February 13, 2010

ब्लग चोरलाई के गर्ने ? (ब्लगर भेला प्रस्तावना चर्चा)

दोस्रो नेपाली ब्लगर भेला केही उत्साह, केही कमजोरी त केही सहमतीका बीच ०१-०२-२०१० मा सम्पन्न भयो । भेलामा सहभागी ब्लगरहरुमा यस पटकको भेलामा चिनारी कार्यक्रमका अतिरिक्त केही ठोस बुँदाहरुमा पनि छलफल भएको हो ।

समयान्तर, प्राविधिक कमजोरी र अन्य विविध कारणले गर्दा अनलाईन भेलाकै समयमा कुनै पनि बिषयबस्तुको निचोडसम्म पुग्न प्राय: असम्भव हुन्छ र यसलाई सामान्य रुपमै हेर्नुपर्छ जस्तो लाग्छ । तर नविनता र बिद्धमान समस्यासंग जुध्ने संयन्त्रको बारेमा यस्तै छलफलबाट नै निकासको मार्ग पहिलिनेमा पनि दुई मत नहोला ।

उक्त ब्लगगर भेलामा सहभागी हुनु भएका र विविध कारणले सहभागी हुन नसक्नु भएका ब्लगर मित्रहरुबाट ईमेल र अन्य माध्यमबाट पनि नेपाली ब्लग जगतको उत्थानका लागि निकै गहकिला र बिचारयोग्य प्रस्ताबनाहरु आएका थिए ।

एउटा भनाई छ फलाम तातो छदैँ त्यसमा प्रहार गरिनुपर्छ..., त्यसैले यापालाको पोस्टमा उक्त भेलाको पहिलो प्रस्तावनाका बारेमा सामान्य चर्चा गर्दै यसबारेमा यसै मञ्चबाट बृहत छलफल गर्न अनुरोध गर्दै सो भेलाको पहिलो प्रस्तावनाका बारेमा केही कुराहरु राख्दैछु ।

दोस्रो ब्लगर भेलाको पहिलो प्रस्तावना सपनासंसारका तर्फबाट राखीएको थियो जुन यस प्रकार छ :

प्रस्तावना १ :सम्पूर्ण ब्लगर साथीहरुले यदि अरू कुनै ब्लगमा प्रकाशित लेख रचना आफ्नो ब्लगमा पुन प्रकाशन गर्न इक्षा लागेमा पूर्ण रुपमा स्रोत खुलाएर वा लेखकको पूर्ण सहमतिमा मात्र प्रकाशित गर्ने ।

नेपाली ब्लगको ईतिहास खासै लामो छैन, तर विडम्बनाको कुरा के भने, नेपाली ब्लगको इतिहास जत्ति पुरानो छ, त्यत्तिनै पुरानो छ, ब्लग चोरीको इतिहास पनि । ब्लगका बिषयबस्तु चोरी प्रकरणलाई अलिकता बिस्तारसाथ हेर्ने हो भने :

१) ब्लगमा राखिएका खुराकहरु हुबहु चोर्ने,

२) ब्लगको सामाग्रीहरुको अनाधिकृत रुपमा नक्कल गर्ने,

३) मूल ब्लग लेखकको सहमति बेगर अन्य कुनै ब्लग वा साईटमा प्रकाशीत गर्ने र,

४) कहिले काही त उल्टै ‘जो चोर त्यसकै ठूलो स्वर’ गर्ने अडियल चोरहरुको समेत नेपाली ब्लग जगतमा जगजगी रहेको पाईएको छ ।

स्थितिको धरातलिय बोधलाई छर्लंङ्याउने हो भने केही व्यापारीक प्रयोजनका ब्लगको नाममा समाचार पस्कने र कुनै गुट वा समुहको ‘सहयोग’ मा चल्ने ब्लग बाहेक अधीकांश नेपाली ब्लगहरु आर्थिक नाफा लिने रुपमा चलेका छैनन, चल्न सकेका छैनन् । यस अर्थमा हेर्दा नेपाली ब्लगले नेपाली साहित्य, सञ्चार वा सूचनाको सेवा, सहयोग वा विकासका लागि गरेको योगदानलाई भलै नगण्य रुपमा लिईयोस तर सानै स्तरमा नै चलेका भएपनि अधिकांश नेपालीब्लगहरु नाफामुखी छैनन् र ति स्वतन्त्र विचार, सूचना र साहित्यका संबाहक मात्रै रहि आएका छन ।

माथी नै भनिसकिएको छ ब्लग व्यापार हैन (भैसकेको छैन?) र नेपाली ब्लगरहरु पैसा कमाउनका लागि लेख्दैनन (अधिकांश)। कुनै पनि पेशा वा अध्ययनमा लागी फुर्सदको समयको उपयोग गर्दै गैह्र आर्थिक प्रयोजनको लागि लेखिएका यस्ता ब्लगका सामाग्रीहरु चोरीनु पक्कै पनि निन्दनीय कार्य र गम्भिर अपराध पनि हो ।

मेरो सामान्य जानकारी यो पोस्टमा राख्ने हो भने वसन्त गौतम, दिलिप आचार्य, दिनेश ज्ञवाली, अन्जली तीमल्सीना, दुर्जेय चेतना लगाएत धेरै नयाँ तथा पुराना ब्लगरहरुको पोस्टहरु चोरी भएका कुराहरु विगतमा प्रकाशमा आएका हुन। ति मध्य केही ब्लगरसाथीहरु आफ्नो वौद्धिक सम्पति माथीको अधिकार कायम गर्न र चोरलाई ट्र्याकमा ल्याउन आंशिक रुपमा सफल हुनुभयो भने केही मित्रहरुका रचनाहरु चोरिएको चोरियै छन ।

पुराना ब्लगरहरुको अनुभवको आधारमा कुरा गर्ने हो भने त्यस्ता चोरहरुलाई कानूनी रुपमै ‘तह’ लगाउने संयन्त्रहरु नभएका पनि हैनन्। तर फुर्सदको समयमा बसेर लेख्ने ब्लगरहरुलाई त्यो सबै प्रकृया सरल वा सहज भने पक्कै छैनन् ।

यस अबस्थामा यस्ता चोरीलाई निरुत्साहन गर्न र मूल ब्लगका लेखकलाई आफ्नो हकको लागि लड्न वा मूल ब्लग लेखकलाई सहयोग गर्न के गर्न सकिन्छ त ?

मेरो बिचारमा यसको लागि सबै ब्लगरहरु एक भएर त्यस्ता चोरी गर्नेलाई निरुत्साहित गर्न सामाजिक वहिष्कार गर्ने कुरा सबैभन्दा कारगार साबित हुनसक्छ। बुँदागत रुपमा कुरा गर्दा कुनै पनि बल्गरको रचना चोरी भएमा:

१) सुरुमा चोरी भएको रचनाका मुल लेखकले चोरी गर्नेलाई सामान्य रुपमा सो रचना आफ्नो भएको जानकारी दिने र सोको लागि मुल लेखकलाई क्रेडिट दिन अनुरोध गर्ने ।

२) यसबाट समस्या समाधान नभएमा नेपाली ब्लगरहरुको ईमेल समुहमा सोको जानकारी गराउने

३) ईमेल समुहमा आबद्ध साथीहरुले सो चोरीएको पोस्टमा गएर सोको बिरोधमा सामुहिक कमेण्ट लेख्ने र सुधारको लागि अन्तिम मौका दिने।

४) अन्तिम मौका दिँदा पनि चोरी गर्नेले सुधार नगरेमा फेशबुक लगाएत अन्य समाजिक सञ्जाल वा अन्य ब्लगर मित्रहरुको ब्लगमा समेत चोरी गर्नेको नाम सार्वजनिक गरेर यस्ता चोरहरुलाई सामाजिक वहिष्कार गर्ने ।

५)  माथिका उपाएहरु काम नलागेको खण्डमा र सम्भव भएमा  कानूनी प्रक्रियामा जाने ।

यिँ बुँदाहरु अहिले लेख्दा लेख्दै मेरो दिमागमा आएका केही ‘र’ उपाएहरु हुन । यदि तपाइसंग अन्य कुनै रचनात्मक उपाइछन भने यही पोस्टको कमेण्टबक्स मार्फत आफ्ना बिचार र उठाउनु होला ।

बस्तुत: ब्लग कुनै बिचार वा जानकारी बाँडन नै लेखिने भएकोले, कुनै एकजना ब्लगरले लेखेको ब्लगलाई हुबहु वा आंशिक रुपमा अरु कसैले अन्त कतै छाप्न चाहन्छ भने यसलाई नकारात्मक दृष्टीले लिनु हुँदैन, तर यसो गर्दा मुल लेखक वा ब्लगरको सहमती लिनु वा कमसेकम मुल लेखकको नाम र व्याकलिन्क दिनु भने अनिवार्य गर्नै पर्छ ।

साथै ब्लगर भेलामा उठेका अन्य प्रस्तावनाहरु यो पोस्टमा छन। यस बारेमा सोही भेलाको प्रस्तावना नं १४ मा उल्लेख भएझै तपाईहरु कसैले पनि पोस्ट लेख्न सक्नुहुन्छ । त्यसैले नेपाली ब्लग जगतको उत्थानको लागी सोचौं, लेखौं, बिचार मन्थन गरौं ।

Happy Blogging !



February 12, 2010

SALULAH


Vodacom : How may we help you?

Customer : This is Julius Malema and I haff a big problem with my phone bill.. My wife, she think I haffing an affair!

Vodacom : Okay Sir, and how can we help you with this?

Julius : My bill haff all these calls to Salulah and my wife think I haffing an affair with this woman, but I never heard of her before.

You must please trace these calls for me.

Vodacom : Sir, I'm sorry but the bill won't actually tell you the name of the person you're calling, just their number.

Customer : This one does.

Vodacom : What phone do you have, Sir?

Customer : A mobile. I tell you this.

Vodacom : No, Sir, what make? What do you have in your hands?

Customer : An erection.

After a moment's silence, the gallant Vodacom worker continued.

Vodacom : Um, sir? Could you spell that for me?

Customer : For sure - E..R..I..C..S..S..O..N. - Erection.
Another moment's silence from Vodacom, and suddenly the penny dropped.

Vodacom : Sir? Can you spell Salulah for me?

Customer : For sure. C..E..L...L..U..L..A...R. - Salulah.



February 10, 2010

काल-दृश्य

-डा. मधु माधुर्य, मस्को

.... कसले गर्छ आज-भोली परायाको हित ?
भित्र-भित्रै लाए सबले स्वार्थसंग मित !
जता जाऊ, त्यता हेर पैसा कै छ जीत
स्वर्ग, मर्त्य, पाताल गाउँछन् यमराज कै गीत

चिप्लो बोली मानिसको सस्तो भाउ छ हाटमा
जिउंदै मान्छे जलाइन्छन् दिलको आर्यघाटमा
"शुद्ध" घोषित नदि आखिर टुकुचामै खस्छ
भोट माग्ने गोमन नेता जन्मभूमि डस्छ

द्वन्द, हड्ताल, नेपालबन्द हाम्रै पेवा भयो
दक्षिण-सीमा खुम्चिएर नक्सै सानो भयो
देश बचाउने कुरै छैन कुर्सी मात्र खोज्छन
विसर्जनको चिहान जाने छोटो बाटो रोज्छन

हल्लै हल्ला " सतीको श्राप" नेता उस्तै परे
सबै जान्ने बुझ्नेले नै "मृत्यु-वीज" छरे
आँटले कोहि शहिद भए कोहि जिउंदै मरे
कस्लाई के थाह अझै पनि के हुने हो भरे

नाङ्गो जन्म सबको उस्तै अन्तिम मृत्यु पनि
बिर्से सबले मानव-लक्ष्य दानवरुपी बनी ?
घडीभित्र नजरबन्द द्रव्य-काललाई चुट
ब्युझाई चित्त-वृत्ति युगको धुलोबाटै उठ
धुलोबाटै उठ ...

February 9, 2010

अब भात पकाउने टेन्सनै खतम


गिलो,सार्हो,कांचो,डढेको आदी आदी...पानी र चामलबाट बन्ने भातको कमसल उप-नाम हुन ति। तर अब यि सबै उपनाम हराउने भए। अर्थात चामल नपकाइ कांचै खाने मिल्ने भयो। भारतको आसामको कटाकमा (cuttack) यस्तो खाले धान बिकास भएको छ जुन पकाउनै पर्दैन। ४५ मिनेट सम्म पानीमा भिझाएर राखेपछी खान योग्य हुन्छ। अघोनी बोरा(Aghoni Bora) नाम रहेको त्यो धान लाइ साधारण धान र कमलो किसीमको धान क्रसगरी बनाइएको हो। ३ बर्षको अध्यन पछी तयार पारिएको बर्णसंकर धान अहिले खेतीकै रुपमा भारतका केही राज्यहरुमा सुरु गरिएको छ। यो धान नेपाल भित्रन धेरै समय लाग्ने छैन। त्यस पछी यो चामल असन बजार देखी तरकारी बजार सम्म पाइने छ।

यस्ले नेपालीलाइ भने बर्दान नै साबित हुने छ। लोडसेडिग नो प्रोब्लम,ग्यास सर्टेज नो प्रोब्लम,मट्टितेल सर्टेज नो प्रोबल्म। पानीमा केही समय भिझाउने बितीकै भात तयार। अरु सबैको सर्टेज भए पनि यो भात बनाउन पानी भने चाहिन्छ है?


February 8, 2010

गजल

प्रणय दिबसलाई सम्झिदै यो एउटा गजल
टाँसे है मैले, सदा झै यहाँहरुको सुझाबको
आशामा छु ।


मुसुक्क हाँसी सोध्यौ हजुर बिचार के छ
घाइते भए,हाँसो तिम्रो अचुक तिर रे छ

मनको मझेरी टेके पछी तेरो मेरो के
तन मन धन सबै तिम्रो,म सँग जे छ

शिर देखी पाउ सम्म हेर्छु,खोट न चोट
लाग्छ दैबले ,चाइने भन्दा बढी नै दे छ

अली पर पुगेथे, केही हराए झै लाग्यो
छामे मुटु,तिम्रै मुटुले ढुकढुकी ले छ

हर्षले झुम्छु,संसार भुल्छु अचेल किन
शायद तिम्रो ओठ,हाँसोको बोट भे छ

दश टुक्रा

फुर्सतको आन्दोलन
गिरिजाबाबु गजधम्म बसेपछि
प्रचन्डलाई फुर्सत हुन्छ
र उनी आन्दोलनमा निस्किन्छन

संयन्त्र
अहिले संयन्त्र चलेको छ
आन्दोलन बन्द छ
षड्यन्त्र जारी छ

सिंगापुर यात्रा
गिरिजाबाबु चल्नै नसक्ने हुँदा पनि
अलिकति चलिदिने आशामा
सिंगापुरसम्मै धाइयो,
ओखती सोधेर आइयो

कठपुतली
सडकमा नाच्दा नचाउँदा पनि चलेन
सिमानामा ढ्यांग्रो ठटाउँदा पनि चलेन
धत्तेरिका, कठपुतली पो रहेछ यार!

प्रभु
प्रभु उता छन् भनियो,
उताका प्रभुले यताका प्रभुलाई भेट्न
मानिस पठाउन थाले पछि
खास प्रभु कता हुन् ?
बिलखबन्दमा परियो

कांग्रेस-सुजाता
राजनीतिको पनि ज्ञाता
समाजसेवाको पनि ज्ञाता
अब त दायाँ बायाँ, दाता नै दाता
यस्ती सुजातालाई कस्को चाहियो नाता ?

एमाले
टालटुल पार्छन झलनाथ
ह्वांग-प्वांग पार्छन ओली
माधबजीलाई अहिले ठीकै छ
'पार्टीको कुरो भोलि!'

ओबामा र खुकुरी
ओबामाले मलाई टाढाबाटै चिने यार!
चढाएथें 'गोर्खाली खुकुरी' उपहार,
ओल्टाई पल्टाई निकैबेर हेरेपछि
सोधे-यै हो डा.बाबुरामको हतियार ?

प्रश्न
सदन पनि निकैबेर अड्काउनु भो महोदय,
सडक पनि निकैबेर तताउनु भो
पठाएको त यहाँलाई संबिधान बनाउन हो,
भन्नोस् कति बनाउनु भो ?

साग खेलकुद
राती अबेरसम्म 'सोमरस' चढाईयो,
भोलिपल्ट मैदानमा धोका खाईयो
टीम त हाम्रो हार्ने खालको हुँदै होइन !
आयोजकलाई दुत्कार्दै गफ लडाइयो
(प्रबासी शर्मा, काठमाडौँ, नेपाल)