February 28, 2009

छापामारलाई डिग्री बाँड्ने विश्वविद्यालय खोल्ने रे !

जनयुद्धको विश्वविद्यालय

जनयुद्धमै नलागेर सुरुसुरु लेख्दै-पढ्दै गरेको भए अहिले अप्राज्ञ गोठाला भनी हेपिएकाहरु पनि डाक्टर-प्राज्ञ बन्न सक्थे होलान्। विडम्बना हामीले नै त्यतिखेर ९-१० कक्षामा पढ्दै गरेका हजारौं युवालाई त्यो पढाइ बेकार भनेर वर्गसङघर्षको विश्वविद्यालयमा पढ्न आह्वान गर्यौं।
(प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कूलपति बनाइएर हटाइएका ईश्वरचन्द्र ज्ञवाली जनदिशा २०६५ फागुन १५ मा लेख्दै)

पढ्ने लेख्ने उमेरका किशोर किशोरीहरूलाई बुर्जूवा शिक्षाको कुनै महत्व छैन भन्ने अराजक उत्तेजना पढाएर, १०-१२ वर्ष हिंसात्मक लडाईँमा उपयोग गरिसकेपछि, माओवादी नेतृत्वले आफ्ना लडाकाहरूलाई तिनै बुर्जूवा शिक्षाका निशुल्क सर्टिफिकेट र लब्धांकपत्र बाँड्ने विश्वविद्यालय खोल्ने कुरा चर्चामा ल्याएको छ । उनिहरूको इरादामा फल लाग्न सक्छ किनभने,अहिले नेपाली सरकार, सदन र सडक ( तर सत्ता चैँ कब्जा भैसकेको छैन रे !) सबै नै माओवादी र उसलाई साथ दिने साक्षीहरूको नै छ । यति भएपछि, माओवादीले चाहेको अनुरूप निर्णय हुनलाई केवल समयको ढिलो चाँडोले असर पार्ला ।

तर प्रश्न उठ्छ: के यसरी छापामारहरूलाई उनिहरूले माओवादी पार्टीको नाममा लडेको सत्ता जित्ने लडाईँको पुरस्कार स्वरूप विस्वविद्यालयको शैक्षिक योग्यता र उपाधी स्वत: दिन हुन्छ ?, यसको खाँचो नै किन छ ? ,बुर्जूवा शिक्षा र शैक्षिक उपाधीको औचित्य नै नरहेको देख्ने उग्र कम्युनिष्टहरूलाई यसप्रतिको अनुरक्ति किन आइपर्‍यो ?, अनि यसरी आफ्ना पार्टी कार्यकर्तालाई 'फ्रि अफ चार्ज' मा बाँडिने सर्टिफिकेटले आँफैले दिने बाहेक कुन राष्ट्रिय वा अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता पाउन सक्ला र ? यस्ता धेरै प्रश्नहरूले माओवादीले भन्ने र गर्ने गरेका धेरैजसो काम र व्यवहारका अगाडि असजिला प्रश्नहरू उठाउन वाध्य पार्ने गरेको महशूस हुने गर्छ ।

कटु सत्य भन्ने हो भने, जसरी अरू राजनैतिक दलका कार्यकर्ताहरू जसरी आफ्ना नेताहरूलाई सत्तामा स्थापित गराउन तल्लो तहमा जुध्ने गर्छन वा कुटाकुट, पिटापिट, मारमारको तहमा प्रतिस्पर्धारत रहन्छन् त्यही तरिकाको तर हिंसात्मक युद्दको मोर्चामा एक अर्थमा 'ब्रेनवास' गरेर आफ्ना तल्ला तहका कार्यकर्ताहरूलाई लड्न पठाएको हो । यो हिमसात्मक युद्दलाई उसले 'जनयुद्द' नाम दियो र विशेषत: शुरूवातदेखि नै राजनैतिक दलका ग्रामीण समर्थक र कार्यकर्ताहरू माथि लक्ष्य गर्दे यसका माध्यमबाट देशव्यापी दशहत र त्रासको वातावरण निर्माण गर्न आफ्नो शक्तिलाई लगानि गर्‍यो । उसको यही हिंसात्मक युद्द, तत्कालीन राजाको अदुरदर्शी महत्वाकांक्षा, राजनैतिक पार्टीहरूको जनपरिचालन, र विसेषत: भारतीय हस्तक्षेपले नेपालमा नया राजनैतिक परिस्थिति निर्माण भई राजतन्त्रको अन्त्य र गणतन्त्रको स्थापना हुन पुगेको सत्य यथार्थता एकातिर हुँदा हुँदै , परिवर्तनको एकल जस आफ्ना छापामार कार्यकर्तालाई दिएर उनीहरूको सम्भावित असन्तोषलाई मत्थर पार्न माओवादी नेतृत्वले एउटा घोर विवादास्पद विषयलाई बेला-कुबेला बाहिर ल्याएको प्रतीत हुन्छ ।

माओवादीका आफ्ना छापामारहरूले दु:ख पाएका होलान, उनिहरु ज्यानको बाजी लगाएर लडे, कति मरे , अंगभंग भए यो सबै साँचो हो । तर यो कुरा पनि साँचो हो कि उनिहरूका कारण हजारौं निहत्था र निर्दोष नेपालीहरूको अकाल -अकारण जीवन हरण पनि भयो भने लाखौँ विस्थापित पनि बने । यी सामान्य जनता र तिनका लालाबाला छोराछोरीहरु पढ्न लेख्न र योग्य बन्न चाहन्थे तर पाएनन् । तिनले माओवादी छापामारले जस्तो बुर्जुवा शिक्षा बहिष्कार गर्ने क्रान्तिकारिता देखाएका पनि हैनन् तर पढाइ लेखाइप्रतिको उत्कट चहानाका बावजुद बेदखल बनाइएका हुन् । त्यस्तै राजनीतिको नशामा लागेर पढाइ लेखाइको झमेलामा पर्न नचाहने लाखौँ सुकुल-गुण्डे टाइपका ठिटा-ठिटीको हाम्रो मुलुकमा कुनै कमी पनि छैन । माओवादी नेतृत्वले भन्ने गर जस्तो ' जनयुद्दमा लागेर पढ्न नपाएकाहरू मौका पाएका भए पिएचडी र एम ए हुन सक्थे नि ' भन्ने हो भने हामीले वाध्यात्मक परिस्थिति र गरीवी एवं अवसरबिहीनताले देशभित्र र बाहिर परदेशिएका लाखौँ करोडौँ नेपाली माथि पनि दया गर्नु पर्ने होला । यसरी र मान्छेको उमेर अनुसार 'यो उमेरमा यसले यति पढेको हुनुपर्थ्यो' भन्दै उमेरका आधारमा नागरिकताको प्रमाणपत्र जस्तै निश्चित उमेरमा निश्चित प्रमाणपत्र बाँड्ने सरकारी अड्डाको स्थापना गर्दा जाती हुन्थ्यो होला !



किन गएछन सभासद मसाजपार्लर ?

धेरैले भने सभासद कृष्ण प्रसाद यादवको दिन विग्रिएको रहेछ । रंगेहात प्रहरीले समाते छ । आजकाल नेपालको प्रहरी अलि जागरुप भएका हुन की केहो मैले वुझन सकिन । कहिले ववन सिहलाई समातछ । कहिले पावरफुल पत्रकार धमला लाई अहिले सभासद यादवलाई । ल ल, ठिक छ, म चही यत्रो नेपाली मारेर सुपीम्रो हुँ भन्दै हिडनेलाई पनि समातेर थुनेको हेर्न प्रतिक्षारत छु । प्रसंगमा आऊ, हैन यो यादव किन गएछन मसाजपार्लर - अस्ती भर्खरै सभासदहरु नया वन्ने संविधान वारे जनताको मत वुझन गाउँ जाने समाचार पढे थिए । यही प्रसगमा मेरो विचारमा केही तर्क आएका छन । तपाई हरुको विचारमा कुन हुन सक्ला भन्नुस है ।

तर्क नं १ :नया वन्ने सविधान समावेसी प्रकारको हुने छ । सवैको भावनालाई यसले समेटने वताइएको छ । यसैले यादवले मसाज पार्लरवाट राय संकलनको यात्रा शुरु गरेका हुन की ?

तर्क २: नेपालको मधेसको स्थिती दिन प्रतिदिन खस्कदै छ । त्यहा जाँदा आज हो को भोली थाहा छैन । तेसैले भोली केही भैहाले भने आज रमाइलो गरौ भनेर होकी र?

तर्क ३ : नेपालको सडक मार्गको अवस्था सवैलाई थाहा भएकै हो । सभासद महोदय सभासद भए पछि कहिले गाउ फर्के की फर्केनन कुनी - त्यसै ले सहर वाट गाउँ जाँदा जिउ दुख्ला भनि यसो मसाज गरौ भनेर पो गएका हुन की र?

तर्क ४ :नेपालको सभासद पुरुषले पनि महिलाको औषधीको विल पेश गरेर पनि पैसा लिएको समाचार पढेकै हो । सभासद महोदयहरुले गाँउ जान अस्ति मात्र पेस्की वुझेका थिए । अव पेस्की फछयौट गर्दा सभासदको मसाज विल पनि पास हुन्छकी भनेर पो हो की ?

अरु तर्क पनि छन चने लेख्नुस है ।



हप्ता हंगामा - १ लाखमा गाडी


हो त, अब एक लाखमा गाडी किन्न पाइने भएको छ। भारू १ लाख याने अमेरीकी डलर २५०० मात्र । यो नेपालको बजारमा पनि देखिन सक्छ। सुरक्षाको कारणले अन्य देशमा भने यस्ले ठाउं पाउने छैन। २ सिलिन्डर इन्जिन भएको Tata Nano गाडी यही मार्चबाट बजारमा बिक्री बितरण हुने भएको छ। आउन त पहिलै नै आउनु पर्ने हो तर गाडी बनाउने कारखानाले किसानलाइ गतिलो मुआब्जा नदिएको कारण बिरोध मात्रै भएन टाटाले कारखाना नै सार्नु परेको थियो।
यो गाडीको सुरक्षा प्रबिधी एकदमै कमजोर मात्रै होइन कि छँदै छैन भने पनि हुन्छ। एन्टी लक ब्रेक त छैन छैन, एयर ब्याग पनि यसमा छैन। पछाडीको सिट मुनी इन्जिन भएको यो गाडीमा अगाडीको पांग्रा फित्ताले गुडाउंछ। हेर्दा यो चार पांग्रे गाडी भए पनि यस्लाइ छत भएको मोटर साइकल भने फरक नपर्ला। साना साना २ जना अगाडी बस्न मिल्ने यो गाडीमा अगाडीको सिटमा भने सिट बेल्ट छ। तर यस्मा पावर स्टेरिगं,पावर झ्याल जस्ता प्रबिधीको नामो निसानो छैन।

यो फुच्चै गाडी टाटाले महिनामै १५०० गाडी बनाउन सक्छ रे। दिनमै १५०० नया गाडी थपिने भारतमा यस्ले कतीको जाम थप्ने हो? भनिन्छ काठमान्डोमा गाडी लाइन लगाए बाटो भन्दा गाडीको लाइन लामो हुन्छ रे। भने पछि यो गाडी नेपाल भित्रीए गाडीको लाइन पक्कै थानकोट कट्छ। मारुती गाडीले टेम्पोको संकट निम्ताए अब भने खैनीको बट्टा भन्दा अली ठुला यि गाडीले ढोका थर्केने मारूतीलाइ साढे सात निम्ताउने निकै भय छ।


February 27, 2009

राजेन्द्र खेतानले हजुरआमा मारेको सत्यता:

कुरो मेरो परिवारिक घटनाको हो तर यहाँ उल्लेख गर्न मनले घचघचाइरह्यो । म बोस्टनको दुई बर्षे बसाइ छाडेर पर्सी क्यालिफोर्निया जादैछु, सर्दैछु । यसै शिलशिलामा आफन्तहरुले बोलाउनुभएको थियो - मलाई बिदाइको जमघटको लागि । त्यही त हो, नेपालीको बानी खायो, कुरा काट्यो अनी त्यही राजनीति । कुरो पार्टिगत हुँदै जादा नेपाली राजनीतिमा कम्युनिस्टहरुको उपस्थिती र टिकाउको समालोचना भयो । हुन त मैले ब्यक्तिगत कुरो यहाँ लेखीरहन त्यती उपयुक्त हुँदैन, त्यो मलाई थाहा छ । तर पनि सन्दर्भमा उठेका प्रसँग मात्रै कोट्याएको ।

एक जना दाजुले त्यसै प्रसङमा भन्नुभयो - मोहन गोपाल खेतानले नेपाली राजनीतिका कुनै पनि नेताहरुलाई चन्दा दिएकोले तिनिहरु सबै मेरा भुसुना हुन भन्थे । छेउमै बसेका अनी नाताले मेरा भिनाजु पर्नेले कता कता त्यो कुरा सुनेर जुर्मुराउदै आए । त्यो राजेन्द्रे चोर ? हत्यारा ?? अहिलेको "कथित" सभासद ??? त्यसले मेरो सासुलाई गाडीले हानेर मार्यो । त्यो हत्याराले कसरी नयाँ नेपालको खाका कोर्छ ? भन्दै भिनाजु रुन पो थाले ।

राजनीति र हत्या सगैं मिसिएकोले मैले सबै उपस्थित आफन्त महाजनहरुलाई धैर्य गरी वास्तविकता तिर लाग्नुपर्नको लागि अनुमती मागे । मेरो आग्रहपछी भिनाजुले भन्नुभएको "त्यो राजेन्द्रको" कहानी ।

२०५३ फागुनमा मेरा ति भिनाजुको बिहे छिनिएको रहेछ । ति भिनाजुको घर गोर्खा, ठिगुरेस्वारा । पछी कुरिनघाट । एकदिन भिनाजुको बिहे छिनिएसके पछी ति सासु त्यसै रोडपारी आफन्तको घरमा चिया पिएर अनी दु:ख सुखको कुरो गरेर बाटो काट्दै हुनुहुदोरहेछ । कुरिनघाटको त्यो मोडबाट एउटा कालो गाडीले बुढी आमालाई अचानक हानेछ । हान्यो, दुर्घटना भयो । कतिपय बेला मान्छे मुटुले काम नगरेर पनि बाच्छ भन्छन । हानेर मात्रै छोडेको भए पनि त बुढी बाच्थिन कि ! त्यो हत्याराले गाडी पछाडि पाङ्रा घुमाउदै ल्याएर लडेकी आमालाई फेरी हानेर किरिप्पै पारेछ । हत्या भयो । बजारकी आमाको हत्या भयो । बजारमा सबै लाटो र नबुझेका त पक्कै हुँदैनन । केही मान्छेले सोधेछन, ल हत्याराको लाइसेन्स ले त भनेछन । कसैलाई मारेर मात्रै हिंडेको भए फेरी अरुलाई पनि हानेर भाग्थ्यो होला तर छिमेकी हरुले छेकेछन अनी लाइसेन्स हेर्दा त रहेछन तिनै महान ब्यापारी मोहन गोपालका छोरा राजेन्द्र खेतान, अनी ने. क. पा. मालेको तर्फबाट मनोनित सभासद राजेन्द्र खेतान । गाडीको अगाडिको यात्री भुसतिघ्रे केटी - अर्धनग्न । पछाडि एउटा केटो, शायद खेतानको पि. ए. होला र अरु दुइ जना अर्धनग्न साहेलिहरु । टन्न बियर तानेर झल्लान भएका । मस्त ति राजेन्द्र, गाडीको ह्यान्डल समाएको थियो कि अरु कुनै चिज ... त्यो त भगवान जानुन । तर बाटामा हिंडेकी निर्दोष आमाको बेकारमा ज्यान गयो । तिनै राजेन्द्र अहिले कम्युनिस्ट भनौदा मालेको कोटाबाट सभासद छन । तपाइ हामी नै बिचार गरौ, त्यस्ता हत्याराबाट हामीले के आशा गर्ने ?

चारपट्टी तरुनी अनी सडकमा गाडी तथा निर्दोष आमाहरुको हत्या । आज तिनिहरुकै हालिमुहाली छ देशमा । हुन त मेरा भिनाजु पर्ने रोए । पक्कै पनि सारा नेपाली यो घटना सम्झेर रोलान या नही त्यो उनिहरुकै मनले जानोस् । कसैको सासु मर्दा त्यसपछी पनि छिनेको बिहे माथि सासुको हत्या अनी दर्दनाक तबरले । त्यसरिनै रोएको रहेछ भेनाको मन अनी सँगै बसेकी दिदिकी मन अनी मारिने ति आमाको छोराको मन ।

अब तपाईं हामी सोचौ । कसरी चलेको छ देश ? कसले अनी के का लागि ? को छन ठाउमा ? कमाउने ठाउमा, मार्ने र मनाउने ठाउमा । यसरी नै चलेको छ संसार र सँगै दुनियाँको रीत । कसैक्क सासु अनाहकमा मरे पनि बाँकी शान्तातिले सुख पाउन । हत्याराहरुको हातले लेखेको संबिधानले सात हजार सहिदका मनले शान्ती पाउन । जय शहिद ! जय नेपाल !! अस्तु !!!



मुख बुझो लाउनु कस्को

मुख बुझो लाउनु कस्को भन्नेले के के भन्छन
काम नहुनेको के कुरा दिउसै तारा गन्छन

बुद्धी कहाँ चर्न जान्छ गोठालो लागेर भएन
नत्र किन भडार पूर्न आफ्नै आगन खन्छन

हाँसी हाँसी नासी दिने अबोध चेहरा पनि
अचेल माकुरैलाई माथ दिने जाल बन्छन

बिपना धितो राखी सपना उधारोमा टाँगेर
नथेगिने ऋनको भारी बोकी ठसठस कन्छन

निशब्द भई निर्दोष हेराइ बटुली बिचरा
निमुखा मन थिचोमिचो प्रसाद सरी सन्छन


बधाइ र शुभकामना नेकपा एमालेलाई !!!

नेकपा एमालेले आफ्नो अधिवेशन भर्खरै सम्पन्न मात्र गरेन , उसले नेपाली राजनैतिक पार्टीहरूको इतिहासमै सबैभन्दा लोकतान्त्रिक तरिका र विधि मार्फत पार्टीको आगामी दिशा,दशा र नेतृत्व तय गर्ने महान कार्यको शुरूवात गरेर देखाइदियो । यो महानतम अभ्यासबाट नेपाली लोकतन्त्रको पर्यावाचीको रूपमा आँफूलाई एकल प्रतिनिधि ठान्ने नेपाली कांग्रेस जस्तो राजनैतिक पार्टीले र अरू पनि लोकतान्त्रिकताका पक्षधर राजनैतिक शक्तिहरूले नैतिक पाठ पढिदिए , नेपाली लोकतन्त्रको समष्टिका लागि अति उत्तम संस्कार शुरूवात हुने कुरामा ढुक्क बन्न सकिन्छ । पार्टी भित्र आन्तरिक लोकतन्त्रको प्रवर्द्धन गर्ने कार्यमा नेकपा एमालेले लिएको यो अग्रसरताका लागि , यो पार्टी निश्चित रूपमा बधाइको हकदार छ ।

पार्टी भित्र आन्तरिक लोकतन्त्र फलिभूत पार्ने कुरा नेपालमा मात्र हैन, सबै जसो दक्षीण एशियाली मुलुकहरूमा गाह्रो देखिएको छ । भारत, बांग्लादेश, श्रीलंका र पाकिस्तानका पुरानो इतिहास बोकेका लोकतान्त्रिक पार्टीहरूमा समेत निश्चित परिवारको नेतृत्व नरहेमा उक्त दल टुहुरो बन्ने त्रास छ । नेपालमा नेपाली कांग्रेसको अस्तित्वलाई कोईराला परिवारको संरक्षण र कोईराला परिवारले आँफ्नो अस्तित्वको पर्यायको रूपमा कांग्रेसलाई हेरिने कुरा हामीले देके जानेको कुरा हो । यस्तोमा , एउटा अधिनायकवादी विचारको पक्षपोषी मानिन सक्ने ,नामको कम्युनिष्ट पार्टी एमालेले आँफ्नो निति र नेतृत्वमा लोकतान्त्रिक विधिको लाहाछाप लगाएर अपनाउने जुन बहादुरी देखाएको छ यो कुराले नेपालभित्र राजनिति गरेर लोकतान्त्रिकताको दुहाइ दिन नथाक्ने अन्य राजनैतिक दल र शक्तिहरूलाई दलको आन्तरिक चरित्र र व्यवहारदेखि बाह्य शासन पद्दतिसम्ममा लोकतान्त्रिक चरित्र र संस्कारको अवलम्बन र अनुपालनमा लाग्न पाठ पढाएको छ ।

वर्तमान नेकपा एमालेका सबैभन्दा वरिष्ठ नेता माधव नेपालले एमालेको वरिष्ठ नेतृत्वमा सहमति निर्माण हुन नसकेर चुनाबमा जाँदा, पार्टी पूर्ण विभाजित हुन सक्ने सम्भावना देखाएर अध्यक्ष पदमा लड्न चाहनु भएन । अध्यक्ष पदको लडाईँमा झलनाथ खनाल र खड्ग ओली बीच हिन्दीमा भनिने ' काँटेकि टक्कर' को स्थिति रह्यो । गणितीय हिसाबले ओलीले ११७ मतले हार्नु भयो तर पनि संस्थापक नेतृत्वसंग खुल्ला र एक्लै लडेर ओलीले जुन मत प्राप्त गर्नु भयो त्यसले वहाँको विचार पनि पार्टीभित्र निर्धो र दूर्बल छैन भन्ने निष्कर्ष हव्शय दिएको छ । आफ्नो 'होम ग्राउण्डमामा खेल्ने मौका पाएका 'आँफै महासचिव रहेर आफ्नै नेतृत्वका कार्यकाल अवधिमा देशव्यापि पार्टी प्रतिनिधि चयन गराई, झिनो बहुमतले विजय हासिल गर्न पुग्नु भएका झलनाथ खनालले प्राविधिक र गणितिय रूपमा निर्वाचन जित्नु भएको छ तर पार्टी कार्यकर्ताले वहाँलाई नेतृत्व दिँदै ओलीको राजनैतिक प्रतिवेदन र नीति कार्यक्रमको जिम्मा लगाउँदै भारी बोकाएका छन् । सम्पन्न एामले अधिवेशनले दिएको सन्देशलाई बुझ्ने हो भने कुरा प्रष्ट छ , नेतृत्व विभाजित बन्न खोजे पनि कार्यकर्ताले भने नमिली काम गर्न सक्दैनौ भनी एमाले नेतृत्वलाई ठिंगुर्‍याएका छन् । यसर्थ, एमाले कार्यकर्ताको निर्णय र नेतृत्व चयनको तरिका जति प्रशंसा गरे पनि नसकिने खालको छ । यो नै एमालेको वर्तमान सामर्थ्य हो भन्नुमा अत्युक्ति हुँदैन ।

नेतृत्वका पराजित प्रतिस्पर्धी ओलीको स्पष्ट उद्घोष थियो , माओवादी अतिवादी व्यवहारको बिरुद्दमा पर्‍यो भने कडा रूपमा उत्रिनु पर्छ । यहि कडा र खरो कुराले उनलाई पपुलर र पराजित दुवै बनायो । ओलीको विचार एमालेमा हारेको छैन किनभने वहाँको पराजयका बावजुद वहाँसंगको लबीमा लडेका ६०% सदस्यहरू केन्द्रिय नेतृत्वमा आएका छन् । यो ढाँचाको केन्द्रिय समिति बनाइदिएर कार्यकर्ताले भने कुनै एउटा समूहको हालिमुहाली हुनसक्ने परिस्थितिमा पनि अंकूश लगाइदिएका छन् । तर, झलनाथ र बामदेव लबीको एमालेले , एमाले स्वयमलाई माओवादिहरूको एउटा लाचार छायाँको रूपमा घटुवा नगरिदियोस् भन्ने एमाले कार्यकर्ता वृत्तमा रहेको डरलाई झलनाथ खनालले गतिलो ढंगले सम्बोधन गर्नु पर्नेछ । झलनाथले ' गह्रूंगो भारी बोक्छू' भनेर नेतृत्व लिनु भएको छ तर यो भारी कतै अर्को नारायणकाजी बनेर रुपान्तरण नहोवस् भन्ने कामना गर्नु यति बेला श्रेयस्कर हुन्छ होला । लामो धरोहर र इतिहास बोकेको एमाले यो भयानक लोकतान्त्रिक 'स्टण्ट' खेलेर कतै एउटा अधिनायकवादी सत्ताको सांक्षी बन्न नपुगोस् । यो अवसर र चुनौतिको झलनाथ नेतृत्वको एमालेले राम्रो बहन गरोस् । बधाइ र शुभकामना !!!


हिजो आफ्नै सोच्ने मन

प्रबिण थापा

हिजो आफ्नै सोच्ने मन टाढा भइदिएछ
पराइको जाली माया गाढा भइदिएछ

जे पनि तिम्रो लागि गर्न सक्छु भन्ने मन
अनायसै मुटु घोच्ने काडा भइदिएछ

खै के भनु के गरौ आफुसँग केही छैन
आखिर सपना टुटाइदिने अग्लो डाँडा भइदिएछ

केही चाँहीदैन तिम्रो माया भए पुग्छ भन्थौ
तर आज मेरो माया थोत्रा भाडा भइदिएछ

वालापनै नभोगी जवानी बने जस्तै
आफन्तको संसार बिर्सी छाडा भइदिएछ


समान शिक्षा, अर्थमन्त्रीको सोच र ‘विष्फोट’ ।

नेपाललाई १० बर्षमा १० हजार किलोवाट बिजुली निकालेर उज्यालो र समृद्ध देश बानाउने नाराका साथ अगी बढेका माओबादी सरकारका एकजना प्रभावशाली नेता र हालका अर्थमन्त्रीले हिजो ‘अबका दिनमा सरकारी तलब खानेका छोराछोरीले “बोर्डिङ स्कुल”मा पढन नपाउने’ भन्ने यौटा गज्जबको नीति निर्माण हुन लागेको जानाकारी गराउनु भएको छ ।

कुरोको चुरो शुरु गर्नु अगाडि पहिला त मलाई यो नेपालको परिप्रेक्षमा यो “बोर्डिङ स्कुल” भन्ने शब्दको अर्थ नै अहिले सम्म प्रष्ट छैन

शब्दकोषहरु पल्टाएर हेर्दा boarding school भन्नाले “A private school where students are lodged and fed as well as taught” भन्ने बुझिन्छ। विकिपेडियामा हेर्ने हो भने त अझ “...the word 'boarding' in this sense means providing food and lodging.” भनेर बोर्डिङ स्कुल भन्नाले ‘आवासीय स्कुल’ वा अझ प्रष्ट गर्दा ‘पढने-बस्ने-खाने’ स्कुल भन्ने बुझिन्छ। तर हाम्रो नेपालमा भने २-३ वटा अंग्रेजीका किताब पढाउने निजि बिद्यालय सबैलाई (आबासीय सुबिधा भए वा नभए पनि) ‘होलसेल’ मै “बोर्डीङ स्कुल” भनिन्छ ।

बोर्डीङ स्कुलको अबधारणालाई हेर्ने हो भने हामीकहाँ रहेका कतिपय “बोर्डीङ स्कुल” बास्तबमा बोर्डीङ स्कुल नै होईनन्। त्यसैले हाम्रा अर्थमन्त्रीले कस्ता खाले स्कुलमा सरकारी तलब खानेले छोराछोरी पढाउन नपाउने गर्न लाग्नु भएको हो बुझ्नै पनि गाह्रो छ । तर कुरा जे भए पनि अब ‘सरकारी तलब खानेका छोराछोरीले सरकारी स्कुलमै पढनु पर्ने भो’ भन्दा चाहि मन्त्रीज्युको भाव बुझ्न सकिन्छ ।

अब लागौं यस्तो व्यबस्था गर्नु पर्ने कारणतर्फ, मन्त्रीजूको विचारमा सार्वजनिक पद धारण गरेका व्यक्तिले निजी शिक्षण संस्था खोल्ने र तिनमा आफ्ना छोराछोरी पढाउने गरेको र त्यसले गर्दा सरकारी शिक्षण संस्थाको शैक्षकस्तर खस्कने गरेको छ’ रे! । गज्जबको सोच छ !! अनी गज्जबको छ आँकडा पनि!!, देसमा कतिजना त्यस्ता व्यक्ति होलान जो आफ्ना बच्चाबच्चीकोलागि आफैं स्कुल खोल्न सक्षम होलान । फेरी कसैले निजी स्कुल खोल्दैमा कसरी सरकारी स्कुलको स्तर कसरी खस्कन्छ ?, सोचिनसक्नु छ ।

शिक्षामा एकरुपता ल्याउने माओबादिका गफहरु १० बर्ष अगाडि देखि नै सुनिदैं आएको हो र अझै पनि ´फेरि पनि गरीब र धनीले पढ्ने शिक्षा फरक रह्यो भने यहाँ ज्वालामुखी विष्फोट हुन्छ´ भन्ने अभीव्यक्ति दिन मन्त्रीज्यू पछाडी पर्नु भएको छैन । अब के त ? यो ‘विष्फोट’ बाट जोगाउन सबै निजी स्कुल बन्द गर्ने त?, कि निजि स्कुलाई पनि स्तरीय शिक्षा दिन बन्द गर्न आदेश दिने?। उहाँकै बिचार अनुसार सबैलाई एकै किसिमका शिक्षा दिने हो भने यो दुई बाहेक अर्को तेस्रो विकल्प छँदा पनि छैन ।

सरकारी स्कुलको स्तर खस्कनुमा निजीस्कुलको कुनै हात छैन, यसकालागी हालसम्मका हाम्रा शिक्षा नीति नै जिम्मेबार छन । कुनै यौटा निकायमा समस्या देखा परेपछि, समस्या निराकारण गर्ने कि त्यो समस्याले अछुतो रहेको निकायहरुलाई बन्द गर्ने ?।, यो कुनै पनि विचारवान व्यक्तिलाई सोध्नु पर्ने प्रश्‍न पक्कै होईन होला। त्यसैले सरकारले सरकारी स्कुलको गुणस्तर सुधार्नेतर्फ ध्यान दिनु जरुरी छ, जसको लागि:

शिक्षकरुलाई तालिम आदिको व्यबस्था गर्ने

पाठ्यक्रममा क्रमिक सुधार गर्दै लाने

सरकारी स्कुललाई सकेसम्म सुबिधासम्पन्न बनाउने

सरकारी स्कुलका शिक्षक र कर्मचारीलाई सकेसम्म बढि सुबिधा उपलब्ध गराएर योग्य व्यक्तिहरुलाई सो सेवामा आकर्षित गर्ने आदी धेरै कार्य गर्न सकिन्छ ।

सरकारी कर्मचारी वा सरकारी लाभको पद धारण गरेकालाई आफ्ना बालबच्चा सरकारी स्कुलमै पढाउनु पर्ने हावादारी नीयम बनाएर न त सरकारी स्कुलको स्तर उठछ, न त हाम्रो देसमा यो नीयमको कार्यान्वयन नै प्रभावकारी हुन सक्छ ।

सरकारी र निजी स्कुलमा गुणस्तरीय भिन्नता छन, तर यस अबस्थामा सरकारी स्कुलको स्तर उठाएर तिनलाई निजि बिद्यालयसंग प्रतिस्पर्धा गर्न लाएक बनाउने कि, निजि बिद्यालयलाई पनि सरकारी स्तरमा झार्ने ? यो प्रश्‍न पनि विवेकशील व्यक्तिलाई सोध्नै नहुने प्रश्‍न हो । खाली ‘केहि गर्दैछौं’ भन्ने देखाउनलाई मात्रै वा समानता को ढ्याङ्रो ठोक्नलाई यो नीति ल्याउन लागिएको हो त्यो त मन्त्रीज्यू र यसका नीति निर्मातालाई मात्रै थाहा होला तर सोचको क्षणीक ‘उठान’ को प्रभावमा आएर गर्न लागीएको यो निर्णयले सहमति भन्दा बिबाद र सुधार भन्दा बिगार नै बढि गर्नेमा भने कुनै सन्देह छैन ।

अन्तमा सरकारी स्कुल र निजि स्कुलमा स्तरीय भिन्नता छँदा ‘विष्फोट’ हुने देशमा भोलीको दिनमा सरकारी अस्पताल र निजी चीकित्सालयको सेवा र गुणस्तरको भिन्नताले पनि ‘विष्फोट’ होलान । सरकारी बैंक र निजि बैंकको सेवा र सुबिधामा फरक आँउदा पनि ‘विष्फोट’ होलान । सरकारी उद्योग र निजि उद्योगको आर्थीक असमानताले पनि ‘विष्फोट’ होलान। अनी त्यस्तो बेलामा के गर्ने?, सरकारी कर्मचारीले कमाएको पैसा सरकारी बैंकमा मात्रै राख्‍न पाउने , बिरामी भएमा सरकारी अस्पतालमा मात्रै उपचार गर्न पाउने, कुनै पनि सामान वा सेवा चाहिएमा पनि सरकारी उत्पादन वा सेवामुखी निकायमा मात्रै भर पर्नु पर्ने?। साझाकै बस बाहेक अरुमा सबारी गर्न नपाउने, नेपाल एयरलाईन्स बाहेकका अरु बिमानमा चढन नपाउने ?।

मन्त्रीज्यू निजी संरचनालाई हल्लाउने हैन, सरकारी निकायलाई मजबुत गर्ने तर्फ लाग्नुहोस, बोर्डिङ स्कुलको स्तरमा अंकुश लगाउने हैन सरकारी स्कुलको गुणस्तर सुधार्न लाग्नुहोस। जनताले पक्कै साथ दिनेछन । समानता र स्वतन्त्रता संगै जान मुश्किल हुन्छ । त्यसैले समानताको नाममा आफनो योग्यता र आर्थिक क्षमताले भ्याउने स्कुल छान्ने स्वतन्त्रतामा ठाडो अंकुश नलागाउनुहोस । हैन महंगा निजि बिद्यालय ( ओहो ! ‘बोर्डिङ स्कुल’ भन्नु पर्छ क्यार ! ) मा आफ्ना छोराछोरीलाई पढाउन सरकारी कर्मचारीले भ्रष्टाचार वा आर्थिक हिनामिना गर्छन र यसरी उनिहरुलाई सरकारी स्कुलमै पढन बाध्य गरेपछी भ्रष्टाचार रोकिन्छ भन्ने विचार हो भने यो मैले आजसम्ममै सुनेको सबैभन्दा हाँस उठने ठट्टा हो ।



February 26, 2009

गीत --मर्नु पार्यौ --


शेखर ढुँगेल्
०२-२४-२००९
मर्नु पार्यौ कान्छी तिमी ले
माया गरेर
दिन भरी कुरायौ
आएर सपना मा कुतकुती लगायौ
उज्यालो नहुँदै कता हरायौ
मर्नु पार्यौ कान्छी तिमीले --
दिन भरी कुद्छ्यौ एता र उती
आँखा झिम्काउदै
जब पर्छ्यौ एक्लै साझ मा
एस एम गरेर हैरान बनायौ
भोक र निन्द्रा भगाई मेरो
दुनियाँ हसायौ
मर्नु पार्यौ कान्छी ----
चुल बुले तिम्रो बानी
कोइली जस्तो बोली
हरिण जस्तो जिउ डाल तिम्रो
सब लाई लोभ्याउदै हिंड्ने बानी
तिम्रै याद मा बिहानै
भट्टि पुग्ने मलाई बनायौ
मर्नु पार्यौ कान्छी तिमी ले ---


February 25, 2009

मेरो पहिलो परिचयः नेपाली

शिव प्रकाश

म को हूँ? मेरो नाउँ के हो? मेरो थर के हो? मेरो जात के हो?

मेरो नाउँ शिव, राम, श्याम, हरि, कृष्ण, बहादुर, प्रसाद, नाथ, लाल, कुमार जे होस्!

मेरो नाउँ पछि आउने मेरो जात ब्राह्मण, क्षेत्री, वैश्य र शूद्र तथा मेरो थर पौड्याल, पोख्रेल, कटुवाल, दराई, राई, लिम्बु, मगर महर्जन, नापित, माली, कामी, दमाई, श्रेष्ठ, सार्की, चमार, मुसहर, बाँतर, सतार, धिमाल, थारु, चौधरी, तेली, बनिया, मण्डल, महतो, हजाम, पण्डित आदि इत्यादि जे होस्!

म कसको छोरो हुँ? कसको दाजु, कसको भाइ, कसको बाबु, कसको भतिजो, कसको काका, कसको मामा, कसको ज्वाइ, कसको सालो, कसको भिनाजु अथवा कसको लोग्ने वा कसको प्रेमी? आदि इत्यादि जे होस्!

म जेसुकै नाम-नामेसी, जात-जाति अथवा भाषा-भाषी, थर-थरान र सम्प्रदायको मान्छे किन नहुँ? कसैसँग कुनै साइनो बाँधिएर संसारको कुनै स्थानमा किन नरहुँ? तर मैले सधैं मेरो परिचय खोजिरहेको, चहारिरहेको हुन्छु, चाहिरहेको हुन्छु। चाहँदै, खोज्दै, चाहर्दै, पच्छ्याउँदै जाँदा मैले मेरो परिचयको परिचय एउटामात्र पाउँछु!

यावत् प्रश्नको एउटामात्र उत्तर अर्थात यावत् एवं विविध खोजीको एउटैमात्र प्राप्ति! सम्पूर्ण प्रश्नको एउटै उत्तर! तर पूर्ण अर्थात सम्पूर्ण उत्तर!

र, त्यो एउटा अर्थात एक्लो तर पूर्ण र सम्पूर्ण उत्तर हो - नेपाली! म नेपाली! मेरो परिचय नेपाली अर्थात् मेरो पहिलो परिचय नेपाली!

हो, सबैभन्दा पहिला म नेपाली हूँ र मेरो पहिलो परिचय नेपाली हो।

यो एउटा र एक्लो उत्तर नै मेरो परिचयको सामूहिक र सम्पूर्ण उत्तर हो। मेरो सम्पूर्ण परिचयको पूर्ण परिचय हो - नेपाली! मभित्रका अनेकताभित्रको एकता हो - नेपाली! मभित्रका अथाह अन्तर्भिन्नताभित्रको एकरूपता र आस्था हो - नेपाली! मेरा वरिपरिका अपूर्णताभित्रको पूर्णता हो - नेपाली! कहिल्यै मरेर नजाने कसैले हरेर लान नसक्ने मेरो परिचय हो - नेपाली! मेरो मन - नेपाली! मेरो तन - नेपाली! मेरो पन - नेपाली! मेरो अस्मिता हो - नेपाली, मेरो अस्तित्व हो - नेपाली! नेपाली, नेपाली र नेपाली!

म नेपाली! नेपालको छोरो नेपाली अथवा नेपालको छोरी नेपाली! अर्थात मेरो पहिलो परिचय नेपाली, नेपाली र नेपाली! मात्र नेपाली!

नेपाली हुँ, त्यसैले म भन्छु -

नेपाली हूँ म नेपालको माटो यो छातीमा सजाउँछु

पूर्खाले पूजेको माटोको टीका निधारमा लगाउँछु।

म स्वदेशमा हुँ वा दशदेश दूर परदेशमा हुँ सधैं म भन्छु -

म नेपाली हुँ।

मेरो नाउँ नेपाली हो।

मेरो जात नेपाली हो।

मेरो थर नेपाली हो।

मेरो भाषा नेपाली हो।

मेरो भावना नेपाली हो।

मेरो आस्था नेपाली हो।

मेरो विश्वास नेपाली हो र मेरो बिचार नेपाली हो।

मात्र नाउँका लागि मलाई दिइएको मेरो नाउँ शिवप्रकाश भएता पनि जन्मले पाएको मेरो जन्मसिद्ध नाउँ नेपाली हो। जुन अकाट्य छ। अमेट्य छ। हृदयको शिलापाटीमा लेखिएको छ।

मलाई यो नाउँ मेरो जन्मपछि कसैले दिएको हैन, कसैबाट उपहार, उपाधि र उपमाका रुपमा पएको हैन। कसैले गुताइदिएको पगरी हैन। मैले जन्मदै लिएर आएको नाउँ हो - नेपाली! अर्थात नेपाली शिवप्रकाश र शिवप्रकाश नेपाली!

नेपाल आमाको कोखबाट जन्मिए। नेपाली भएरै नेपाल आमाको काखमा हुर्किएँ। अहिले म जहाँ रहे पनि सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ। त्यसपछि मात्र कथित नामले, जातले, भाषाले, सम्प्रदायले, धर्मले चिनिने फलानो चिलानो अरु कोही हुन सक्छु!

मेरा बाबुको जात र थरभन्दा अघि म त्यो नेपाली माटोको जात हूँ। त्यो नेपाली धरतीको थर हूँ। जुन मेरा बाबु बराजेले पूजेको माटो र धरतीको जात र थर हो - नेपाली! त्यसैले मेरो जात नेपाली हो, मेरो थर नेपाली हो अर्थात मेरो पहिलो परिचय नेपाली हो। र, मेरो जन्मसिद्ध परिचय नेपाली हो।

म जसको छोरो भए पनि नेपालीको छोरो हुँ। म जसको बाबु भए पनि नेपालीको बाबु हुँ। नाम नामेसीमा म सबैभन्दा पहिला नेपाली हूँ। जातपातमा म सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ। छत्तीस वर्णमा मेरो सबैभन्दा पहिलो वर्ण नेपाली हो! सयौं जातजातीमा मेरो पहिलो जात पनि नेपाली हो। नातासम्बन्धमा सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ। त्यसपछि मात्र म कसैको दाजु, भाइ, काका, भतिजो, मामा, ज्वाइँ, सालो, भिनाजु, लोग्ने वा प्रेमी हुँ वा हुनसक्छु। तर यी सबैभन्दा पहिला म नेपाली हुँ!

तराइदेखि हिमालसम्म, मेचीको वल्लो किनारदेखि महाकालीको पल्लो किनारसम्म अनि देशदेशावरमा छरिएर रहेका नेपाल आमाका सन्तान दरसन्तानसँग मेरो एउटै साइनो छ, एउटै नाता छ - ती सबै मेरा नेपाली बन्धुबान्धव हुन्। त्यसपछि मात्र नाता वा साइनो जोडेर चिनिने अरुको म कोही हुँ वा मेरा अरु कोही हुन्। यी सबैका म सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ र सबैका लागि मेरो पहिलो परिचय पनि नेपाली हो।

त्यसैले म भन्छु -

तराइमा धोतीकुर्ता लगाए पनि म सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ

पहाडमा डोको नाम्लो बोके पनि म सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ

हिमालमा चौरी चराएर हिँडे पनि म सबैभन्दा पहिला नेपाली हुँ

चारजात छत्तीस वर्णमा मेरो सबैभन्दा पहिला वर्ण नेपाली हो।

त्यसैले म गर्वकासाथ भन्छु -

म नेपाली हुँ

म ईश्वरसँग प्रार्थना गर्छु -

आफूलाई सधैं नेपाली भनिरहूँ,

सधैं मेरो पहिलो परिचय नेपाली बनाइरहूँ।

शिरमा सगरमाथा बोकीरहूँ

मुटुमा मेची र महाकाली बगाइरहूँ।

नेपाली हुनुको अर्थ आफूलाई यसरी नै सधैं म नेपाली बनाइरहूँ, नेपाली भनाइरहूँ। नेपाली देखाइरहूँ। म जस्तै सबै नेपाली "म" हरू, मनहरू, मस्तिष्कहरू, मतहरू, मननहरू, मनपेटहरू, मनसाहरू, मनोभावहरू, मन्थनहरू सबैभन्दा पहिला नेपाली "म" हुन् र सधैं नेपाली "म" नै भइरहुन्। सबै नेपाली "म" हरूले सधैं आफ्नो परिचय नेपाली बनाइरहुन्!

हाल - बोष्टन, अमेरिका।


अन्तराष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज यूएई च्याप्टरले प्रवासी कविता भाग २ प्रकाशन गर्ने ।

अनेसास यूएई च्याप्टरले आदीकवि भानुभक्त आचार्यको जन्मजयन्तीको अवसर पारेर प्रवासी कविता सँग्रह भाग २ प्रकाशन गर्न लागेको हुँदा उक्त कविता सँग्रहको लागि कविता, गजल, गीत उपलब्ध गर्राईदिनुहुन हार्दिक अनुरोध गरेको छ ।

कविता पठाउँदा निम्न कुराहरुलाई ध्यान दिन पनि अनुरोध गरेको छ ।

१) कविता सकेसम्म नेपाली प्रिती फन्टमा र्टाईप गरी वा सफा बुझ्ने अक्षरले लेखी सम्वन्धीत तोकिएको स्थान वा इमेलबाट पठाउन सक्नुहुने छ ।
२) कविता विश्वको कुनै पनि क्षेत्रमा बसोवास गर्नु हुने नेपाली साहित्यकारहरुले पठाउन सक्नुहुने छ ।
३) कविता पठाउँदा प्रष्टरुपमा लेखकको नाम र फोटो सहित उपलब्ध गराउनु पर्ने छ ।
४) प्राप्त भएको कविता प्रकाशन गर्ने वा नगर्ने अधिकार सम्पादकिय मण्डलमा रहने छ ।
५) प्राप्त भएका कविताहरु प्रकाशित नभएमा फिर्ता हुने छैन ।
६) कुनै पत्र पत्रिका वा वेभ र्साईटहरुमा प्रकाशित नभएका कविताहरुमा प्रकाशित गरिने छ ।
७) २००९ अप्रिल महिनाको अन्तिम साता सम्म कविताहरु उपलब्ध गर्राईसक्नु पर्ने छ ।

संयोजक
कृष्ण देवकोटा
कविता प्रकाशन समिति
अनेसास यूएई च्याप्टर, यूएई

इमेल ठेगाना,

inlsuae2065@yahoo.com, inlsuae@yahoo.com, bcpokhrel@yahoo.com



February 24, 2009

Year 2050

हुन त आजकाल जाडो छ, तर जब देखी पृथ्वीको तापक्रम अधिकारिक रुपमा नाप्न थालियो (१८५० देखी जस्तो लाग्छ), त्यसलाई नियाल्दा पृथ्वी को तापक्रम समय संगै बद्ढै गएको भने पक्कै हो । यसै सन्दर्भमा मैले अप्रिल २००७ मा एउटा लेख पोस्ट गरेको थिए मेरो पर्सनल ब्ल्गमा (www.kamaladi.com), आज तेही पस्किंदै छु । लेख अंग्रेजीमा छ, नेपालीमा उल्था गर्न समय र जांगरले साथ दिएन, त्यसका लागि क्षामाप्रर्थी छु ।

यो लेख काल्पनिक हो, मैले यसै होला भनेर ठोकुवा गरेको हैन । Title बाट अंदाज गरी सक्नु भयो होला, कथा सन २०५० को परिकल्पना हो ।

I am sipping Marfa (Apple Brandy) while sitting in my rocking chair, facing towards the ‘Ganesh Himal’ (mountain) in Dhulikhel (town in Nepal, about 15,00 m high from mean sea level). I always wanted to spend my retired life in Dhulikhel, so I am very happy to be here despite my several other shortcomings. My wife brings a chair near me, and starts knitting a sweater for me, a sweater that I’m unsure if I ever will get a chance to wear.

“Things have really changed” says my wife, I look at her and give my silent nod and we both stare at Ganesh Himal. The same Ganesh Himal that we both had seen together during our high school days at Kathmandu University. But it’s so different now, all the snow has been melted from the peak and it’s simply an ugly looking rock hill.

I remember last weekend, I wanted to visit my ancient home at Putalisadak (a street in Kathmandu). My wife, understanding my emotional attachments didn’t deny me in going despite the risk and my age, so I drove till Sanga (the highest point after which it’s all downhill to Kathmandu Valley). From Sanga I took a private boat and set off towards where Putalisadak used to be, I had the coordinates of my home so navigating with a hand held GPS unit helped a lot. Biggest threat was bumping into Telecom Towers, which sometimes can tear your boat apart. For a moment I felt like I am in Venice, people from 8th floor of the house were taking boat directly to their work, below that every thing is submerged. The global warming has melted all the mountains and the glaciers, Kathmandu now looks like what it used to be centuries ago, a big lake before Manjushree made the river outlet in Chovar (place near Kirtipur) to drain it (a folklore). I saw the peak of ‘Dharahara’, tallest tower in Kathmandu, so I knew I am closing in. Finally I got to my destination, too bad my house was not tall enough to be seen. As I stood in my boat, all the memories of my childhood comes pouring into my eyes.

My son has started a shipping company, he supplies food and resources from highlands to submerged areas, and he is really doing well. Last year when we got together for Dashain (major Nepalese festival), he was telling me that he will expand his business and make it multinational. With complete submergence of Bangladesh, ships from submerged Terai (Southern low land of Nepal) can directly go to Europe and America. He is bound to succeed, no wonder he used to love Kevin Costner movie ‘Water World’. I don’t really get to see my grandchildren; they are in some boarding school ship in Pacific Ocean. Sometimes I even compare my life with a song by Ugly Kid Joe: Cats in a cradle. I and my wife kill our time teaching in local school; it’s really amazing to see the faces of kids when we tell them how things were before.

It’s not that it is hot all the time; the weather has become so unpredictable that you never know what it will be like the next day. I was reading the news other day; ‘Northface’ filed for bankruptcy as there were zero demands for winter clothes. Couple of years ago, during all summer it had winter’s temperature, absolutely freezing, Lake Kathmandu was all frozen. I couldn’t even take my boat to visit my old house; however there was huge sale for summer clothes.

I remember the movie ‘Titanic’ where an old couple just hold each other in the bed when the ship was sinking, helpless. I think I am in that situation now, unknown to what’s in store for me tomorrow. As I lay down in my bed, clasping my wife’s hand, I begin to think of all the things that I could have done to avoid this:
• Shouldn’t have forced my dad to buy me a new Pulsar Bike because it had more power than my fuel efficient Hero Honda.

• Shouldn’t have bought a six cylinder car, simply because it had more power.

• Should have car pooled with my roommates when all four of us were going to same school, but liked to take our vehicle individually.

• Should have collected all the plastics that come in with my groceries and taken it to recycling center rather than dumping it to the trash.

• Should have used less heat and air conditioning.

• Should have put more energy efficient bulbs at my home

• Should have used my expertise in practice rather than in producing research reports.

• …………………………………………..and so on………………………



कर गरी मलाई नपिलाऊ साथी

राकेश कार्की
लस् एन्जेलस्

कर गरी मलाई नपिलाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी

सल्लाह लिन पो आएको आफ्नो ठानी
बिर्सन सकिन दिमागलाई नसाले हानी

प्यालामा प्याला नमिलाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी

बाधासंग लड्दै अझै कोशिश गर्नुछ
शक्ती बटुल्दै मलाई पक्कै जित्नुछ

बुँद बुँद थप्दै नडुबाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी



Blog Follower गडबडीको समाधान

अपडेट: ब्लगसप्टको समस्या सेटीगलाइ private बाट public मा लागे समाधान हुंदोरहेछ। मैले आफू खुल्लामन्चमा Blog Follower भएको उदाहरण राखेको छु। तपाइहरु www.khullamanch.blogspot.com मा गएर हेर्नु भयो भने नेपालीयन देख्नुहुनेछ।ब्लगस्पटमा Blog Follower मा केही गडबडी देखिएको छ। ब्लग स्पटले त्यसलाइ follower relationship private हुनेहरुको मात्र गडबडी भएको र relationship public राखेमा हराएका Blog Follower पुन देखीने जनाएको छ। थप जानकारीको लागी यो लिंकमा जानुहोला।

यो शहरमा मेरो काम छैन


मधु माधुर्य
(मास्‍को ,रसिया)

हिँड्‌दा हिँड्‍दै
यो शहरको सबै सडक सिध्‍याइसकेको छु
हेर्दा हेर्दा
यो शहरको पूरै दृश्‍य रित्‍‍याइसकेको छु
अब यो शहरमा सायद मेरो कुनै काम छैन

बुढा-बुढी घाम-जून यहाँ
आङ तन्‍काउँदै पालैपालो उठृछन्‌ र सुत्‍छन्‌
'अँधेरो'लाई नै स्‍वतन्‍त्रताको पराकाष्‍ठा भन्‍ने वस्‍तीमा
उज्‍यालो उत्‍सवको कुनै अर्थ छैन
सायद यस्‍तो शहरमा मेरो कुनै काम छैन

ईमान समेत बिक्रि हुने हाट-बजारमा
सबै कुरा मैले किनिसकेको छु
सँगत गर्दा गर्दा
दुईखुट्‍टे 'जन्‍तु'लाई
'मान्‍छे' भनी चिनिसकेको छु
सायद यो शहरमा मेरो काम छैन


मेरो अस्‍तत्व यहाँ -
एउटा औपचारिकता मात्र भइदिएकोछ
देशको निधार छोप्‍ने
लोकतन्‍त्रको तुल जस्‍तो !
पानी रहित
खोल्‍सोमाथिको पूल जस्‍तो !!
* * *



February 23, 2009

तिमी थियौ म थिए

प्रबिण थापा
तिमी थियौ म थिए , कती सुन्दर संसार थियो
साच्चै भन्दा भगवानको , अनमोल उपहार थियो

तिमी मुस्कुराउथ्यौ म भित्र चमक छाउथ्यो
यूगौ युग नरित्तिने, मायाको भन्डार थियो

कहिले तिम्रो कहिले मेरो रिसाउने पालो हुन्थ्यो
निस्कर्षमा एक हुन्थ्यौ एउटै बिचार थियो

सम्झना ताजै छ , अझैपनी यो मनभरी
सगै खेली बिताएको पलहरु हजार थियो

सकिएन उद् घोष गर्न, समाजको बन्धन तोडी
मैले तिमीलाई तिमीले मलाई गर्ने माया अपार थियो


February 22, 2009

डलर टिप्ने यात्रा --३


शेखर ढुङेल्

यो यात्राको पहिलो भाग यहाँ र दोस्रो भाग यहाँ छ ।

मैले सोचें अब कसरी भाग्ने यहाँ बाट, झ्वाट दिमाग मा आयो नेपाल बाट बाऊ मरेको खबर आएको ले नेपाल फर्कनु पर्ने भो भनी दिने । आफु दशक को पनि नपुग्दै परमधाम भैसकेका बाऊ मरे भन्दा के फरक पर्दछ र ?, आफु फास्ट डीसिजन गर्न माहिर मान्छे । निस्कें कोठाबाट साहु बस्ने पल्लो घर तिर । ढोका को घन्टी बजाएँ ‘होर्आ’ (जापानिज समाज को एक दम तल्लो स्तर को बोली ) भन्ने शब्द आयो भित्र बाट । ‘ओताशी शेखर सान देसुयो’ (मा शेखर जि हो ) भने उस्ले फेरी सोध्यो ‘नान्दे’ (किन ) ? जापानिज भाषा मा के भन्दछन थाहा थिएन, अङ्रेजी मा भनी थिए ‘माइ फादर डाइड’ उन्ले कुरा बुझेछन । बाहिर आए अनी थप कुरो बुझ्न अन्य साथी भएको कोठामा लगे । कलाकार मित्र नै अगाडि बढेर सोधे मैले भने म यहाँ काम गर्न सक्दिन के भन्ने निहु नपाएर बाऊ मरे नेपाल जानु पर्‍यो भनी दिएको छु त्यही भनी दिनुस् न । भित्र भित्रै मर्नु हास उठेको थियो अनुहार मलिनो बनाउनु पर्ने बित्थामा कस्तो गार्हो ?, जापानिज ले गोम्मिन्ने ( सुन्दा दु:ख लाग्यो सरि ) भन्यो र सन्तोना दियो त्यो दिन काम गरेको पैसा अनी सान्त्वना स्वरुप अर्को एक मान (१० हज्जार एन ) पनि दियो । र भन्यो पछी फर्केर सिधै यही आउनु त राम्रो मान्छे छस, फेरी हास उठ्यो मुस्किल ले रोके । मैले घुडा सम्म मुन्टो झुकाएर जापानिज तरकाले अभिबादन गरे । उस्को बेफ्वाक को सान्त्वना को एक मान ले मलाई ग्लानी भैराखे को थियो । साथी लाई टोक्यो पुगेर फोन गर्छु भनी हत्तार हत्तार त्यहा बाट कुलेलम ठोके ।

पुगें पुरानो ठाउँ मा साथी हरु को अनुहार पहिले को जस्तो थिएन । काम-धाम गर्नु छैन ठुलो कुरा गरेर हुन्छ बिदेश मा ?सबै को त्यस्तै भनाइ हुन्थ्यो । कुक्क्रुक्क परेर बसे कुना मा । एक ठाउँ मा टिकेर बस्न नसक्ने लाई काम खोज्न गार्हो हुन्छ रे काम खोजी दिनेको इमेज बिग्रन्छ रे, फेरी अर्को मान्छे राख्न मान्दैन रे, तँ नगाको भे त्यो ठाउँ मा आर्को मान्छे जान्थ्यो रे आरोप नै आरोप को भारी ले उकुश मुकुस भएं म । त्यही बिचमा पोखरा तिरका एक धनाड्य मित्र लाई सिबुया पार्कमा भेट भयो, यहाँ किन कसरी कहिले के गर्दै हुनुहुन्छ सोधी हालें । उन्ले भने म बुवा को उपचार गराउन आएको थिए बुवा फर्कनु भयो म डाक्टरी काम गर्दै छु । भोली पल्ट सिनागावा भन्ने ठाउँ मा काम हेर्न अर्को मित्र ले बोलाएका थिए । उन्ले भने शेखर सर पहिले काम हेर्नुस चित्त बुझे म तपाईं लाई लगै दिन्छु । त्यहा पुगेको त हिजो डाक्टरी काम गर्छु भन्ने मित्र त ५०-६० किलो जस्तो लाग्ने गोरुको फिला बोकेर ट्रक मा लोड गर्दै रहेछन । उन्ले मलाई देखे अनी आएर भने ‘देख्नु भो त हाम्रो जापान मा मेरो डाक्टरी काम ? ’, सेतो कोट , सेतो पाइँट लाएर उनी बनेछन डा. । हा हा हा हा हा हांसो भयो । त्यहा उनी लगायत अरु ३० , ४० जना नेपाली हरु काम गर्दा रहेछन । गाई गोरु बङुर काट्ने, टुक्रा पार्ने अनी होल्सेल मा बेच्ने ठाउँ रहेछ त्यो । बिहान ८ बजे देखी ३ बजे सम्म मा त्यहा, बेलुका ५ बजे देखी १० बजे सम् रेस्टुरामा काम गर्दा रहेछन धेरै जसो र ति मित्र हरु नै त्यस बेला को धेरै मान कमाउने मा पर्दा रहेछन । बाहुन को छोरो गाई काट्ने (त्यहा गोली ले उडाउदा रहेछन ) र टुक्रा पार्ने काम कसरी गर्नु ? भो यस्तै हो भने त फर्कन्छु बरु नेपाल भन्ने सोची साथी लाई सोचेर जवाफ दिन्छु भनी हिंडे त्यहा बाट फर्केर गँईन। एक दुई गर्दै १५ दिन बित्यो ।

बल्ल एक जना अर्का मित्र सित संपर्क भयो । उन्ले मलाई सम्झाये हेर्नुस् हाम्रो जापान मा कुनै काम सजिलो छैन । जापानिजहरुको काम गेर्ने तौर तरिका आदी बताए । र एउटा काम छ रे बस्न दिएर २ लाख मान, हफ्ता को दुई दिन छुट्टी सजिलो काम तर इशाई हुँ भन्नु पर्ने अनी प्रत्येक शनिबार गिर्जाघर जानु पर्ने । उनी त इशाइ भैसकेका रहेछन । अनेक फाईदाको फेहरिस्त सुनाए । आफु लाई भोलीको फाईदा र योजना भन्दा तत्काल नोकरी र बसेको ठाउँ बाट छिट्टो भन्दा छिट्टो कसरी निस्कनु जस्तो भ्एको थियो कोठा समेत दिने भने पछी त मेरो खुशीको सिमा रहेन । मैले हुन्छ भनी दिएँ । भोली मलाई लिन आउने भए । स्टेसन को नाम दिए, त्यहा सम्म आउनु भनेर ।

मित्रले बताएको ठाउँमा जान बिहानै निस्किएँ । साथीहरु लाई अब फर्केर न आओस भनी प्रथाना गर्नुस् भनेर बिदा भएँ, झोली तुम्बा बोकी । कावागुची ट्रेन स्टेसन मा समय भन्दा निक्कै अगाडि पुगें । कुर्दा शरीर नथाके पनि मन थाकी सकेको थियो । यसो आँखा रेस्ट रुम लेखेको मा पुग्यो, वाह !, आराम गर्ने ठाउँ पनि रेछ, एक छिन म पनि आराम गर्छु भनी अगाडि बढें, दोहोरो आवत जावत छ, अली अगाडि बढें सोफा र कुर्सी त देखिदैन, जब भित्र पुगे तब मात्र थाहा भयो त्यो त ट्वाइलेत पो रेछ । फर्केर आए अनी उभिएँ मित्र ले बस्नु भनेको ठाउँ मा । म उन्को साथ मा ओगावा भन्ने सिटी मा पुगें । बाटो मा सम्झाए इसाइ साथी हरु को अगाडि तीनपाने र धुम्र पान गर्न हुन्न । हफ्ता को एक दिन शनिबार अनिबार्य गिर्जाघरमा जानु पर्दछ । जे भने पनि ‘हुन्छ’, ‘हुन्छ’ भन्नु को बिकल्प म सित थिएन ।

नेपालमा हुँदा धर्म परिवर्तन गर्ने लाई आत्मा बेचुवा लोभि पापी ठान्ने म जस्ता कथित शिक्षीत, सचेत भन्न रुचाउने लाई आज समय र परिस्थितीले मनले अस्विकार गर्दा गर्दै पनि बाध्यता बस नाटक गर्न बिबस पारेको थियो, पैसा कमाउने लालचमा भने देश को दुर्गम् क्षेत्रका अभाब, र गरिबि को चपेटामा परेर स्वास्थ्य उपचार गर्न नसकी ज्यान गुमाइ रहेका, पैसा कै अभाब मा स्कुल जान बाट बन्चित जनता किन इसाइ नबनुन त ?, ति अशिक्षीत र गरीब दाजु भाई भन्दा त म पो बेईमान हुँ भनी आफैँले आँफैलाई कोसे । अनी केही समय को नाटक त हो नि धर्म परिवर्तन त मर्नु परे पनि गर्दिन भनी अठोट गरी सकेको थिए । काम सँग संगै प्रत्यक शनिबार बिहान् ९ देखी ११ बजे सम्म गिर्जाघरमा गयो । फर्केर आइ साथीभाई जम्मा भयो जाँड पनि खायो रमाइलो गर्दा डेड बर्ष बितेको थाहा नै भएन । त्यो बिच मा अरु दुई जनालाई पनि गिर्जाघरमा भित्र्याइयो । म समेत अरु दुई जना लाई खोला मा लगेर चोपले एक दिन, अर्थात ब्याप्टिजम गराए, त्यो भने को हिन्दू धर्म मा ब्रतबन्ध गरेको जस्तै रे’छ । नयाँ जोगी ले धेरै खरानी धस्छ भने झै हामी ले पनि राम्रै नाटक गर्‍यौं। यो नाटक को पट्टाक्षेप संगै केही ज्ञान पनि हासिल भयो । इसाइ समाजको बारेमा अनी नेपाल मात्र होइन जापान जस्तो सम्पन्न मुलुकमा समेत किन मानिस गिर्जाघरमा धाँउछ ? त्यसो त २०० बर्ष अगाडि नै प्रबेस गरिसकेको इसाइ धर्माबलम्बिको सँख्या जापान मा २ प्रतिसत मात्र रहेछ । १३ प्रतिसत पान कै परम्परागत सिन्तो र ८५ प्रतिसत बुद्धिस्ट धर्म मान्दा रहेछन जापानिज हरु । त्यस्को साथै झुठो बोल्नु पाप हो, शंका गर्नु पाप हो, बहुमत ले अल्पमत माथि अन्याय नगरोस भन्ने बाइबल को सन्देश ले यो समाज लाई सम्बृद्ध बनाएको रहेछ । यसै बिच जुन मित्रले मलाई काम लगाएका थिए उन्ले जापानिज लाई नेपाल घुम्न लैजाने, अनी नेपालका झुप्रीमा रहेका गिर्जाघर लाई सुबिधा सम्पन्न बनाउन सहयोग माग्ने योजना सुनाए । मेरो पनि छ महिना को बिरामी बिदा र एक बर्ष को बेतलबी बिदा (जुन स्विक्रित भएको थिएन ) सक्किन लागेको थियो । मानको लोभ भन्दा पनि त्यहा गर्नु पर्ने झुठ को नाटक ले भित्र भित्रै ग्लानी बढी राखेको थियो । त्यहा बाट निस्कन को लागि बिकल्प सोच्दै थिएँ, आरु काम खोज्ने कि नेपाल फर्कने कि ? त्यसै बेला नेपाल प्रहरी ले पनि यू एन ओ शान्ती मिसन मा जाने काम पाइसकेको थियो । नेपाल मा आफ्नो पहुच का मान्छे सित कुरा गरेँ, तुरुन्त फर्केर आउने सल्लाह पाएँ । र नेपाल फर्कने निधो गरे । इसाइ मित्रहरु छिट्टै नेपाल आउने बाचा गर्दै टोक्यो नारिता बिमान स्थल सम्म पुर्‍याउन आएका थिए । गिर्जाघरमा ति मित्र ले नेपाल मा इसाइ बन्नेलाई प्रहरीले हात खुट्टा भाचिदिन्छ । घर बाट निकाली दिन्छन, के के नाना भाँती कथा हालेर रोएका रहेछन । मलाई पनि त्यस्तो नहोस् भनी तिनीहरुले प्रथाना गरे र बिदाइ गरे ।

नभन्दै दुई महिना पछी मित्र ले एक तानाका भन्ने लाई बोकेर लेराएछन । उन्ले पोखरा घुमाए । अर्का मित्र ले चितवन, मैले धरान घुमाउनु पर्ने भयो । धरान वरि परि का गिर्जाघर घुमाउने योजना उनैले बनाएका थिए । त्यहीँ मेरो र मेरो साथी को इसाइ बनेको नाटक को पर्दा फास पनि भयो । भएको के थियो भने दिन भर ४ , ५ वटा गिर्जाघर अनी धनकुटा को भेडेटार घुमी होटेल मा फर्केर तानाका लाई तिमी सुत हामी यस्सो घुमेर आउछौ भनी तल आएर तुम्बा तान्न थाल्यौ । सुङुर् को मासु सित तुम्बा को दुई पानी मात्र के फेरिएको थियो । तीन पाने को सुर मा ठुलो स्वर ले बोलिएछ कि कुन्नी तानाका त ओर्लेर तल आइसकेछ, थाहा नै भएन उ त हाम्रो रमिता पो हेरिराखेको उस्ले थाहा पायो हामी ले टुन्न तीन पाने धोकी सकेका छौ । आएर हामी संगै बस्यो हामी एक अर्का को मुख हेर्न थाल्यौ । अनुहार हेर्न लायक थियो रङेहात पक्राउ परेको चोरको जस्तो हा हा हा ह् । मेरो मन चाँही यो नाटक बाट मुक्त भैयो भनी भित्र भित्रै खुशी भै राखेको थियो --- बाँकी पछि ---

यो यात्राको चौथो भाग यहाँ छ ।



गाउँखाने कथा - ४ (Nepali Gau Khane Katha)

अपडेट: हिजो आज गाउँखाने उत्तर सारै सजिलो भाको हो की पाठकहरु निकै धुरन्दर निस्कनुभयो? शुरुमै उत्तर ठ्याक्कै मिलाएर ठरकी दादाले एउटा नया गाउं हात लगाउनु भयो। गाउं माग्ने पालो अब ठरकी दादा को। माया को रांको भएको "सर्प" हो। प्रजवलजी ले ठिकै भन्नु भयो टोके पछि बिष लाग्ने भएर माया यस्को रांको भनेको होला।
चाल छ त्यसको छट्केमट्के, बसाइ त्यसको जांतो
दांत उसको अनारदाना, माया उसको रांको। उत्तर:सर्प




तिमी हिड्‌ने वाटो भरी


नरेश माङपाहाङ राई
फोक्‍स्‍टन वेलायत
हाल :हेल्‍मन्‍ड अफगानिस्‍तान


तिमी हिड्‌ने वाटो भरी फूलै फूलको वोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चोट भयो

एउटै विचार मन लिई हिडिरहन्‍थ्‍यौ हामी
त्‍यही बाटो छुटिट्‍एर उता गयौ तिमी
तिमी हिड्‌ने गोरेटोमा वर पीपल को बोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चो ट भयो

हाते मालो गरी गरी खोला खोल्‍छी तर्‍यौ
सम्‍झना भई त्‍यही माया आसुँ बनि झर्‍यो
तिम्रो दिलको बगैचामा फूलै फूलको बोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चोट भयो


माओवादी सरकारका नियुक्तिहरू : कस्ता दुर्नाम मजाक

माओवादीहरूको नेतृत्वमा गणतन्त्र नेपालमा सरकार बन्यो र यो सरकारबाट धेरैको आशा थियो एउटा गतिलो प्रकृयाको आरम्भ हुनेछ । राजनैतिक, कानूनी, कानूनी राज्य, लोकतान्त्रिक विधि र सुशासनको कुरा मात्र सुन्दा आजित परेका हामीलाई आशा थियो , अब हरेक कुराको राजनीतिकरण हुने छैन र सरकारी काम कार्यवाहीको तौरतरिकामा विधिसम्मत पारदर्शिताको निर्वाह हुनेछ । तर , वर्तमान सरकारका कामलाई हेर्दा भने , माओवादीहरू अझै पनि राज्य र यसका अंग अवयवहरूलाई ध्वंश नै पार्न खोजिरहेका छन् कि भन्ने प्रतीत हुन्छ । यो कुराको चर्चामा मैले आज , माओवादी नेतृत्वको सरकारका केही राजनैतिक नियुक्तिको कुरालाई मात्रै अगाडि सार्दै , माओवादीले राज्ययन्त्रलाई कसरी सिलसिलाबद्द ढंगले एउटा गाइजात्रे प्रहसनमा रूपान्तरण गर्दैछ भन्ने कुराको सानो उदाहरण पेश गर्न खोजेको हुँ ।

घोषित, अघोषित रूपमा माओवादी सरकार चलाउन चाहन्न बरू सत्ता कब्जा गर्न चाहन्छ भन्ने कुरा त उसका नेताहरूको बेला कुबेलाको फलाकोबाट नै देखिएको हो । तर कब्जा गर्ने नियतमा पनि उसको पार्टीको उद्देश्य कम तर त्यहाँका सनकमणी संकृणहरूको दबदबा मात्र देखिनु उदेक लाग्दो पक्ष बनेको छ , जसले माओवादीलाई राजनैतिक पार्टी कम र हुल्लडहरूको जमात बढी बनाएर छोडेको देखिन्छ । यसका चाख लाग्दा उदाहरण हेरौँ :

१) केही महिना अघि माओवादीले योजना आयोगमा नया उपाध्यक्षको रूपमा डा पिताम्बर शर्माको नियुक्ति गर्‍यो । तर उनलाई रत्तिभर सूचना नदिई अनौठा नामधारी राजनैतिक कार्यकर्ता र नातागोताले भरिएको एउटा डफ्फालाई सदस्यको रूपमा मनोनयन गरेको घोषणा सुनायो । बाबुराम भट्टराईकी साढू दिदी, गिरिराजमणीका दाइ, एकजना पूर्व भलिवल खेलाडी, अनि अर्का एक लडाकू कार्यकर्ताले भरिएको यो डफ्फाको नाम सार्वजनिक भएपछि , माओवादी र पार्टनर सत्तारूढ दललाई यति लाज भयो कि डा पिताम्बर शर्माले त उपाध्यक्ष पदबाट राजीनमा दिएर हिँडे नै , केही दिनपछि यो लाजलाई टोइलेट पेपेरमा लपेटेर आफ्नो खल्तिमा फिर्ता लान सरकार वाध्य भयो । फलत : पूरै डफ्फा नया आयो, अहिले के गरिराछ यो डफ्फाले अनुसन्धान जरुरी भएको छ ।

२) मातृकाको सनकले नेपाललाई नपुगेको हो कि भनेर प्रकृतिले अर्को सनकमणि पनि मुलुकमा जन्माइदिएका रहेछन् जसको नाम हो- गोपाल खुम्बु । आँफुले ने गरेको दावा अनुसार ई कृस्तान मन्त्री मैलो नपर्ने भएकाले एक महिनामा मात्र एकचोटी नुहाउँछन् रे !( पढ्नुस केही समय अघिको नेपाल पत्रिका)। यी मन्त्रीका अनुसार नेपालमा शान्ति ल्याउन प्रतेक नेपालीको आफ्नो बन्दूक हुनुपर्छ रे ! नेपाललाई ८०० जिल्लामा बाँड्ने यी नया ईसाइ मतालम्बी योजनाकारले केहि समय अघि पशुपतिमा विष्णु देवकोटा नामका पार्टी कार्यकर्तालाई मूल भट्ट नियुक्त गर्दै, रडाको मच्चाए । विधि र कानूनको बाटोबाट पशुपतिको आम्दानीलाई नियमित बाँध्ने व्यवस्था गर्नुको साटो , करौँडो धर्मावलम्बीको संवेदनशिलतालाई यिनले र माओवादी पार्टीले यसरी धज्जी उडाएकी उनीहरू धर्म निरपेक्ष दल हुन कि धर्म सापेक्ष स्वयंले बिर्सिए । तर यो नियुक्तिको सान्दर्भिकता त्यतिबेला सकियो , जतिबेला प्रचण्डले यो लगायतका नया नियुक्तिहरू फिर्ता गरेको घोषणा गर्नु पर्‍यो ।

३) पछिल्लो पल्ट प्रज्ञा, कला र नृत्य प्रतिष्ठानमा यिनै गोपाल खुम्बुले यस्तो लिँड्को चलाए कि, सो पदहरूमा नियुक्त गर्नका लागि नाम सिफारिस गर्ने समितिका सदस्यहरू समेत विस्मयमा परे । खुम्बुले केही पूर्व राजावादी, सजातीय र अन्य जनजाति प्राज्ञका यस्ता नामहरू नियुक्तिमा पारेको समाचार सुनाए, जुन कुरा स्वयं उनका पार्टी नेताहरूलाई पनि थाहा रहेनछ । सो नियुक्तिको विरोधमा भएको वक्तव्यबाजीमा स्वयं माओवादी र बाँकि बामपन्थी कथित विज्ञहरू र राजनैतिक नेताहरूको भैरेहेको बिरोध हेर्दा यस्तो लाग्छ कतै माओवादीले राज्य सत्तामाथि आफ्ना कर्म र व्यवहारहरूको फोहरी हिलो खेलिरहेको त छैन ? यो कुरा लेखूञ्जेल त सर्वोच्चले पनि नियुक्ति बदर गराउन अन्तरिम आदेश जारि गरिसकेछ !

'आची गरीसकेर दैलो देख्ने' र आची पोको पारेर खल्तिमा गुट्मुट्याएर सफा बन्ने यो तरिका कहाँ पुगेर टुंगिने हो हेर्दै जाऔँ । "हेरौँ सत्ता कब्जा गर्ने अभ्यासका स-साना रिहर्सलहरूको यो सिलसिला कहाँ गएर कुन ढंगले पटाक्षेप हुने हो ।



आमाको सम्झनामा बलिन्द्रधारा आशु - २

अस्ती आमाले फोन गर्दा गर्दै काटिएर कुरो पनि उता न उतोको भयो । सबैलाई थाहा छ'नी सात समुन्द्र पारी गरिएको फोन काटिदा छोरोको मन पनी त काटिन्छ । आमा भन्दै हुनुहुन्थ्यो - "बाबु तिम्रो दाइले मेरो बेइज्जत गर्‍यो, ठुलो बुवाको टाउको काट्छु भनेको रहेछ, परहरी {प्रहरी }ले टिलिफोन { टेलिफोन }बाट सुनायो बाबु ।" "त्यसको जन्मले मेरो कोखमा पापको अर्को क्यान्सर बसेको छ छोरा, तिमी रत्तिभर पीर नगर । म मेरो इज्जतको लागि बढो संघर्शरत छु ।"
आज अघी भर्खर फोन गरेको मैले आमालाई । त्यो पापी ॠषि भनाउदो दाइलाई सरखारले अझै केही दिन झ्यालखानामा कोच्ने रे । साच्चै भान्नु पर्दा आमाको पुकारा छ त्यो पापी नछुटोस, कुनै हालतमा । बाउ मार्ने छोरो किन चाहियो यो जमनामा ? आमाको सिर्फ त्यही टकासो छ । अस्ती हात्तीखोरमा अनौठो भेला भयो रे । कुनी कसको मुक्तिको लागि बनेको "परमुक्ती सेना" रे । काकाको छोरोले प्रधानमन्त्री पर्नेलाई गोडफाट र सतर्कको भेशमा कुनी कुन बादको हो सलाम ठोक्यो रे । पन्ध्र हजार नेपालीको छातीमा गोली ठोक्नेहरुले साधारण रामशरण भाईहरुको सलाम खानु महान होला तर मन रोएको त कसले देखेको छ र ? अनी मन जलेको कसलाई थाहा छ र ? श्रिन्खलाबद्ध रुपमा देशका र मेरी नेपाल आमाका ज्वाँईहरु मरिने/मारिने क्रम जारी छ । त्यो त परेका हरुलाई थाहा छ न कि मार्न बानी परेका हरुलाई ।
आमा भन्दैहुनुन्थ्यो, अब बहिनिको विवाह गर्नु पर्ने । तर दाईजो केही दिन नपाउने रे - नियम । अनी अस्ती हप्ताको लगनमा कमरेड खामिको छोरीको विवाह भयो रे । भारतका लक्ष्मी मित्तलको छोरोको बिहे भन्दा बढी तमक झमक रे । आमाले भन्नु भयो, बाबु एही हो नयाँ नेपालको नियम ? गरीबलाई लाग्ने अनी सर्बहारा भनौदा हरुलाई नलाग्ने ? गएको महिना भान्जाले एउटा क्यामरा उअपाहर लिएर आको रे चाइनाबाट, कर लाग्यो रे कमेरको भाउ भन्दा दोब्बर बढी । आमा सोध्दैहुनुहुन्थ्यो , बाबु तर प्रचन्डको तीन लाकह्को खाट चाँही किन चेक जाच नगरि सोझै बालुवाटार ? मेरो कुनै जबाफै भएन । लाइन जने बेला भएको थियो बह्न्दै हुनुहुन्थ्यो आमा । शायद फोनको टुक्रामा चार्गे नभएर होला, कुरो काटियो, फोन काटिएर । नयाँ सरकाअर्को नयाँ उपहारले आमा सँग बाट गर्ने माध्याम पनि काटिएको छ । शायद भोली फोन गर्छु होला अनी कुर गरुला आमा भनेर त चित्त बुझाउनु पर्‍यो नि होन र ?? क्रमश:


February 21, 2009

जवानिले काउकति लगायो कि महारानी

वसन्त "विवश" आचार्य
जवानिले काउकति लगायो कि महारानी
डोलि चढ्ने रहर मनमा जगायो कि महारानी

अङ्ग अङ्ग पोखिनलाइ अटेस मटेस भा'छ
वैमानिले यौवनको रङ्ग उडायो कि महारानी

एकोहोरो मनसंग वातमारी लजाउनृहृन्छ
पिरतिको धुन मनले जगायो कि महारानी

देखेपनि नदेखे झै तर्की हिड्नृ हृन्छ
नयनले कसैको तस्वीर सजायो कि महारानी

उर्वसी र मेनका मिसिएर तिमी वन्यौ
नभन्नु है वसन्तूले फकायो कि महारानी
तुलसीपुर दागं


गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - ५

प्रभा आचार्य

यसरी आनन्द र मेरो सामिप्य बड्दै गयो । हामी निस्वार्थ भावना र निस्छल मनले एकअर्काको भावनात्मक र ब्यववाहिरिक कुराहरु पनि एक अर्कामा बाँड्न थाल्यौ । म कहिले कही काठमाडौं आउने गर्दथे । मान्छेका समस्याहरु त्यस्तै त हुन। म आफुलाई परेका कुराहरु धक नमानी वहाँलाई भन्दथे । आनन्दले पनि मलाई ती कुराहरु को निराकरण का बारेमा सल्लाहा दिनुहुन्थ्यो । म आफु कहिले पनि समयलाई त्यसै खेर फाल्न नचाहने मान्छे । समयको सदुपयोग चाहने मान्छे । दमकमा त्यस्तो के नै थियो र? कुनै अबसर थिएन । खाली घरधन्दा र ब्यवहाँरिक पक्ष बाहेक । म आफुलाई सन्टुष्टी दिन लेख्दथे । हुलाकको भरमा रचनाहरु पठाउदथे । गीतहरु पनि त्यसरी नै पठाउदथे । यस्तो अवस्थाबाट म आजित थिए । कतै जागिरको मेलो मेशो थिएन । सबैलाई ज्यु, हजुर चडाउदा चडाउदै म थाकी सकेकी थिए । केही गर्छु भन्ने उत्साहाहरुमा बज्रपात भैरहेको थियो । यस्तै अवस्थामा म फेरी एक पटक काठमान्डु आए । आनदसँग भेट गरे । मैले आफ्ना कुराहरु सबै भने । म केही गर्न चाहन्छु । आनन्दलाई पनि मभित्रको इक्षा आकाङ्क्षा थाहा थियो ।
त्यो समयमा जागिर पाउन धौ धौ थियो । लेख्ने मान्छे भए पनि क्सले जागिर दिने र? नेपाल मा त्यस्तै थियो । चाकडी र चाप्लुसिको खेल । अन्त्यमा आनन्दले भन्नु भयो ''दिदी तपाईं पत्रकारिता तालिम लिनु होस् यत्ती भएमा जुनाइ पत्रीकामा पनि ठाउँ मिल्न सक्छ ।'' वहाँले यत्ती भनेर त्यस्को तुरुन्तै बि,बी सि, नेपालीका सुमन खरेल को 'स्मारिका मिडिया समुहमा ' लिएर जानु भयो । त्यो ईन्ष्टिच्युट पुतली सडकमा थियो । एक बिहानै त्यो दिन हाम्रो पुतली सडकमा भेट्ने सलाह भयो । ठीक दिएको समयमा मा पनि पुगेँ र आनन्द पनि आइपुग्नु भयो । सुमनखरेलको कक्षा चली रहेको थियो । आनन्दलाई देख्नसाथ सुमन सर बाहिर आउनु भयो । आनन्दले त्यहा ठाउँ छ कि छैन भनेर प्रश्न गर्दा सुमन सरले ठाउँ नभएको जानकारी दिनुभयो । सुमन सरको जवाफ सुनेर आनन्दले सुमन सरलाई एकैक्षण भित्र गएर कुरा गरौ भन्ने आग्रह गर्नु भयो र वहाँहरु भित्रको कोठामा पसेर कुरा गर्न थालनु भयो । म बाहिर बसेर पनि वहाँहरुको वार्तालाप सुनिरहेकी थिए । आनन्दले भनी रहनु भएको थियो ''प्लिज जस्रै भए पनि दिदिको लागि ठाउँ मिलाइदिनु होस । दिदी यत्तिको लागि दमकबाट आउनु भएको छ । मैले दिदिलाई भनी सकेको छु । दिदी पनि लेखिका हो । वहाँले धेरै भयो लेख्न थालनु भएको वहाँको नाम ‘ ...’ हो” भन्दा सुमन सरले ए !म वहाँलाई राम्रो सँग चिन्दछु । मैले पनि धेरै पड्दै आइरहेको छु वहाँका रचनाहरु भनेर भन्नु भयो र दुवैजना बाहिर निस्कनु भयो । अन्त्यमा सुमन सरले ''ल म एड्जस्ट गराउँला नि त भनेर हुन्छ भन्नु भयो । त्यस्को भोलिपल्ट बाट नै म ‘स्मारिका मिडिया’ मा ज्वाईन भए । त्यहा नेपाल टेलिभिजन, रडियो नेपाल र अन्य एफ.एम. का हरु लगायत सुमन सरले पनि पढाउनु हुदो रहेछ । केही समयको लागि म त्यहा ब्यस्त भएं । धेरैजनासँग भेट्घाट हुन थाल्यो । यसरी आनन्दले मेरोलागी कसैलाई बिन्तिभाव पनि चढाउनु भयो । मेरो उदेश्य र लक्ष पुरा गर्नको लागि । त्यसैले त म वहाँप्रती अनुग्रहित छु र ती समय ,पलहरु अझै मेरो मानसपटलमा घुमी रहन्छ । सम्झनाको थुप्रो मात्र नभएर एउटा बिर्सन नसक्ने क्षण भएर मेरो अन्तरातामाभित्र जहिल्यै खेलिरहन्छ । म त्यही याद हरु र आनन्दको गुणहरुलाई यसरी सबै सामु सँस्मरणको पाना बनाएर पल्टाउन लालायित हुन्छु । शायद आनन्दले पढ्नु भएमा र सुन्नु भएमा आँफै चकित हुनुहुन्छ होला । आखिर दिदी किन यसरी अनुग्रहित हुनु भयो भनेर ?, कोही कसैले पनि कसैको गुण र मद्घतलाई बिर्सनु हुन्न । त्यस्को ऋण तिर्नै पर्छ भन्ने छैन त र कृतज्ञ हुन भने आवश्यकता हुन्छ । यसरी म आनन्द र मेरो दिनचर्यालाई सँस्मरण बनाएर दौतरीको आङनमा छर्दै छु यो मेरो सँस्मरणको एउटा पर्याय बनेर कसैलाई पनि मान्छेको गुणको मुल्य कत्ती हुदो रहेछ भन्ने भावना मात्र हो ।
स्विकार्नु न स्वीकार्नु यहाँहरुको इक्षा ।
क्रमश :


सुन्दर नेपाल

यो फोटो काठमाण्डुबाट धुलिखेल जाँदा साँगा नपुग्दै पलाँसे टावर रेष्टुरेण्टको साइडबाट खिचिएको हो । ऊ पर तिर हिमाली श्रृङ्खलाहरू पनि देखिन्छन् । छैन त हाम्रो मुलुक मनमोहक ?


 

 

 

 

 

 

यो स्थान काठमाण्डु जिल्लाको पश्चिमोत्तर टोखा गा वि स बाट उत्तरतर्फ पर्ने झोर गाविसको एउटा भाग को हो। यी दुवै नोकिया ५६१० फोनले खिचेको हुँ ।

(नोट:फोटो ठुलो हुने गरी हेर्न फोटोमा क्लीक गर्नुहोला।)



अधिवेशन एमालेको, जीत र हार अरूको

इतिहास , सांगठनिक संरचना र व्याप्तिका आधारमा नेपालको बामपन्थी राजनीतिको मुख्य घटक नेकपा एमालेले अहिले बुटवलमा आफ्नो राष्ट्रिय अधिवेशन सञ्चाल गर्दै छ । यो अधिवेशनले आगामी ५ वर्षका लागि एमाले पार्टीको राजनैतिक बाटो र नेतृत्व तय गर्ने छ । हिंस्रक क्रान्तिको पक्षपाती तत्कालको झापाली नक्सलाइटिष्ट कम्युनिष्ट पार्टी मालेले २०४६ सालमा भएको बहुदलीय राजनीतिको पुनर्स्थापना पश्चात आँफूलाई समाजवादी लोकतन्त्रको पक्षमा रुपान्तरण गर्दै बलियो प्रतिपक्ष र कथंकदाचित सत्ताको तहमा पनि स्थापित गर्योस । तर पछिल्लो राजनैतिक परिस्थितिमा , बाहुबली र हतियारधारी कम्युनिष्ट माओवादीको पीठो बिक्न थालेकाले, नेपाली राजनीतिको मूलप्रवाह कम्युनिष्ट कुन हुने भन्ने 'एसिड टेष्ट' पास गर्न पर्ने बेलामा एमालेको अहिलेको अधिवेशन हुन गैरहेको छ । यो सन्दर्भमा, अहिलेको अधिवेशन र यसको 'आउटकम' पनि एमाले स्वयंका लागि भन्दा अरूकै लागि महत्वपुर्ण बन्न गएको प्रतीत हुँदै छ । नीती र कार्यक्रम जे पास भए पनि , अहिले एमाले भित्र देखिएको मुख्य रडाकोको छिनोफानो 'माओवादीका मतियार कित्ता' र 'माओवादी बिरोधी कित्ता' को 'क्लियर कट' विजयमा हुने हो कि भन्ने लक्षण देखिँदै छ ।

के पी ओली माओवादी दादागिरीका कटुआलोचक हुन र माओवादीहरू त उनलाई फुटेको आँखाले पनि नेतृत्वमा आएको देखि सहन्नन् । उनको चुनावी समीकरण पार्टीका वरिष्ठ नेता माधव नेपालसंग हुन सक्ने सम्भावना बढेको छ किनभने माधव कामरेड पनि आँफूलाई माओवादीले बेला बेलामा गरिरहेको मानमर्दनबाट क्षुब्ध हुनु स्वाभाविक हो । कहिले राजालाई दाम चढाएको कुराको बदख्वाईँ गरेर नथाक्ने र कहिले माओवादीसंग समीकरण गरेर पनि राष्ट्रपतिमा झलनाथले माधव नेपाललाई अन्तिम समयमा चिप्लाएको कुरा माधव कामरेडको मनमा खिल बनेर गाडिएको छ। यसमा झलनाथ निर्नायक नहोलान् तर उनले पनि दाउपेच राखेको कुरा सत्य हो । यदि कांग्रेस, एमाले, नेपाली सेना समेतको इण्ट्रेष्टमा माओवादी सरकारको विकल्प खोजिने कुरा निकट भविष्यमा हुने सम्भावना छ भने त्यहाँ एमालेको नेतृत्वमा नेपाल-ओली रहनु मात्र सकारात्मक हुनसक्छ भनेर कांग्रेस र अन्य मध्यपन्थीहरूले तिनको समर्थन गरिरहेका हुन सक्छन् ।

वर्तमान महसचिव झलनाथ खनाल र बामदेव गौतमको खनाल-गौतम समूह एमाले वृत्तमा माओवादी शुभेच्छुकका रूपमा र पूर्व महासचिव माधव नेपाल र खड्ग ओलीको नेपाल-ओली समूहलाई माओवादी बिरोधीको रूपमा चिनिने हुनाले कतिपयले यी मध्ये एउटा वा अर्को समुहको विजयलाई माओवादी नेतृत्वको सरकारको आयूसंग समेत जोडेर हेर्ने गरेको पाइन्छ । अधिवेशनको उद्घाटन समारोहमा , झलनाथले प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई मुख्य अथिति बनाएर मात्र हैन स्वयं आँफू महासचिव रहेको पार्टीको आफ्नै पद र कदलाई सानो पार्दै प्रचण्डलाई अगाडि सारेको कुराको पार्टीभित्र नै बिरोध भैरहेको सन्दर्भमा, झलनाथले के सन्देश दिन चाहे प्रष्ट छ । उता बामदेवको कुरा त कस्तो छ भने मन्त्रीमण्डलको बैठकमा एमालेको नं १ नेता हुँदा हुँदै पनि एमालेको अडान राख्ने काम त्यहाँ जलस्रोत मन्त्री विष्णु पौडेलले गर्ने गराका छन् । स्वयं एमालेका मन्त्रीहरूको बुझाइ छ बामदेव कामरेड केवल प्रचण्डको डेपुटी हुनुमा गर्व गर्छन् र सोही भूमिकामा आँफूलाई राख्न चाहन्छन् । यस्तै रह्यो र भोलि एमालेले अहिलेको गठबन्धनबाट बाहिरिन चाह्यो भने बामदेव कामरेड मन्त्रीमण्डलमा नै छोडिनुहुन्छ होला पार्टीमा फर्कनुहुन्न होला भन्ने गाइँगुईँ एमाले-माओवादी वृत्तमा बेसरी नै चलेको पाइन्छ । यसरी माओवादी सरकारको रक्षाकवच बनेर रहेका खनाल-गौतम लाबी एमालेको नेतृत्वमा स्थापित हुन सकेमा आगामी दिन राम्रै कटाउन सकिनेमा माओवादी समेत विश्वस्त रहेको हुनाले, यो एमाले अधिवेशन माओवादीलाई बेसरी लागेको महशूस सबैले गर्ने नै भए ।

परिणाम जे भए पनि, हुने नै छ । जे होस् , माओवादीको अतिवाद र कांग्रेसको दिशाविहीनताको मझधारमा आँफै आफ्नो परिचयमा क्रमश: हराउँदै गएको एमालेले आँफूलाई विशिष्ट बनाएर राखिरहन र नेपाली राजनीतिको एउटा महत्वपूर्ण शक्ति बनिरहन अहिलेको अधिवेशनलाई भयानक चुनौति र मौकाको रूपमा अपनाउन सकोस् भन्ने कामना भने गर्नै पर्छ । एमाले , खनाल-गौतमको माओवादी ‘बि’ टिम वा माधव- ओलीको एकल बपौति नबनोस् बरू आँफ्नै विशिष्टतामा बाँच्न सक्ने बलियो राजनैतिक प्रवाह बन्न सकोस् , यही शूभकमना !!!



भोक, भोग र सम्भोग

शिव प्रकाश

भोक नियम हो
भोग नियत हो
सम्भोग निदान हो
र, सम्भोग वरदान पनि हो ।

भोका छन् सबै प्राणी
तर मान्छे –
सबैभ‌दा भोको छ
त्यसैले मान्छे –
मासु पनि खा‌न्छ आँशु पनि खा‌न्छ
मन पनि खा‌न्छ
माटो पनि खा‌न्छ
र, मा‌न्छे –
मा‌न्छे पनि खा‌न्छ
त्यसैले मा‌न्छे –
माछो पनि हो
बाछो पनि हो
र, मान्छे माकुरो पनि हो ।
भोगको भोको मा‌न्छे
भोग्नका लागि ईश्वर पनि भाक्छ
सबैभ‌दा बढी भोक मा‌न्छेलाई नै लाग्छ
सबैभ‌दा बढी भोग मा‌न्छेले नै गर्छ
सबैभ‌दा बढी सम्भोग मान्छेले नै गर्छ ।

निश्चित याम र मौसम हु‌न्छ
हरेक प्राणीको भोक, भोग र सम्भोगको
तर मा‌न्छे –
हरेक समय भोको छ
हरेक समय भोगी छ
हरेक समय सम्भोगी छ ईश्वरको वरदानको सधैं लोभी छ ।

अनिश्चित विचार अस्वाभाविक व्यवहार
सृष्टिको अनुपम् उपहार मा‌न्छे –
भोक, भोग र स्भोगका लागि सधैं भोको छ
ईश्वरको त्यो वरदानको उसलाई सधैं धोको छ ।

जनवरी १५, २००८ बोस्टन, अमेरिका ।


February 20, 2009

बोतल महात्म्य ।

Life liquid

 

न मानमा न शानमा, न नाच, न त गानमा
मिल्यो आनन्द त मिल्यो, केवल सुराको पानमा ।

थपी थपी पिए पनि, पिउने, पिएरै शान्त छन
शीशी बोतल नछोए' नि, नपिउने नै अक्रान्त छन   ।

न धाक छ, न रबाफ नै, न उँच निचको अभिमान छ
एकै साथ बसि पिउँदा, ठुलो सानो समान छ ।

नपिउनेको मुहारमा, न खुशी, न मोज छ
हेर धपक्क लाली त्यो, पिउनेको कस्तो ओज छ । 

नपिउनेको जमातमा, वर्ण, जाति थरी थरी
पिएरै बढ्छ भाईचारा, हुन्नन भेद कसैगरी ।

भलै भुलुँ गृह-मार्ग, शीशी बोतल लिएपछि
तर पुग्छु म स्वर्गमा, केहि घुँट पिएपछि ।

कति गरुँ बयान म, मेरो बोतल महान छ
आफैं रित्ती जिवन दिने, यो औषधि समान छ ।



February 18, 2009

गजल

हात सेक्नु तिमी कतै म बलिछु भने
मुढा भनी टेक्नु कतै म ढलिछु भने

रातमा निद छैन बातमा तुक छैन
आश्चर्य नमान्नु बेहोसिमा चलिछु भने

काँडाका झिँजा सफा भएकै जाती होला
न नीभाउनु भैगो कतै जलिछु भने

नजर झुकाएर हिडन नपर्ला म सित
ठीक्क भो भन्नु थलिएर गलीछु भने

मानसिक सन्तुलनको के भर भो र
कठै!नभन्नु भो रुखमा फलिछु भने


Sagoon Interview with Govinda Giri


Sagoon is a brand new search engine by Nepalese entrepreneurs. Being Nepalese we always admire our countrymen craving a big path. When I heard about sagoon, I just jumped into its site and started searching all kinds of things. I compared with google, yahoo and msn. I am not exaggerating, but I found sagoon was equally powerful as google, lets not count yahoo and msn. Before posting my conversation with Govinda Giri, Postak Shrestha posted one article from weeklynepal.com. Newbie engineers claimed Sagoon is using yahoo index. I like to say just one thing, lets not go after vocabulary as we Nepalese like to create words and explain, lets do it. I am not blaming to anyone but lets lead to right direction. We have habit of baffling. Lets act like Govinda Giri and his team and target for high goal. My attempt to contact Govinda ji really succeed. Finally he gave some time to my questions. You may be surprised is it the section "blog inside blog". No it is not. But it is kinda funny having a lot of conversations in Dautari. In fact I was trying to write a blog regarding Sagoon but Govinda Ji answered in better way. So I changed my mind and I have presented here "sagoon - dautari queries" in the form of questions and answers.

What makes Sagoon different from the plethora of search engines such as Google, www.cuil.com, www.clusty.com, www.yahoo.com, www.answers.com, etc?

Govinda: Sagoon will be only one week old by the time you publish this message. It would not be fair to compare it with well-funded and established companies like Google, Cuil, Yahoo, or Clusty. In any case, it would be inappropriate to go into the details of Sagoon’s technology while addressing the general user. Their concern is to find information efficiently and Sagoon’s main concern is to help them achieve it. As for evaluating how different Sagoon is from other search engines, our users are the best judges.

Why search engine? Why not other applications?

Govinda: We are not into building software applications. Sagoon was an idea which was based, even at its very conception, on serving the needs of internet users. However, the beta version which we have just launched reflects only 20% of the entire project. That means there is much more in store for users at Sagoon.

What is your background (and Shiba's)?, Where did you study?, Where in Nepal are both of you from?

Govinda: I am originally from Leguwa, Dhankuta, but I grew up at my maternal home at Akhibuin-Sankhuwa-Sava. I graduated from RR Campus, Kathmandu. While I was a post-graduate student of Nepali Literature at TU in 1994, I left for the United States to study Computer Science. I graduated in 1999 and went on to pursue MBA in Technology Management. However, that is pending due to my involvement in Sagoon.

Mr. Shiba Dhakal, my friend, comes from Jhapa. He graduated from Nepal Law Campus, Kathmandu, Nepal. He also graduated from Stratford University VA in Computer Science.

Do you think that the recession will hit your company?

Govinda: Not really. Online business has not really been affected by the recession as yet. Major players in this business still report that their returns are 30% higher than last year.

Can you simplify this: "The key idea behind the Sagoon technology – "Random Vector Model" – is to promote semantic search over the regular lexical search to provide more meaningful information to users”?

Govinda: We are developing a new computer algorithm that makes search results accurate. Normal search queries are conducted by scanning Mata tags but our system will scan whole documents.

Isn't Google still an unbeatable rival in search engines? Google uses machines for the searches. Do you do the same?

Govinda: Yes. But Sagoon’s technology is not entirely run by machines. A team of experts are also involved in its implementation.

You've mentioned in the press release: Sagoon as a "New world class Internet Search Engine". How so?

Govinda: Sagoon is a general Internet Search Engine. It is not vertical or location/country based. It will provide world class information on any topic and query. We are adding other unique services, including news in different languages. News in Nepali is a feature included in honor of our Nepali identity.

How is the initial feedback to your product?

Govinda: The feedback has been positive and encouraging. We have received enthusiastic responses from South Asian communities around the world, especially the Indian and Nepali communities. The name of our brand, “Sagoon”, is already a household term among the one and a half billion population in the East. We only need to spread the word that it stands for technology as well.

Do you have any plans to invest in the IT sector in Nepal?

Govinda: Yes. If we get the opportunity, we would definitely invest in Nepal’s IT sector. However, current political situation does not encourage foreign investment and Nepal still needs to work hard to create the right environment for it.

What inspired you to launch Sagoon?

Govinda:
User point of view
All major search engines were designed for keyword search. Keyword search, however, becomes difficult for general public at some point. They have to keep coming up with words related to the kind of information they are looking for. This is a problem which my wife Sushila and uncle, Dilnath Giri, both faced. When Sushila was a graduate student, she was involved in a lot of research but she had trouble finding information online with keyword search. For my uncle, it was a problem reading news online via such a search option. Here, I came up providing them easy solution with browsing options which would help locate information more efficiently. Our portal thus provides various browsing TABs options including keyword search options.

Information point of view
As major search engines are more or less dominated with Western information, my challenge was to help create a search portal which would provide as much scope for information from the Eastern half of the world. Our portal will therefore also focus on Eastern cultures, peoples, businesses, and religions, with the result that it will be rich in content from both parts of the world.

Brand name point of view
Beside Yahoo and Google, other search engines are experiencing a corporate brand name problem. For example, Microsoft’s MSN and Live search are struggling to establish their brand name. Cuil.com, on the other hand, received a lot of comments for not having a corporate brand name and selecting a difficult name. I found “Sagoon” a household name which is easy to remember, easy to pronounce, and which has a meaning that is auspicious for the internet search business.

Business point of view
Small and medium size businesses do not get enough space for advertisements on major search engines. One of the major reasons behind the launch of Sagoon is to provide small businesses fair participation in the online promotion of business. We have already completed our Advertise section and it is currently pending for review by business experts.

Design and layout point of view
There is a huge demand for simplified and cleaner user interface design. Most of the top search engines still follow designs from the 90s. Sagoon, on the other hand, aims to follow trends which are currently popular with users.

Technological point of view
As online users are becoming increasingly technology-savvy, they are no longer satisfied with traditional search results. Now, semantic technology is the most discussed topic in the internet search industry. But it is not easy for already well-established search engines to implement such a technology as they would have to re-index their numerous sites again. For a start-up, such a question does not arise and we can easily use this new technology. Apart from this, we have also built a unique technology called “Random-Vector Model” for providing better service to our users.

How much capital have you invested? How many employees do you have in your company?

Govinda: Compared to other start-up search engines, we have invested a very small amount of money. Our company has a total of 15 employees currently.

How many unique visitors does your site get per day?

Govinda: Sagoon gets about 4 million hits.

Why doesn't Sagoon have picture search? Don't you think it will put it at a disadvantage as most other search engines have that feature?

Govinda: Yes, our design is different. We provide picture search but in the browsing view. If you type a keyword in the search box, the picture will be displayed in one of the TABs on the search result page.

Update Feb 21: Dautari interview with Sagoon has been mixed up with other news portal because of technical problem. Sorry for inconvenience.



आमाको सम्झनामा बलिन्द्रधारा आशु

अनायसै परदेशको यो कुटिमा छीर्दै गर्दा आमाको याद आयो । मेरो आमाको अनी आफ्नै नेपाली आमाको । म परदेशिएपछी मेरो ठुलोदाइ ईन्द्र लोहनी बिते, मेरी दिदी उमा सिंह लाई मेरै आफन्तले घाटी काटेर मारे । तर माइलो दाजु ॠषि धमला जेलमा छ । दिदी उमा र ठुलोदाइ ईन्द्र मरेर कती नाम कमाए, यहाँ मैले आफ्नै परिवारको गुणगान नगाउदा नै बेश होला तर त्यो दाजु ॠषिलाई दाई भन्न पनि डर लाग्छ । जसरी त्यसले जग्गा बेच्ने साहिला बाउको घाटी काट्ने ताना बुना बेनेको थियो, भोली मेरै घाटी पो गिड्छ कि भन्ने डर पो लागेर आएको छ ।

तर मेरी आमा सधैं घास पात गर्दै छिन । न छोरी उमा जन्मेर अनी मरेर तिनले सुख पाइन । न ठुलो छोरो सबैको प्यारो भएर मरेकोले सन्तोषको सास फेरिन । तिनिलाई त मरेका सन्तान उमा र ईन्द्र भन्दा जिउदै मरेको लाश भएको माइलो छोरो ॠषि प्रती घृणा छ । जो बाँचेर पनि मरेको छ । जसले आफन्त काटेर १० लाख कमाउने सपना देखेको थियो र आज सपना गुमाएर जेलको चिसो छिडिमा आमा - आमा भनिरहेको छ । मलाई लाज लागेर आएको छ कि मेरै माइलो दाजुको यो बेलिबिस्तार गाएर आँफैले बिरहको गीत गाई बेइज्जतिको शरण लिनु परेको छ । मलाई माफ गर्नुहोला - मेरा आफन्तहरु । मेरी आमालाई मैले भर्खरै फोन गरेको हजुर, आमा यती रुनुभयो कि मैले कसरी बताउ ???, म आँफै भन्दा भन्दै रोएरै मर्छु कि जस्तो लाग्छ । आमाको लागि म त मर्न तयार छु तर ईन्द्र दाई मर्‍यो, दिदी मरी । अर्को हुतिहारा दाई भनौदो जेलमा सडेको छ । म आफुनै मरे भने त तेही सास मात्र बाँकी भा'की आमाको कसले हेरचाह गर्ला । त्यसैले पासोमा झुन्डिन लागेको यो घाटी पनि कहिले कहिले आमाकै सम्झना र सपनीले गर्दा अल्झिएको छ भनेर चित्त बुझाउन न !!!

भन्दै गर्दा अनी लेख्दै गर्दा अघि भर्खरै काकाले फोन गरेका थिए, भाईलाई कुन चाँही स्यालले मार्‍यो रे । पहिला बाघले मार्थ्यो रे अहिले त स्याल नै तगडा भएछ, आफन्त मार्न । स्याल तगडा भएछ मेरो गाउँमा । खुशी लाग्यो । बाघका जमाना गए जस्तो छ । तर हामी कसैले नबिर्सिउ कि, पोथी बासेपछी के हुन्छ ? बाघ मरेर स्यालको रजाइ हुँदैछ । म झुन्डिन लागेर आमाको यादले फर्के पनि त्यो राष्ट्रघाती दाजुको रिहाइले फेरी आफन्तैको घाटी रेटिन्छ'की भन्ने पिरले आमालाई डर लागेको छ रे । क्रमश :



February 17, 2009

गौरी

शिव प्रकाश

प्रगाढ मित्रताको आयतनमा फैलदो प्रेमको तलाउभित्र उद्वेलित तृष्णाका तरङ्गहरु यदाकता छछल्किन खोज्थे । सागर आफैं तिर्खाए जस्तो तिर्खाएका उनीहरुमा एकअर्काभित्र डुवुल्की मार्ने चाहना उर्ले पनि सीमिति थिए एक आपसमा । र सीमित रहे वर्षौसम्म । मित्रता र भेटघाट भने निरन्तर थियो।

आशुतोस एकाएक विदेशिने भयो । यो कुरा गौरीसँग पनि उसले लुकाइरहेको थियो । तर कुनै साथीबाट गौरीलाई थाह भयो आशुतोस भोली नै उड्दै छ भनेर !

भोलीको उडान् आफ्ना सामान र सुटकेस मिलाउँदैमा रातको एघार बजिसकेको थियो फोनको घण्टी बज्यो । आशुतोसले हेलो भन्न नपाउँदै "म तिमीलाई अहिले नै भेट्न चाहन्छु" गौरीको आवाज सुनेर आश्चार्य र मौनता दुबै छायो आशुतोसमा । "तर... तर.....तर गौरी अहिले त धेरै अवेला भइसक्यो"। ‘भयो होला तिम्रो लागि, तर मेरोलागि भएको छैन’ प्रतिउत्तरमा गौरीले भनी । गौरीको अस्वाभाविक र अप्रत्यशित चाहना ! उ नचाहेर पनि गौरीबाट टाढिनु त छदै छ त्यसमथि हृदयको खोपीमा बसेकी गौरीबाट विछोडिने घाउ उ भित्रभित्रै पिलिइरहेको थियो । त्यो पीडा उसले गौरीसामू व्यक्त गर्न सकेको थिएन।

तर.....गौरी किन यति अबेला, आखिर त्यस्तो के ? आशुतोस बोलिनसक्दै गौरीले भनि "त्यो पनि मैले भन्नु पर्छ तिमी पुरुष..........'।"

रात निक्कै छिप्पिसकेको हुनाले गौरीलाई मनाउने प्रयत्न गर्‍यो भोली भेट्ने बाचा गर्दै । गौरीले आशुतोसप्रति आवेश पोख्दै भनि "तिमी पुरुषहरु मर्जीका मालिक हुन्छौ, हामी नारीको इच्छाको कदर कहिल्यै गर्दैनौ ।" पीडापूर्ण हाँसो हाँस्दै उसले उत्तर दियो "तिमी नारीहरु पनि त यसरी बेला न कुबेला ठाउँ न कुठाउँ अमिल्दा अप्ठ्यारा कुराहरुको अत्तो थाप्छौ र दोष चाहीँ पुरुषहरुलाई दिन्छौ ।"

"ल उसोभए विहान आठबजे होटल ग्रिनल्याण्डको ११ एघार नं कोठामा भेट ।" गौरीले फोन विसाई । "म पुरुषको भोको होइन । कर्णध्वजको अलावा लाखौं पुरुष छन् मेरा वरिपरि ! तर आशु नै किन उभिन्छ मेरा सामू.......? म मात्र प्रेमको भोको हुँ । मेरो त्यो भोकको उपज पनि आशु नै हो र भोजन पनि आशु नै हो । अनि मेरो प्रेमको पर्याया पनि आशु नै हो, अरुकोही हुन सक्दैन । मभित्र एउटा साम्रज्य बनाएको छ उसले । त्यो साम्रज्यमा आफैभित्र अधिनस्त शासित छु म । बाचाउँ भने कसरी बचाउँ अनि भत्काउँ भने कसरी भत्काउँ त्यो साम्राज्य.......!" यस्तै तर्क र तिस्रनाहरु तेस्याउदै गौरीले त्यो रातसँग रातभर वहसगरेर रात विताई।

आज गौरी आफूभित्रको गह्रौंपनलाई हलुङ्गो पार्न चाहन्छे । आशुतोससामू आफूलाई रित्याउन चाहन्छे।

आशुतोस होटलको कोठामा छिर्ने वित्तिकै उसले ढोकाको चुक्कुल लगाई, पर्दा मिलाई । आशुतोस किंकर्तव्यविमुढ हेरिरन्छ एकहोरो गौरीलाई । निशब्द उभिएको छ एउटा सग्लो पुरुष ! एउटा सग्लो पुरुषभित्रको एउटा पूर्णपुरुष अपेक्षाकृत उभिएको छ मानौ कुनै मूर्ति जस्तो !

आशुतोस निमग्न छ गौरी निशब्द छे । हेरिरहेछन् एक अर्कालाई । एउटा पुरुषभित्रको पूर्णपुरुषको परिकल्पनामा निथ्रुक्क भिजेकी छ गौरी!

एकाएक सम्पूर्ण सीमा र बन्धनहरुलाई नाघ्दै गौरी आशुतोसमाथि यसरी विसर्जित हुन्छे मानौ आत्महत्या गर्ने मान्छे जसरी आँखा चिम्लेर हामफाल्छ।

स्तब्धता



नया नेपालमा

शेखर ढुङेल्
-०२-१०-२००९

उहिले उहिले
मेरो राजा तिमी कती जाती
तिमी कती ज्ञानी
तिमी कती हायन्डसम भन्थिन,
तिमी बिना म मरी हाल्छु नि भन्थिन
मौका मिल्दा गालामा सुकोमल हातले
सुमसुमाउ थिन
खोइ आज भोली केभो उन्लाई
तँ त रैछस् सामन्ती भन्छिन
तेरो संगत नगर्नु नै जाती
तलाई माया गर्नु भन्दा
साँप लाई दुध पिलाउनु जाती भन्छिन
कस्ले छड्के लायो कि
उन्को बुद्धी भुट्यो
घरमा को चुल्हो बल्न छाड्यो
बेला कुबेला कता हो
खबर नै नगरि खुर्मुरिन्छिन
जब म सपना मा लिन हुन्छु
रात छिप्पे पछी डुङ डुङ
गन्हाउने मुख लिएर
घर मा आउ छीन्


February 15, 2009

फूलको मौनता

शिव प्रकाश

मौन छ फूल
फूलको मौनताभित्र
सुन्दरता छ
सुन्दरताभित्र
मादकता छ
तर फूल कागजको पनि हुन्छ ।
निश्छल छ फूल
फूलको निश्छलताभित्र
प्रतीक छ प्रेमको
उपमा छ आत्मीयताको
वैभव छ विश्वासको
तर फूलभित्र काँडा पनि हुन्छ ।
फूलको विषेशता –सुन्दरता र मादकता
प्रेम र आत्मीयता
निश्छलता र कोमलता
तर फूलको धारले पनि
मन रेटिएको हुन्छ ।
सृष्टिको सुन्दर उपहार हो, फूल !त्यसैले फूल, फूल हो
तर फूल, फूलमात्र हैन
सृष्टिको अथवा दृष्टिको
एउटा भूल पनि हो, फूल ...!
मौन छ मादक फूल… !
बोस्टन, अमेरिका 02-15-09
साथै उंहाको माटो,मान्छे र देश को बेव कबिता प्रतियोगिताको निम्ती साहित्य घरमा राखिएको छ। दौंतरीमा यो भिडियो उहांकै प्रशंसकको लागी राखिएको छ । भोटिगं गर्न साहित्य घर मा जानुहोला।



प्रचन्ड देश भक्त हुन कि 'र’ का एजेन्ट ?

शेखर ढुङेल्
०२-१४-२००९

जस्ले आफ्नो जीवनको सम्पूर्ण राजशाही समय एक लडाकु को रुपमा राष्ट्र निर्माणमा लगाएर विश्व मानचित्रमा नेपाल राष्ट्र र नेपाली जाती भनी चिनायो । उनलाई माओवादी दुश्मनको ब्यबहार गर्दै छ । जस्ले यो राष्ट्र चार बर्ण ३६ जात को फुलबारी बनायो, माओबादी त्यस्को बिरुद्धमा देश लाई रणभुमि बनाउदै छ । जस्ले यो देश लाई दुई ढुङ्गा बिच को 'तरुल' भनी राष्ट्रबाद् को सम्बेदनशील अवस्था को चित्रण गरे, माओवादी यो दुई देश बिच को 'डाइनामाइट ' हो भन्दछ यो कस्तो मजाक हो कस्तो बिकृती?, प्रचन्डले आत्मा साछी राखेर भनुन के पृथ्वी नारायण ले यो देश एकिकरण गरी स्थापना नगरि दिएको भए आज नेपाल र नेपाली भन्ने मौका पाउदथ्यौ?, उनको अनादर गर्नु, उन्को सालीक फोड्नु, उन्को सम्झनामा मनाइदै आएको एकता दिवस नमनाउनु भनेको एउटा नेपालीले हैन बिदेशीको एजेन्ट मात्र गर्ने काम हो । ब्रिटिसहरुले तत्कालिन बिशाल भारत मा २०० बर्ष शासन गर्दा समेत एउटा सानो हीमाली अधिराज् नेपालका वीर सपुतहरुले दर्दनाक युद्ध लडेर यो देश को अस्तित्व बाचाए । तिनको उपहास माओवादी गर्दै छ । एक स्वाभिमानी नेपालीको लाग्गी यो क्षण एकदमै पिडादाएक बन्दै गैराखेको छ ।

नेपाल आज १६ औ सताब्दी को क्रमवेल, २० औ सताब्दीको पोल्पोट र तालिवानको बाटोमा गैराखेको छ । देशका नागरिक नेपाल र नेपाली हुनुमा गर्ब गर्नु भन्दा जाती र क्षत्रीय हुनुमा गर्ब गर्दै स्थापित स्वधर्म, सास्कृतिक, सामाजिक, एतिहासिक संरचना ध्वस्त पार्न बिभक्त भएका छन । ननिभ्ने ज्वालामुखी बनी बिभिन्न क्षत्रमा मुस्लो उठिराखेको छ ।

भारतबाट बेलायत फर्के पछी पनि नेपाल ले आफ्नो स्वतन्त्र अस्तित्व कायम राख्न धेरै कसरत गर्नु परेको तथ्य कसैले बिर्सन सक्दैन । हीमाली क्षत्रबाट भारतीय सेना हटाउदा होस कि, सगरमाथा र बुद्धको जन्मथलोको बिबाद होस वा महेन्द्र राजमार्ग निर्माण होस कि, बिदेशीको अनुदान मा उद्योग स्थापना गर्न होस, एक स्वतन्त्र राष्ट्रको हैसियले गर्न सक्ने काम गर्न पनि गाह्रो परेको थियो, तर नेपालीको एकताले त्यस्ता बाधा-अडचन तोडिदै गए । १५ महिना सम्म नाकाबन्धीमा पर्दा पनि नेपाली र तत्कालिन शासक बिदेशी सीत नझुकी एक आपसमा सम्झौता गरेका थिए ।

२०४६ साल पछीको खुल्ला बातावरण को दुरुपयोग गर्दै माओवादीले भारतीय भुमीमा बसेर नेपाल बिरुद्ध शसस्त्र संघर्श गर्‍यो, राष्ट्र को सम्पत्ति लुटि हतियार किनेर भारतीय अपराधी समुह लाई धनी बनायो । पत्रकार र शीक्षक को गला रेटी राजतन्त्र र संसदिय ब्यबस्था फाल्न रगत चढायो । एक आपसमा हांसी मलिजुली बसेका सोझा, गरीब जनता लाई समान अधिकार दिलाउने, सुनको धुरी हाली दिने, रैति बाट सामन्ती भन्दा माथि पुर्‍याइ दिने सपना बाँडेर फुट कलह र एक आपसमा लड्ने लडाउने बिस दिमागमा घुसायो । अब हेरौ देश कहाँ जादै छ?, मधेस, थारु, लिम्बुवान, खम्बुवान, नेवा, चन्द्रबंसी, सुर्यबंसी, चुरे भावर, पहाडे, हीमाली शेर्पा जस्ता दर्जनौ राज्यको माग गरी हतियार खेलाई राखेका छन त्यो पनि स्वनिर्णयको अधिकार सहित रे यस्तो बिचार कुनै देश भक्त नेपालीले नेपाली लाई पिलाउन सक्त छ ?, सम्भब छैन ! । जनयुद्धको १० बर्ष सम्म भारतका बिभिन्न ठाउँमा बसेका , हतियार किनी नेपाल पठाइ राखेको, गुरिल्ला तालिम दिएको भारत सरकारलाई थाहा थिएन भनेर को पत्याउँद छ ?,  एमालेका नेतालाई पटना र सीलीगुडिमा भेट्ने ब्यबस्था गरिदिने भारतले दुनियाँ लाई झुट बोलिराखेको थियो र माओवादी लाई उक्साइ राखेको थियो किन ?।  एकातिर सुरक्षा अर्को तिर रेड कर्नर् वारेन्टको नाटक मन्चन किन गर्‍यो भारतले ?, तत्कालिन अवस्थामा राजा र प्रजातान्त्रिक पक्ष एक हुन्जेल सम्म माओवादी लाई सहयोग गरी उक्साइ रह्यो । राजाको कदम ले चिडिएका काङ्रेस र एमालेलाई लोकतन्त्र दिलाई दिन्छु भनी आफ्नो एजेन्ट लाई स्थापना गर्‍यो शान्ती सम्झौताको नाममा । युगौ देखी राजा फ्याक्ने योजनामा रहेको भारत लाई सुबर्ण मौका मिल्यो । काङ्रेस र एमालेलाई दिल्ली बोलाएर राजा फ्याकी प्रचन्ड लाई साथ दिन सहि गरायो । जस्को खुलाशा हालै भारतका बिदेस मन्त्री प्रणव मुखर्जीले गरेका छन ।

यि सब प्रमाण र गतिबिधी का बाबजुद कसरी नभन्ने प्रचन्ड लाई 'र' को एजेन्ट वा नयाँ लोन्डुप दोर्जे ?, जस्ले नेपालको अस्तित्वलाई भारतको पोल्टामा हाल्ने बाटो खोली दिएका छन । देश शंघियतामा गए पनि नगए पनि प्रचन्ड ले रोपिदिएको कलह बिषको बृक्षले श्रीलंकाको तामिलको नियती भोग्नु पर्ने भयो, एउटा देशभक्तले राष्ट्र लाई टुक्रा टुक्रा बनाउछ ?, नेपालीको गौरबशाली बहादुरि र एकता लाई तहस नहस पार्दछ ?

भारतमा प्रशिक्षीत प्रचन्ड र बाबुराम लाई थाहा थिएन छ दशक लामो गणतन्त्रात्मक शासन अपनाएको भारतमा नेपाल को भन्दा कैयौं गुना बढी जात-भात र छुवा-छुत छ भन्ने ?,  के प्रचन्डलाई थाहा थिएन भारतमा खालिस्तान मागको दर्द नाक कथा ? ( राज्य ले अपरेसन ब्लु स्टार् को नाम मा स्वर्ण मन्दिरमा आक्रमण, भिन्डरा वालेको हत्या र त्यो स्रिंखला श्रीमती इन्दिरा गान्धीको हत्यामा पुगेर मात्र केही मत्थर भएको थियो) । के प्रचन्ड लाई थाहा थिएन बिगतमा झारखण्ड, उत्तरान्चल, को आन्दोलन पछी छुट्टै राज्य बनेको ?, के प्रचन्डलाई थाहा छैन अझै पनि बोडो र गोर्खाल्याण्डको आन्दोलन भैराखेको ?,  बिबिध जात र बर्गको सानो फुलबारी नेपालले के त्यो नियती सम्हाल्न सक्त छ ?, ति सबले अधिकारको नाममा गर्ने संघर्स र रक्तपातले के देश को अस्तित्व कायम रहन्छ ? ,देश लाई नै बिलय गराउने गरी प्रपन्च गर्ने लाई देश भक्त भन्ने कि बिदेशी को एजेन्ट ?

जब सम्म राजा थिए देशको अस्तित्व को लागि एउटा पिलर बनी जनताको साथमा उभिन्थे । उस्लाई फ्याक्न भारतले प्रचन्ड को जन्म गरायो । नेपाली लाई जती फुटायो त्यती भारत लाई फाईदा त्यसैले एउटा राजाको साथ दिने दल नेपाली काङ्रेस लाई फोरुम र तमलोपा मा बिभक्त गराइ कमजोर बनाइ दियो । नत्र काङ्रेस् अहिले पनि एक नम्बरमै पर्दथ्यो । राजा टिक्न सक्दथे । भारत त्यो चाहन्नथ्यो त्यसैले शान्ती सम्झौता अनुरुप माओवादीले आफ्नो प्रतिबद्धता पुरा नगर्दै चुनावमा जान भारतले दबाब दियो र माओवादी लाई सहयोग पुर्‍यायो । आज नेपालमा एक दुई मात्र होइन दर्जनौ लेण्डुप दोर्जे बन्न लाइनमा बसेका छन । लेण्डुप दोर्जे जन्माउन एक मात्र बाधक राजतन्त्र फ्याक्न सफल भारतको हाली मुहाली कसरी बढ्दै छ हामी देख्दै छौ । राष्ट्र निर्माता र उन्का सन्तान लाई फ्याँकी सता पाउन दुताबासमा लाइन बस्न जाने प्रचन्ड जस्ता क्रान्तिकारी नेता पाउनु भारत को लागि गर्ब को बिषय हो ।



हेर्नूस् त मुलुकमा अपराधीकरणको सरकारीकरण हुँदै कानूनको धज्जी उडेको

WITHDRAWAL OF 349 CRIMINAL CASES

Among the beneficiaries: 131 murderers, 4 rapists

Panchthar—8 Morang—2
Dhankuta—7 Sankhuwasabha—2
Siraha—1 Rautahat—4 (rape)
Gorkha—60 Rolpa—5
Banke—1 Dailekh—7
Surkhet—6 Humla—11
Kailali—2 Kanchanpur—3


यसो त मुलुकबाट हरबखत प्रेषित भैरहेन नकारात्मक समाचारहरू पढ्न र सुन्न नपरोस् भनेर भगवानसंग कामना नगरेको पनि हैन । तर, एउटा नेपाली भएर यस्तो कल्पना गर्नु दिवास्वप्न देख्नु सरह हो भन्ने जान्दा जान्दै पनि , मनले असल कामना राख्न र सोच्न छाड्दो रहेनछ । मुलुकभित्र बडेबडे परिवर्तन हुँदै गर्दा नराम्रा कुरा , व्यवहार र कामहरूको क्रमश: अस्त हुँदै जाला भन्ने सोचिएको थियो । कथित क्रान्तिकारीहरूको सत्तारोहण भएपछि त नेपाली राज्यसत्ता र मेशिनरी भित्र रहेका फोहर र रोगहरूको निदान होला भन्ने कुरा अरूले जस्तै मैले पनि सोचेको थिएँ तर दिन बित्ने क्रमसंगै नेपालको भाग्य खराब, खराबतर र खराबतम बन्ने दिशा उन्मूख भएको लाग्दैछ । लाग्छ, प्रचण्डलाई कानूनको शासन भन्ने शव्दप्रति सख्त घृणा छ । त्यसैले उनी चाहन्छन् सबै अपराधी, हत्यारा र बलत्कारीहरूलाई अभयदान दिनुपर्छ र तिनीहरूको एकल संरक्षक माओवादी पार्टी बन्नु पर्छ । व्यवहारमा यसो गर्ने दल र सरकारले कसरी देशमा सुरक्षा, शान्ति र निर्भयताको वातावरण कायम होवस् भन्ने चाहला र ?

आजको माइरिपब्लिका डट कमको वेब संस्करण पढ्दा शिर्षकमा माथिको कुरा फेला पर्‍यो । यो पहिलो गासको झिंगा जस्तै मेरो आजको दिनको लागि । समाचाररले भन्छ , माओवादी नेतृत्वको गणतान्त्रीक सरकारले देशभरिका जेलमा रहेका , सजाय भोग्दै कैदी जीवन बिताएका सम्पूर्ण अपराधी र बलत्कारीको मसिहा बन्ने इच्छा राखेछ र तिनीहरूलाई रिहा गर्ने अति ठूलो गणतान्त्रिक काम पो गरेको रहेछ बिगत केही महिनाका अवधिमा ।

केही समय अघि रेडियो र टेलिभिजनबाट देशवासीलाई सम्बोधन गर्दा कामरेड प्रचण्डले वहाँको स्वाभाविक भावुक रुञ्चे शैलिमा भनेका थिए - हामीले केही गर्नै सकेका छैनौँ । आँफु प्रधानमन्त्री बनिसकेपछि आफ्नो पहिलो क्याबिनेट बैठकमा देश भरिका जेलहरू खालि गर्ने प्रस्ताव लैजाने प्रचण्डले केही समयपछि, जेलमा सडेका अपराधी, हत्यारा वा बलत्कारीको मुक्तिका लागि अवश्य केही गर्लान होला भन्ने कुराको लख काट्नेहरूको शंका आखिरमा सही साबित गरिदिएका छन् ।

यस्तो लाग्छ माओवादी दल र उसको सरकारलाई फेरि अर्को चुनाब दुई तिहाइ मतका साथ जित्नका लागि धेरै मान्छेको खाँचो छ । उसलाई यो पनि थाहा छ कि सभ्य र सामन्य नागरिकले दिने भनेको एक मत हो र तिनिहरू डरको वातावरण भएमा निर्वाचन केन्द्रसम्म जाने साहस पनि राख्दैनन् । अपराधी र हत्याराहरूले डर र त्रासको वातावरण सिर्जना गरेर सारा गाउँभरिको मतलाई एकातर्फ सोहोर्न मद्दत पुर्‍याउन सक्ने भएकाले , यिनको मन जित्न र यिनलाई आफ्नो बनाउन यिनको कल्याणमा माओवादीले अहिलेको शक्ति लगानी गरेको हुनसक्छ । हैनभने के सबै जेलभरिका दूर्नाम अपराधीहरू माओवादीका आफ्ना कार्यकर्ता नै थिए र उसले यिनको रिहाइका लागि यत्रो कथित जनयुद्दको बल लगानी गर्नु परिरहेको छ ?

जे होस् यो र यस्तै उदाहरणहरू देख्दा , नया नेपालको रूपरेखा कता डोरिँदैछ भन्ने कुराको आँकलन गर्न कसैलाई गाह्रो पर्ने भने देखिन्न ।



February 14, 2009

के माओवादी लडाकूहरू जनसेना हुन त ?

मैले चिनेका केही मान्छेका नामहरू वास्तवमा अत्यन्त विपरित अर्थ लाग्ने खालका छन् । एकजना कर्ण बहादुर हुनुहुन्छ । वहाँको नाम अनुसार वहाँका कानहरू एकदमै टाठा हुन पर्ने हो । तर अफशोस वहाँ चर्को कुरा मात्र सुन्ने खालको बहिरो मान्छे हुनुहुन्छ । त्यस्तै अर्का नेत्रपाणी बाजे हुनुहुन्छ, तर नामको सार्थकता झल्किनु पर्नेमा विधिको विडम्बनाले वहाँ कानो हुनुहुन्छ र एउटा आँखा पटक्कै देख्नुहुन्न। अहिले बूढेस कालमा अर्को आँखाको तेजमा पनि कमी आउनाले वहाँ लगभग अन्धो हुन पुग्नु भएको छ, लट्ठिको भरमा हिँड्नु हुन्छ । झन अर्का बुद्ध बहादुर त बुद्धको अहिंसाको धर्मलाई धज्जी उडाउन नै जन्मेका जस्ता छन् । उनी परोस् नपरोस् मारमुङ्ग्रीमा उत्रीने, अति धेरै मासु-माछा र मदिरा सेवन गरिरहन पर्ने र मान्छे मार्ने र पिट्ने कुरामा जाइलाग्ने खालका छन् । अहिले मेरो जिल्लाका माओवादी नेता रहेका उनले गाउँतिर पसेर त्रास नै मच्चाउने गरेका छन् । केही समय अघि गाउँमा भेट हुँदा मलाई माओवादीको समर्थक नभएको थाहा पाएका उनले कथित जनयुद्दमा कम्तिमा ५०,६० जनाको आँफू एक्लैले सफाया गरेको वीर-गाथा अति घमण्डका साथ सुनाएर मलाई अप्रत्यक्ष धम्काए । एकै स्कूलमा पढेका हुनाले र कहिले काहीँ त्यो बेलाका परीक्षाहरूमा चीट चोर्न पर्दा मबाट पनि मद्दत लिएको सम्झेका उनले, अबको नया नेपालमा म जस्ता पढे लेखेका सामन्ती र बुर्जूवा डिग्रीधारीको कुनै भूमिका नहुने फरमान पनि सुनाए, मैले चूपचाप सुनेँ किनभने यस्ता कुराको प्रतिवाद गर्नु नया नेपालको शासनमा वर्जित छ । ज्यान जोगाउने कुरालाई ठूलो ठान्न पर्ने भएकाले मेरो तर्क र बौद्दिकता बुद्धेका क्रन्तिकारी हिंसात्मक गालीमा नतमस्तक बने ।

माथिका तीनजना सत्य पात्रहरूको शारीरिक वा मानसिक कमजोडिलाई मैले परिहासमा ल्याउन खोजेको भने हैन। प्रकृति वा भगवानले हामीलाई जस्तो बनायो त्यस्तै हुने हो, हाम्रो चाहनाले हामी कोही राम्रो वा नराम्रो बन्न पुगेका हेनौँ होला । तर कतिपय कुरालाई मान्छेले चाहे सुधार गर्न सक्छ, जस्तो कि बुद्धेले सभ्य मान्छे बनेर जीउनु पर्छ अनि बाँच र बाँच्न देऊ भन्ने कुरा चाह्यो भने अपनाउन पनि सक्छ । तैपनि माथिका उदाहरणहरूले के कुरा दर्शाएको देखियो भने नाम जे भए पनि काम त्यही अनुरूपको हुनुपर्छ भन्ने छैन । नेपालमा अहिले माओवादीहरूको एउटा सेनाको धेरै चर्चा हुने गरेको छ जसलाई माओवादी र उसका समर्थकहरूले जनसेना भन्ने नाम दिएर बोलाउन छन् । मेरो बुझाइमा माओवादीको यो जनसेना, कर्णबहादुर, नेत्रपाणी बाजे र बुद्धेका नामहरूमा एउटा किसिमको एकरूपता छ त्यो के भने सबैका नामहरू र तिनले धारण गर्ने अर्थहरूमा ठीक विपरित खालको सम्बन्ध छ ।

साँचो जनसेना त्यो हुन पर्ने हो जसले जनताका दु:खहरू हरण गर्न वा हटाउन भरसक प्रयत्न गर्छ वा गरेको थियो । साँचो जनसेना त्यो हो जुन राजनीतिको साँघूरो र परस्पर एकापसमा घृणा गर्ने संकृणताको सीमाबाट माथि उठेर जनतालाई अपनाउँछ । उसले राजनीति, धर्म , जात, भेक, रङ ,नाक-नक्सा र विचारका आधारमा मान्छेलाई मेरो र तेरोको व्यवहार गर्दैन र अझ भन्ने हो भने जनताको अनुमति बिना केही लिँदैन बरू दिइमात्र रहन्छ, सताउँदैन बरू सहन्छ । जनतालाई प्रताडित गर्ने कुराको कल्पनामा पनि जनसेना काँप्छ, उसले आफ्नो विचार, व्यवहार र कर्मले कतै कसैलाई बिघ्न पुग्ला कि भनी आँफूलाई हर्दम संयम र नियन्त्रणमा राखिरहन्छ । तपाईँको विचारमा यस्तो कल्पनातीत जनसेनाको झूण्ड नेपाली भूमिमा कदाचित देखिन पुगेको छ ?, के माओवादी लडाकू जसले स्वयंघोषित जनसेनाको नाम र पगरी टाउकोमा गूथेर नेपालमा ढलीमली गरिरहेको छ , उसका समग्र क्रियाकलापहरू माथि वर्णित बुद्द बहादुरका जस्ता छैनन् र ?

जनताको जीवन, बाँच्न पाउने अधिकार, गास, बास, र आवरण अनि आवरूलाई नेपालको इतिहासमा सबैभन्दा विभिषिकापूर्ण कहालीलाग्दो वातावारणको बन्दी बनाउने जमात जनसेना हुन्सक्छ भने हाम्रा शव्दकोषका परिभाषाहरूलाई विपरितार्थक तर्फ मोड्ने हो कि ?

यदि मेरो बुझाइमा कतै भ्रम रहेछ भने, माओवादी लडाकूहरू जनसेना हुन सक्ने र हुनु पर्ने पक्षमा केही अकाट्य तर्कहरू पो छन् कि ?



February 13, 2009

गाउँखाने कथा - ३ (Nepali Gau Khane Katha)

अपडेट: गाउं गाउँखाने को उत्तर हो कुकुर। यो कथा पहिलो पटक मिलाउने हुनुहुन्छ बसन्त जी। उत्तर मिलाउने तथा उत्तर दिने सबैलाइ धन्यबाद। अब गाउं माग्ने पालो बसन्त जी को। तातोपानि गाउं लुना जीले लगीसक्नु भयो। कुन माग्ने बिचार छ त?
अगाडी शंख, पछाडी पंख के हो?