हास्य कलाकारहरुले तताए यूएईका नेपाली दर्शकहरुलाई

सधै नेपाली टेलिभिजनको पर्दामा देखिने राष्ट्रिय स्तरका चर्चित हास्य कलाकारहरुलाई प्रवासमा आफ्नै अगाडि देख्दा यूएईका नेपाली दर्शकहरु अनौठो मात्र मानेन् रमाईलो महसुस गरी पेट मिची मिची हासे ।

उद्धघोषक निमेश गिरीले नेपालबाट आमन्त्रीत कलाकारहरुको परिचय गराउदै स्टेजमा आगमन

 भईसकेको र स्टेजमा आउनलाई नाम मात्र के बोलेका थिए स्टेज एका एक ताली र विभिन्न थेगोले हल तात्न थाल्यो । पहिलो पटक यूएई आएका मुला साग धुर्मुस सुन्तली तथा माग्ने बुढा माचमा देखा पर्नासाथ भिड अनियन्त्रित बन्न थालेको थियो ।

हातमा मुला साग लिई सुरुवालको तुना झुण्डाउदै यो के हो भन्दै स्टेजमा जव सुरेन्द्र केसी देखा परे सबैले ए मुला साग भन्दै उनलाई बोलाउन थाले । उनले समसामाहिक विषयबस्तु साथमा लोग्ने मान्छे र स्वास्नी मान्छेका विभिन्न स्वभावको ठट्यौली प्रस्तुत गरे । स्थानिय कलाकार पि्रया

संविधान ? आँफै बन्दैन , बनाउनेले सोचेकै छैन वा फूर्सदै छैन ।

गिरिजाबाबु पनि रहेनन् । उनी स्वर्गे भएको भोलिपल्टदेखि नेपाली राजनीति अचानक सल्बलाउन थाल्यो । एकातिर उनको सपना पूरा गर्छु भन्दै कांग्रेसदेखि माओवादीसम्मले कसम खान थाले भने उता तीन वर्षदेखि खारेजीमा परेका राजाले समेत राजतन्त्र समाप्त भएको कुरा हावादारी ( काल्पनिक) भनेर चुनौति दिन थाले । उच्च स्तरीय राजनैतिक संयन्त्रमा पार्टीहरू बीच स्वर्गिय गिरिजाबाबुको उत्तराधिकारी को हुने भन्ने मुद्दामा हानथाप हुन थाल्यो भने अकंटक कोईरालाको उत्तराधिकारी को हुने भन्दै उनको पार्टी नेपाली कांग्रेसमा पनि नेताहरू बीच लुछाचुँडीको अवस्था पैदा हुन थालेको देखियो । नेपाली राजनितको पछिल्ला २० वर्ष केनद्रमा रहेका कोईरालाको अवसानले एउटा शून्यता सिर्जना गर्नु स्वाभाविक पनि होला । यसकारण राजनीति यसरी सलबलायो कि अचानक, सरकार ढाल्ने , ढल्ने , नया बन्ने वा बन्न नदिने खालका खेलहरूको एकै चोटि रडाको चलिरेहको महशूस हुन थाल्यो ।

संविधान सभाले संविधान बनाउने दायित्व लिएर काम थालेको समय साढे २२ महिना भत्ता वितरणमा बितीसक्यो र अब यो सभाका केवल डेढ महिना दिन बाँकि रहँदा , संविधान कति लेखियो कसैलाई थाहा छैन । तर, निर्धारित मितिमा संविधान बनाइन्छ, बन्दैन, कुनै हालतमा बन्दैन , हैन सहमति भए दशै दिनमा पनि बनाइन्छ भन्ने खालका विविध खुद्रा दावाहरूको होहल्ला बीच देशको राजनीति हरेक तरहले किंकर्तव्यबिमुढ बनेको देखिन्छ । अब बचेखुचेका डेढ महिनामा कतैबाट रेडिमेड ड्राफ्ट बनेको संविधान छापेर ल्याउन पनि नभ्याइने स्थिति रहेको भए पनि नेपाली राजनीतिका विदुषक पात्र वा जोकररूपी नेताहरूले विविध खालका तमाशे दावाहरू गर्न छाडेका छैनन् । गाँठी कुरा हो, दलहरूको बीचमा सहमति नभई संविधान बन्दैन मात्र हैन संविधानको एक अक्षर लेखिन पनि सम्भव छैन र दलहरू बीच सहमति हुने कुराको सम्भावना सुदूर क्षितिजसम्म पनि देखिएको छैन । संविधान बनाउने मिती घर्किँदो छ तर खेल सत्तामा को जाने ,सत्ताबाट कसलाई पछार्ने वा कसकससंग समीकरण बनाउने भन्नेमा पार्टीहरूको सारा ध्यान केन्द्रित छ ।

माओवादी संविधानसभाको सबैन्दा ठूलो दल हो तर ऊ आफ्नो प्राइभेट सेनाको बलमा भोलि गर्न सकिने एकल सत्ता कब्जा योजनाको राजनीतिक उद्देश्य च्यापेर बसेको छ । अरू दलहरू उसलाई यही विश्वासपूर्ण आशंकाको नजरियाले हेर्छन् तर आफ्नाप्रति अरुको यस्तो सोचाइ वा हेराइ हुनुहुन्न भनेर उसले यो आशंका निवारणका लागि कुनै प्रयास गरेको पाइन्न । बरू, कुनै दलहरूको साथ लिन नसके पनि वा नचाहे पनि उसले सरकारको दावा आफ्नो हुनु पर्ने रट छाड्न सकेको छैन । सरकार गठन गर्न चाहिने ३०१ सदस्यको समर्थन भएको सामान्य बहुमत साबित गर्न पनि नसक्ने तर सरकार आफ्नै हुनुपर्छ भन्ने विद्रुप दावा लिएर माओवादी आफ्नो सरकार नभएसम्म संविधान बन्दैन भन्ने कुरो दोहराउँदै , संविधानसभाको आयु काउण्टडाउनमा उद्यत छ । उता , भएभरका खुद्रा मसिना दलको जसोतसो बहुमत खडा गरेर आँफै निर्वाचनामा नराम्ररी पराजित बनेर पनि कागतालीमा प्रधानमन्त्री भेट्टाएका माधव नेपाल र उनको सरकारले माओवादीको समर्थन बिना संविधान बनाउन नसक्ने कुरा लगभग निश्चित जस्तै छ । स्वयं पराजित माधव नेपाल, उनको स्वयं बिभाजित पार्टी र फुटेको घैँटोका टुक्रा झैँ माओवादीको रिसले बलात् जोडिन पुगेका २२ दलहरूको यो अकर्मण्य गठबन्धनले , संविधान बनाउन सकेन र सक्दैन भन्ने कुरा बिगत १० महिनाको यिनको कार्यकालले प्रमाणित गरिसकेको छ । अहिलेको सरकार र सरकारमा बसेका मन्त्रीहरू केवल मौका पाउञ्जेल चुस्न र ढाडिन मुलुकरूपी गौ प्राणीका शरीरमा टाँसिएका कीर्नाहरू हुन् र यिनीहरूबाट कुनै कुराको उपति हुने वाला छैन भन्ने कुरा जगजाहेर हुँदाहुँदै पनि यसको अर्को गतिलो विकल्प देखा पर्न नसक्नु , वर्तमान नेपाली राजनीतिको उदेक लाग्दो पाटो हो ।

माओवादी भन्दैछ सरकारमा ऊ स्वयं नहोउञ्जेल संविधान बन्दैन र माओवादी सत्तासीन बने पछि मात्र बन्न सक्छ । तर संविधानसभा गठन भएपछिका तत्कालीन ९ महिना जति माओवादी नेतृत्वमा सरकार हुँदा पनि सिन्को नभाँचिएको त हामीले देखिएकै हो । सत्ता बाहिर वा सत्तामा रहँदाका बखतका माओवादी कार्यशैलिको उपयोगितावादी तरिकाले आफ्ना लागि सहकर्म गर्न लायक सकारात्मक पात्रहरू बिरलै उसले बाँकि राखेको पाइन्छ ।तसर्थ, अब माओवादीको सरकार बन्यो नै भने यो भन्दा बढी के नै होला र भन्ने प्रश्न स्वाभाविक बन्छ ।माओवादीको विचार र व्यवहार यस्तो छ कि उसले मित्र कमाउन र मित्रहरू संग सहकार्य गर्न भन्दा जोरजुलुम गर्नु र शत्रू कमाउनुलाई क्रान्तिकारिता ठान्छ । शत्रू कमाउने वा अरूलाई शत्रू घोषणा गरेर उसका बिरूद्ध सदा शत्रूवत् संघर्षको सम्बन्धमा खेलिरहन मन पराउने यस्तो शक्तिमा जन्मजात सहकार्य, सहमति र समन्वयको सर्वथा अभावको स्वभाव हुनु अनौठो कुरा भएन । अत: माओवादीले गणितिय विधिबाट बहुमत साबित गरेर आफ्नो नेतृत्वमा कथंकदाचित सरकार बनाइहाल्यो भने पनि , संविधान लेखन वा निर्माणको गहन मुद्दामा एक फड्को चल्न नसकिने परिबन्द फेरि सिर्जना हुँदैन भन्ने आधार कत्ति पनि देखिएको छैन । जुन शक्ति संसद भित्र ४०% स्थानको सबैभन्दा ठूलो दल रहेर पनि अरू केही गणितिय मतहरू समीकरणमा ल्याउन नसक्दा सत्तामा पुग्न नपाएर तड्पिइरेहको छ , उसले सर्वसम्मत वा दुई तिहाइ बहुमतले अनिवार्य अनुमोदित भएर लेखिनु वा पारित गरिनु पर्ने संवैधानिक हरफहरूमा सर्वपक्षीय समर्थन जुटाउन कसरी सक्ला ? यो किमार्थ कल्पना गर्न सकिन्न ।

प्रष्ट छ , माओवादीको नेतृत्वको सरकार नबनेसम्म संविधान बन्दैन किनभने गणितिय बहुमतले जोडिएका २२ दल मिलेर हिजोका बिद्रोही शक्ति माओवादीलाई परगेलेर संविधान बनाउन सकिँदैन । र माओवादी नेतृत्वको सरकार बनेपछि पनि माओवादीका कारणले संविधान झनै बन्दैन किनभने उनीहरूमा सहमतिय राजनीतिको संस्कार र अभ्यास दुबै छैन । भनेको वा चाहेको जस्तो एकदलीय संविधान बन्ने कुरामा कुनै अर्को दलले उनीहरूको विचारमा सहमति दिने सम्भावना पनि कतै छैन । अत: , माओवादीले चाहे माधव नेपालकै नेतृत्वमा पनि संविधान बन्ला किनभने , माधव नेपालाई संविधानसभामा संविधान समतिको अध्यक्षता गर्न नै स्वयम माओवादी नेता प्रचण्डले ल्याएका हुन् । कालान्तरमा यो सम्बन्ध तीति बन्यो कुरा अर्कै भयो ।

तर , माओवादी वा कुनै एक वा त्योभन्दा बढी ठूला दलहरूले असहयोग गरेका वा नचाहेका खण्डमा संविधान बन्दैन भन्ने कुरा स्पष्ट छ । विश्वास र अविश्वास प्रस्ताव , सत्ता आरोह र अवरोहका खेलरूपी घनचक्कर भित्र संविधान निर्माणको मुद्दा निरिह च्यापिइरहेका यो बखत भन्न करै लाग्छ ' संविधान बन्दैन किनभने यो आँफै बन्दैन र बनाउनेले यसका बारेमा सोचेकै छैनन्' । संविधान बन्न सहमति चाहिन्छ , र हुनै नसक्ने भनेकै सहमति रहेको यो मोडमा संविधान आँफै बन्ने कुरै भएन।

यूएईबाट सास्कृतिक कार्यक्रमद्धारा अग्नी पिडितलाई राहत

गत शुक्रवार मार्च २६ २०१०का दिन ईलामेली समाज युएईले दुवईको एभरेष्ट होटलमा भर्खरै इलाममा भएको आगोलागीको सहयोगार्थ एक सास्कृतिक कार्यक्रमको आयोजना गर्यो ।
नेपाली राजदूतावास यूएईका द्धितिय सचिव लोक बहादुर क्षेत्री पौडेलको प्रमखु आथित्य तथा समाजका सभापति तुलसी तामाङ्गको समापतित्वमा सम्पन्न उक्त सास्कृतिक कार्यक्रममा विभिन्न संघ संस्थाका प्रमुख तथा उप प्रमुखहरु साथ साथै यूएईमा छरिएर रहेका प्रवासी नेपालीहरुको उपस्थिति रहेको थियो ।
उपस्थित अतिथीहरुलाई समाजका उपाध्यक्ष सुरद प्रधानले स्वागत मन्तब्यद्धारा स्वागत गरेका थिए भने प्रमुख अतिथी तथा कार्यक्रमका सभापतिले दियोमा बत्ति बालीे कार्यक्रम उद्धघाटन गरीएको थियो । भर्खरै देहवसान भएका शिखर पुरुष स्व। गिरीजा प्रसाद कोईरालाको चिर शान्तिको कामना गर्दै १ मिनेट मौन धारण गरिएको थियो । पहिलो चरणको कार्यक्रममा आशनग्रहण लगायत ईलामको चर्चा परिचचा साथमा कार्यक्रमको बारेमा जानकारी गराईएको थियो भने दोश्रो चरणको कार्यक्रम सास्कृतिक कार्यक्रम रहेको थियो ।
यूएईको अलऐन देखी युवा गायक ज्ञान लामा दुवईको उक्त होटलमा कसैलाई लैजान कम्मर कस्तै थिए त्यसैले उनले भन्दै थिए मायाँलुलाई आजै लैजाउकी भनी आको छु कम्मर कसेर उनको गीतमा यूवा यूवती तालमा ताल मिलाउदै झुम्मिए । सायद मायाँलु जान मानीनछन् कि उनले स्टेजमा अर्का सहयात्री प्रेम लामालाई बोलाएर मायाँलुलाई मायाँको डोरीले कस्दै यसपाली ज्यान गए पनि न छोड्ने वाचा गरे दोश्रो गीतबाट । सास्कृतिक कार्यक्रमको पहिलो सांगेतिक प्रस्तुती ज्ञान लामाको गीतबाट सुरु भएको थियो ।
रिमिक्स गितमा पि्रया लामाले मायाँ लाउन र हास्न रहर लागेको आफ्नो नृत्यसँगै बर्ताईन् । सायद काफल पाक्ने समय भएर होला क्ायारे उनले नृत्य गरेको गीतले पनि भन्दै थियो रेली खोला बगर काफल पाक्यो रहर माया लाउन हास्न लाग्यो रहर ।
हिमाललाई ढाक्यो कान्छा हिउको पछ्यौरीले पिरतीको भाका बोल्छ फुल माजरीले फुलबुट्टे गुन्युचोलीमा सजिदै बसन्ती लामा नृत्यसँगै पिरतीको भाका बोल्दै थिईन । साच्चैनै ईलामेलीहरु कुराहरु मिठा गर्दा रहेछन् क्यारे त्यसैले आषिश राई भन्दै थिए मत हजुर ईलामे ठिटो कुरा गर्छु सार्हैनै मिठो उनको गीतमा स्टेजमानै गएर दर्शकहरु नाचे ।
कस्तो अचम्म प्रवासमा पनि सायद उनी विचकी थिईन् क्यारे उनलाई पुर्वको च्याङ्गवाले भागेर जाउँ भन्दै थियो भने पश्चिमको सोल्टाले पिरती लाउ भन्दै थियो तर गंगामाया स्याम्वो दोधारमा पर्दै थिईन् भागेर जाने या पिरती लाउने उनको नृत्य गरेको गीतको बोलले त्यहि भन्दै थियो । नविनले कालो टोपी भादगाउले लिएर स्टेजमा आए उनलाई नृत्यमा साथ दिए दर्शकहरुले स्टेजमानै नाचेर ।
झ्याउरेको तालैमा नाचु नाचु लागेको थियो भने मारुनीको भाकामा गाउँ गाउँ लागेको थियो पुजा लामालाई । तर पुजा लामाले मारुनीको भाकामा गाईनन् कम्मर मर्काउदै नाचीन् । दर्शकहरु दोधारमा परेका थिए क्यारे कुन चाही पुजा लामा हुन् भनेर तर यिनी पुजा लामा टाटु देखाउने पुजा लामा रहिछन् । मिना तामाङ्गको दिल ढक ढक गर्दै नाचु नाचु गाउ गाउ भन्दै थियो गीतको बोलले उनको नृत्यसँगै ।
रमेश खड्का भन्दै थिए चट्ट कपाल छोटो कपडा कस्तो सुहाको ब्यङ्गयात्मक कविता मार्फत उनको कविताले ब्यङ्गपनि गर्दै थियो भने समाजमा सन्देश पनि दिदै थियो । दर्शकहरुले उनको कविताको शेयर सकिन नपाउँदै वाहा वाहा भनी रहे । उनको प्रस्तुतै वेग्लै मज्जा दिएको थियो ।
पि्रया स्याम्वोलाई कसैले मोहनी लगाएछ त्यसैले आजकल उनको त्यहि मोहनीले ज्यान खाँदै रहेछ । उनि नाच्दै थिईन ज्यानै खायो उसको मायाँले मोहनी लगायो उस्को मायाँले भन्ने भाकाको गीतमा ।
रोशन राईलाई लठ् पार्दै थियो लज्जाउने सर्माउने वैंशको नानीले त्यसैले उनले भन्दै थिए सललल वगेको त्यो चिसो पानीले । धनराजले ईन्जीन गाडीमा लिएर स्टेजमा आए तर उनलाई विचमा आफ्नै हातले साथ दिएन गीत गाउँदा गाउँदै उनको माईक आफैले अफ गरे । प्राविधीकलाई गाली गर्न लागे र फेरी उही ट्याकलाई दोहोर्याउन लगाए अनी फेरी गाए उहि गीत ।
कार्यक्रम अन्त्य हुदै थियो दर्शकहरु हलबाट बाहिरीदै थिए भने अतिथीहरु बाहिरीने क्रममा थिए तर ज्ञान लामा स्टेजमा आफ्नै एल्वमको गीत घिनताङ्ग घिनताङ्ग लिएर आए । अगाडी बसेका प्रमुख अथिती जुरुक्क उठे अनि उनले गाउँदै गरेको स्टेजमा पुगेर फनक्क नाचे उनलाई साथ दिन अर्का अथिती एनआरएनएका अध्यक्ष स्टेजमा गएर ताली बजाउदै नाच्न थाले । हलबाट बाहिरीएका दर्शकहरु पनि फनक्क फर्की स्टेजमा पुगे अनी नाच्न थाले । यूवा यूवती पनि ज्ञान लामालाई धक्का मार्दै नाचे कार्यक्रमको अन्तिम गीतमा अतिथी लगायत सबै स्टेजमा पुगी नाचे ।
ईलामेली समाज यूएईले तीन दशक देखी यूएईमा नेपालीहरुका समस्याहरुलाई विभिन्न तरिकाले समाधान गर्दै आएका समाजसेवी चन्द्र प्रसाद सापकोटा सार्क गेम तथा नेपाल लगायत यूएईमा लगातार ५ पकट म्याराथुनमा प्रथम स्थान हासील गरेका अभिनारायण अधिकारी ईलामेली समाजलाई विभिन्न स्थानबाट सहयोग गर्दै आएका लोकनाथ सुवेदी साथै विभिन्न सास्कृतिक कार्यक्रममा उत्कृष्ट गीत तथा नृत्य प्रस्तुत गर्दै आएका कलाकारहरु ज्ञान लामा सरस्वती थोकर र मिना तामाङ्गलाई सम्मान गर्दै प्रमुख अथिती तथा कार्यक्रमका सभापतिले दोसल्ला तथा प्रमाण पत्र हस्तान्तरण गरेका थिए ।
कार्यक्रममा प्रमखु अतिथी नेपाली राजदूतावास यूएईका द्धितिय सचिव लोक बहादुर क्षेत्री एनआरएनएका भु।पु गल्फ सम्योजक चन्द्र प्रसाद सापकोटा एनआरएनए एन सी सी यूएईका अध्यक्ष चुणामणी ढकाल जनजाती महासंघका अध्यक्ष भुवन राई तामाङ्ग समाज यूएईका अध्यक्ष छत्र लामा लुम्विनी वेलफेयर सोसाईटीका डिएल शर्मा आदीले शुभकामना मन्तब्य व्यक्त गरेका थिए ।
सास्कृतिक कार्यक्रम तथा अन्य श्रोतबाट करिव नेपाली १ लाख रुपैया भर्खरै ईलाममा भएको आगोलागीबाट पिडित भएका अग्निपिडीतहरुलाई सिधै हस्तान्तरण गर्ने कार्य रहेको कार्यक्रमका सभापति तुलसी तामाङ्गले बताए । उक्त सास्कृतिक कार्यक्रममा विभिन्न संघ संस्था तथा ब्यक्तिहरुले अग्निपिडीतलाई स्वईच्छाले रकम प्रदान गरेका थिए । कार्यक्रमको सम्योजक सभापति तुलसी तामाङ्गले गरेका थिए । कार्यक्रम साँझ ६ बजे देखी राती ९ बजे सम्म साचालन भएको थियो ।
कार्यक्र खगेन्द्र कट्टेल तथा राजु निरौलाले सयुक्त रुपमा साचालन गरेका थिए भने कार्यक्रमको सम्योजक सभापति तुलसी तामाङ्गले गरेका थिए ।

बसाई सर्न के भोर?

बचनकै के त कुरा
भुले सम्झाई के भोर?
मन नपरे ति सब कुरा
होइन भन्न के भोर?

खाएका कसमका के कुरा
छिनभरमै तोडे के भोर?
उन्मादमा गरेका ति कुरा
बेसुर भने के भोर?

आंसुमा डुब्नुको के कुरा
आफू मुस्काए के भोर?
गल्ती भएको के कुरा
सज्जन देखिए के भोर?

साथ मरे त के कुरा
आफूं नमरे के भोर?
अरुको दु:खको के कुरा
सुखलाइ अंगाले के भोर?

प्याराका प्यासको के कुरा्
तिर्खा मेटिए के भोर?
सिमानाको त के कुरा
बास्तै नगरे के भोर?

पोतेमा अल्झनु के कुरा
धागोलाई दोष दिन के भोर?
संबन्ध टुट्नुको के कुरा
सबैलाइ ढांटे के भोर?

भेटेर छुट्नुको के कुरा
भुलेर गए के भोर?
भत्केको घरको के कुरा
बसाई सर्न के भोर?

गाउँखाने कथा - ३७ (Nepali Gau Khane Katha)

अपडेट: यस पटकको गाउं खाने कथा भने निकै झुक्क्याउने खालको भयो। एक ठाउंबाट सुरु भएर अन्य ठाउंमा सकिने आसय राखेको यो कथाले खोला,टेलीफोन आदी जस्ता उत्तर हुनकी जस्तो भान पार्यो। तर खासमा यि उत्तर कुनै पनि होइनन। अन्तिममा गएर पुष्पीजीले उत्तर मिलाउनु भयो। एक ठाउंबाट सुरु भएर धेरै ठाउंमा जाने चिज हो "बाटो"। पुष्पजीलाइ धेरै धेरै बधाइ,अब आफूंले मनपर्ने गाउं माग्नुहोला। उत्तर मिलाउन प्रयास गर्नुहुने मिलन रावल,ध्रुब पन्थी,राजेश,मिलनलाइ धेरै धेरै धन्यबाद।
-------------------------------------------------

सधैं जसो सप्ताहान्तमा नेपाली लोक चलनमा चर्चित गाउँखाने कथा लिएर हाँजिर भएको छ।

यहां छन् वरपिपल, काशी गए जरा, के हो?
यो गाउँखाने कथाको उत्तर पत्ता लगाएर गाऊँ माग्नुहोला। उत्तर जान्न गाह्रो परे अनुमान लगाएर भए पनि रमाईलो लिनुहोला। नेपाली भाषा र सामाजिक जीवनको मौलिकपन झल्काउने अन्य रमाईला सामग्री भए , प्रस्तुत गर्नुहोला।

एक मान्छेको खोजीमा

कहिले मन्दिरको ढोकाबाट हेर्छु
कहिले टुँडालबाट नियाल्छु
कहिले निष्पट्ट अँध्यारोमा भौंतारिन्छु
कहिले जुनेली रातमा टहलिन्छु
कहिले फाँटफाँटै दौडिन्छु
कहिले अनकन्टार जंगलको बिचमा कुरिरहन्छु
कहिले ढोका ढक्ढक्याउँदै हिंडछु
कहिले अखवारका पाना सर्सर्ती पल्टाउँछु
कहिले भीडमा एकटंकार हेर्छु
कहिले दोबाटोमा पागलसरि एक्लै भुत्भुताई रहन्छु
केबल
एक मान्छेको खोजीमा ।

-दिनेश चन्द्र पन्थी “दीप”

धूर्तको विनय, गोहीको आँशु र लासमाथीको राजनीति

“अति विनयम् धूर्त लक्षणम्”- संस्कृतको यो भनाई यसो त मैले सधैं नै एकदम सत्य पाएको छु । तर यस पटक भने यो चार शब्दले चार दिनमा  मेरो देशका नेताहरुको चरित्र पुरै दर्शायो ।

प्रंसग गिरिजा कोईरलाको निधन र त्यसपछि विकसीत घटनाक्रमको हो । अघिल्लो हप्ता गिरिजाप्रसाद कोइरालाको राजनैतिक यात्रा र दीर्घ जीवनको पट्टाक्षेप पछि नेपालको राजनितीमा एकचोटी गज्जबको सहिष्णुता, सम-आदर र पर-सम्मानको नाटक देखियो।

उनका आफ्ना दल वा गुटका त कुरै छौडौं, विगतमा उनका कट्टर विरोधी रहेका समेत उनका दूरदर्शी निती, उनको कार्यकुशलता र उनका सोचको प्रशंसा र स्तुतीगानमा व्यस्त रहे । कुरोको चुरोसम्मै सिधै पुग्ने हो भने “नयाँ जोगीका खस्रा छाला” भनेजस्तै गरी उनका नितीसंग सधैं पैठोजोरी गर्दै आफ्नै दबदबा कायम गर्न अग्रसर हुनेहरु नै सबैभन्दा ‘दु:खी’ देखीए ।

उनको सोच र मार्गचित्र अनुसार चलेर देशमा अमन चैन कायम गर्ने र शान्तिस्थापनाको कार्यलाई यथार्थतामा बदल्ने भनेर हरेकले मसाने वैरागका साथ अभिव्यक्ति दिए । मानौं अब सबैजनाको आखाँ खुलेको छ र अब सबै दल र गुटका नेताहरु एक भएर देशको लागि अघि बढनेछन् ।

तर त्यो मसाने वैराग्य र गोहीका आँशु ३ दिन पनि टिक्न सकेनन् । अनि सुरु भयो शक्तिको लागि आ-आफ्नो हकदाबी गर्ने र हैकम देखाउने खेल । उनको अवसानमा जसरी दल र दल बाहिरका सबैले औपचारिकता प्रदर्शन गरेका थीए, त्यसरी नै उनको निधन भएको ७ दिन पनि नपुग्दै आठ थरिका दाबी र हकका हैकमहरु पार्टी भित्र र बाहिरबाट पनि निक्लन थाले ।

दलमा उनको मृत्युको तेस्रो दिनदेखि नै “अब को?” वा “मै हुँ अब” भन्ने शीतयुध्द चर्कीन थाल्यो भने दल बाहिर पनि एकातर्फ उच्चस्तरीय राजनैतिक संयन्त्रको नेतृत्व आफैंले गर्न पाउनु पर्ने मागका साथ प्रचण्ड देखा परे भने अर्कोतर्फ उच्चस्तरीय राजनैतिक संयन्त्रले सरकार ढाल्ने तयारी भैरहेको थीयो भन्ने ‘ग्य्राण्ड डिजाईन’ को खुलासा गर्दै बाबुराम भट्टराई निस्केका छन । फेरि प्रधानमन्त्री रहेका माधव कुमार नेपाले पनि यहि बेलामा ‘गिरिजा कोईरालासंग ३ हजार मात्रै सैनिक समायोजन’ गर्ने सल्लाह भएको उजागर गरेका छन ।

यही रीतमा जाने हो भने नेपालको राजनीतिमा आउँदा दिनमा यस्ता धेरै ‘सल्लाह’ र ‘निर्णय’ हरुका ठेली नै लाग्नेमा कुनै शंका नलिए हुन्छ ।

उदेक लाग्ने कुरा त के भने, यो सबै ‘गोप्यता’ र ‘ग्य्राण्ड डिजाईन’ को खुलासा गरिरहँदा न त कुनै नेतालाई  धक वा लज्जाको महशुस भएको छ न त कसैलाई जनताका पिठ्युँ पछाडि बसेर यस्ता नानाथरी गोप्य सम्झ्यौता र समझदारी गरेको भन्दै हिँडदा एकजना दिवंगत आत्माको सम्मानको ख्याल नै आएको छ ।

कोईराला अब हाम्रो सामुमा छैनन् र अबका दिनमा कुनैपनि अलीखित मुद्दा वा विषयका वारेमा उनका धारणा वा सोच के कस्ता थिए भन्ने वारेमा जसले जे सुकै भनेपनि उनी त्यसको समर्थन वा प्रतिवाद गर्न हाम्रो सामुन्ने आउने छैनन् । यस्तो अबस्थामा, यसलाई मौकाको रुपमा लिँदै आफूलाई जहाँ जे कुरामा फाईदा हुन्छ त्यहाँ ‘कोइरालाले यस्तो भनेका थिए’ वा ‘उनीसंग यस्तो तय भएको थियो’ भन्दै हिँडनु कतिसम्म तर्कसंगत र मानवताका कुरा हुन ।

हुन त लासमाथी राजनिती गर्ने वा लासमाथी चढेर सत्तामा जाने मार्ग नेपाली राजनितीमा कुनै नौलो कुरा भने होईन, तर एकजना राजनितीज्ञ, जसले आफ्नो पुरै जीवन प्रजातन्त्रको लढाईमा खर्चे (उनका कमी –कमजोरीको कुरा यसपाला नगरौं) उनको मृत्युलाई समेत मौका बनाउन खोज्नु भने पक्कै पनि एकदमै अशोभनीय र घृणीत कार्य हो ।

हुनसक्छ, कतिपय राष्ट्रिय समस्या वा आगामी रणनितीका वारेमा उनीसंग अन्य दल वा आफ्नै दलका अन्य सदस्यहरुसंग केही बिचार विमर्श वा सर-सल्लाह भएका होलान । तर लीखित दस्तावेज नरहेका हदसम्ममा अब उनको नाम उचालेर आफ्नो स्वार्थ सिद्द गर्न खोज्नु कसैलाई पनि शोभा दिने कुरा हैनन् ।

म चाहन्छु, उनको निधनको लगत्तै दिएका वक्तव्य र समवेदनाका शब्दहरु हाम्रा सबै कमजोर स्मरणशक्ति भएका नेताहरुले एक पटक आफैं पढेर हेरुन अनि दिवंगत आत्माको बदनाम गर्न हैन, सम्मान पूर्वक राष्ट्रीय समस्या र मुद्दामा सहमतिको मिलन बिन्दुमा पुगुन । राजनीति फोहरी खेल नै होला तर यसलाई यत्ती फोहर पनि नबनाउँ कि यसले शारिरिक दायरा नाघरे कसैको आत्मालाई पनि विकृत बनाओस ।

यस्तो लाग्छ किन!?

सारंगीको धुन भै बजिरहने यो मन भित्र

मिर्मिरेको चिर्बिर झै झन्कार दिने तनभित्र

गुन्जी रहने आवाज मिठो पहरामै हरायो कि!

झ्याउकिरीको स्वर पनि चोरु चोरु लाग्छ किन?

पर्खाइ यो निमेषको पुरै युग बनाउ कि त

दोबाटोमा लुकेर आँखा भरी बिछ्याउ कि त

मनभित्रका खुलदुली पोको पारी पछ्यौरीमा

छटपटीका मीठापल रोजु रोजु लाग्छ किन?

तरंगमा झुम्दै बसे झनै झुमिरहु लाग्ने

भावनाको रंग कस्तो अझै रंगु जस्तो लाग्ने

रहर साँच्ने अधर, तृषित् ति नयन भित्र

रमाउदै जुनीभरी लुकु लुकु लाग्छ किन ?

गिरिजाबाबु

गिरिजाबाबु !!!

गिरिजा बाबुले सांसारिक देह त्याग गरेको एक हफ्ता भयो। अझै पनि गिरिजा बाबु लाई गाली गर्नेहरुको स्वर सुकेको छैन, अझ गाली दिनेहरुलाई ताली बजाउनेहरुको घुइंचो माइसंसार देखी साझा डट कम सम्म यथेष्टै भेटिन्छन्। मृत्‍यु भन्दा धेरै अगाडि मृत्‍युको कामना गर्नेहरु पनि त्यतिकै भेटिए। शत्रु मर्दा पनि मलामी जाने हाम्रो संस्कारलाई रिमिक्स गरेर गिरिजा मर्दा पार्टी गर्ने नयाँ नेपालका नयाँ सन्ततिहरु पनि देखिए।

निश्चय नै गिरिजा बाबु प्रसंशाका पात्र मात्र थिएन। अनेक गल्ती र कमजोरिहरु उहाँमा थिए र गरे पनि । तर देश र प्रजातन्त्र प्रतीको अडान र लगावमा शंका धेरै थोरैले गरे । देशको संक्रमण काल मा १०८ तिर फर्केका नेताहरुलाई एक ठाउमा ल्याउन सक्ने अदभूत गुण उहाँमा थियो र उहाँको आबश्यकता सबैले महशूश गर्दै छन अहिले। सबै भन्दा बढी मृत्‍युको कामना गर्ने जंगलिहरुलाई अहिले सबै भन्दा बढी याद आएको छ। बाबुराम भट्टराई को शब्द सापटी लिने हो भने उहाँले पनि अभिबावक गुमाउनु भयो ।

जिन्दगी मा एक पल्ट गिरिजा बाबु लाई भेट्ने मौका मिलेको थियो । २००१ तिरको कुरा हो । केही इन्जिनियर साथीहरु संग गिरिजा बाबु कहाँ डेलिगेशन गएका थियौं , महाराजगंज स्थित डा शशांक कोइरालाको घर मा। गिरिजा बाबुले दिएको समयमा घरमा हुनुथेन, हामी बाहिर चक्रपथको चिया पसलमा चिया खाँदै उहाँ आउने प्रतिक्षा गरी रहेका थियौं। एक से एक नेता भनौदा इन्जिनियर साहेबहरुले म गिरिजा लाई यो भन्छु, उ भन्छु । यस्तो गर्नु हुँदैन , यहाँ यस्तो अन्याय भएको छ आदी इत्यादी फलाक्दै थिए। कारीब आधा घण्टा पछी गिरिजा बाबु को गाडी आएको देखे पछी सबै गिरिजा बाबु को निवास तिर लाग्यौं ।

केही समय पछी नै गिरिजा बाबु बैठक कोठा आउनु भयो र उहाँ बस्ने निर्धारित कुर्सीमा बस्दै पहिला ढिला भएको मा क्षमा माग्नु भयो र भन्नु भयो " भाईहरु को गुनासो भनाइ के के छ, एक एक गर्दै भन्नु होला "। यती के भन्नु भाथ्यो, सब को बोली बन्द। कसैको मुखबाट एक शब्द निस्केन । अघी मै हुँं भन्ने नेता महोदयको त झन अनुहार हेर्न लायक को थियो । साच्चै उहाँको मुहार मा गज्जबको कान्ती थियो। एउटा यस्तो ब्यक्तितित्व थियो, मै हुं भन्नेको पनि बोली अड्किन्थ्यो।

"केही छैन भने किन आउनु भएको तपाईंहरु ? म हिंडे । चिया खाएर जानु होला।" भन्दै गिरिजा बाबु कुर्सिबाट् उठ्नु भयो र यत्तिकैमा एकजना मित्र जो गिरिजा बाबुको मा आउने जाने गर्थ्यो ,ले बडा हिम्मतका साथ हाम्रो गुनासो एक सास भनी हाले।

गिरिजा बाबु ले यहाँ यो कुरा, म आजै फोन गरेर भन्दिन्छु, समाधान हुन्छ, ढुक्क भएर जानुस् भन्दै संगै उभिएका सहयोगी शायद गोकर्ण पौडेल हुनुहुन्थ्यो होला, लाई भरे मलाई सम्झाउनु भन्दै माथि कोठा तिर लाग्नु भयो ।

आज आएर मेरो मानसपलट मा गिरिजाको अगाडि प्रचन्ड पनि लुत्रुक्क भन्ने समाचार तैरिएको छ। अजब को ब्यक्तित्व नै सबै जना झुक्नु को कारण जस्तो लाग्छ। पार्टिको आनतरिक बादबिबाद पनि गिरिजाबाबु को अनुपास्थितिमा उहाँ माथि खनिनेहरु उहाँको अगाडि भिजेको मुसो बनेको धेरैले पढेको देखेको समाचार् हो ।

देशले एक योग्दा गुमाएको छ। उहाँ प्रती हार्दिक श्रद्धान्जली ।

कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

साहित्य रचना गर्दा आफ्नै अचम्मको आनीबानीदेखि जिल्ल परिन्छ कहिले त !  

परीक्षाकै मस्त धपेडीका बीचमा पनि जगमगाउँदा लाइनहरू आएर बिथोलिएको छु म पटक-पटक । तैपनि आफूप्रति कुनै गुनासो लाग्दैन । रमाइरहेकै हुन्छ मन परीक्षामा तयारी नपुग्दा पनि । हैरान मुटुको धड्कन मानौँ तिनै भर्खरै कोरलिएका लाइनहरूमा थामिएर बसेको हुन्छ । ;)

(यस्तो भोगाइ हामीमध्ये कतिपयको साझा हुँदो हो ।)

  यसपालि पनि त्यस्तै भयो । बिरामी परेँ । मुख नमीठो । मन भने उडेर कहाँ पुग्ने ! केही कुराको सकसक । शरीरले साथ नदिएको यस्तै बेलामा दही, अमिलो-पिरोको सम्झना आउने । आफ्नो सक्रियता कतै लिसोजालमा छटपटाएको पन्छी जस्तै अल्झिरहे जस्तो बेचैनी । ठीक मात्र भए त के-के मात्र गरिसक्थेँ अहिलेसम्म भन्ने जोस मनमा ठिङ्गिने । यता शरीरको ताल हेर्दा अनि त त्यो जोसको धरहरा गर्ल्यामगुर्लुम ढल्ने !

र पनि यसपालि बिरामी भइरहँदा अपूरो एउटा गजललाई पार लगाएँ । ताजा रूपमा यही ‘बिरामी-सौगात’ दौँतरीमा बाँडिहाल्न हतार लाग्यो ।

---------------------------------------------------------------

कुरा पुराना कति पो याद गरिबसिन्छ र
मेट्ने ठेगाना कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

दिनेले महान् इतिहासको संज्ञा दिए पनि,
गुप्‍त खजाना कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

उस्ताउस्तै मुखुण्डो लिएर आउने र जाने,
क्या-क्या जमाना कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

उमेरमा त के-के गरियो कतिलाई रिझाउन,
नाना बहाना कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

मुस्कानको पनि मिति पुग्दोरैछ, बग्दोरैछ,
ती मोतीदाना कति पो याद गरिबसिन्छ र ?

माईसंसारकी सुमिना बुझाइ ठाउंमा ल्याउने हो की?

सर्बप्रथम त कुकुरले आची खानु भन्दा पहिले डिस्को गएर समाचारमा छाएको मा बधाइ। सानै उमेरमा सेलीब्रिटी भएछौं,पत्रपत्रीकमा फोटो छापियो,११,१२ गन्दै गरे,अहिलेलाइ पत्रिकाकै थोपडामै गर्ब गरे। सरकाले अनुमती दिएको डिस्कोमा सबेरै पूगेकोमा स्विकार गर्यो। आखिर मान्छे नै उपस्थित भएपछी स्कुले ड्रेसको के कुरा भो र? बंक पार्टीमा
भेला भएकोमा गर्भ या हिनताबोध लिनु महत्ब होइन,खाने बेलामा हग्ने हग्ने बेलामा खाने त्यसमै कुरो टुंगियो,सायद त्यसैले लाज लाग्यो होला।

म त भन्छु एक दुइ जना बंक गरेर कुनै झुण्डमा नझ्याम्मिय कमसल नागरिक कसरी जन्मिन्छ। सबै असल नागरिक भए त जेलका कर्मचारीको भोली नै जागिर चट। यो हिनमय नौटंकी बर्तमान समयको नया आयाम हो भनेर सोच्नु बेकार हो। पौराणीक कालमा पनि दैत्य भएको कस्लाइ थाहा छैन? तिम्रा जेल नेलका टाइटुइ माइसंसारमा देखेको थिए। संसारै सांगुरो भएको अबस्थामा हलिउड स्टाइलका कथा दिनानु दिन पत्रपत्रिकमा आइरहन्छन। अमेरिकमा ११ बर्षको बच्चाले रक्सी पियो, नेपालमा ११ कक्षामा पढ्नेले बोतल समाते,यसमा संसारले नौलो मान्दैन। तिम्रो आपत्ती जनक अबस्थाको माने नबुझेकोमा ११-१० मा पुग्नु पर्ने भो। मान्छेको उमेर फरक हुन्छ त्यसै अनुसार उसको दिमागको बिकास हुन्छ। ११-१०मा पढ्नेले कती पय बयस्कका कुरा बुझाइको दायरा भन्दा पर हुन्छन। बिकसित देशमा ११-१०का लागी ब्यसकका संसारबाट कानुनले नै नजिक आउन अनुमती दिंदैन। तर १०+१मा पूगेकाले आफूले बयस्क ठान्दा ठान्दै बुझाइ बयस्कमा नआउनुमा मलाइ छक्क परू परू लाग्यो।

प्रहरी नायब उपरीक्षक राधिका खड्का को हुन परिचय चाहिएन,सरकारी बर्दीमा उनी आउछिन त उनको बोलीनै कानुन हो। कानुनको खिलाफमा जानु म उचित ठान्दीन। उनी कसरी जन्मिन?उनका बुवाले हलो जोतेर पक्कै उनलाइ भेटाएका होइनन,नत न‍-सुमिनालाइ? सुमिना तिम्रो बुझाइ सोझाउन माथीका पाठ उपपाठ बाचन गरेको होइन। तर सार्बजनिक अबस्थामा योनजन्य क्रियक्रलापमा प्रहरीले हात किन लगायो भनेर प्रश्न सोध्यौ। यसमै हांसो उठ्यो। हास्न पनि ठिक होइन कि, म पाइला पछाडी हटाउंदै छु। प्रहरीले बटौलीको डांका समात्ने मात्र होइन समाजमा असान्धर्भिक हर कुरा प्रहरीको चासोको बिषय हुन्छ। आफ्नो अधिकारमा जे गर्न पनि सकिन्छ तर समाजमा कानुन छ,त्यसको हेक्का प्रशासनले गर्छ। बाटोमा नांगै हिन्नु आफ्नो अधिकार होला तर त्यसमा अरुलाइ असर पर्छ कि पर्दैन त्यो प्रहरीले बिचार गर्छ,अरुलाइ असर पारे पुलिस हत्कडी लिएर जाइ लागे कामी गाली नबर्साउनु,बरु आफ्नो बुझाइ ठाउंमा ल्याउनु।

(यो ब्लग सुमिनाको ब्लगमा आधारित)

कहिले बाढी कहिले खाली

कहिले बाढी कहिले खाली। जिमेल,फेसबुक च्याटमा भेटींदा प्राय साथीहरुले भन्ने कुरा हो यो। हुन पनि कहिले कांही दौंतरीमा यस्तै हुन पूग्छ। कहिले एकै दिनमा ३-४ वटा लेख आउंछन कहिले भने ३-४ दिनसम्म एउटा ब्लग पनि आउंदैनन। हुन त साथीहरुले ठिकै भन्नुभएको हो,एकैनासमा लेख आए पो मज्जा आउंछ। कहिले पढ्न नै नभ्याइने गरी आउने कहिले पढ्न खोज्दा पनि नपाइने,उहांहरुको गुनासो एक मानेमा ठिक पनि हो।

दौंतरी पाठक माझ आएको करिब साढे दुई बर्ष भयो। नामै दौंतरी कामै दौंतरी भने जस्तो साथी भाइहरु जस्जस्लाइ फूर्सत या लेख्न समय हुन्छ उहांहुरले नै यो ब्लग ओगट्दै आउनुभएको छ। दौंतरीकै लेखक बाहेक अन्य मित्रहरुले पनि फाट्टफुट्ट दौंतरीमा लेख्ने गर्नुहुन्छ। पाहुना लेखकका लेख कतिपय डुब्लीकेट त्रिप्लीकेट आदी हुने तथा केहीमा क्वालीटीमा कमी हुने गर्दा पाहुनाका लेख बिगतमा ह्वात्तै घटेको छ। असल र राम्रा लेख आए पाहुनाका लेखले दौंतरीमा पक्कै पनि स्थान पाउनेछन।

दौंतरी लेखकहरु भने केहीलाइ ब्यस्तता लागेको छ केही लेख्नै अस्ताउनु भएको छ। केही भने फाट्ट फुट्ट लेखीरहुनु भएको छ। खासमा पाना भर्नकै लागी लेख्न भन्दा पढ्ने खाले लेख आउनु नै राम्रो हुन्छ्। फेरी कतिलाइ त लेख्न मुढ या समय चाहिन्छ। मलाइ लेख्न भने कुनै मनमा खाएको बिषय आयो भने मात्र ब्लगका लागी सामाग्री टाइप गर्छु। हुन त केही बिषयमा ब्लग लेख्ने भनेर सामाग्री पनि तयार पारेको छु। कतीपय केही समय पछी असान्धर्भिक हुने र कतीपय आफूलाइ यस्तोमा पनि के लेख्ने भन्ने महशुस हुनेहुनाले डिलीट गरेको छु। कहिले भने लौ अब लेख भएन केही त लेख्नु पर्यो भनेर लेख्दा लेख्दा फुत्त अर्कै साथीको लेख आइसकेको हुन्छ। अनी १-२ दिन लेखलाइ यता उता मिलाउंदै पर्खन्छु।

लेख्दै जांदा अचम्मको बानी पर्दोरहेछ। कुन राख्दा लेखमा बेमेल खाने हो कुन लेख्दा क्रम मिल्ने या नमिल्ने हो आदी हेक्का राख्ने थालिंदो रहेछ। समग्रमा के लाग्यो भने ब्लग लेख्दा आफ्नो प्रस्तुती कलामा निकै सुधार आउंदो रहेछ। ब्लग लेखनीले ब्लगमा मात्रै होइन आफ्नो अन्य फांटमा पनि सहि तरिकाले प्रश्तुत गर्न सहयोग गर्दो रहेछ। तसर्थ नया,पूराना तथा पाहुना लेखकहरु लेखन जारी राख्नुहोस। लेखाइका राम्रा आयाम अनगिन्ती छन। पाठकहरुले पनि आफ्ना चोटीला तथा गहकिला बहस कायम नै राख्नुहोला। ब्लग लेखाइ र पढाइको मज्जा नै यसैमा छ।

अलबिदा गिरिजाबाबु !!!

के तपाईं को जस्तै निडर, आँटी र साहसिक पन अब दोस्रो पुस्तामा सर्ला त ?!!!
काम गर्दा गल्ति कमजोरी हुन्छ। समग्रमा हेर्नु पर्छ जीबन। नेपालमा तपाईकै कारणले यति छिटो गणतन्त्र र संबिधान सभाको निर्बाचन भएको हो । बाहिर जति गाली गरेपनि तपाईको ब्यक्तित्व मन पराऊने नेपाली धेरै रहेछन्।

तपाईको आत्माले चिर शान्ती पाओस, बैकुण्ठ बास पाओस!!!
तपाईको लामो चोर औंलाको हतियारले हामीलाई जहिले पनि शतर्क पारोस!!!

दिनेश चन्द्र पन्थी
काठमाण्डौ।

अन्तत खरानी भयो कोइरालाको शरिर

पूर्व प्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाको राजकीय सम्मानका साथ अन्तेष्टि गरिएको छ । यसअघि पूर्व राजाहरुलाई मात्र दिने गरिएको राजकीय सम्मान राजनेताहरुलाई दिइएको यो पहिलो पटक हो । कोइरालाको पार्थिव शरीरमा बेलुका ७ बजेर ५० मिनेटमा छोरी सुजाता कोइरालाले दागबत्ति दिनु भएको हो । कोइरालाको अन्त्येष्टीमा नेपाली सेनाले १५ तोपको सलामी र सेनानीको कमाण्डमा खटिएको १ गण अर्थात १ सय ३९ जनाको समुहले शोक धुन बजाएर श्रद्धाञ्जली व्यक्त गरेको छ । यस अघि कोइरालाको सव श्रद्धाञ्जलीको लागि दशरथ रड्डशालाको मध्यभागमा राखिएको थियो । कार्यालयमा राख्दा भीड नियन्त्रण गर्न कठिन हुने भएकाले सबैलाई श्रद्धान्जली दिने व्यवस्था अनुसार काठमाण्डुको दशरथ रंगशालामा राखिएको हो । कोइरालाप्रति श्रद्धाञ्जली व्यक्त गर्न दशरथ रड्डशालामा बिभिन्न दलका नेता, तथा सर्बसाधारणको घुइंचो लागेको थियो । २ बजेपछि रंगशालाबाट सुरु भएको शवयात्रा सुन्धारा, रत्नपार्क, बागबजार, मैतिदेवी, पुरानो बानेश्वर र बत्तीसपुतली हुँदै पशुपति आर्यघाटमा पुगेको थियो शवयात्रामा ३ लाख बढी सर्वसाधारणाको सहभागीता भएको याहाका सञ्चार माध्यमले अनुमान गरेका छन ।

याद

आयुष चौधरी
रझेना ५ कृष्णनग् बाँके
हाल : रेडियो जन आवाज नेपालगंज


यादले तिम्रो सानु हर रातले सताउछ
रत्ति भरको चैन छैन बातले सताउछ ।

सम्झनामा रोई रहन्छु आशु सुक्यो आखाँमा
किन कुन्नि आजभोली मातले सताउछ ।

इश्वरको दुनियामा जो कोही नि मान्छे मात्र
कुरितीले जन्माएको जातपातले सताउछ ।

सजिएको सिन्दुरमा चुरापोते सहित
माया गर्ने कोमल ति हातले सताउछ ।

तड्पिएका दुइ आत्माको खेति गर्नेहरु
मुटु भित्र रोपिएको घातले सताउछ ।

अस्तायो एउटा राजनीतिक ध्रुव

नेपाली राजनीतिका शिखर पुरुष काँग्रेस सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाको चैत ७ गते शनिबार मध्यान्न निधन भएको छ । उहाको निधन १२ बजेर ११ मिनेट जाँदा भएको हो । लामो समयदेखी छातीको रोगबाट ग्रसित कोइरालाको छोरी सुजाता कोइरालाको घरमा राखेर उपचार गर्दा गर्दै निधन भएको हो । कोइरालाको निधनले मुलुक स्तब्ध भएको छ । नेपाली राजनीतिमा शिखर पुरुषका रुपमा परिचित कोइराला पाँच पटक नेपालको प्रधानमन्त्रि हुनुभएको थियो । अहिले सम्म नेपाली राजनीतिमा निर्णायक मुभिकामा रहनु भएका कोइरालाको निधनले नेपाली राजनीतिको मोडमा पनि परिवर्तन ल्याउने पक्का छ । सबै जनाको मुखमा अव मुलुकको राजनीतिक कसरी अघि बढ्छ भन्ने प्रश्न छाएको देखिन्छ । कोइराला कसरी नेपाली राजनीतिमा महानायक हुनुभयो त ? उहाको संक्षिप्त जीवनी

नाम : गिरिजाप्रसाद कोइराला

जन्ममिति: १९८१ साल असार

जन्मस्थान : बिहार, सहरसा, टेडी, भारत

पिता : कृष्णप्रसाद कोइराला

माता : दिव्या कोइराला

शिक्षा : आइ ए

राणा प्रधानमन्त्री चन्द्रशम्शेरले पिता कृष्णप्रसाद कोइरालालाई राजद्रोहको मुद्घा लगाइ सर्वस्वहरण सहित देश निकाला गरेपछि ४५ जनाको परिवार सहित भारतको वनारस निर्वासनमा पुगेको कोइराला परिवार बिक्रम सम्बत् १९७५ मा भारत बिहार राज्यको सहर्षा जिल्लाको टेडीमा पुग्यो । त्यही जन्मभयो, गिरिजाप्रसाद कोइरालाको । उहाँं गर्भमा रहेका बेला मातापिता गिरिजादेबिको मन्दिरमा जाने गर्नुहुन्थ्यो र उहाहरुको सन्तान जे जन्मे पनि गिरिजाप्रसाद या गिरिजा देवि राख्ने सल्लाह अनुसार उहाँको नाम गिरिजाप्रसाद राखिएको बताइन्छ । कोइराला परिवारको आय स्रोत खेतिपाती थियो । चन्द्र शम्शेरको मृत्यु पछि पिता कृष्णप्रसाद कोइराला बिक्रम सम्बत १९८६ मा विराटनगर फर्कनुभयो । त्यतीबेला गिरिजाप्रसाद कोइराला ५ वर्षको मात्र हुनुहुन्थ्यो । पछि बि सं १९०३ साल असोज २ मा पिताजी कृष्णप्रसाद कोइरालाले राणाशासन बिरुद्घ बिराटनगरबाट जनताका थोत्रा कपडा हुलाक मार्फत पठाएपछि राजद्रोहको मुद्दा लगाइ सर्वस्वहरण सहित पुन देश निकाला गरेको थियो । पीताकै प्रेरणाबाट राणाशासन विरोधी भावना जन्मिएको थियो, गिरिजाप्रसाद कोइरालामा । त्यसैले उहा २३ वर्षको उमेरेदेखि नै आन्दोलनको नेतृत्व गर्ने तहमा पुग्नुभयो । उहाले २३ वर्षको उमेरमा नै बिराटनगर जुटमिलमा चर्किएको आन्दोलनको नेतृत्व गर्नुभएको थियो । सन् १९४८ मा त उहा नेपाल ट्रेड युनियन कांग्रेसको संस्थापक अध्यक्ष नै बन्नुभयो । सन् १९५२ देखि १९६० सम्म कांग्रेसको मोरङ जिल्ला सभापति बन्नुभएका कोइरालालाई सन् १९६० मा पक्राउ गरी सात वर्षसम्म जेल हालियो । उहाले त्यतिबेला जेलमा नै २१ दिने भोकहडताल समेत गर्नुभयो । जेलबाट छुटेपछि भारत पुग्नुभएका कोइराला ११ वर्षपछि बीपीसंगै मेलमिलापको नीति लिएर नेपाल फर्कनुभयो । सन् १९७५देखि ९१ सम्म पार्टीका महामन्त्री बन्नुभएको थियो, गिरिजाप्रसाद कोइराला । २०३९ साल साउन ६ गते बीपी कोइरालाको निधन पछि पार्टी गिरिजाप्रसाद कोइरालासहित गणेशमान सिंह र कृष्णप्रसाद भट्टराईको सामुहिक नेतृत्वबाट अगाडि बढेको थियो । २०४८ सालको चुनावपछि जेठ १६ गते बनेको सरकारमा तत्कालिन महामन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइराला नै प्रधानमन्त्री हुनुभयो । त्यसपछि २०५३ साल बैसाख २९ गते काठमाडौंमा सम्पन्न कांग्रेसको नवौं महाधिवेशनबाट सभापतिमा गिरिजाप्रसाद कोइराला निर्वाचित हुनुभयो । २०५७ साल माघ ९ गते कांग्रेसको दशौं महाधिवेशन कास्कीको पोखरामा सम्पन्न भयो । यो महाधिवेशनबाट गिरिजाप्रसाद कोइराला पुन पार्टी सभापतिमा निर्वाचित हुनुभयो । २०६२ साल भदौ १४ गतेदेखि १७ गतेसम्म ललितपूरमा सम्पन्न एघारौं अधिवेशनमा पनि गिरिजाप्रसाद कोइराला सभापतिमा पुन निर्वाचित हुनुभयो । जनआन्दोलन सफल भएपछि पनि गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री बन्नुभयो भने उहा १३ वर्षदेखि नै कांग्रेसको सभापतिमा हुनुहुन्छ । दिल्लीमा भएको १२ बुदे समझदारीदेखि शान्ति सम्झौताहुदै नेपालको शान्ति प्रकृयामा महत्वपूर्ण भूमिका रहेको छ, ८७ बर्षीय कोइरालाको । नेपाली प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका अग्रज तथा पहिलो बिराटनगर मजदुर आन्दोलनका नेता कोइरालाले निरंकुश राणा शासनबिरुद्ध जनक्रान्ति, पञ्चायती व्यवस्थाबिरुद्धको संयुक्त आन्दोलन र २०६२÷ ६३ को लोकतान्त्रीक आन्दोलनमा अग्रणी भूमिका पूरा गर्नुभयो, कोइरालाले । लोकतन्त्र प्राप्तिपछि भारतिय प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहबाट एसियाकै महान नेताको सम्मान पाउनुभएका कोइराला १० बर्ष लामो युद्ध गरेको माओबादीलाई शान्ति प्रकृयामा ल्याउन महत्वपूर्ण स्थानमा रहेर काम गर्नुभयो । संसारमै साम्यवादी आन्दोलन संकटमा रहेको चर्चाका बीच पनि कोइरालाले शशस्त्र युद्धमा रहेको पार्टीलाई शान्ति प्रकृयामा ल्याउन सफल हुनुभएकाले पनि उहाको नाम विश्वमा चर्चित छ । ०४६ को जन आन्दोलनपछि नेपालका कम्युनिष्ट प्रति कडा रुपमा प्रस्तुत हुने कोइरालाको छवी कम्युनिष्ट विरोधीका रुपमा समेत चर्चामा थियो । २०४६ सालको जनआन्दोलनपछिको दशकमा उहाको नाम कम्युनिष्ट विरोधीकै पर्यायकै रुपमा आउने गरेको थियो । माओवादी युद्धको सुरुमा माओवादीलाई निस्तेज पार्न कोइरालाले चालेको कदमका कारण उहा त्यतिबेला कम्युनिष्टका लागि अनुदार व्यक्तिका रुपमा चित्रण हुनुभयो । तर २०६२ सालमा भने उहा युद्ध लडिरहेको कम्युनिष्ट पार्टीसंग समेत हातेमालो गर्न पुग्नुभयो । युद्धकालमै माओवादीसंग राजतन्त्रबिरुद्ध सहमति गरेपछि कांग्रेसभित्रै समेत कोइरालाको कडा आलोचना भयो । तर कोइरालाको ब्यक्तित्वका अगाडी त्यो बिरोध गौण बन्यो । पहिले राजतन्त्रका समर्थक कोइरालाले नै डेढसय वर्ष पूरानो राजतन्त्रका बिरुद्ध आन्दोलनको अगुवाइ गर्नुभएको थियो । राजतन्त्रको पतनपछि लोकतन्त्र स्थापना भैसकेपछि पनि कोइराला नेपाली राजनीतिको केन्द्रभागमा नै रहदै आउनु भयो । ८६ बर्षिया कोइराला बिगत लामो समय देखि अस्वस्थ्य हुनुभएपनि नेपालको राजनीतिमा उहाको भूमिकालाई अहिलेसम्म पनि निर्णायक रुपमा हेर्ने गरिन्थ्यो ।

पेट कतै साटिन्‍न

हामीसँगै छ घाउ पैँचो चाहिन्‍न हजुर

खोटो यो भोको पेट कतै साटिन्‍न हजुर ।

सपना त सुर्कानो गाँठो रै'छ हाम्रा लागि,

पिर्छ तर यही हो साथी अभिन्‍न हजुर ।

छैन आदत राशिफलमा भविष्य खोज्ने,

थाहा छ गरिबको खुसी छापिन्‍न हजुर ।

बालापनमा हुने हाँसो बैँसको यो तातो,

आउँछ र जान्छ खोइ त भोगिन्‍न हजुर ।

हिँड्न त मुटु खियाउँदै हिँडिएको हो,

धन्न पैँताला चिरिन्छ मुटु चिरिन्‍न हजुर ।

बाबुरामद्वारा संविधानसभामा गयल दिनको भत्ता फिर्ता

यो खबर केही पहिल्यै थाहा भए पनि आज मात्र पत्र पत्रिकामा पढ्न पाइयो। जम्मा २० दिन गयल भए बापत ४ हजार रुपयां फिर्ता गरेछन। यो पैसाले आउन त केही आउदैन। मन्त्रीहरु चाहेको गाडीमा चढ्न तछाड मछाड गरिरहेको बेलामा यि माओबादी नेताले चालेको पाइला राम्रो नै मान्नुपर्दछ। हुन त यो ४ हजारले ४ लाखको बिज्ञापन गरेको जस्तो पनि लाग्दछ। आखिर नेता न परे। बिज्ञापनै सही तर पैसाको लालचमा मन्त्री देखी पिउन सम्म फसेको समयमा यो एउटा नैतिक शिक्षा हुन सक्छ। सायद यस्ता नैतिक शिक्षाले बुज्रुकहरुको दिमाग त के खुल्ला,कानुनकै सुर्काना चाहिने हो। तर कानुनका मतियार नै पैसाको थैलीमा भुलेको समयमा ४ हजार रुपायाले ४ लाखको नैतिकता सिकाएको छ।

एक हप्ता अघी आएका मेरा साथिले भन्दै थिए नेपालमा खसीको मासु ५०० रुपया किलो छ रे। बाबुरामले फिर्ता गरेको पैसा त ८ किलो मासु बराबर भयो। बुझ्नेलाइ श्रिखण्ड नबुझ्नेलाइ खुर्पाको बिंड भन्छन नि, हो त्यस्तै । घुस्यालाइ यो ८ किलो मासु हो,नैतिकवानलाइ एउटा ठुलो शिक्षा।

पैसा फिर्ता गर्ने बेलामा उनले भनेछन"आगामी दिनमा पनि उपस्थित नभएको दिनको संविधानसभाको बैठकभत्ता सचिवालयलेनै कट्टागरी उपलब्ध गरिदिनुभएमा म जस्ता सभासद्माथि नैतिक प्रश्न उठ्ने थिएन"। यस्ले भने अरु गयालवाला सभासदला धर्मसंकटनै पार्यो है। को भन्दा को कम भनेर तमासामा उत्रने हाम्रा सभासदले अब भट्टराइको ४ हजारको प्रतिप्रस्धासंग कसरी उत्रने हुन कुन्नी?

आज मैले रक्सी पिएको छु

दु:ख पीर को त के कुरा
संसारकै पीडा लिएको छु
आशुं नाप्दै नपाऔं
पूरा का पूरा निलेको छु
र पनि रक्सीले गर्दा
म खुशी भएको छु
हो कुरा बूझ्नु भयो हजुर
आज मैले रक्सी पिएको छु

सादा जिबनमा त सधै
डर र त्रास लिएको छु
सत्य तथ्य बोल्दा पनि
भय लिएको छु
भलो गर्दा गर्दै
धोका खाएको छु
भेउ पाउनु भयोहोला हजुर
आज मैले रक्सी पिएको छु

कस्ले बनायो यो रष
रात दिन खोज्या खोज्यै छु
नाम नै किन चाहियो र
आखिर यस्लै दु:ख बिर्सया छु
पिडा जस्तो गार्है होस
हल्कै रुपमा लिएको छु
शंका ठिक गर्नुभयो हजुर
आज मैले रक्सी पिएको छु

दिमगाको के कुरा भयो र
खुट्टा सहि नै टेक्या छु
जिब्रोको पदचाप ननापौं
ठिक कुरा औकलेको छु
हाउ भाउ बेग्लै भयोहोला
तर सत्य तथ्य बोलेको छु
आखिर सबैले थाहा पाउनु भयो हजुर
आज मैले रक्सी पिएको छु