढिक्री पकाईन्छ अनि नांच गान गर्दै रमाइलो हुन्छ।आफ्नै परम्परागत किसिमका बिशेष खानेकुरा पाक्छन। अनि कोसेली बोकेर नातेदारको घरमा गै शुभ-कामना आदान प्रदान गर्ने चलन छ। केहि बर्ष पहिले सम्म जाडले मात्तीएका र अतिहुदा बाटोमा लडीराखेका हुन्थे। र यो क्रम आजकल कम भएको हुनुपर्छ। यो महत्वपुर्ण सास्कृतिक पाटो सङै अरु दुईवटा पक्षहरु माघी सङ जोडीएर आउने गर्छन। पहिलो हो कमैया र कम्लरी प्रथा अनि दोश्रो हो अधीया प्रथा। माघी यो समुदायको नंया बर्ष पनि हो। धेरै बाचा-बन्धन र ब्यवहारीक कुराहरुको सुरुवात र अन्त्य यसै समयमा हुने गर्दछ। अन्य जात जातीले यो पर्ब आफ्नै तरिकाले मनाउछन्। थारु बस्तीमा हुर्केको, बढेको नाताले आफुले देखेका कुराहरुमात्रै यहा राख्ने जमर्को गरेको हुँ।

कमैया प्रथा अहिले त उन्मुलन् भैसकेको छ। उनिहरुको बिभिन्न मागहरु पुरा गराउन भलै अझै आन्दोलन् गर्न किन नपरोस। दश बर्ष अघि सम्म पनि यो नराम्रो प्रथा हो भनेर सायदै कमै मान्छेले लिन्थे होला। अझै पनि स्कुल जाने उमेरका केटीहरु कम्लरी बसेकै होलान-ठुला नेता देखी सहरियाहरुको मा। तर यो निकै कम् भैसकेको छ। मेरो बिचारमा कमैया र कम्लरी प्रथा दास प्रथाकै आधुनिक र अर्को रुप हो। श्रम शोषण त छदै छ। यो सङ सङै मानसिक, सामाजिक, कम्लरीहरुको यौन शोषण हुन्छ। न्युन पारिश्रमिकमा काम गर्ने, काम गर्ने समय निस्चीत नहुने-उठे देखी नसुते सम्म काम गर्नु पर्ने। बिरामी भयो भने उपचारको कुनै ब्यवस्था नहुने। लाउने खाने को त कुनै कुरै नहुने। कमैयाले बाहिरको काम गर्ने-खास गरि खेतिपाती सम्बन्धी काम। कम्लरीले घर भित्रको सबै काम-नानी बाबु हेर्ने देखी लिएर भान्साको काम गर्नु पर्ने।

मैले त्यति बेला देखे अनुसार हाम्रो गाउ तिरका थारुहरु तिन खालका थिए आर्थिक अनि सामाजिक हिसाबले पनि। सबै भन्दा तल त कमैयाहरु हुने नै भए । अनि त्यसपछि अरुको जग्गा अधिया जोत्ने र नम्बर एक आफ्नै जग्गा भएका अलि सम्पन्न। आफ्नै सम्पत्तीले खान लाउन पुग्ने। नम्बर एक समुहका अलि पढे लेखेका पनि। अनि केहि हल गोरु वा राङा भएकाहरुले अरुको जग्गा अधीया जोत्न पाउछन। गोरु भन्दा राङा नै जोत्ने। त्यसको फाईदा भनेको जोत्ने बेला सम्म जोत्यो अनि बुढो भयो भने मो:मो जिन्दाबाद। गोरुलाई त्यसो गर्न मिलेन। बिचरा एक हल राङा पनि नहुनेहरु कमैया बस्नु पर्ने। परिवार नै अरुको घरमा। बाउ कमैया, आमा ओर्गीनि, छोराहरु गोठालो, छोरिहरु कम्लरी। प्राय जसो लोग्ने मान्छे जुन घरमा कमैया बस्यो त्यही घरमा आइमाई ओर्गीनि हुने। छोरिहरु पोखरा, काठमान्डौ तिर। कतिपय त्यतै हराएर गए। मेरै छिमेकी परिवार आफ्नी हराएकी छोरि खोज्दै हिडेको देखेको छु। ओर्गेनी र कम्लरीको यौन शोषण पनि हुन्छ। त्यसको कुनै सुनुवाई नै नहुने। एकजना जमिन्दारको बिग्रेको छोराले बाबु आमाकै अगाडी छोरिलाई जबर्जस्ती बलात्कार गर्थे। त्यसको कसैले प्रतिकार गरेको मैले थाहा पाइन।

खुशीको खबर के छ भने यी प्रथा र बिकृतीहरू बिस्तारै कम हुदै छन। आशा गरौ यो माघीमा गत साल कमैया, कम्लरी र ओर्गिनि बसेकाहरुले पुन नयां सालमा नबिकरण गर्न नपरोस। बास्तवमा यो एककिसिमले दशकौ देखी चलि आएको हुदा जिबन पद्धति बनिसकेको थियो। अनि सामाजिक संरचनामा घुसेको थियो। अब आफ्नो काम आफैले गर्ने बानि बसाल्ने र आफ्नो जग्गा आफुले जोत्न सके मात्र राख्ने गर्‍यो भने यो प्रथा कम होला। अर्को तिर ति गरिबहरुको जीबन यापनको बैकल्पिक ब्यवस्था गर्नु पर्छ।

एकपटक फेरि: सखिए हो माघकी गुरि गुरि जांड

आकार पोष्टको ब्लग-यात्रा

कुरा कहाँबाट सुरु गरौँ आफैँ दुविधामा छु । म आफैँ अलमल मा छु, अनि यही अलमल र दुविधा का बिच पनि केही लेख्ने कसरत गर्दैछु । पेशाले म विद्यार्थी जो ब्याचलर लेभल दोश्रो वर्षमा पढ्दैछ, अनि यसो कहिलेकाँहि सोच्छु, ब्लग को नशा किन यस्तो विधि लागेको होला । नशा त नशा नै हो नि, नशाको प्रकार जस्तो भएपनि ।

जब जब नेपाल को सन्दर्भमा ब्लग को इतिहास, खोतल्न थालिन्छ तब म त्यही सबैले मानिआएको, शाहीकदम सम्म पुग्छु । मलाई थाहा छैन, कहिले देखि नेपाल मा ब्लग अस्तित्वमा छन्, तर सबैले भन्ने गरेका छन्, उही ज्ञानेन्द्र को पाला देखि त हो नि ।

यहाँहरु कतिजनालाई थाहा छ, ब्लग भन्ने कुरा प्राय: सबै सोसल नेटवर्किङ साइटमा राखिएको छ, भलै नाम जे राखिएको भएपनि । यति भुमिका बाँधिसकेपछि, भनौँ मेरो ब्लगिङ इतिहास जुलाई २००६ देखि सुरु भयो, याहु को ३६० डिग्री http://360.yahoo.com/aakar19 पेजबाट । पहिलोपटक ब्लग भनेर याहू को पेज मा देख्दा के गर्ने होला, भनेर केही समय त अलमल मा परीयो तर फेरी खै, कसरी आफैँ ब्लग भनेको त आफ्नो लेख्ने चिज पो हो त भनेर ज्ञान आयो । ब्लगमा केही कुरा त राखेँ तर कहिले पनि आफूले लेखिन, आफूले लेखिन भन्ना को मतलब कपि पेष्ट गर्दैबसेँ, भनौँ न मलाई मन पर्ने परिकारहरु को कलेक्सन थियो त्यो । अब ब्लगबारे चुरो कुरो नबुझी, यसको उपयोगिता नबुझि, ब्लग भन्दैमा लेख्ने कुरा त पक्कै आउँदैनथियो । हो, आएन, म कपी पेष्ट गर्दै रहेँ, याहू ३६० मा अनि साथीहरु बनाउँदै गए, कारण खासमा याहू को ३६० पेज, सोसल नेटवर्किङ पेज थियो ।

एकपटक कान्तिपुर दैनिक मा दिनेश वाग्लेको ब्लग बारे सानो जानकारी छापिएको रहेछ, अन्तिम पृष्ठमा, जसमा भनिएको थियो “ब्लग” भन्ने शब्द टाइप गरेर सर्च गर्नासाथ हजारौँ साइटहरु देखापर्छन्, अनि ब्लग का लागि हिजोआज स्पेश निशुल्क उपलब्ध छन् । त्यती भनेपछि के चाहियो र, सर्च गरे गुगलमा पहिले नै ब्लगर भन्ने साइटमा छिरियो, अनि यतै हराइयो । अनि त्यसबखत रजिस्टर गरिएका ब्लगहरु अस्तित्व मा पनि छैनन् । करिब डेढ वर्ष अगाडि जति, फेरी एउटा ब्लग बनाए आकारपोष्ट, अनि यसैलाई निरन्तरता दिइरहेकोछु । अनि मैले भन्न छुटाउन नहुने कुरा, ब्लगमा आफ्नै विचार लेख्न रुपेश सिलवाल http://nepal.mypodcast.com/ ले नहौस्याएका भए, सायद म अझै कपि पेष्ट गर्दैमा व्यस्त हुन्थेँ होला ।

कहिलेकाँहि गफ पनि, दिक्क लाग्दो हुन्छ । म बुझ्छु तपाईहरु यस्तै यस्तै सोच्दैहुनुहुन्छ होला ! तर अब हाम्रो नेपालियन जी ले फर्म्याट नै त्यस्तो दिनुभएको छ, आफ्नो ब्लगिङ इतिहास भनेर, भने म के गरौँ हैन र ?

आकार ले आफ्नो ब्लग “आकारपोष्ट” को चर्चा नगर्ने त कुरै भएन । खासमा भन्दा, म आकारपोष्टलाई सबैकुराको सम्मिश्रण भन्न रुचाउँछु । सायद घमन्ड गरेको पनि ठहर्ला तर ब्लगमा टेक्निकल विषय देखि लिएर राजनिति सम्म का कुरा गरिएकाछन् । अनि व्यङ्ग्य देखि लिएर खबर समेत अटाएका छन् ब्लगमा, त्यसमध्ये पनि प्राय: पोष्टहरु नेपाली मै लेखिएकाछन्, अत: आकारपोष्टलाई नेपाली ब्लग भन्दा पनि फरक नपर्ला । तर आकारपोष्ट मेरा दैनिक गतिविधि समेटिएका पर्सनल डायरी भने हैनन् ।

खासमा लेखाइ भनौँ या ब्लगिङ भनौँ यो पनि एक प्रकार को नशा नै रहेछ । यसो सोच्दा, लेख्ने कुरा के होला र जस्तो लाग्थ्यो ? स्तम्भकार ले पत्रिका मा कसरी लेख्न सकेका होलान् जस्तो लाग्ने गर्थ्यो ? तर अहिले थाहापाइसकेँ कि, लेख्न कोशिस मात्रै गर्ने हो भने, धेरै लेख्न सकिँदोरहेछ, आफ्ना मनलाई छताछुल्ल पारेर ब्लगमा राख्न सकिँदोरहेछ । मलाई पनि खासमा त्यस्तै लागिरहन्छ, हरपल अनि हरेक चिज आफ्ना लेखनीका विषयवस्तु बनाइहाल्छु तर मन मा आएका सबै भावना खै किन हो, लेख्न सकिरहेकोछैन । अनि मुटुमा हात राखेर भन्दा, भर्खरै लेखिएको पोष्ट “आक्रमण र विरोध” http://www.aakarpost.com/2008/12/blog-post_23.html भन्ने पोष्ट मलाई अहिलेसम्म चित्त बुझेको पोष्ट हो । भ्याएसम्म, ब्लगमा हाजिर भैरहेको हुन्छ, विभिन्न वाहाना मा । कहिले फोटो ब्लग को निहूँ गरेर त कहिले अडियो ब्लग को निहुँ गरेर । अनि अहिलेसम्म सन्तुष्ट छु, आफ्नो लेखाइबाट अनि अझै सुधार को प्रयास पनि गरिरहेको छु । अझ, ब्लगमा आउने कमेन्ट ले त जुरुक्कै उचाल्छ, अत: सम्पुर्ण ब्लगर मित्रहरुलाई यहीँ बाट नै हार्दिक धन्यवाद पनि दिन चाहन्छु यहाँहरुको ताली र गाली का लागि।

ब्लग मुख्यत: आफ्नै कुरा राख्ने ठाउँ हो । यस सिलसिला मा नेपाली ब्लगरहरु शिष्ट नै मानिन्छन् कारण प्राय: ब्लगरहरु मनपरी बोल्दैनन् । अनि कहिलेकाहीँ भाषिक ज्ञानको कमी या भनौँ टाइप मिस्टेक भएर, अर्थ को अनर्थ लागेका ब्लगहरु भने प्रशस्त नै भेटिएलान । साँच्चै, भन्दा, हामी व्याकरण मा चाँहि त्यति सारो चासो दिइरहेका छैनौँ । तर सकेसम्म म व्याकरण मा चाँहि ह्रस्व, दीर्घ को नियम भने पालना गर्ने कोशीस गर्छु, अरु कुरा त त्यस्तै हो, नेपालीमा अंग्रेजी भने सँगसँगै जोडिएर आइरहेकाहुन्छन्, प्रत्येक वाक्यमा ।

मलाई सँधै अचम्म लाग्ने कुरा के हो भने, कुनै ब्लगर ले केही कुरालाई आफ्नो तर्फबाट मात्रै विश्लेषण गरेको छ भने, हामी पनि हो मा हो नै मिलाइरहेका हुन्छौँ, प्राय: अधिकांश सन्दर्भमा । हामी विरलै मात्र हाम्रा ब्लगहरुमा अरुको फरक दृष्टिकोण पाइरहेका हुन्छौँ । सायद, ब्लगरहरु एकै किसिम ले सोच्न् कि जस्तो पनि लाग्ने गर्छ कहिलेकाँहि ।

अनि प्राय: म आफूले भ्याएका र जानेबुझेसम्मका सबै ब्लगहरु हेर्नेगर्छु । मलाई लाग्छ, लेखेर मात्र केही हुँदैन, अरुले लेखिएको पढिएन अरु को विचार बुझिएन भने, आफूले लेखेर मात्र पनि केही काम छैन । यहाँ नाम तोकेरै यही ब्लग हेर्छु भन्ने छैन, लिस्ट धेरै लामो छ । हुन त म पेशाले विद्यार्थी तर फुलटाइम ब्लगर जस्तो लाग्छ, आफुलाई किनभने म प्रत्येक पटक अनलाइन चहार्दा ब्लग मै डुलिरहेको हुन्छु ।

मैले सुनेको पहिले “ब्लगान” BLOGAN भन्ने एउटा समूह बनेको थियो रे, नेपाली ब्लगरहरु को । तर त्यसको बारेमा खासै थाहाछैन, अनि अहिले त्यो अस्तित्वमा पनि छैन । मैल जानेसम्म, त्यो समूह उही हाम्रा स्थापित ब्लगरहरुका इगोका कारण छिन्नभिन्न पुगेको हो । अनि अहिलेसम्म, ब्लगरहरुको कुनै पनि संगठित समुह गठन भएको छैन । बाहिर जति चर्चा अनि परिचर्चा हुन्छ, त्यती सहयोग गर्न ब्लगरहरु हिच्किचाइरहेकाछन्, यो मेरो अनुभव हो । जब मैले ब्लग सुरु गरेँ, तब मैले नाम चलेका केही ब्लगरहरुलाई ईमेल पनि गरेको थिँए, सहयोग को अपेक्षा राखेर तर अफसोच कतैबाट केही सल्लाह, सुझाव पाइएन । अनि अहिले, आकारपोष्ट जति साजसज्जा अनि तौर तरिका मा आएको छ, बिलकुल आफ्नै क्षमता का कारण हो । सायद यसैकारण ले होला, म भने नयाँ आउने या जोकोहीलाई पनि सहयोग गर्न हरदम तयार भएर बसेको छु । मैले जुन प्राविधिक कठिनाइ भोगेँ, त्यती अरुले भोग्नु नपरोस् भन्ने अपेक्षा मैल राखेको छु, अनि खुशी लाग्छ, महिना मा यस्तै १-२ वटा ब्लगसम्बन्धि जिज्ञासाहरु आइरहेका हुन्छन्, इमेलमा ।

सायद मैले, धेरै गफ गरेँ जस्तो छ । लौ, यस्तो मज्जा को प्ल्याटफर्म जुटाइदिने दौँतरीलाई त झन्नै भुसुक्कै बिर्सीएको । त्यो पनि नेपालियन जी को प्रश्न ले सम्झाइदियो । सायद मैले दौँतरी चिनेको ६-७ महिना भयो होला । हो त्यस्तै केहि समय भयो होला, जब यहाँ उपराष्ट्रपति ले हिन्दी मा सपथ खाएर बब्बाल मच्चाइरहेका थिए । हो त्यती नै खेर दौँतरीलाई चिनेको हुँ, या भनौँ पढ्न थालेको हुँ । दौँतरी खासमा नाम अनुसार कै काम गर्न सफल भएको छ । सायद नेपाली ब्लग इतिहास मा सहकार्य को उदाहरण दौँतरी भन्दा अरु कुनै ब्गलग मा पनि पाइँदैन होला । साँच्चै, धेरै मित्र कमाउन सफल भएको छ, दौँतरी । अझ, ब्लग भित्र ब्लग भन्ने नयाँ सन्दर्भ ले त, हामीलाई झनै हौस्याइरहेको छ, सबैको अनुभव पढ्न पाइएको छ । अनि मेरो पनि केही शब्द राख्नपाएको मा दौँतरी टिमलाई हार्दिक धन्यवाद दिन चाहन्छु । दौँतरीका दौँतरीहरु बढ्दै जाउन यही शुभकामना छ ।

फेरी पनि आफ्नै ब्लगको कुरा गरौँ, एउटा सुचना नै भनौँ न, साहित्य प्रेमी दौँतरीहरु अझ भनौँ गजल प्रेमीहरुलाई लक्षित गरेर, आकारपोष्टबाट “बुलबुल” नामक एउटा साहित्यिक रेडियो कार्यक्रम अनलाइन बज्नेगरेको छ । आशा छ, सुन्नुहुनेछ । धन्यवाद !!!

आकार पोष्ट हेर्न कृपया : http://www.aakarpost.com/ वा www.aakarpost.blogspot.com मा क्लिक गर्नु होला ।

बाडुल्कीको तरङगमा

प्रबिण थापा
धादिङ, हाल इटली
बाडुल्की लाग्छ भन्थ्यौ तिमीलाई मेरो सम्झाइमा
बिर्सीयौकी के हो कुनी थोरै दिनको बसाइमा
न कुनै खबर आयो न त बाडुल्की नै लायो
आशाहरु देखाएर निरास पारे जस्तो भयो
के थाहा कुनी अर्कै मनले ठुलै आशा छर्योकित
बाडुल्किको तरङगमा रङ नम्बर पो पर्‍योकित

किन हुन्छौ सिरीयस हास्न सिक भन्दै
मनभित्रको चाहानलाई पुर्ने खाडल खन्दै
छोडि गयौ इच्छाहरुलाई काडे तारले बारी
मलाई पार्यौ दोधरमा वारी जाउकी पारी
न सम्झनाले तिम्रो साम्झनाले अन्तै डेरा सर्योकित
बाडुल्किको तरङगमा रङ नम्बर पो पर्‍योकित

कहिलेसम्म रोइ बाच्ने पिरै पिर बोकी
बुझेर नि नबुझेको जस्तो गर्या हो कि
भनी हाल मनको कुरो किन पार्ने गाठो
प्रेम पनि हुँदै हो नि जीवनको एउटा पाटो
हिर्दयको कुन भित्र मेरो माया मर्योकित
बाडुल्किको तरङगमा रङ नम्बर पो पर्‍योकित

परिचय प्रभा आचार्यको कबिता संग्रह परदेशबाट

यो कबिता सङ्रह मेरो लेखनक्षेत्रको डेढ दसक पछी प्रकाशनमा ल्याएको हो यस्मा सबै कबिताहरु बिभिन्न पत्रीकामा प्रकाशित भएका छन र कत्ती भने अमेरिका भित्रिएपश्चातका छन यो कबिता सङ्रहमा देश प्रतिको माया,पर्देशको पीडा,नारिहरुको बेदना,मान्छे कसरी इछ्याहरुको कमारो बन्छ, मान्छेहरुमा किन अहमताले बास गर्दछ? अनी मनहरु किन र कसरी बिभाजित हुन्छन?, अनी कबिता के हो ?भन्ने कुराहरु जस्ता मैले समेट्न खोजेकी छु । २०६३ सालमा प्रकाशित सङ्रहको बिमोचन कार्यक्रम काठमाडौंमा भब्यताको साथ डा. गोविन्द राज भट्टराई को प्रमुख आत्तित्थ्यमा र बिष्णु बिभु घिमिरेको सभापतित्वमा बिमोचन भएको थियो। म परेदेशमा नै भए पनि आफ्नो देशबाट पलायन भएको आभास नहोस् भन्नकालागी मैले यो सङ्रह निकालेकी हुँ र यो सङ्रहको अमेरिकाको कोलोराडोको बोल्डरमा पनि प्रमुख अतिथी नेता बेनुप राज प्रसाइ र कोलोराडो च्याप्टरका नेपाली साहित्य समाजका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र गदालको सभापतित्वमा एक साहित्यिक कार्यक्रममा बिमोचन गरिएको थियो। यस भित्रका केही कबिताहरु:

१)'' पीडाको अर्को रूप नारी ''
ऊ स्वास्नी मान्छे
मुटुको दहबाट कसैलाई
एक अन्जुली माया उघाएर
दिन सक्छे ,
तर ---बदलामा उस्ले
स्वार्थिपनको उपहार पाउन सक्छे ।
ऊ स्वास्नी मान्छे,
आफ्नो शरीर पस्केर
कसैको भोक मेटाउन सक्छे
तर ---सट्टामा उस्ले
घ्रीणाको उपनाम पाउन सक्छे ।
मुटु रित्याएर माया दिनु
शरीर पस्केर भोक मेटाइदिनु
अन्त्यमा ---उस्ले
जीवनभरी अभिश्राप पाउनु र
जुठेल्नाको फ्याकिएको जुठो हुनु हो
अनी ---स्वास्नी मान्छे हुनुको अर्थ
पीडाको अर्को रूप हो ।

२)''मन बिभाजित भएपछी''
आगन एउटै भएर पनि मन बिभाजित भएपछी
छानो एउटै भएर पनी
बिचारमा फरक परेपछी
आफ्नो पनि बिरानो हुदो रहेछ ।
छहारि एउटै भएर पनि ब्यवहाँरमा फरक परेपछी
घरपनी भिन्न लाग्दोरहेछ
आकाश एउटै भएर पनि
स्वार्थ अनायस उब्जिए पछी
धर्ती एउटै भएर पनि
पाइला बेग्लै चालेपछी
माटो पनि बिभाजित हुदो रहेछ ।
देश एउटै भएर पनि
स्वार्थ अनेक भएपछी
भाषा एउटै भएर पनि शास्त्र अनेक भएपछी
आफ्नै मुलुक पराइ लाग्दो रहेछ ।

३)''पराइभूमिमा छट्पटाइ रहेछु''
दुखेका चोटहरुमा
शान्त्वनाको मल्हम लगाउदै
म,
आफ्नै देशको झझल्को
आँखामा टसाएर
पराइभूमिमा भौतारिरहेछु ।
शायद ---बिवस्ता नै हो कि ?
आफ्नी आमाको न्यानो स्पर्श
बिर्सनु पर्ने
कि ---बाध्यता थियो ?
मैले आफ्नो माटोबाट
बिस्थापित हुनुपर्ने ।
चाहे जे होस्
म सूर्योदयको बिहानिमा
आफ्नी आमाको सम्झनामा

एक अन्जुली पानी चढाउछु
म ,
रङिन क्षितिजलाई नियाल्दै
मनको बगैचाबाट स्वछ फूल चडाउछु ।
खोसिएका हासोहरुमा
आश्वासनको रङ पोत्दै
म आफ्नै देशको माया
छात्तिमा बोकेर
पराइभूमिमा छट्पटिइ रहेछु

कविता - तिम्रो बारे

बिजयकुमार श्रेष्ठ,
धादिङ्ग कटुन्जे (हाल ईराक)

गजल लेख्ने गजलकार होईन म, न त गितकार नै परे
अनयासैमा केवल दुई चार शब्दमा मनका तरङ्गहरु कोरे ॥
सोचेको थिएन हाम्रो भेटघाट यति छिटो हुन्छ भन्ने बारे
कसैबाट सुन्न थाले दौतरी ब्लग बनि गुगलमा छाको छ रे ॥
कम्प्युटरको सहारा लिई गुगल सर्चमा घुम्न थाले
दौतरीको माया पाउन गुगल सर्चमा आई डि फाले ॥
गुगल सर्चको माध्यमबाट तिमीलाई पाईकन छाडे
जानी नजानी तिम्रो लागी उपहार रुपी शब्दजाल बाडे ॥
साधुवाद छ दौतरी तिमीलाई हाम्रो मित्रताको बारे
रहि छौ तिमी मित्रताको शिखर चुम्न सिकाउने सितारे ॥

हैन गिरिजाले भनेको सांच्चै हो कि क्या हो?

नेताले माइक पाए पछि के? बोल्न त भरमार बोलीहाल्छन माइक छोड्ने झन नामै लिदैनन। बहुदल आएपछी अरू केही नभए पनि नेताहरुको बोल्ने भाषणमा त खुब बिकास भाको छ। बिकासको खोया नभए पनि भाषणमा चै नेपाली जनता बिश्वकै सुखी र भाग्यमानी छन। बहुदल आए पछि आकाशै छुने नेता गिरीजा हुन। कहिले कुनै गफ चियाको कपमा आएको तुफान भन्थे कहिले भने यांहा ग्र्यान्ड डिजाइन छ भनेर कुर्लन्थे। खोइ के हो त्यो ग्र्यान्ड डिजाइन कसैले छारो फोर्सो बुझेका होइनन। कम्नियुष्ट भने पछि गिरिजा तिन कोष परैबाट चिढिन्थे। अब कम्नियुष्ट नेता निकै फुर्तीला, खुब भाषण दिने, गिरिजालाइ टेन्सन। कसरी भीत्ता लगाउने तिनीहरुलाइ, अनि जांहा पनि त्यही डाइलग पेल्थे, "कम्नियुष्ट जे बोल्छ त्यो गर्दैन जे गर्छ त्यो बोल्दैन"। गिरीजाले आफुले भनेको चाही के पो गरेका थिए र अनि उनको त्यो डाइलाग सधै हासोमै उडाइन्थ्यो। हुन त गिरीजा आफु केही गर्ने नै भन्दैनथे गर्नै के पो पर्यो र? अहिले त गिरीजा थलै परेका छन के कुरा गराइ भो?

कुरो सबैलाइ थाहा भएकै हो, माओबादीले कब्जा गरेका सम्पती सबै फिर्ता गर्ने। अस्ती भर्खरै हो प्रचण्डले कब्जा गरिएका सबै सम्पती फिर्ता गर्ने ३ महिना म्याद दिएका । के भन्ने खोइ, आफ्नो सम्पती पाउन पनि प्रचण्डकै कृपा चाहिने। प्रचण्डको कथा उही बिरबलकै खिचडी त होला नी, तर पनि आफ्नो सम्पती दिन्छु भने पछि खुसी नहुने कुरै भएन। तर आजको कान्तीपुर पढेर पो झसंग भए, गिरीजाले ठिकै भनेका हुनकी भन्ने। हिजै मात्र माओबादीको जथ्थाले तेह्रथुममा अरुण तेस्रो आयोजनाको २० रोपनी जग्गा कब्जा गरेर त्याहां आफ्ना कार्यकर्तालाइ घर टहरा बनाउन लगाएछन। कारण चाही खेरा गएको जग्गा उपभोग गर्न त्यसो गरेको रे!कुरा पनि कस्तो? अब मेरो खल्तीमा सयको नोट छ मैले खर्च गरिन भनेर अरुले खोस्ने त? बुझी नस्क्नु छ बा यो माओबादीको राजनिती! भन्न त तेह्रथुमका सि.डि.यो ले जबरजस्ती जग्गा कब्जा गर्नेलाइ कडा भन्दा कडा कारबाही गर्ने रे। तर बामेदेबले एक घन्टी फोन हाने पछि कुं गरेर बस्ने त होलान नि सि.डि.यो साप!

पशुपती नाथले कल्याण गर भनुम भने पनि पशुपती पनि पोलिटिक्समा छिरी हाले। अर्को साल पशुपतीलाइ पनि चुनाबमा टिकट मिल्ला जस्तो छ। कता फर्कने हो अब खोइ?
आज एउटा साथीले भन्थ्यो के रे "बुझीस नेपाल सोमालिया जस्तै हुन्छ, २-४ बर्षमा सरकार छरकार केही हुदैन,जिल्लै पिच्छे प्रधान मन्त्री हुन्छन"। मैले नि भने अहिलै नै सोमालिया भन्दा खत्तम भइसक्यो नि नेपाल। ति सोमालियाका पाइरेट्स भन्दा कम छन त वाइ.सि.एल? कमसे कम सोमालियाका पाइरेट्सले पानी जहाज मात्रै कब्जा गर्छन,यि वाइ.सि.एल ले त दौडने बाख्रा पाठा देखी गुड्ने गाडी सम्म केही बांकी राख्दैनन्। बरु नेपाल सोमालिया भएकै जाती। त्यही फेबातालका २-४ वटा डुगां कब्जा गरे मात्रै । नत्र भने पानी जहाज नेपालमै आउदैन,वाइ.सि.एल हेरेका हेरै। तपाइहरु नरिसानुहोस है पाठक बृन्द, अब देखेको कुरो त भन्न पाइयो नि है? आफ्नो देश भनेर के गर्नु सब भन्दा थर्ड क्लास काम त्यही हुन्छ। यस्सो चिया खर्च दिए पछी काम नहुने ठाउ कहीं छ त?

ब्लग लेखन र यसका चुनौति ।

सन १९९४ मा Justin Hall ले शुरु गरेको links.net भन्ने विश्‍वकै प्रथम बल्ग शुरु हुँदा यसको विकासक्रम यसरी जाला भनेर सायदै कसैले सोचेका थिए होलान । आज ब्लगको संख्या लाखौंमा हैन करोडौंमा छन र संख्यात्मक बृद्धि संगै ब्लग जगतमा गुणात्मक विकास र विबिधता आउने क्रम पनि जारी छ । ब्लगको शुरुवात र विकास वारे मेरो अघील्लो पोष्ट जय ब्लग! ह्याप्पी ब्लगीङ मा केहि सामान्य जानकारी राखी सकेकोले यो पोष्टमा त्यसतर्फ नजाऔं ।

अब ब्लग जगतका हालका स्थिति, चुनौति र भविश्यको वारेमा साधारण चर्चा गरौं । पत्र पत्रिका वा अन्य बिद्युतिय संचारमाध्यम जत्तीकै अत्यावश्यक सेवा वा सुबिधाको रुपमा ब्लगलाई नलीईए पनि ब्लग जगतको लोकप्रियता दिनदिनै बढदै गईरहेको र यो मानिसहरुको दैनिक जनजिवनको यौटा अंग बनिसकेकोमा भन्नेमा कसैको दुई मत नहोला । यसको व्यापकता र विबिधतालाई एकैछिन संकुचन गरेर हेर्नेहो भने उपलब्ध सामाग्रीका हिसाबले विश्‍वमा हाल जानकारि मूलक, समाचार मूलक र मनोरन्जनका गरी तीन प्रकारका ब्लगहरु बढी चलेको देखीन्छन ।

समाचारको लगी ख्याति प्राप्त बिबिसी र सफ्टवेयरका महारथी कम्पनी माईक्रोसफ्टले समेत आफ्नो आफ्नो ब्लग चलाउनुले यो समाचार वा सुचनाको छुट्टै बिधा भएको कुराको पुष्टि गर्छ ।

नेपाली ब्लगको कुरा गर्ने हो भने हाल समय समयमा अपडेट हुने ब्लगहरुमा पनि समाचार, साहित्य र विबिध ब्लगहरु नै प्रमुख देखिन्छन। यदा कदा केहि समुह वा संगठनले मुखपत्रको रुपमा ‘ब्लग’ सन्चालन गरेको देखीए पनि त्यस्ता ब्लगको संख्या धेरै भने छैनन् ।

सतहि रुपमा हेर्दा ब्लग संचालन रोमान्चक र सजिलो देखिए पनि यो बिधामा पनि आफ्नै जटिलता र चुनौतिहरु बिद्यमान छन । जहा पत्रिकामा एकचोटी लेखिएको लेख र समाचार नै प्राय अन्तिम सत्य मान्नु पर्ने स्थिति हालसम्म पनि बिद्यमान छ भने ब्लगमा भने यसका हरेक पोष्टकोलागी यसका प्रेषक वा ब्लगर उत्तरदायी हुनुनै पर्छ । आफूले लेखेको पोष्टप्रति आउने टिकाटिप्पणीले ब्लगरलाई उत्तरदायी मात्रै बनाउँदैन अझ बढि अध्ययन र जानकारीकोलागी अभिप्रेरित पनि गर्छ, यो नै ब्लगको यौटा रचनात्मक पाटो हो ।

हुन त ब्लग स्वतन्त्र माध्यम हो तर यसको स्वतन्त्रताको पनि कैयौंले भारि मूल्य चुकाएकाछन । World Information Access को यौटा रिपोर्टमा सन २००३ देखी २००८ सम्ममा विश्‍वमा करिव ६४ जनाले ब्लगमा लेखीएको बिषयका कारण पक्राउ पर्नु परेको कुरा उल्लेख गरेको छ। बिशेष गरी चीन, बर्मा, ईरान लागाएतका मध्य पूर्विय देशहरुमा कहिले स्वतन्त्रता त कहिले कुनै राजनैतीक विषयमा लेखेका कारण ब्लगरहरुले थुनामा सेमेत बस्नु परेको छ ।

प्रकाशित आंकडा भन्दा अप्रकाशीत वा गुपचुप रुपमा सजायको भागि हुनु पर्नेका संख्या निकै बढी हुनसक्ने अनुमान बिभीन्न अन्तराष्ट्रिय संस्थाहरुले गरेकाछन । बाहिर प्रकाशमा आएका आकडाहरु मात्रैलाई सहि मान्दा पनि:

• बिगत पाँच बर्षमा ६४ जना बल्गरहरु पक्राउ परेका छन।
• पक्राउ परेकाहरुले कम्तिमा १ दिन देखी बढिमा ८ बर्षसम्मको जेल सजाय पाएका छन।
• ८ बर्ष जेल सजाय पाउने ४ जना चीनिया नागरीक रहेका छन।
• थुनामा बस्नु परेको समयाबधि सरदरको हिसाबमा प्रति ब्लगर १५ महिनाको छ ।
• चीन, ईरान, ईजिप्ट र वर्मा ब्लगरका लागी सबैभन्दा असुरक्षीत रहेको छ।
• पक्राउ पर्नेहरु मध्य प्राय सबैलाई सरकारी नीतिको बिरोध गरेको, संस्कृति माथी प्रहार गरेको र शान्ति स्थिति खलबल्याउन लागेको जस्ता आरोप लाग्ने गरेका छन ।

हुन त केहि नेपाली ब्लगरहरुलाई पनि यदाकदा डर वा धम्कि दीईएको भन्ने कुरा सुन्नमा आएपनि यसरी बल्गमा लेखिएको बिषयकै कारण कुनै ब्लगरले सजायको भागि बन्नु परेको कुरा भने हालसम्म प्रकाशमा आएको छैन। तर सन्चार माध्यमलाई दुश्मन ठान्ने रवैया भएकहरु शक्तिमा बसेको बेलामा र दिउसै मिडिया कार्यालयमा भौतिक आक्रमण गरेर समाचारको मुख थुन्ने प्रयाश गर्नेहरु गतिशिल रहँदासम्म नेपाली ब्लगरहरुले पनि आफूलाई पूर्ण सुरक्षीत महशुस गर्न सकेका पनि छैनन् ।

त्यसो त नेपाली ब्लगको कुरा गर्दा यदाकदा आफुलाई मन नपर्ने मान्छेको खेदो खन्ने र कारण वा बिना कारण पनि केहि समुह, दल वा गुटको बिरोध गर्ने काममा कलम खर्चिने ब्लगको संख्या पनि कम छैनन् । अनी ब्लगलाई पेशा र लेखन कार्यलाई सेवा बनाएर लेख्नेहरु पनि छन, तर समष्टिमा हेर्दा नेपाली ब्लग जगत बिस्तारै परिस्कृत हुँदै गएको अनुभूति भने हामि सबैले गरेको कुरा हो ।

ब्लगको गतिबिधिलाई र बल्गका सामाग्रीलाई एकैछिन पर सार्दा संसारभरिनै व्याबसायिक र गैह्र व्याबसायीक गरी दुई प्रकारका ब्लग चलेकाछन । अनि कुनै कर्पोरेट कम्पनि वा निकायले संचालन गरेको ब्लग बाहेक अन्य बल्गहरु संचालन गर्न पनि कहिलेकाहि आर्थिक समस्याले पनि बाधा पुर्‍याउन सक्छ। कुनै शक्ति केन्द्रको स्तुति गान नगर्ने वा भजन मण्डलीमा सामेल भएर तिनिहरुको सबैकामलाई जायज ठहर्‍याउने राग अलापेर नैतीकताको सम्झ्यौता नगर्ने हो भने साधारण ब्लगरले आर्थीक श्रोत जुटाउन गर्न सक्ने यौटै कार्य भनेको Google AdSense, Live Search Cashback वा YPN (Yahoo! Publisher Network) को माध्यमबाट अनलाईन विज्ञापनमा जुटनु नै हो। तर ब्लगले निश्‍चीत लोकप्रियता हासील नगरेसम्म यो सम्भब पनि हुँदैन।

यसरी ब्लगीङ आफैमा यौटा चुनौतिपूर्ण कार्य हो भने चुनौतिमै रमाउने र सृजनात्मक कार्यमा रम्ने मानव स्वभावका कारण यो बिस्तारित हुने क्रम भने जारी नै छ। यसमा रहेका कमि कमजोरी हटाएर ब्लगीङ बिधालाई स्वतन्त्र, रचनात्मक र सृजनात्मक बनाउने जिम्मा पनि हामिहरु आफ्नै भएकोले हामिनै यसमा जुटनु पर्छ ।

बाकी तपाईहरुको विचार पनि सुनौंन !

यो पनि हेर्नुहोस!

Blogger arrests hit record high

Are bloggers replacing real journalists?

परदेशबाट लय प्रभा

दौंतरीमा लगातार आफ्नो प्रष्टफुटन प्रस्तुत गर्दै आउनु भएकी प्रभा आचार्यले हालै मात्र परेदेशबाट भन्ने कबिता संग्रह प्रकाशित गर्नुभएको छ। बिदेशमा रहेको आफ्नो ब्यस्त समय चोरेर आफ्नो साहित्यको घैंटो भोर्ने काम गर्नुभएको छ। अब कस्ले भन्छ बिदेशमा रहेर देशको सेवा गर्न सकिदैन?। प्राय: लेखक पाठक पनि अरव देखी अमेरीका सम्म रहेर आफ्नो देशको बारेमा सोच्ने बोल्ने स्थान भएको छ दौंतरी। त्यसमा दौंतरीले प्रभाजीले रच्नुभएका रचनाहरु पाठक समक्ष पस्कने काम मात्र गरेको छ।

उक्त कृतीमा के के छन, भिविष्यमा उहांले आफै भन्नुहुने नै छ। आज उंहाको एउटा गित तपाइहरु समक्ष राख्दैछु।

प्रभाजीलाइ पनि दौंतरीको तर्फबाट सानो सम्मान- दौंतरीमा अब देखी हरेक हप्ता गित, कबिताको संगालो आउने छ जुन स्तम्भको नाम उंहाकै नामबाट हुने छ- "लय प्रभा"। जनताको ब्लग जनता प्रती नै समर्पित गर्न पाउदा निकै आन्नद मिलेको छ- (नेपालियन)।

भेटिएर छुट्नुभन्दा नभेट्नु नै राम्रो
कर्कलाको शीत हुन्छ,लाको माया हाम्रो ।
माया भन्नु खेल होइन, दाउमा राखी खेल्ने
साँचो माया अमिट हुन्छ,सुख,दुख झेल्ने ।
तड्पिएर जिउनु भन्दा,नसम्झिनु नै राम्रो
रातमा फुल्ने फूल बन्छ लाको माया हाम्रो ।
प्रीत साट्नु ठट्टा होइन, क्षणभरमा भुल्ने
भावनामा बहेर मात्र ब्यर्थ किन जिउने ।

(आचार्य प्रभा, अमेरीका)

घरका काम हरु

:-अशोक अर्याल

उहिले घरका काम हरु ढिकि जाँतो मेलपात हुन्थ्यो
साँझ जाँतो समातेर सासु बुहारी सिलोक चल्थ्यो
सिलोक मै दिन्को बखान प्यार पर्खि राख भन्थे
छिटो छिटो काम धन्दा सकी प्रेम दिन्छु भन्थे
प्यारा दंग परि कुर्थे मन्की रानीले माया भन्दा
अन्तर्जन्तर फुमन्तर प्यारा बच्चा भुलाउथे

झुट बोले कौवा काटे हजुर बाले कथा हाल्थे
रातो गुरांसले गाई आमा देस्लाई पुज्न सिकाउथे
धर्मलेनै धर्म रछा गर्छ बाबु भन्थे
पाषनहरुको चर्को स्वर अध्रमी त्यो बुजाउंथे
आमा गाई देशघाती बर्ण शंकर चिनाउंथे
राजा बिष्णु मन्त्री यक्ष शिव पुज्न शिकाउंथे

काका हरुको आवरा गर्दी चाल् देखी जिव्रो टोक्थे
राती राती परचाफाली राज्य द्रोह का सन्ख फुख्थे

कबिता -ढुलमुल

शेखर ढुंगेल
अमेरीका

11/25/08
ढुलमुल ढुलमुल
एउटा जीवन यात्रा
न एता को बीश्वास
न उता को आस्था
एता जाउ उता जाउ
सधैं मनमा चिन्ता
------------
पल पल मा
शिखर चुम्ने चाहना
बिना दोउरा को खल्ती
बे अर्थ का बेदना
ढुलमुल ढुलमुल
एउटा गतिहिन यात्रा
---------------
बैशाखि बिना गती लिने
उस्को सामर्थ्य छैन
भ्रम को खेती भन्दा
उस्को अरु निती छैन
ढुलमुल ढुलमुल
एउटा नैरास्य यात्रा

राजनीति, पशुपती र जात्रा

गोकुल ढकाल, बोस्टन
जनवरी ०६, २००९

सतिले सरापेको देशमा आज कती संकट छ, भाँचिएका तारबारहरु, भत्किएका पुलहरु अनी टुटे-फुटेका टावरहरु जोडीने कुरो त कहाँ हो कहाँ झनै अनेक समुहको नाममा फेरी तोडिने क्रमहरु जारी छ भन्ने कुरो त सर्बबिदितै छ । हाम्रा बा-आमाका कुटो कोदालोहरु फेरिएनन् । राजनीति गर्नेका घरहरुमा नोकर चाकर फेरिए । हाम्रा भाई भतिजाहरु तिनिहरुका ताली पड्काउने कार्यकर्ता भए । ति राजनीति गर्नेहरुका बन्दुक खेलाउने खेताला भए । मेजर साहेबका घर बनाउने ज्यामी भए । अनी आज तिनैका नोकर चाकर भएर गुजारा चलाई रहेका छन, हाम्रा भाई भतिजाहरु । चेलिबेटिहरु ति राजनीति गर्नेहरुका गुप्तचर थिए, नेताहरुलाई क्रान्तिमा सघाए र आज मुम्बईको कोठी उपहार पाए । नेताका आफन्तहरु पजेरो चढे, मन्त्राणी भए, सभासद् भएका छन । महँगो स्कुलको बिद्यार्थी र ठुलो प्रोजेक्टको निर्देशक भएका छन । तिनका आफन्तहरुले नै जता ततै नियुक्ती पाए तर मेरा बा आमा ले के पाए ? एक सय पचास लिटर मुल्यको मटितेल, छुन नसकिने अनी सडेको चामल, सोह्र घण्टा लोड्सेडिङ अनी सधैं चक्काजामहरु ।

कती कुरा गर्ने बिसमताका ? नभएका बिकासका, भत्किएका तिनै पुलहरुका । अब त मनै भाच्चिएको छ, कुनै सरकारको योजनाले पनि नजोडीने गरी भचिएको छ नेपाली जनताको मन । ००७ सालमा एक हजार सहिद भएका थिए होलान, ०१७ सालमा त्यसको दोब्बर मरे होलान । ०४६ सालमा कती मरे सबैलाई थाहा छ, त्यसपछी मरे लगभग १५ हजार । "नया" सरकार आएपछी मरिसके रे अन्दाजी २५० निर्दोश । अझै अपहरण गरी घाटि रेटिएका सात बर्षका सुमनहरुका लेखा जोखा त कता हो कता ! मोबाईल सेटको पैसाको निहुमा छप्किएका १९ बर्शे भाईहरुको कथा र चन्दा नदिएको निहुमा अनेक समुहको नाममा तातो गोली खाने र गिडिनेहरुको कथा यहाँ उल्लेख गरेर के साध्य लाग्ला र ? शान्ती, बिकास र सु-ब्यबस्थाको प्राप्तिको लागि जो गिडिए पनि आज देशले केही पाएन । भोलीको त कुरै छाडीदिउ । जलस्रोतको सबैभन्दा धनी देशमा बिजुली कुनै चराको नाम भएको छ । सगरमाथा मात्रै पग्लिएर बगेको पानीले सारा नेपाली पुग्छ, तर पिउने पानी कन्दमुल भएको छ । बुद्ध जन्मेको देश, इराक, सुडान र हैटी भन्दा अली शान्त भनेर चिनिएको छ । १० हजार गोर्खालिले १ लाख सेनालाई खुकुरी भरमा युद्ध जितेको कथा नेपालीले होइन, बेलायतिले जितेको ईतिहास भएको छ । खै कता गयो ? हाम्रो स्वाभिमान, बिरता अनी ईतिहास ? सतिले होइन हामीलाई शहिदले पनि धिक्कार्ने छ ।

बुद्ध त भारतमा जन्मिएको हो भन्ने भैसके हाम्रा नेताहरु !!! तिनिहरुले महाकाली नबेचेको भए पुग्दैनथ्यो बिजुली ? तिनका छोराहरुको हातमा हिजो बन्दुक र आज ल्यापटप । हिजो पोखरामा जहाज उडाउनेहरु आउने बर्ष बाबुआमालाई खेतमा हलो जोत्दै गरेको बिलौना पढ्न पाइने छ । लाग्छ, बिमान बनाउने ति हरुमा अहिले बल्पेन पनि छ कि छैन । अनी हेर्दा हेर्दै पशुपती मन्दिर जलेको देखिरहेछ, यो आँखा । धिक्कार होस् । गर्न त के नै सकिन्छ र तिनै जलेका नाङे पशुपती बाबाको नाम लिनु बाहेक ? हिजो हामी नैबेद्ध लिएर जान्थ्यौ भने आज खुकुरी र भला लिएर पूजारी काट्न गएका छन भाईहरु । जनताको भेटी खाएर मोटाएको पूजारीलाई कस्ले छुन सक्छ ? खुकुरी खाने त तिनै ढकाल, राइ, घिमिरे, श्रेष्ठ अनी भण्डारीहरु न हुन । हिजो अरब र खरब पारी आ-आफ्नो महल ठडाउने "राजनैतीक पूजारी" हरु भकाभक चोख्खिएका छन, तिनिहरु प्रती तेर्सिनु पर्ने हात पशुपती तिर लागेको छ, खोइ किन हो ! अब छिट्टै स्वयम्भु तिर कसैले आगो झोसेको देखिने छ, सुनिने छ । राम्रो कुरो केही बाँकी हुनेछैनन अब हाम्रो नेपालमा । भारतको सल्लाहमा शासन, चाइनाको सल्लाहमा रासन अनी अमेरिकाको सल्लाहमा नेपाल बेचिएको कथा पढ्न पाइनेछ । दुई चार अक्षर पढेका हामीले त्यसभन्दा बढी अरु के आश गर्नु ? अब छिट्टै पशुपतिमा अर्को माघे जात्रा लाग्ला, अनी बिकेन्द्रिकरण भने जस्तै त्यो जात्रा स्वयम्भु, गोरखकाली अनी शोभाभगवती हुँदै मुक्तिनाथ तिर लाग्ने छन । जात्रा हेर्न आउने भारती, चाइनिज र अमेरिकन भक्तालुहरुले जात्रामा नाङ्लो र डोको किनेसरी हामीलाई किन्ने छन । सुपथ मुल्यको लागि बार्गेनिङ गर्दै जात्राको मालिकसँग नेपालको भाई घटीघटाऊ हुनेछ र अन्तमा दुबैको सहमती पस्चात नेपाल बेचिने छ अनी हामी सारा नेपालीको सपना साकार हुने छ । पशुपतिले हामीलाई कल्याण गर्ने कुरो त छदैछ । अस्तु

आउदो आकर्षण - गाउँखाने कथा ! (Nepali Gau Khane Katha)

दौंतरीमा आउदो आकर्षण के होला? उत्तर दिनेलाइ सुनको माला सबै दौंतरी सहभागिताको लागी धेरै धेरै धन्यबाद। मिलाउनेलाइ फुलको माला। सुनको माला प्राय सबैले नै पाउनु भयो, फुलको माला भने दिलिप आचार्य ले पाउनु भयो। बधाइ छ दिलिप जि। दौंतरीमा नियामित आउने खाने कुरा गाउँखाने कथा हो। तलको तनहु जिल्लाको बन्दिपुर गाउँ उत्तर मिलाउन सहयोग होस भनेर राखिएको थियो।

संचार ब्यबसायिकता र लोकप्रियतामुखी भइरहेको बेलामा मौलिक साहित्य पाखा लाग्दै गएका छन। सबैले भन्दै सुन्दै आएको गाउँ खाने कथा नेपाली पत्र-पत्रिका ब्लगमा कतै देखेको छैन। त्यसैले भुल्न लागिएको यो बिधा दौंतरीमा नियमित ल्याउनेछु। आशा छ यसले पाठक बृन्दहरुलाइ पनि सक्रियरुपमा सहभागि गराउने छ। कतिपय गाउँखाने कथाहरुले लाक्षणीक रुपमा अश्लिलता पनि दर्शाउने हुंदा त्यसप्रती भने सजकता अपनाउने छु।

गजल - पछी !!

गोकुल बिबश ढकाल
०७ जनवरि, ००९

वाल्ल परेर टोलाउनु सिबाये के छ र ?
गर्नेले नहुने काम गरे पछी ।
मुटुमै छुरा रोपे पनि सहनै पर्ने
नामर्द नभै आँफै मरे पछी ।

मन बिसाउला भन्दै जुनी बित्यो
गर्न केही नहुने कोही पर सरे पछी ।
खोज्दा हराएको चीज कहाँ पाइने
त्यही चिज कसैले हरे पछी ।

बस्न नपाईने भो अब, अनेक नाममा
कसैले खाली ठाउँ भरे पछी ।
डर पो लाग्दो रहेछ, पाइला चाल्न
अनाहकमा पिर्लिक्क आँखा तरे पछी

एउटा सम्बाद यस्तो पनी

शेखर ढुंगेल
अमेरीका

प्रश्न -सबै भन्दा सुख को क्षण ?
जवाफ -तिन ठाउँमा टुन्क्याएको बेला
प्रश्न -दुख को दिन को शुरुवात ?
जवाफ -जुन दिन पृथ्वी मा पछारियो
प्रश्न -सब भन्दा मन पर्ने मानिस् ?
जवाफ -जो चिता माथि सुतेको छ
प्रश्न -सब भन्दा नराम्रो मानिस् ?
जवाफ -जो आफु लाई शासक ठान्दछ
प्रश्न -माया के हो ?
जवाफ -दुखको भड्खालो
प्रश्न -जिन्दगी के हो ?
जवाफ -बाबु आमा को भुल को  प्रायश्चित्त                   
प्रश्न आसुँ के हो ?
जवाफ –छल, कपट र षड्यन्त्र
प्रश्न -हाँसो के हो ?
जवाफ -ठगी खाने कला
प्रश्न - स्त्री के हुन ?
जवाफ - सृष्टी को गलत उत्पादन
प्रश्न पुरुष के हुन ?
जवाफ -संसार को बिनास्
प्रश्न सपना के हो ?
जवाफ -जीवन को बाच्ने आधार
प्रश्न -बिपना नि ?
जवाफ -बिपना धोखा हो (हिरोइन लाई भन्या होइन नि!)
प्रश्न -नमस्कार
जवाफ-तिरस्कार

काठमाण्डु डायरी-२

अँध्यारोको सांक्षी छन्
सडक, चिम र बजारहरू
मुस्लो धूँवा र धूलोको दावानल बलेको छ
तैपनि चैनको निदमा निद्रित छन् लाचारहरू
आबरू ,अस्मिता र जीवनका आखेटकहरूको
धन्दा चलेको छ निर्वन्ध गाऊँ शहर जतासुकै
क्रान्तिकारिताको क्रमभंगतामा संरक्षित व्याभिचारहरू
आक्रान्त छ स्वयं पशुपति खै कस्ले कस्को कल्याण गर्ने हो ?
स्खलनको दलदलेमा लेदो बनेका छन् विधि, व्यवहार र विचारहरू
नाममा मात्र केवल अस्तित्वरत बनेको छ निरिह मुलुक यहाँ
सभ्यता र उन्नतिको यो युगमा नाङ्गो,समातेर चुँडाइएको इजारहरू

धाराहरू पानीको, चिमहरू प्रकाशको अनि जनता जीवनको भीख माग्दा
क्रान्तिको भाषामा चमत्कारका चित्कार पस्कन आतुर छन् लाचारहरू
जंगलको दिक्षा बोकेर शहर नै जंगल पार्न भुक्दै निरन्तरका चित्कारहरू
आमूल उडाइएको परम्परामाथि विजय पाएको आलापमा निद्रित मानव आकारहरु

नया नेपाल- सबथोकको पर्याय बनेको छ
बिर्सिएर मानव हुनुका सम्पूर्ण शैलि र व्यवहारहरू

नया बर्ष शैशवकाल लिएर आएको छ

आचार्य प्रभा, अमेरीका

भो नदिएको भए हुन्थ्यो मलाई
शुभकामना नयाँ बर्षको
मेरा मित्रजनहरु,
किनकी ---अचेल शुभपलहरुनै
खोसिएका छन हामीबाट
अनी क्षणभङुर छन
हाम्रा अधरका खुशीहरु नै
बाँचेकाछौ हामी सबै,
भ्रमको खेती पालेर
आजको खुशी हाँस्न नपाउदै
भोली गह भिजाउनु परेको छ,
हिजोको आसुँ पुछ्न नपाउदै
भोली मुटु दुखाउनु परेको छ
नपत्याए गहिरिएर सोच त !
के हामी पिल्सिएकाथिएनौ र ?
त्यसैले---म अन्तरात्माबाट नै भन्छु
शुभकामना साट्नु भन्दा
देशको पीडा साटौ
किन कि ---देशको नीती अस्वस्थ्य छ
घाइते माटोलाई टेकेर हामी
खुशी मनाइरहेछौ /
अझ प्रतिक्षारत थियौ नयाँ बर्षको
जब कि पुराना बर्षहरु
हामीसँग दुखित भएर बिराना भए
पुराना बर्षहरुलाई हामीले
दाउमा मात्र राख्यौ
त्यसैले ---नया बर्षको शुभकामना साट्नुभन्दा
शैशवकाल लिएर आएको
नयाँ बर्षको सुरक्षा गरौ
यो बर्षलाई नयाँ इतिहास बनाउ
यस्लाई सुरक्षित राखौ /
(अमेरिका )

काठमाडौंमा बातावरण प्रदुषण

Prabin Thapa

साझ पर्न साथ एउटा ठुलो जमात हातमा फोहरको पोक बोकेर नजिकैको चोक, खोल, नदीतिर लाग्छन, त्यस पोका भित्र सबथोक हुन्छ यानकी भान्सा बाट निस्कने फोहर देखी प्लास्टिक,कागज, काच सबै त्यही तपाईं हामीले मिल्काउने फोहरका पोकाले आज वाग्मती, बिष्णुमतीले बग्न बिर्सेंका छन त्यो नदी तथा चोकमा फोहर मिल्काएर हामीले वातवरण प्रदुषण गरिरहेक छौ भन्ने हामी कमैलाई थाहा छ। बिगत एक दशकदेखी काठमाडौं उपत्यकामा बढ्दै गएको अव्यवस्थित शहरीकरण, यहाँको सडकमा धुवाको मुस्लो फाल्दै हजारौंको सन्ख्यामा दिनहु दौडने पुरना थोत्रा सवारी साधनको चाप,दिनहु जस्तो हुने बिरोध पर्दर्शनले बिरोधको नाममा बाल्ने टाएर, अनाबश्यक रुपमा सवारी साधनले बजाउने हर्न आदिले दिन प्रतीदिन यहाँको बातावरण अत्यासलाग्दो बन्दै छ। वास्तबमै भन्दा काठमाडौंको सडकमा रुमालले मुख नछोपी हिंड्न नसक्ने अवस्था छ। आजकै औसतमा यहाँ पर्दुषण बढ्दै जाने हो भने केही बर्ष भित्र हामीले संघाइ, मेक्सिको सिटी जस्ता शहरलाई पनि पछी पार्ने छौ। फरक यती मात्र हो संघाइ औधोकिकरणले प्रदुषीत बनेको छ भने काठमाडौं तपाईं हाम्रो लपारबाहिले। यसो भनेर हाम्रो राजधानीमा सिमित औद्योगीकरणले कती प्रभाब पारेको छैन भनेर भन्न खोजेको भने होइन। बातावरण प्रदुषणले मानवीय स्वस्थ्यमा प्रतिकुल असर त पारेकै छ, त्यतिमात्र नभएर प्राकृतित तथा सास्कृतिक संरचनामा पनि गम्भिर चोट पुराएको छ। यि त भय समस्या तर समाधान के त ?

बातावरण प्रदुषणले पार्ने प्रतिकुल असरको बारेमा जनचेतनाको अभाब, बातावरण संरक्षणलाई जनस्तरमा उकास्न नसक्नु नै काठमाडौंको बातावरण प्रदुषणको मुख्य कारण हो। बातावरण संबन्धी जनचेतना ब्रिदी गर्ने खालक सडक नाटक, रेडियो टेलिभिजनमा प्रचार प्रसार, डकुमेन्ट्री , युवा परिचालन आदी गरेर जनचेतना उकस्न सकिन्छ। शिक्षा मन्त्रालयले बिध्यालय स्तरमा पढाउने गरेको वातवरण शिक्षालाई व्यवहारिक बनाउन सके मात्र पनि आधा समस्या आँफै समाधान हुन्छ।

भबिश्यको त के कुरा दुई बर्ष पछीको स्थिती ख्याल नगरि, निश्चित मापदंड अबलम्बन नगरि हजरौको संख्यामा निर्माण भई रहेक घरहरु, खोला नदी छेउ निर्माण गरिएका घरहरुले सेफ्टी ट्यान्क नबनाइ ढल सिधै खोला नालामा जोडने प्रब्रित्ती आदिलाई संबन्धित क्षेत्रमा राम्रो दखल भएका एउटा विशेषज्ञहरुको टोली बनाइ, त्यस टोली लाई सम्बन्धित बिषयमा जाचबुझ गरी निती नियम तर्जुमा गर्न लगाउने र त्यस किसिमको निती नियम सरकारले पूर्णरुपमा कार्यन्वयन गर्ने।

राष्ट्रीय तथा अन्तराष्ट्रीय मुल्य मान्यताका आधारमा सडक र सवारी साधन सम्बन्धी बैज्ञानिक नियम बनाइ कार्यन्वयन गर्न सकिन्छ। थोत्रा पुराना गाडीहरु यातायात व्यवशायी संघ र सरकारको सहमतिमा बिस्थापना गरी नयाँ र ठुला मोडेलका बसहरु खरिद गर्न सकिन्छ जसबाट सडक चाप कम हुनुको साथसाथै इन्धन खपत पनि कम हुन्छ। अनाबश्यक रुपमा सवारी साधनले जताततै बजाउने हर्न पूर्णरुपमा नियन्त्रण गर्नु पर्छ।

फोहोरको कसरी व्यवस्थापना गर्ने त?
सान उधोगहरु शहर भन्दा टाढा खोल्न सकिन्छ जहाँ प्लास्टिक, कागज, काच जस्ता पुनप्रयोग गर्न सकिने वस्तुको recycling गर्न सकिन्छ।
भान्साबाट निस्किने फोहरबाट कम्पोष्ट मल तयार गर्न सकिन्छ। पुन प्रयोग गर्न नसकिने वस्तुलाई दुई तरिकाले व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ।
१) फोहोर संकलन केन्द्र(damping side) मा प्रत्यक्ष संकलन गरेर
२) अनाबश्यक फोहोरलाई thermoelectric mechine निर्माण गरी त्यसमा पोलेर बिजुली निकल्न सकिन्छ।
हाम्रो राजधानीलाई साचिकै प्रदुषणबाट धेरैहदसम्म बचाउन यि सामान्य कुराहरुमा तपाईं हामी सबै सजग भयौ भने अबश्य सम्भव छ।
यि कुराहरुमा नेपाल सरकारको समयमै ध्यान जाअोस, राजनीतिक पार्टीहरु सबैले उहाहरुको जुझारु युवा पुस्तालाई लडाईं गराउनु भन्दा यस कार्यमा अघी बढाउन।

(तपाईंहरुको महत्वपूर्ण प्रतिकृया,तपाइहरुको यस सम्बन्धी थप जानकारी को अपेक्षा गर्दछु।

उथुल पुथुल भाकी छु

उथुल पुथुल भाकी छु मनको डुंगा चडि हेर
हारी दिउला मुटु बरु मायाको युध्द लडी हेर

भाग्यको कुरा हो कि ,कुनै फैलिन्छ कुनै मैलिन्छ
झरेको फुलको पिडा बुझन एक चोटि सडी हेर

आकार देउ तिमी, हर रुपमा ढल्न मन्जुर छु
सतहमा नखोप माया, सके दिल भित्र गडी हेर

बेली चमेली बनी फूली दिउँला मन्को बारी भरी
सधैं सुबास छर्छु, बस मुटुमा मुटु जडि हेर

मनको परीधिमा बाँध, फुत्केर भाग्न नसकु म
थुनिन मन भो तिम्रो दिलमा अघी त बडी हेर

:-रुपरेखा शाह "सौगात"

पशुपतीनाथ को कल्याण गरुन !!!!!!!!!!!!!

एक हुल जंगली,

शहर पसे,

यता डसे,

उता डसे ,

जताततै पसे,

नयाँ जोगिले

बेसमारी खरानी धसे।

यता ठोके,

उता भुके

जनता को नाम मा,

मनपरी खोके।

प्रेसलाई सप्रेस गरे,

न्यायलय लाई शौचालय बनाए।

रामहरी मारिए,

निर्मल , पुष्कर सेरिए,

तै पनि पशुपतीनाथ बोलेन

पीडितजनको कल्याण गरेन

आज धर्म माथि,

आस्था माथि,

बर्बर प्रहार गर्दा आँफै निरही बनेकाछन

कैलाश तिर बसाइ सरुं कि?

यो ठण्डा मा तराइ झरुं कि?

सोच्दै थिए महादेब,

गम्दै थिए महादेव,

बाहिर डण्डावाला को बिच मा,

झन्डावाला पनि देखे,

तिनकुने सनातन झन्डा फेर्ने,

नमाने चारै तिर घेर्ने,

भाषण गर्दै थिए ।

शम्भू तर्से,

आफ्नै तम्बू मा फर्के

४ दिन भो नित्य पूजा छैन,

४ दिन देखी पेटमा भूजा छैन

कामरेड पूजारी ठोसे देखी,

ढुकुटी को सांचो खोसे देखी
पशुपतीको शिरमा मुकुट छैन रे,

मुकुट त सामन्ती राजाशाहीको प्रतिक रे,

हसिया हठौडा र रातो झन्डा,

नमाने लाई तातो डण्डा,

काम्रेड पुजारी, ॐ जय शंकर सट्टा,

ॐ जय प्रचन्ड भाट्याउँदै

सुन, मणी ,money रित्याउँदै

चन्दन हैन,

रक्त चन्दन,

लाल सलाम गर्ने लाई,

लाल गुलाम गर्ने लाई,

बाड्दै छन,

जनता भाड्दै छन

असत्तीहरु त्यही को आर्यघाटमा अर्ध जलुन,
पशुपतिनाथ को सबैले कल्याण गरुन ।

कबिता - राम्रो होइन हाम्रो

- अशोक खलान को मान्छे
फ्रान्क्फर्ट , जर्मनी

जताततै राम्रो होइन हाम्रो मान्छे हुनु पर्छ
तिस बर्षे सोह्र बर्षे  एकसय चार लाई जित्नु पर्छ
जे बोले पनि हुन्छ जे गर्दा पनि हुन्छ
जन मन जित्नु भन्दा बुट्ले कुल्चि मार्नु पर्छ
दुइ सैनिक् दुइ हातमा दुइ राइफल् दुइ कुम्मा
अझै पनि सुधखोर् को नाममा लुटि खानु पर्छ
बुर्जुवा साम्सद् भैइयो राम्रो किन् हुनुपर्छ
जताततै एउटै लेवल् हाम्रो भर्न डट्नु पर्छ

काठै नै बाटो जङगल को पार गरी सकी हाल्यौ
सपनले चुल्याएए र हाम्रो पक्ष पारी हाल्यौ
जतातत्तै हाम्रो हाम्रो हाम्रो राम्रो सपना यो
छलाङ मार्ने भ्याकुतको कुवाभित्र को सपना हो
कस्ले सोध्छ हामीलाई कस्ले सोध्नी हिम्मत छ
तर्क राम्रो हाम्रो´नै छ राष्ट्रिय निती किन बनाउनु पर्छ
हाम्रो कुरा नमान्ने लाई दलाल अजै भन्नु पर्छ
हाम्रो कुरा नमान्ने लाई दलाल अजै भन्नु पर्छ
हामी झुकी चुकेको चै ढाकछोप् गर्नु पर्छ

किन नबाड्ने सपना यो, सपनै त सुन्दर् हुन्छ
कर्म का दिन् हो रे हाम्रो भर्न सक्नु पर्छ्
चैते कैतै बैशाखे सबै हम्रो हुनु पर्छ
जे मन् लाग्छ गर बाबु हम्रो लेवेल् टास्नु पर्छ्
हाम्रो हातमा सर्बशत्ता यो मात् मा रङनु छ
कस्ले बिरोध गर्छ हेर कस्को दुस्शाहाश यहा
हम्रो राम्रो ,राम्रो हाम्रो नभए पनि भन्नु पर्छ

कविता - प्रधानमन्त्री

बिजयकुमार श्रेष्ठ, धादिङ्गकटुन्जे (हाल ईराक)

सधै भरि आफुलाई ठुलो किन ठान्दछौ
समयको अभाव भयो भनेर किन भन्दछौ
कर्मचारीले सहयोग गरेन भनेर किन भन्दछौ
सहकार्यमा पार्टिहरु नआएको भनेर किन ठान्दछौ ॥
आफनो क्षमता पुग्ने थिएन त सत्ताको किन दाऊ हान्यौ
सत्ताको गोटि चाल्न आउदैनथ्यो त किन कम्मर कसि लियौ
जंगली स्वाभाव छाड्न नसक्नेले किन शान्तिलाई अङ्गाल्यौ
फुलमाला भने पछि कहि कतै नछाडेर सधै दियो किन जलायौ ॥
शान्ति र सुशासनको बिगुल फुक्न किन कहिले जानेनौ
अझै पनि भन्ने गर्छौ सत्ताको बलिदान दिन पछि पर्दैनौ
भाषण छाटे र माला लगाए जसरि शासन गर्न किन भ्याएनौ
सधै भरि त्रास ल्याई म नरहे देश रहन्न भन्न किन छाडेनौ ॥
जनतालाई फेरि पनि बन्दुक बोकाउन त्रासि बनाई उक्साउछौ
लाचारि बनि बाघडोर समाली बिचलको आभास किन दिलाउछौ
ति सहिदहरुको रगतको कसमलाई भुली माला लगाई किन हिड्यौ
क्रम भङ्ग भन्ने शासन लादेर नेपालीलाई चिनाउने भेषलाई बदलिदियौ ॥
नेपालले नेपाली भनेर चिनाउने पुर्खाको चिनारीलाई लत्याई दिएछौ
तपाईत्व शब्दलाई बेवास्था गरेर मपाईत्वलाई क्मभङ्गमा महत्व दिलाएछौ
अर्काको देखासिकीमा नेपालीको चिनारीलाई लत्याइ बिदेशी टाई सुटमा सजियौ
आफनो अभिभारालाई भन्दा फुलमाला र अविरका जात्रालाई महत्व ठानी दियौ ॥
सर्वहाराको नितीलाई अङ्गालेर पंुजिबादको भौतिक अहेस आराम भोग गरेकाछौ
बेकम्मा दस्ता पालेर जनतालाई मौलिक हक अधिकारबाट बन्चित बनाकोछौ
उधारो चुरोट खाएको दिनलाई बिर्सीएर सरकारी सम्पतिमा डुबि पौडि खेलेकाछौ
अर्काको सम्पति हड्पेर सच्चा कम्युनिष्ट भनि बिसाल सैन्य दस्ता खडा गर

जवानीको मात

प्रबिण थापा
धादिङ

एकदिन जवानीको,मात सकिन्छ सानी
मिठा सपना देखिरहने,रात सकिन्छ सानी

केही कुरा मनमा लेउ, तिम्रो राम्रो भन्दा
नसुने झै गरिरहे, बात सकिन्छ सानी

सम्हाल है यताउता, चुलबुलाउने बानी
नत्र हाम्रो मायाको, जात सकिन्छ सानी

छलछामको बाहानामा, घमन्डी बन्यौ भने
दु:ख पर्दा सुम्सुमाउने, हात सकिन्छ सानी

सोच्नु भन्छन बेलैमा, पछुताउनु भन्दा
शिशिर छाए जीवनमा, पात सकिन्छ सानी

नयाँ पशुपति र माओवादीका दिमागी आयतन ।

सुन्दा पनि उदेक लाग्ने खवर, त्यो पनि सानो घटना एक चोटिमा समाप्त भएको भए पनि भिन्दै कुरा, अब नेपालका महानतम नेताहरुका महानताका कारण राजनीति संसद, पार्टि कार्यालय वा कार्यकर्तामाझको बृत्तलाई नाघेर मन्दिरमा समेत पुगेको छ। यस बारेमा लेख्दिन भनेर बसेको थिएँ, तर आफू नास्तिक नै भएपनि धार्मिक क्षेत्रमा प्रवेष गरी चलाईएको यो माओबादिको नंगानाचको भने बिरोध नगरी सकिएन।

धर्म भनेको मानव चेतनाको उच्चतम शिखरको प्रवेशमार्ग हो र यो कुरालाई पु्र्ण भौतिकबादि दृष्टिले मात्रै हेर्नु आफैमा यौटा गलत दृष्टिकोण हो । त्यसमा पनि कहिले “सर्बोच्चले भन्दैमा मान्छौं र?” त कहिले ‘नया पशुपतिनाथ बनाउन आफू लागिपरेका’ जस्ता मुर्खतापूर्ण र बज्रस्वाँठ बक्तव्य दिएर मात्रै नपुगेर सो पवित्रस्थानमा आईतबारका दिन मान्छे कुट्ने जस्ता हिंसामा उत्रेर मओबादिले पुन एक पटक गैह्र जिम्मेवारिपन र निरंकुशताको परिचय दिएको छ ।

आफूलाई माओबादको ज्ञान नभए पनि धर्म र माओबादसंग गोरु बेचेको पनि साईनो छैन भन्ने कुराचाहि मलाई पनि थाहा छ । अनि जहा कुनै साईनो, परिचय वा नाता गोता हुँदैन भने त्यो बारेमा कुनै जानकारी हुने कुरा पनि भएन। यसरी माओबाद भीत्र धर्म नअटने भन्दै अरुको आस्था र मान्यतामा ठाडै प्रहार गर्ने अधिकार पनि कसैलाई नहुनु पर्ने हो ।

हुन त धार्मिक ग्रन्थहरु हेरेर बस्दैन यो ठरकी, तर एकदिन यस्तै फुर्सदमा कतै पढ्दा कुनै पुराणमा शिव धन वा शिवको सम्पति लिन नहुने कुरामा मेरो नजर गएको थियो । शिव धन, जसलाई शास्त्रमा ‘शिवस्व’ भनिन्छ कसैले पनि लिन वा खान हुँदैन भन्ने पौराणिक मान्यता छ। पुराणमा कसैले ‘शिवस्व’ खाएमा अर्को जन्ममा कुकुर भएर जन्मिनु पर्ने सम्मका कथाहरु आएका छन ।त्यसैले अहिले पनि हामिकहा धेरैजना पशुपति वा शिवालयमा जाँदा जल खाए पनि प्रसाद भने ग्रहण गर्दैनन।

सुन्नमा आए अनुशार पशुपतिका मुल पूजारी राख्न नेपालमा सो पूजा गर्न जान्ने वा सक्ने मानिस नभएर हैन, सधैं मन्दिरमा बसेपछि जत्ती होश पुर्‍याएपनि ‘शिवस्व’ नखाई साध्य नहुने हुनाले ऐतिहासिक कालदेखि नै कोहि पनि सो कार्य गर्न नमाने पछि मात्रै दक्षीण भारतबाट भट्ट ल्याईएको भन्ने श्रुती पनि छ ।

म यहा कुनै ऐतिहासिक श्रुती वा किम्बदन्तिलाई सत्य सावित गर्न लागी परेको हैन तर कुरा जे सुकै भएपनि कानूनि राजको ठाडै अपहेलना गर्दै मानव आस्थाको मर्ममा चोट गर्न भने कसैलाई अधिकार छैन ।

‘नया नेपाल बनाउने र दस हजार मेगावाट बिद्युत उत्पादन गर्ने’ वतासे गफ दिएर सत्तामा पुगेका माओबादीको राज हुदाँ देश आज पुराना सबै रिकर्डको क्रमभंग गरेर १४ घण्टा अन्धकारमा डुबेको छ ।

बोल्न पाएपछि बोलिको के अर्थ हुन्छ नसोच्ने मात्रै नभई आफैले के बोल्दैछु भन्ने समेत भेउ नपाउने अबस्थाका माओबादी नेताको ‘नया पशुपति’ बनाउने जस्तो बचकाना वक्तव्य पढ्दा भने पक्कै पनि सबैजना कींकर्तव्यबिमुढ भएको हुनुपर्छ । भौतिकतावादि भनेर चिनिएका माओबादि खाली ‘भौतिक कारवाहि’ मा मात्रै भौतिकतावादि देखिएको र त्यो बाहेक विकास, निर्माण वा कुनै पनि रचनात्मक काममा पाईला समेत नसरेको कुरा जग जाहेर छ । अब सोच बिचार नगरी जे मा पनि ‘नया’ भन्ने पुरानो थेगो हालेर ‘नया पशुपति’ बनाउने यिनका कुरा सुन्दा हाँसो लाग्ने भन्दा पनि यिनका दिमागी आयतनका बारेमा सोच्न बाध्य बन्ने गरेकाछन जनता ।

जे सुकै‍ होस, पशुपतिमा भारतिय पूजारी नै हुनुपर्छ भन्ने मेरो पनि मान्यता हैन, तर कुनै पनि कुरा कानूनी प्रक्रिया पुर्‍याएर मात्रै गरिनु पर्छ र धार्मिक क्षेत्रमा हिसात्मक गतिबिधि सन्चालन गर्न भने कसैलाई पनि छुट हुनु हुदैन । “सर्बोच्चले भन्दैमा मान्छौं र?” र ‘हामी नया पशुपतिनाथ बनाउछौं जस्ता वाईयात र बेतुकी गफ गरेर माओबादिले दुनियाको नजरमा आफ्नो मथींगलको वजन कम भएको जानकारी बारम्बार गराउन कुनै जरुरत छैन, जनतालाई यिनका दिमागी आएतनका बारेमा बिगतका कैयौं घटनालेनै पुर्ण जानकारी दिईसकेको छ ।

गजल- माया आरो भो

आधारमा धार थ्यो कि माया आरो भो
रेटी रैछ मुटु मेरो बांच्न गारो भो

छुन्छु भनी भनी यो मन भत्कायौ
बिझिँ बाँचा आज त्यो आँखाको छारो भो

दया माया शिकारीको कहाँ हुदो रैछ
ताकी ताकी हान्यौ तिर छाती तारो भो

सतहमा भेट्या माया मुटुमा राख्न नि
निल्नै नपाई जालमा पार्ने चारो भो

मन नपर्नेको श्वाससै गनायो कि
फन्की फन्की रन्किने रिसको पारो भो

प्यासी जिबन प्यासमै सिमित भा छ
पिउन पनि बिना पानीको धारो भो

संबाद अर्चनासंग

नेपाली ब्लग जगतका ब्लगरको बारेमा दौंतरीमा भलाकुसारी राख्ने गरेको तपाइहरुलाइ थाहा नै छ। यस्ले सधै अरुको बारेमा ब्लग लेख्ने ब्लगरले आफ्नु बारेमा ब्लग लेख्न मौका मिल्ने छ। साथै पाठकहरुलाई ब्लगर र ब्लगको बारेमा पनि जानकारी हुनजान्छ। यस पटक “ब्लग भित्र बल्ग”

स्तम्भमा अर्चना श्रेष्ठ अर्थात http://archanashrestha.blogspot.com/ आउँदै हुनुहुन्छ भनेर प्राय: पाठकलाइ बिधितै छ। ल त, लागौ अर्चना जीसंग इमेल संबादमा।

* कहिले देखी ब्लग लेखन शुरु गर्नु भयो र कसरी ब्लग लेखन तर्फ आकर्षित हुनु भयो?

ठ्याक्कै मिती भन्दा अप्रिल २००६ टन्टलापुरे घाम लागेको दिन देखी सुरु गरेको हुँ । जब मैले आफ्नो ब्लग सुरु गरे त्यति बेला मेरा लागि ब्लग नया बिषय थिएन । म यो सँग धेरै परिचित थिए अनी नजिक थिए। मेरो प्रोफेसननै हर बखत कम्प्युटर अगाडि बस्ने थियो अनी डिजाइनिङ् कन्सेप्ट् बनाउने थियो र धेरै जसो मैले बिदेशी कस्टमरको वेब डिजाइनिङ् कन्सेप्ट बनाउने गर्थे उनिहरुको धेरै जसो वेब साइटमा ब्लग सेक्सन हुन्थ्यो अनी त्यो सेक्सनको लागि ब्लग सेटअप गरिदिनु पर्थ्यो। अबुइ नि जस्ले ब्लग बनाएको देखेर कहिले काही त म छक्कै पर्थे, जस्तै डाक्टर देखि लिएर बिउटिसिएन सम्म अनी लेखक देखि लिएर हाउसवाइफ सम्मका ब्लग हुने। कहिलेकाही तिनीहरुको ब्लग पढ्दा बडो रमाइलो लाग्ने अझ घोचपेच गरेर कमेन्ट गरेको देख्दा त झन् हासो उठ्ने।
त्यस्तैमा मलाई एक्जना कस्टमर ले सोध्यो
“Do you have your blog?
मैले ‘No’ भने
उस्ले मलाई सजेस्ट गर्‍यो why don’t you have your own personal blog?
अहो सिकर्मीका घरमा काठका सामान नभए जस्तो लाग्यो । मलाई त्यो कुरा मनमा बिझ्यो, म त कस्तो हुस्सु आफ्नै ब्लग किन नबनाएको होला है भनेर ब्लग खोलेर लेख्न थाले ।

* आफ्नो ब्लगको लागी कसरी ब्याख्या गर्नहुन्छ?

सर्सर्ती हेर्दा मलाई आफ्नो ब्लग खिचडी जस्तो लाग्छ। यहाँ हरेक कुरा राखेको छु। घर देखी अफिसका कुरा, बोय्फ्रेन्ड देखी नेताका कुरा , गाली ताली, माया रिस सबै ओकल्ने राम्रो ठाउँ भेट्टाएको छु।

* नेपाली महिला ब्लगरको बारेमा केही भन्नुहुन्छ कि? पाठकले ब्लगरको रुपमा लिन्छन कि महिलाको रुपमा लिन्छन तपाइको अनुभव बताइदिनुहोस न?

नेपाली महिला ब्लगर एकदम कम छन्। स्वभाबलेनै आफु लाई व्यक्त गर्न अप्ठेरो मान्ने र केहीलाई टेक्निक्ल्ली के कसो गरेर ब्लग चलाउने ज्ञान नभएर पनि कम भएको हुन सक्छ। अहिले सम्म ७०१ जनामा करिब ६२ महिला ब्लगरको ब्लग bloggers.com.np मा रजिस्टर भएको छ।

मेरो अनुभबमा धेरै जसोले ब्लगरको रुपमा लिन्छन् र कोहि कोहिले केटि मान्छेले के लेख्दा रैछन् भनेर ब्लग पढ्ने गरेको सुनाउछन् ।
* ब्लग लेखनबाट कति सन्तुष्ट हुनुहुन्छ ? तपाईले लेख्नु भएको सबैभन्दा मन पर्ने ब्लग कुन हो ?

ब्लगलाइ लिएर मेरो केहि गुनासो छैन। ब्लगमा स्वतन्त्र रुपले व्यक्त गर्न पाईन्छ। व्याकरण, सुद्दा सुद्दीमा म मतलब गर्दिन। जस्तो आउछ तेस्तै लेख्छु।

ब्लग सम्बन्धि एउटा रमाइलो कुरा गरौ है त , एकदिन म र मेरो साथी रेस्टुरेन्टमा कफी खाइ रहेका थियौ त्यतिकैमा एकजना बुढो मान्छे आएर तपाईं ब्लगर होइन भनेर सोध्यो? । मैले हो भने, उहाले भन्नु भो म त तपाईं को ब्लग रेगुलर हेर्छु मलाई तपाईं को ब्लग एकदम मन पर्छ भनेर चर्को चर्को स्वरले आधा घण्टा सम्म गुणगाण गाए। बाफ रे!, आफु लाइ त पसिना नै पसिना आयो, सबैको अगाडि लाज पनि लाग्यो मेरो साथि त ट्वाँ परेर हेरेको हेरै भो बिचरालाइ ब्लग भन्ने नै था रैन छ । बल्ल बल्ल उहा आफ्नो खाना तिर लाग्नु भो। मैले पनि केहि राहत महसुस गरे। ब्लग बनाए पछि माथिका जस्ता थुप्रै रमाइला क्षणहरुको सामना गरियो, यस्ले एउटा छुटै परिचय दियो ।

महाबिर पुन जि ले म्यागासेसे अवार्ड र चर्चा पाउनु अगाडिनै मैले उहाको वाएर लेस प्रोजेक्ट र उहाको बारेमा लेखेकी थिए । उहाले अवार्ड पाइसके पछि मैले सही मान्छे चिनेर लेखेछु जस्तो लाग्यो । आइटी क्षेत्रमा उहा रोल मोडल हुनु हुन्छ। उहाको मिहेनत र सफलताको कथा लेखेको लेख मलाइ सबै भन्दा मन पर्छ।

* नेपाली बल्गर र बल्गहरु कतातिर जाँदै गरेको अनूभव छ ?

मैले ब्लग सुरु गर्दा र अहिले धेरै परिवर्तन भै सकेको छ। ब्लग सम्बन्धी नेपालीहरुलाई खुब चासो बढेको पाए, मलाई थुप्रैले सोध्ने गर्छन् ब्लग भनेको के हो , कसरी सेटअप गर्ने, पैसा लाग्छ् कि लाग्दैन आदी इत्यादी। bloggers.com.np को डाटाबेस हेर्ने हो भने २००७ मार्च सम्म १३० जना रेजिस्टर थियो भने अहिले ७०१ जना नेपाली ब्लगरले आफ्नो ब्लग रजिस्टर गरिसकेका छन् र दिनहु यो
यो गन्ती बढ्दै छ। मलाई लाग्छ बिस्तारै यो सम्बन्धमा एक कान दुई कान हुँदै चेतना फैलिदै जाने छ र हामीले ब्लगको माध्यम बाट धेरै भन्दा धेरै नेपालीहरुको बिचार बुझ्न पाउने छौं।

* पत्रिका र आइटी संग सम्बद्ध बाहेक अन्य ब्लगका ब्लगर कत्तीको प्रतिपर्स्धाम्क देख्नुहुन्छ?

कस्तो गार्हो प्रश्न। खै मैले त तुलना गरेको छैन। मन परे हेर्ने मन नपरे छिर्दै नछिर्ने।

* नेपाली ब्लगहरु कस्तो हुनुपर्छ जस्तो लाग्छ? कुन कुन अन्य ब्लग हेर्ने गर्नुहुन्छ?

ब्लग यस्तै हुनु पर्छ भन्ने छैन लेखक ले आफ्ना लेख, रचना, मनमा लागेका जस्तो कुरा नि पोस्ट गर्न पाउछन। यो ब्लगर को अधिकार हो। आफ्नो प्रोफेसन अनुसार smashingmagazine.com रेगुलर हेर्छु। त्यस बाहेक उमेश जि को माइसंसार र फुर्सद भए सम्म अरु साथीहरुको ब्लग पढ्ने गर्छु।

* दौंतरी कस्तो लाग्छ, के भए जस्तो भए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ?, फुर्सतको समय के गर्नुहुन्छ?

माफ गर्नु होला मैले त आजै हेरेको। कति रोचक साइट रैछ। कस्तो हुस्सु पहिला था’ नै पाइन।सबै दौतरी भेट हुने चौतारी रैछ। फुर्सदको समय एकान्तमा बसेर मिठा मिठा कल्पना गर्न मन पराउछु त्यसबाहेक धेरै जसो फुर्सदका पल कम्प्युटरमै बित्छ।

मौका मा चौका हान

शेखर ढुंगेल
अमेरीका

भन्ने हरु भन्दै गर्छन्
सक्ने ले गर्ने हो
खा’को ला’को पा’को
नेपाली को उखान सबै ले थाहा पाको

-----
लुट्नेहरु निर्धक लुट
कानुन देखे पार्टी को झन्डा लुट
हत्यारा लाई शाहीद घोषणा भएको
देश मा अपराध लाई कस्ले रोक्छ ?
-----
माग, माग आजै क्षति पुर्ती माग
जेको पनि माग्ने भए
आमा ले ९ महिना सम्म पेटमा
कब्जा गरेकी थीइन त्यस्को पनि माग
------
खोतल खोतल मौका यही हो
जता ततै खोतल
जहाँ सम्म आफु आएको ठाउँ देखिन्न
तब सम्म खोतल
-----
तिम्रो आँशु मात्र मोती
अरु को आँशु बर्षा को पानी
कती सम्म लुट्छौ, लुट देश
नेता रुपी देश का बेईमानी
-----
टोपी फाल्यौ दौरा फाल्यौ
पात्रो पनि फाल्ने भन्छौ
फाल् फाल् पालै पालो
पशुपती बुद्ध र देशै फाल्
(माफ है देश को बिक्री को आक्रोस मा पोखिएको भाषा को लागि )

गित - तिम्रो सपनामा

- अशोक खलान को मान्छे
फ्रान्क्फर्ट , जर्मनी

तिम्रो सपनामा आजकल पराई ले राज गर्दा
कती चोट सह्यौ होला मेरो मुटु झिकी फ्याक्दा

तिमी लाई भनेरै म मलाई भनेरै तिमी
मन लुकाइ बाचेका थियौ,चिट्ठीमै हासेका थियौ

कती मन रोयो होला आफ्नै हातले चिट्ठी पोल्दा
कती आशु खस्यो होला खाली सिउदोमा रंग पर्दा

ति हजार सपनाले कही बास पाएन है
ति हजार रंगहरु कुनै क्यान्भाषमा भरिएन है

कती पिर पर्‍यो होला सपना नै हत्या हुँदा
कती बाधा सहयौ होला आफ्नै चित्र फरक पाउदा

एक छिन हासौंन - ११

आचार्य प्रभा, अमेरीका
अँ त, मैले मेरो अन्तिम अनुभूतिमा यही शिर्षकमा लेख या अनुभव लेख्नुपर्दा भोगिएका भोगाइहरु बाँड्छु भनेर अघिल्लो अंकमा भनिसकेकिछु त्यसैले मैले बाचा त पूरा गर्नै पर्छ। पाठकबृन्द, साहित्य मेरो निजी जीवनको रहर र उदेश्य भएको हुनाले यस्लाई मैले जत्ती अमूल्य ठान्छु अरुको निम्ती त्यती अमुल्य नहुन पनि सक्छ। एक त बिदेशको बसाइ, यहाको सधैं हत्तारको काम, समयको महँगी त्यस्तै छ आफ्नो मनको कुरा आफ्नो श्रीमान, श्रीमतिलाई पोख्न पनि साइत जुराउनु पर्छ। रात, बिहान, साँझ योटै मानेर काम गर्नु पर्छ। आफ्नो ब्यवसायको होस् या अर्काको काम होस्, ठीक समय र पलामा चल्नु पर्छ। आफ्नो भनेर धर छैन।

यस्तै मेरो पनि स्थिती छ। यौटा सानो रेस्टुराँ छ। बिहानदेखी गोरु जोत्तिए झै जोत्तिनु पर्छ। आफ्नो भनेर धर छैन, ''डिउटी इज डिउटी'' किन कि यो अमेरिका हो, यहाँ सबै समान छन। ''काम गर खाउ'' को सिद्दान्त लागु हुन्छ यहाँ। म आफ्नो देशमा हुँदाको सम्झना गर्छु कहिलेकही। म काठमान्डुबाट झापा र झापाबाट काठमाडौं यात्रा गर्दा बाटामा पर्ने मुङ्लिनको होटेल रेस्टुराँहरुमा खाना खान पसेको सम्झिन्छु। होटेलका साहु, साहुनीहरु गल्ला नछाडी गमक्क परेर खाली पैसा लिन र दिन मात्र बस्छन। होटेलमा आएका ग्राहकहरुले जे जस्तो खाउन, तर पैसा मात्र समाउन पाए पुग्यो। ती सिङाने, मैलो, धैलो केटाहरुले ग्राहकहरुलाई जस्तोसुकै सेवा गरुन साहु,साहुनिलाई मतलब छैन। अनी हाम्रो देशको मान्यता भनौ वा सोच, मालीक-मालिकनी भए पछी जुठो थाल उठाउनै नहुने। उनिहरुले सेवा गर्नै नहुने खालका मनस्थिती छ । तर यहाँ त्यस्को ठीक उल्टो छ। को मालिक, को म्यानेजर, को वेटर?, बस ग्राहकको सेवामा सबै लाग्नु पर्छ। काम को बाँड,फाँड छैन। म मालिक्नी हुँ भनेर धर छैन। हो यस्तै परिस्थितीको दासी हुँदै म आफ्नो कलमलाई साथ मागी रहेकी छु।

घरमा ''ल्याप टप'' छ, समय छैन। रातको करिब १०/११ बजे घर पूग्छौ, त्यही पनि दिनभरिको थकाईले हैरान भएर। घर पुग्ना साथ फेरी एक्छिन कम्प्युटर अन गर्छु। श्रीमान रन्किनु हुन्छ ''न त रेस्टुराँमा आराम गर्छौ न त घरमा, यो तरिकाले जिउलाई कसरी आराम हुन्छ?” । हुन पनि हो, म सधैं हत्तारमा नै हुन्छु। रेस्टुराँ नजिक लाइब्रेरी छ एक्छिन मौका मिल्यो कि त भागेर लाइब्रेरी पुगिहाल्छु। मेरो ध्यान समय चोर्ने देखी अरुकेहीमा छैन। एक घण्टाको ब्रेक हुन्छ सब आराम गर्छन म भने लाइब्रेरितिर नै कुलेलम ठोक्छु। अब त अत्ती भएर मेरा म्यानेजरले समेत तपाईं आराम गर्नु होस् किन यस्तो दौड्धूप गर्नु हुन्छ भनेर गाली गर्न थालिसके। अब त उसैलाई पनि छल्न थालेकिछु मैले। हो, मैले अघिल्लो अंकमा भनेकिथिए मान्छेले नचाहेर पनि ढांट्नु-छल्नु पर्दोरहेछ भनेर। यो मेरो बाध्यता हो। किन कि लेखन क्षेत्रको दुईदशक बित्न लागेछ। म कसरी आफ्नो कलमलाई चिर निन्द्रामा सुताउन सक्छु र ? जत्ती समय बित्दै जान्छन। झन लेखकिय भावनाले सताएको महसुश हुन्छ। भावनारूपी सन्तानहरु जन्मन उद्वेलित हुन्छन। यसैले पनि साहित्यरूपी सन्तान जन्माउने पीडाले म छट्पटिन्छु अनी कसरी त्यो पीडा शान्त हुन्छ र? । यसरी म वाध्य बन्छु आफ्ना भावनाहरु ओकल्न। समय मेरो लागी धेरै अमुल्य छ, तर पनि म यस्लाई आफ्नो कैदमा राखेर यात्रा गरी रहेकिछु। मेरो थकाई, गलाई, ब्यस्तपनलाई भुलिरहेकिछु। धेरै लामो यात्रा भएकोले म कसैको पनि गाली, उपहास, निरुत्साह गर्नेखालका कुराहरुबाट पछी भागदिन। मेरो जीवनको लक्ष बस ''कलम'' हो। यसैले मलाई इज्जत, सम्मान र आज यहाँसम्म ल्याइपुर्‍याएको  छ। अहो ---ब्रेकको समय सकिन लागेछ!। ''भरै फेरी एकान्तमा रुनु त छदैछ '' भने झै काम गर्नु त छदैछ। धन्यवाद दौतरी, तिमी मेरो भावना बिसाउने फाटिलो आगनको छात्ति भैदियौ। जहाँ मैले पारीलो घामको किरण चोरेर तिम्रो छात्तिमा बिस्कुन सुकाउने अवसर पाए। मेरा भावनाहरु अरु कसैलाई सन्तुष्टी दिन भनेर पोखिएको हैन, म आँफैलाई सान्त्वना दिन मात्र दौतरिसँग सुटुक्क केही समय र स्थान मागे। म अनुग्रहित छु दौतरी तिमीसँग। तिमी सधैं सबैसँग मन मिल्ने दौतरी बन्नु। अल्पायुमा नै हरेस नखानु। तिम्रो फराकिलो छात्तिमा सबैले मनका तरङहरु पोख्न पाउन। यहि मेरो मेरो कामना। शुभ दिन।

गजल - आफैले घाटी शेर साथी

सुमन सुधा
आँबु खैरेनी तँनहु

कस्तो हुन्छ प्रेमजाल त्यो अभागीलाइ हेर साथी
बेचविखन भयो उसको माया गएन खेर साथी

दुवै तर्फ युद्ध चल्यो मरे घाइते भए मुनाहरु
वरिपरी शत्रु हुन्छन् फ्याकी जाल बेर साथी

लाखौं मौरी घुम्छन् यँहा त्यही वासनका लागी
बनी बगैचाको माली रानी मौरी घेर साथी

आउदा जादा चौबाटोमा धेरै जिवहरु भेटिन्छन्
नचिन्ने गरी छेपाराले झै रुप रँग फेर साथी

वियोगान्तमा पिडा हुदाँहुदै अब मृत्यु पक्का भयो
किन ढिला गर्छौ आफैले घाँटी शेर साथी

पुरानो बर्षको बिदाइ

हस्त गौतम मृदुल

छोडेर गयौ अचानक हरे माया नै मारेर।
सुन्दर सपना संधैका लागी ओझेलमा पारेर।

आउदा कति हर्षित थिएं हर पल रमाएं।
सफल्ताको शिखरमा पुगी प्रभुत्व जमाएं।

आत्मीय पन टु टाइ जादा मन मेरो धर्कियो।
नसकी खप्न बिछोडको पींडा छाती नै चर्कियो।

साचुला संधै ति क्षेणहरु संगसंगै बसेको।
बिर्सने छैन जीवनमा कैलै मायाले डसेको।

मनको शान्ती अटल खुशी संधैलाइ हरायो
गुलाफको फुल सम्झिदा खेरी रोइरने गरायो।

नया बर्षको प्रण

नेपालियन

अंग्रेजी नयाँ बर्ष, बिश्वका अधिकांश मानिसहरुले धुमधाम गरेर मनाए। नया सालको अघिल्लो साझ झिलीमिली बत्ती,पटाका र मदिरा जन्य पद्दार्थ तथा अन्य तरिकाले मनोरन्जन गरेर बित्ने गर्छ। अनि प्राय मानिसहरुले नया साल संगै आफुलाइ नया ब्यक्तीमा परिणत गर्ने प्रण गर्ने गर्छन। कोही चुरोट त्याग्ने, कोही मदिरा त्याग्ने कोही आफ्नो ओजन घटाउनै आदी आदी। दौंतरीमा हामी साहित्यको लागी, देशको लागी सोचेर समय खर्चने गर्छौं। के तपाइहरुले यो नया साल आफुलाइ खर्चीनु भयो त? भयो भने के कस्ता प्रण गर्नु भयो त?

उत्तम बिचारले मानिसलाइ नया स्वरुपमा खडा गराउंछ र त्यसले मानिसको छुट्टै पहिचान निर्माण गराउंछ। भन्छन नया प्रण कायम राख्न सबैलाइ खुलेर नै भन्दा सबै भन्दा प्रभावकारी हुन्छ रे। उदाहरणको रुपमा यदी तपाइ ले अब नया साल संगै चुरोट त्याग्ने भन्नु भयो भने भोली देखी तपाइ अरुको अगाडी त चुरोट खान संकोच मान्नु हुन्छ नी। मन मनै भन्नु भयो भने त - "ए चुरोट त्याग्ने भनेको खाइयो, भोली देखी छोड्नु पर्ला” भन्नुहुन्छ। अनि तपाइको भोली कहिल्यै आउदैन।

हामी नया बर्ष संगै नया त भयौं, तपाइले के नया प्रण गर्नुभयो? निसंकोच सकारत्मक सोच राखेर ब्यक्तित्व बिकासको निम्ती हामी प्रत्यक दौंतरीहरु उपस्तीत होउं, दौंतरीको सहि उदेश्य नै त्यही हो। सबै सामु दौंतरीमा पोखेर आगामी साल आफुमा नया ब्यक्तीत्वमा परिणत गर्नुहोला। यही रहनेछ दौंतरीको तर्फबाट नया साल २००९ को सबै भन्दा उत्तम शुभकामना।

सडक सुनसान् छ ।

पोस्तक श्रेष्ठ
मिनीसोटाको जाडो। धेरै दिन भयो घाम नलागेको। आज त झन् एकतमास संग हिंउ पनि परिरहेको छ। घरका छानाहरु हिंउको बाक्लो पत्रले ढाकिएका छन्। नांगा मेपलका रुखहरु पनि हिंउले ढाकेर सेत्ताम्मै फुलेका जस्ता देखिन्छन्। उनी झ्यालबाट बाहिर हेरिरहन्छिन्-हिंउले ढाकेका छानाहरुलाई, रुखहरुलाई। सडक पनि सुनसान् छ-उनको जीन्दगी जस्तै। पर पर सम्म कोही देखिदैन। हिंउ अविरल् परिरहन्छ। उनी अतितको गर्भमा बिलिन हुदै जान्छिन्। हराउंदै जान्छिन्।उसले उनीलाई स्कूलदेखि नै मनपराएको रहेछ। कलेज पुगे पछि भने औपचारीक प्रस्ताव आयो। तर त्यो प्रेम प्रस्तावलाई उनले त्यति गम्भिररुपमा लिईनन्। उनी आफैंलाई थाहा छैन, उनी कुन पदार्थले बनेकी थिईन् तर उनीलाई यो प्रेम भन्ने चिज बिल्कुलै महसुस् भैरहेको थिएन। प्रेममा केही दर्द हुन्छ, भावुकता हुन्छ, केही तडप, केही रोमान्च हुन्छ। उनलाई यो सब केही पनि त भैराखेको थिएन ।मानौं उनमा कुनै संवेदना नै थिएन। उनको ध्यान कहि कतै थियो त पढाइमा, व्यक्तिगत बिकासमा। तर उसंग घुमफिर्, भेटघाट, पार्टी भने मज्जैसंग हुन्थ्यो। धुलिखेल्, नगरकोट, थानकोट, गोदावरी, ककनी कुनै घुम्ने ठाउँ बाकिराखेनन् । उसले बेला बेलामा मौका छोपेर प्रेम प्रसंग ल्याउथ्यो। "ठिकै छ नि, म यहिं छदै छु नि, अहिले नै बिहे गर्ने हो र" उनले टारिदिन्थिन्। उ त्यसपछि चुप लाग्थ्यो।

आईएस्सी पछि उ पढ्न भारत गयो केही बर्षको लागि । तर उसले हरेक महिना जस्तो पत्र लेखिरहन्थ्यो। इन्टर्नेट, इमेल् आइसकेको थिएन। उसको दुई-तीन पत्र पछि उनी एउटा पत्र लेख्थिन्। उसको पत्रमा मायाको कुरा हुन्थ्यो, हरेक सुख-दु:ख् बांड्ने कुरा हुन्थ्यो। जीवन भरको साथको कुरा हुन्थ्यो। तर उनी पढाइको कुरा लेख्थिन्, भविष्य निर्माणको कुरा लेख्थिन् । उसले सिविल इन्जिनीयरिंगको डिग्री लिएर नेपाल फर्कियो र एउटा जलबिद्युत परियोजनामा काम पनि गर्न थाल्यो। यता उनीले पनि स्नातक सकिन् र एउटा गैर सरकारी संस्थामा जागीर खान थालिन्। अब उसले बिहेको लागि जोड गर्न लागेको थियो। तर उनी अझै बिहेको लागि तयार थिइनन्। उनको लक्ष अझ पर पर सर्दै थियो। अब उनी जीम्याट परीक्षाको तयारी गर्न लागिरहेकी थिइन। उनी एम् बि ए पढ्न अमेरीका जान चाहन्थिन्। उनी डीभी फर्म पनि भरिरहन्थिन् र उसलाई पनि डीभी फर्म भर्न उक्साइरहन्थिन्। तर उ विदेश जान त्यति लालायित देखिन्थेन। उ त्यति धेरै महत्वाकांक्षी थिएन। उसको पारिवारीक आर्थिक स्थिति ठिकै थियो। उसले हासिल गरेको शिक्षा र उसको नोकरीमा उ संतुष्ट देखिन्थ्यो। उसले उनलाई संझाउने हर कोशीस् गर्‍यो।

हेर- हामीले एक् तहको शिक्षा हासिल गरिसक्यौं। हामी दुबैको जागीर र आम्दानी पनि राम्रो छ। नेपालमा हाम्रो जीवन आरामदायी नै हुनेछ। हामीलाई किन विदेश जान पर्‍यो र। आफ्नै देशमा बसौं। उमेर ढल्किन लागेका बाबु-आमालाई छोडेर जानु राम्रो होइन। उनको जवाफ हुन्थ्यो -हेर, तिमी जे सुकै भन, म कुवाको भ्यागुता बन्न चाहन्न। मेरो गन्तब्य अझै टाढा छ। मेरो लक्ष अझै प्राप्त भैसकेको छैन। म औसत नेपाली भन्दा माथि पुग्न चाहन्छु। तिमी पनि जी आर इ तयारी गर। हामी दुबैजना संगै अमेरीका जानु पर्छ।

अन्तत: उ अमेरीका जान राजी भएको थियो। उसलाई मन त थिएन, तर उनको चाहनाको अगाडी उसले आत्मसमर्पण गरेको थियो । त्यसपछि उसले पनि जी आर ई को तयारी गर्न थालेको थियो। दुबैले अमेरीकाका विश्वविध्यालयहरुमा पत्राचार पनि थालेका थिए। दुबै जना खुशी नै थिए। सबै कुरा सहजरुपमा अघि बढिरहेको थियो। अकस्मात, एउटा अनपेक्षित कुरा भयो। । उनलाई एउटा नातेदार मार्फत् अमेरीका बाट बिहेको प्रस्ताव आयो। युवक अमेरीकी पासपोर्टवाला रहेछ। त्यसपछि उनी अब उ बाट तर्केर हिंड्न थालेकि थिईन्। अमेरीकी राहदानीवाला संग बिहे गरेर जान पाउनु भन्दा अरु सजिलो उपाय अरु के हुन सक्छ र। उनले प्रस्ताव सहर्ष स्वीकार गरिन्। युवकको बारेमा धेरै सोधिखोजी गर्न जरुरी पनि ठानिनन्।

यता उसलाई भनिन्, माफ गर, घर परिवारले मेरो बिहे अन्तै छिनिदिएछन्। तिम्रो मेरो साथ यहाँसम्म मात्र हुने भयो। तिमीसंग बिताएका क्षणहरु मेरो लागि सम्झना रहने भयो। यो सुनेर उ स्तब्ध भएको थियो।

उनको अमेरिकी राहदानीवाला युवकसंग टिकाटाला भयो। त्यसपछि फियान्से भिजामा अमेरीका प्रस्थान् अनि अमेरीकामा बिवाह। तर उनीलाई यी सबै बिकासक्रम् एउटा यान्त्रिक घटना लागिरहेको थियो। पति साधारण युवक् थिए। अमेरीकी पासपोर्ट बाहेक आहा भन्नु पर्ने खास केहि थिएन। शिक्षा अन्डर् ग्र्याड मात्र। सेप्टेम्बर ११, २००१ पछिको आर्थिक मन्दीमा परेर जागीरबाट बर्खास्तगीमा परेपछि एउटा भारतीयको रेस्तुरेन्टमा कार्यरत। उनका संगतहरु पनि आम मानिसहरुसंग। जो संग पनि बोल्ने, हल्का-फुल्का कुरा गर्ने। यथार्थ कल्पना भन्दा नितान्त फरक। उनी खिस्रिक्क परिन्। तर यी सबै कुराबाट ध्यान् हटाएर पढाइ जारी राख्ने निधो गर्छिन्। श्रीमानबाट कुनै आपत्ती हुंदैन।

उनी पुर्णकालिन बिध्यार्थी भएको कारण श्रीमानले दुई-दुई ठाउंमा काम गर्न थाल्छन्। कोठाको भाडा, रासन पानी, स्वास्थ्य बीमा, कारको इन्स्टल्मेन्ट, फोनको बील, बत्तीको बील र उनको कलेजको शुल्क समेतको भार सबै श्रीमानको थाप्लोमा पर्छ। उनको एम बी ए सकिन्छ। एउटा राम्रो कम्पनीमा जागीर पनि मिल्छ। छिट्टै ब्यबस्थापकीय तहमा पदोन्नती पनि हुन्छ। तर श्रीमानसंग खटपट पनि बढ्दै जान्छ। शिक्षा कम् भएको, तल्लो स्तरको जागीर र संगत पनि तल्लो स्तरकै मानिसहरु । भित्र भित्र दबिएका यी बिषयहरु सतहमा निस्कन्छन्। उनको संगत भने उच्च तहमा, धेरै पढेका, राम्रो जागीर भएका, एलिट वर्गमा हुन्छ। भिन्नता बढ्दै जान्छ। दूरी बढ्दै जान्छ र अन्तत: पार पाचुके हुन्छ। आफुले डीग्री हासिल गरुन्जेल् श्रीमानले भोग्न परेको दुंखको यहाँ सम्झना हुँदैन।

त्यसपछि, उनको हिमचिम एउटा गोरा सहकर्मीसंग हुन्छ। लन्च डेट, डिनर् डेट हुदै सम्बन्ध बेडरूम सम्मै पुग्छ। उनीहरु अब एउटै अपार्ट्मेन्टमा बस्छन्। पश्चिमा संस्क्रिती-ब्वाइ फ्रेन्ड-गर्लफ्रेन्ड । बेला बेलामा उनी बिवाहाको कुरा ल्याउछिन्। हनी, बिवाह पछि त प्रेमको अन्त्य भैहाल्छ नि। हाम्रो प्रेमको अन्त्य होस भन्ने म चाहन्न। गोरेले कुरा टारीदिन्छ। समय बित्दै जान्छ। उनका आँखा वरीपरि अब उमेरका रेखाहरु देखा पर्न थालेका छन्। हाँस्दा गालामा चाउरी पनि पर्न थालेछ। फुलेका एक्-दुई केश राशी पनि देखिन्छन्। गोरे केटा साथी पनि अब पहिले जस्तो रमाईलो छैन। घर पनि ढिलो आउने, केही भन्दा झनक्क रिसाउने, कहिले आउदै नआउने गर्न थाल्छ। उसको इमान्दारीतामा शंका लाग्छ। केही दिनको चियो- चर्चा पछि गरे पछि पत्ता लाग्छ-उ अर्कै तरुनीसंग लहसीसकेछ। उनी अकासबाट खसेजस्तो हुन्छिन्। पत्ताल् धसिए जस्तो हुन्छिन्। तर उनी के गर्न सक्थिन् र? अब गोरे साथी संग बसिरहनुको कुनै अर्थ छैन। उनी अब एक्लै बस्छिन्। उनी नितान्त एक्लै हुन्छिन्। साथ छ त उनको एकाँकीपन। साथ छ त उनको अतित । महत्वाकांक्षाको उडान अब सकिएको छ। उनी अब अवतरण भैसकेकीछन्, यथार्थको धरातलमा।


पर चर्चमा घन्टा बज्छ। उनी अतितको घुम्टोबाट बाहिर निस्किन्छिन्। यतिबेलासम्म हिँउ थामिईसकेको हुन्छ। सडक अझै सुनसान छ-उनको जीन्दगीजस्तै।

गजल - अधर्मी पापी भन्दै

प्रबिण थापा
धादिङ, हाल इटली
आपत पर्दा जीवनमा, हतास नठाने है
काँडामाथी हिंड्नु पर्दा, खुट्टा नताने है

जन्मी हुर्की बढेको, यही सस्कारले गर्दा
चिढिएर बोल्न सक्छु, दु:ख नमाने है

प्रश्नहरु गरौला, तिमीलाई बुझ्न भनी
अबिश्वासी भनी मलाई, अर्को नछाने है

मेरै कारण कहिलेकाही, अप्ठ्यरो परे पनि
रिसाएर आँखा चिम्ली, तीर नहाने है

भबितब्य पर्न गई, एक्लै छाडे भने कतै
अधर्मी पापी भन्दै, तेलमा नझाने है

नेपालको बिद्युत

अनुप गुरुङ्ग
घरान - ६ सुनसरी

नेपाल विश्वमा जलस्रोतको दोश्रो धनी देश हो । हामी गर्व गर्छौ । नेपालमा धेरै नदी नालाहरु छन् । यहाँ कहिलेपनि नसुक्ने हिमनदीहरु पनि धेरै छन् । नेपालमा करिब ८४,००० मेगावट बिधुत उत्पादन गर्ने क्षमता छ । तर हाम्रो र्दुभाग्य भनौ या के भनौ तैपनि नेपालमा बिजुलीको हाहाकार छ, जहिले पनि बिद्युत नभएर दैनिक १२ घण्टा लोडसेडिङ गर्न परेको छ । नेपालमा बिद्युत नै नभएको त होइन तर यसको सही तरीकाले उत्पादन गर्न सकिएको छैन । अहिले सरकारले बिद्युत संकटकालको गर्दै २०० मेगावटको डिजेल र्थमल प्लान्टको विकल्प नभएको तर्क अगाडि सारेको छ । तर विकल्प नै केही नभएको त होइन। सरकारले के के अरु बिकल्प खोज्यो र यसलाई नै उपयुक्त ठान्यो ?। के सरकारले यसको फाइदा बेफइदा बारे सोचेको छ त!, आयल निगमले जनताहरुको माग बमोजिम आयल पूर्ति गर्न सकेको छैन । काहाबाट ल्याउछ २०० मेगावटलाई चलाउने डिजेल । बिद्युत प्राधिकरणले आफु सँग भएको ५५ मेगावटको डिजेल प्लान्ट आधा पनि उपयोग गरेको छैन । पुरनालाइ सदुपयोग नगर्ने तर कमिशनको लागि नयाँ नयाँ मेसिन किन्न जुर्मुराउने केवल कमिशनको लागि अहिलेको परिबेशमा ठिक होला तर डिजेलको भाउ बढ्यो भने कसरी बाल्ने के कमिशनको लागि मात्रै किन्ने हो हुन पनि नेपाल बिद्युत प्राधिकरणले अहिले सम्म केही गरेको छैन केवल कमिशनको पछाडि लागेको छ ।

आफुसँग भएको मेसिनको सामान्य मर्मत नगर्ने । जुन बनिसकेका पनि सरकारको लाचाराताले मर्मत गर्नु नसक्नु, उदाहरणको लागी आबु खैरेनी तनहुँ स्थित मस्र्याङदी जल बिद्युतलाइ लिन सकिन्छ । सरकारी कर्मचारीहरु कहिले विग्रीएला र नयाँ सामान मगाउदाँ कमिसन खान पाइन्छ भनेर ढुकि बसेका छन् । नेपालको दोस्रो ठुलो मध्य मस्र्याङदी जल विधुत प्राधिकरणमा पनि कमिसनको लेनदेन नमिल्नाले अझैपनि क्षमता भए अनुरुप बिद्युत निकाल्ने काम पुरा गरिदिएका छैनन् । प्रधानमन्त्री पुष्प कमल दाहालले उदघाटन गरको भोलीपल्ट देखी नै ८ घन्टा लोडसेंडीङ थपियो । हामी नेपालीहरुले सोचेका थियौ । नयाँ आयोजना उद्घाटन भएपटिछ केही भएपनि लोडसेडिङ्ग घट्छ भनेर तर उल्टो भयो । अहिले विद्युतिय संकट टार्नको लागी नयाँ बनाउनु भन्दापनि पुरानालाई नै राम्रो मर्मत सम्भार गरेर परिपुर्ति गर्नु आवश्यक देखिन्छ ।

नयाँ आयोजनाहरुमा के हाम्रो नेपाली इन्जिनियरहरुले डिजाइन गर्न सक्दैनन् र?, नयाँ आयोजनाहरुमा नेपालीले लगानी गर्न सक्दैनन् र ?, देशले राम्रो अबसर दिन नसक्नाले नेपालीहरु बिदेशिनु परेको छ । नेपाल सरकार भने के जहिले पनि विदेशीको साहायता लागि कुरी बस्ने कमिशनको लागि । सायद विदेशी लागानी नाम मात्र होला उनीहरुले लागानी गरे पनि सबै उनीहरुको इन्जिनियर र सामानहरुनै उनीहरुको नेपाललाई केही फाईदा नै भएन । नेपालको बिद्युत नै विदेशीहरुसँग डलरमा किनेर के काम । प्राधिकरणले सस्तो विद्युतलाई पनि कमिशन खाएर महंगोमा किन्छन अनि कसरी बन्छ नयाँ नेपाल ।

नेपाली इन्जिनियरहरुलाई पनि त केही गर्ने मौका दिनु पर्‍यो । अनि नेपालीलाई पनि विद्युतमा लागानी गर्न प्रोत्साहन गर्न पर्यो । नेपालीहरुले पनि बनाउन सक्छन नयाँ आयोजनाहरु। उनीहरुलाई पनि त मौका दिनु पर्यो । केवल १० बर्षमा १०००० मेगावट बिजुली उत्पादन गर्ने भन्ने काम केही नगर्ने हो भने कसरी यो सम्भव हुन्छ?,  अब त केही नयाँ काम गर्न पर्‍यो । हामी आफै नै सोचौ न किन बिद्युत प्राधिकरणले बिद्युत उत्पादनमा लगानी गर्न सकेको छैन । अहिलेको एक्काइसौ शताब्दीमा पनि हामी अध्यारोमा बस्न परेको छ किन यो सबै भ्रष्टचारी बिद्युत प्राधिकणको हाकिम भनाउदाँहरुले गर्दा भएको हो । अहिले सम्मको हामी ग्राहकहरुले तिरेको महसुलले के गरेको छ । कता लगानी गरेको छ । त्यो पैसा सबै कर्मचारीहरुलाई मात्र तलबमा खर्च गरेको छ र त्यो पैसाले सबै चिल्लो गाडी किन्ने मन्त्रीहरुलाई चिल्लो गाडी उपहार दिने मात्र गरेको छ भ्रष्टचारी हाकिमहरुले आपुनो भ्रष्टचारीताको करतुत लुकाउन । अनि सस्तो बिद्युतलाई कमिशन खाएर मह्ङगोमा किनेर । प्राधिकरणले अहिले पनि बिद्युतमा लगानी गरी धेरै बिद्युत उत्पादन गरेको खण्डमा बिद्युत बेच्न सकिन्छ ।

नेपाली जनताहरुमा विद्युतमा लगानीको लागि जनचेतना जगाउन नसक्नु पनि प्राधिकरणको एक गहन गल्ती देखिन्छ । नेपाली जनताहरु गरीब छैनन, देश गरिव भएपनि । किनकी नेपाली जनताले सरकारलाइ भनेर कहिल्यै केसैको लागी कर तिरेको छैन । जसरी कमाएपनि आफै भुडीमा भरेको भरै, अनि कसरी देश धनी हुन्छ अनि काठमाण्डौमा उपत्यकामा मात्र बिद्युतीय चुलोमा खाना पकाए मात्र कति फाइदा हुन्छ । करिब ६० प्रतिशत ग्यास आयात गर्नु पदैन थियो होला । अनि कलकाराखानाबाट पनि धेरै सामान उत्पादन हून्थ्यो र अनि केही भएपनि मुल्यमा पनि कमी आउथ्यो । काठमाण्डौको रिङ रोडमा बिद्युतीय बसहरु चलाउन सकिन्थ्यो । बिद्युतीय बस पनि अबको जामाना राम्रो रंग रोगन अनि राम्रो सिट र क्षमता भन्दा बढी मान्छे नहाल्ने र समय समयमा जाचँ गर्ने ब्यावस्था हुनुपर्छ । उही पुरानो थोत्रो बसहरु चलाएर फाईदा छैन । नेपाललाइ हाल स्थितिमा विकास निर्माण अगाडी बढाउने हो भने जल विद्युत नै एक सुगम माध्यम हो । सबैले जानेकै कुरा हो कुनैपनि कल कारखाना चल्नको लागी विद्यतको आवश्यकता पर्छ । त्यहि विद्युतको कमीले चालु अवस्थाको कलकाराखानापनि दिनहु बन्द हुदै गएका छन् र नेपाली जनताहरु पनि बेरोजगार हुदै गएका छनु ।

अन्तमा नेपाल एक विकासन्मुख देश हो यदि नेपाली जनताले नेपाली भएर देशको लागि केहि सोचेका छन भने नेपाललाई विकसीत बनाउने हो भने सबै जनताले मिलेर विद्युतमा आफनै लगानी आफनै शिप र आफनै परिश्रमबाट विद्युत निकाल्न देशलाइ सहायता गरियो भने उत्पादित विद्युत पनि सहुलियत मुल्यमा उपभोग गर्न पाइन्छ कि त हामी आशा गरौ । नेपाल सरकारले यो वातवरण बनाउन सक्छ कि त र बनाउन हामी जनताले पनि सहयोग गर्न सकियो भने एक दिन नेपालपनि मुहार फेर्ने छ । अब हामी सबै नेपाली एक जुट भइ बिद्युत उत्पादनमा लगानी गर्ने हो कि?, धन्यबाद !

लघु कथा - ''ब्यक्तित्व परिचय

आचार्य प्रभा, अमेरीका

गाउँको एक चौतारीमा एउटा सानो कार्यक्रमको आयोजना भैरहेको थियो, जस्मा त्यही गाउँका गिनेचुनेका मै हुं भन्ने नेताहरु र समाजसेवी भनाउँदाहरु नेपाली राष्ट्रिय पोशाक दौरा सुरुवालमा ठाट्टिएर उपस्थित भएका थिए। उनिहरुका गफहरु पनि त्यस्तै ठुला ठुला थिए। सबैले नै एकअर्कामा आ-आफ्नै छोरा,छोरिहरु र आ-आफ्नै बढाइ चडाइका कुराहरु गरिरहेका थिए। त्यहि बिचमा एउटा भद्र भलाद्मी हुँ भन्नेले पोशाकको बारेमा केही कुरा भनी रहेको थियो। जुन कुरा यस् प्रकार थियो। ''साचै भन्ने हो भने मान्छेलाई पोशाकले पनि उस्को ब्यक्तित्वको परिचय दिन्छ। जस्तै भनुँ न, एउटा राष्ट्रभक्त नेताको चिनारी नै दौरा सुरुवाल हो। आजकलको फेशन छ नि ठुला ठुला लुगा लगाउने,च्यातिएको जस्तो लुगा लगाउने,टोपी फर्काएर लगाउने यी यस्ता फेशन गर्नेहरु पडाइमा पनि असफल हुन्छन,बानि ब्यहोरा पनि ठीक हुँदैनन। यस्ताहरुबाट समाज, देशले के आशा गर्ने ? त्यसैले मैले त मेरा छोरा,छोरिहरुलाई यस्ता लुगाहरु लगाउन बाट बन्चित गरेको छु। भरसक कुनै कार्यक्रममा जादा अझ नेपाली दौरा,सुरुवाल लगाएर जानु भन्छु। आज मैले मेरो छोरालाई यो कार्यक्रममा दौरा,सुरुवाल नै लगाएर आइज भनेको छु । त्यो आज दौरा,सुरुवाल लगाएर नै यहाँ आउछ। आज्ञाकारी छ, मेरो बचन काट्दैन। आशा छ त्यो पनि म जस्तै देश,समाज सेवक नै हुन्छ भन्ने...”। 

उक्त ब्यक्तिले आफ्नो भनाइ पूरा गर्न नपाई अर्को एकजनाले आफ्नो भनाइ शुरु गर्‍यो। "...खै! म पनि त मेरो छोरालाई कत्ती भन्छु यस्तो लुगा नलगा भनेर तर मान्दैन। त्यस्ले त त्यस्तै,त्यस्तै लुगा लगाउछ र मलाई उल्टै जवाफ दिन्छ। '' बुवा मान्छेको भित्री मन सफा हुनुपर्छ, सोचाइ फराकिलो हुनु पर्छ, देशप्रतिको भावना स्वछ हुनुपर्छ। त्यही हो देशप्रतिको आस्था। दौरा,सुरुवाल लगाएर मात्र देशको जयगान गाएर मात्र उन्नती हुँदैन। खै त !देशको उन्नती हुने भए यहाँ जत्ती पनि दौरा,सुरुवाल लगाउने नेताहरु छन अथवा थिए के ती सबै देशभक्त नै हुन त ?, यदी त्यसो हो भने आज देश किन यो स्थितिमा पूग्थ्यो त ? किन ती नेताहरु आज भ्रष्ट र घूसखोरीको नामले चर्चित छन त?, तपाइ आँफै सोंच्नुहोस् त ?, तपाइहरु जस्तै दौरा,सुरुवाल लगाउनेहरु नै होइनन देशका नेताहरु ? कि हामीजस्ता लुगालगाउनेहरु हुन त ? खै त ! मैले पनि त यस्तै लुगा लगाएर नै पनि कक्षामा पहिलो भएकै छु। म आफु इमान्दार छु। घर समाज,देशको बोझ भएको छुइन जस्तो लाग्छ। बरु हजुरहरुलाई पो अनेक अनेकका आरोप,प्रत्यारोप हरु खप्न परेको मैले देख्दैछु। बरु हामी त भविश्यमा केही गरौ भनेर लागि परेका छौ... ''

उस्ले आफ्ना छोराका भनाइहरु पूरा गर्न के लागेको मात्र थियो। यत्तिकैमा दुइजना पुलिसहरुले एउटा जवान दौरा,सुरुवाल लगाएको केटोलाई घिसार्दै नानाथरी भन्दै त्यही सभा स्थलतिर ल्याइरहेको थियो, जुन केटोको बुवाले अलिक अगाडिमात्र आफ्नो छोरा,छोरिको प्रसङ्मा पोशाक र ब्यक्तित्वको बर्णन गरिसकेको थियो। उसैको छोरालाई नै दौरा,सुरुवालमा ठाट्टिएकै अवस्थामा पुलिसहरुले त्यो अव्स्थामा ल्याएको देखेर सबै अवाक बनिरहेका थिए। पुलिसहरुले उस्लाई मनपरी भनी रहेकाथिए “तँ नै होइनस लुकिचोरी ड्रग्स खाने?, अनी अरु साथीहरुलाई पनि खान वाध्य गर्ने ?, ल भन अब यस्तो कार्य गर्छस कि गर्दैनस?, राष्ट्रिय पोशाकको बेइज्जत गर्छस?'' यसरी अनायस त्यहाको वातवरण बद्लिन गएकोमा सबै किंकर्तब्यबिमूढ भए। यत्तिकैमा अर्को यौटा जवान ठिटो त्यहा उपस्थित भयो जस्ले चाँही आफु कलेज फर्स्ट भएको खबर आफ्नो बुवालाई सुनाउन आएको थियो जुन केटोको पोशाक भने त्यस्तै थियो जुन पोशाकको अगाडि नै नकारात्मक कुरा त्यही दौरा,सुरुवाल लगाएर पुलिसको फन्दामा पर्ने केटोको बुवाले जनाइ सकेको थियो। यसरी त्यहा भएको घट्नाले सबै मौन बने अनी पोशाकले ब्यक्तित्व परिचय दिन्छ भन्ने कुरामा सोंच्न वाध्य बने।

Pics from the past..

More Pictures

>>PS: All the pictures over here are collected from various sources. This slide show is just for the educational purpose and is not being used for any monetary gain.