तिमी हिड्‌ने वाटो भरी

नरेश माङपाहाङ राई
फोक्‍स्‍टन वेलायत
हाल :हेल्‍मन्‍ड अफगानिस्‍तान


तिमी हिड्‌ने वाटो भरी फूलै फूलको वोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चोट भयो

एउटै विचार मन लिई हिडिरहन्‍थ्‍यौ हामी
त्‍यही बाटो छुटिट्‍एर उता गयौ तिमी
तिमी हिड्‌ने गोरेटोमा वर पीपल को बोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चो ट भयो

हाते मालो गरी गरी खोला खोल्‍छी तर्‍यौ
सम्‍झना भई त्‍यही माया आसुँ बनि झर्‍यो
तिम्रो दिलको बगैचामा फूलै फूलको बोट भयो
विझाउने काडा मलाई निको नहुने चोट भयो

माओवादी सरकारका नियुक्तिहरू : कस्ता दुर्नाम मजाक

माओवादीहरूको नेतृत्वमा गणतन्त्र नेपालमा सरकार बन्यो र यो सरकारबाट धेरैको आशा थियो एउटा गतिलो प्रकृयाको आरम्भ हुनेछ । राजनैतिक, कानूनी, कानूनी राज्य, लोकतान्त्रिक विधि र सुशासनको कुरा मात्र सुन्दा आजित परेका हामीलाई आशा थियो , अब हरेक कुराको राजनीतिकरण हुने छैन र सरकारी काम कार्यवाहीको तौरतरिकामा विधिसम्मत पारदर्शिताको निर्वाह हुनेछ । तर , वर्तमान सरकारका कामलाई हेर्दा भने , माओवादीहरू अझै पनि राज्य र यसका अंग अवयवहरूलाई ध्वंश नै पार्न खोजिरहेका छन् कि भन्ने प्रतीत हुन्छ । यो कुराको चर्चामा मैले आज , माओवादी नेतृत्वको सरकारका केही राजनैतिक नियुक्तिको कुरालाई मात्रै अगाडि सार्दै , माओवादीले राज्ययन्त्रलाई कसरी सिलसिलाबद्द ढंगले एउटा गाइजात्रे प्रहसनमा रूपान्तरण गर्दैछ भन्ने कुराको सानो उदाहरण पेश गर्न खोजेको हुँ ।

घोषित, अघोषित रूपमा माओवादी सरकार चलाउन चाहन्न बरू सत्ता कब्जा गर्न चाहन्छ भन्ने कुरा त उसका नेताहरूको बेला कुबेलाको फलाकोबाट नै देखिएको हो । तर कब्जा गर्ने नियतमा पनि उसको पार्टीको उद्देश्य कम तर त्यहाँका सनकमणी संकृणहरूको दबदबा मात्र देखिनु उदेक लाग्दो पक्ष बनेको छ , जसले माओवादीलाई राजनैतिक पार्टी कम र हुल्लडहरूको जमात बढी बनाएर छोडेको देखिन्छ । यसका चाख लाग्दा उदाहरण हेरौँ :

१) केही महिना अघि माओवादीले योजना आयोगमा नया उपाध्यक्षको रूपमा डा पिताम्बर शर्माको नियुक्ति गर्‍यो । तर उनलाई रत्तिभर सूचना नदिई अनौठा नामधारी राजनैतिक कार्यकर्ता र नातागोताले भरिएको एउटा डफ्फालाई सदस्यको रूपमा मनोनयन गरेको घोषणा सुनायो । बाबुराम भट्टराईकी साढू दिदी, गिरिराजमणीका दाइ, एकजना पूर्व भलिवल खेलाडी, अनि अर्का एक लडाकू कार्यकर्ताले भरिएको यो डफ्फाको नाम सार्वजनिक भएपछि , माओवादी र पार्टनर सत्तारूढ दललाई यति लाज भयो कि डा पिताम्बर शर्माले त उपाध्यक्ष पदबाट राजीनमा दिएर हिँडे नै , केही दिनपछि यो लाजलाई टोइलेट पेपेरमा लपेटेर आफ्नो खल्तिमा फिर्ता लान सरकार वाध्य भयो । फलत : पूरै डफ्फा नया आयो, अहिले के गरिराछ यो डफ्फाले अनुसन्धान जरुरी भएको छ ।

२) मातृकाको सनकले नेपाललाई नपुगेको हो कि भनेर प्रकृतिले अर्को सनकमणि पनि मुलुकमा जन्माइदिएका रहेछन् जसको नाम हो- गोपाल खुम्बु । आँफुले ने गरेको दावा अनुसार ई कृस्तान मन्त्री मैलो नपर्ने भएकाले एक महिनामा मात्र एकचोटी नुहाउँछन् रे !( पढ्नुस केही समय अघिको नेपाल पत्रिका)। यी मन्त्रीका अनुसार नेपालमा शान्ति ल्याउन प्रतेक नेपालीको आफ्नो बन्दूक हुनुपर्छ रे ! नेपाललाई ८०० जिल्लामा बाँड्ने यी नया ईसाइ मतालम्बी योजनाकारले केहि समय अघि पशुपतिमा विष्णु देवकोटा नामका पार्टी कार्यकर्तालाई मूल भट्ट नियुक्त गर्दै, रडाको मच्चाए । विधि र कानूनको बाटोबाट पशुपतिको आम्दानीलाई नियमित बाँध्ने व्यवस्था गर्नुको साटो , करौँडो धर्मावलम्बीको संवेदनशिलतालाई यिनले र माओवादी पार्टीले यसरी धज्जी उडाएकी उनीहरू धर्म निरपेक्ष दल हुन कि धर्म सापेक्ष स्वयंले बिर्सिए । तर यो नियुक्तिको सान्दर्भिकता त्यतिबेला सकियो , जतिबेला प्रचण्डले यो लगायतका नया नियुक्तिहरू फिर्ता गरेको घोषणा गर्नु पर्‍यो ।

३) पछिल्लो पल्ट प्रज्ञा, कला र नृत्य प्रतिष्ठानमा यिनै गोपाल खुम्बुले यस्तो लिँड्को चलाए कि, सो पदहरूमा नियुक्त गर्नका लागि नाम सिफारिस गर्ने समितिका सदस्यहरू समेत विस्मयमा परे । खुम्बुले केही पूर्व राजावादी, सजातीय र अन्य जनजाति प्राज्ञका यस्ता नामहरू नियुक्तिमा पारेको समाचार सुनाए, जुन कुरा स्वयं उनका पार्टी नेताहरूलाई पनि थाहा रहेनछ । सो नियुक्तिको विरोधमा भएको वक्तव्यबाजीमा स्वयं माओवादी र बाँकि बामपन्थी कथित विज्ञहरू र राजनैतिक नेताहरूको भैरेहेको बिरोध हेर्दा यस्तो लाग्छ कतै माओवादीले राज्य सत्तामाथि आफ्ना कर्म र व्यवहारहरूको फोहरी हिलो खेलिरहेको त छैन ? यो कुरा लेखूञ्जेल त सर्वोच्चले पनि नियुक्ति बदर गराउन अन्तरिम आदेश जारि गरिसकेछ !

'आची गरीसकेर दैलो देख्ने' र आची पोको पारेर खल्तिमा गुट्मुट्याएर सफा बन्ने यो तरिका कहाँ पुगेर टुंगिने हो हेर्दै जाऔँ । "हेरौँ सत्ता कब्जा गर्ने अभ्यासका स-साना रिहर्सलहरूको यो सिलसिला कहाँ गएर कुन ढंगले पटाक्षेप हुने हो ।

आमाको सम्झनामा बलिन्द्रधारा आशु - २

अस्ती आमाले फोन गर्दा गर्दै काटिएर कुरो पनि उता न उतोको भयो । सबैलाई थाहा छ'नी सात समुन्द्र पारी गरिएको फोन काटिदा छोरोको मन पनी त काटिन्छ । आमा भन्दै हुनुहुन्थ्यो - "बाबु तिम्रो दाइले मेरो बेइज्जत गर्‍यो, ठुलो बुवाको टाउको काट्छु भनेको रहेछ, परहरी {प्रहरी }ले टिलिफोन { टेलिफोन }बाट सुनायो बाबु ।" "त्यसको जन्मले मेरो कोखमा पापको अर्को क्यान्सर बसेको छ छोरा, तिमी रत्तिभर पीर नगर । म मेरो इज्जतको लागि बढो संघर्शरत छु ।"
आज अघी भर्खर फोन गरेको मैले आमालाई । त्यो पापी ॠषि भनाउदो दाइलाई सरखारले अझै केही दिन झ्यालखानामा कोच्ने रे । साच्चै भान्नु पर्दा आमाको पुकारा छ त्यो पापी नछुटोस, कुनै हालतमा । बाउ मार्ने छोरो किन चाहियो यो जमनामा ? आमाको सिर्फ त्यही टकासो छ । अस्ती हात्तीखोरमा अनौठो भेला भयो रे । कुनी कसको मुक्तिको लागि बनेको "परमुक्ती सेना" रे । काकाको छोरोले प्रधानमन्त्री पर्नेलाई गोडफाट र सतर्कको भेशमा कुनी कुन बादको हो सलाम ठोक्यो रे । पन्ध्र हजार नेपालीको छातीमा गोली ठोक्नेहरुले साधारण रामशरण भाईहरुको सलाम खानु महान होला तर मन रोएको त कसले देखेको छ र ? अनी मन जलेको कसलाई थाहा छ र ? श्रिन्खलाबद्ध रुपमा देशका र मेरी नेपाल आमाका ज्वाँईहरु मरिने/मारिने क्रम जारी छ । त्यो त परेका हरुलाई थाहा छ न कि मार्न बानी परेका हरुलाई ।
आमा भन्दैहुनुन्थ्यो, अब बहिनिको विवाह गर्नु पर्ने । तर दाईजो केही दिन नपाउने रे - नियम । अनी अस्ती हप्ताको लगनमा कमरेड खामिको छोरीको विवाह भयो रे । भारतका लक्ष्मी मित्तलको छोरोको बिहे भन्दा बढी तमक झमक रे । आमाले भन्नु भयो, बाबु एही हो नयाँ नेपालको नियम ? गरीबलाई लाग्ने अनी सर्बहारा भनौदा हरुलाई नलाग्ने ? गएको महिना भान्जाले एउटा क्यामरा उअपाहर लिएर आको रे चाइनाबाट, कर लाग्यो रे कमेरको भाउ भन्दा दोब्बर बढी । आमा सोध्दैहुनुहुन्थ्यो , बाबु तर प्रचन्डको तीन लाकह्को खाट चाँही किन चेक जाच नगरि सोझै बालुवाटार ? मेरो कुनै जबाफै भएन । लाइन जने बेला भएको थियो बह्न्दै हुनुहुन्थ्यो आमा । शायद फोनको टुक्रामा चार्गे नभएर होला, कुरो काटियो, फोन काटिएर । नयाँ सरकाअर्को नयाँ उपहारले आमा सँग बाट गर्ने माध्याम पनि काटिएको छ । शायद भोली फोन गर्छु होला अनी कुर गरुला आमा भनेर त चित्त बुझाउनु पर्‍यो नि होन र ?? क्रमश:

जवानिले काउकति लगायो कि महारानी

वसन्त "विवश" आचार्य
जवानिले काउकति लगायो कि महारानी
डोलि चढ्ने रहर मनमा जगायो कि महारानी

अङ्ग अङ्ग पोखिनलाइ अटेस मटेस भा'छ
वैमानिले यौवनको रङ्ग उडायो कि महारानी

एकोहोरो मनसंग वातमारी लजाउनृहृन्छ
पिरतिको धुन मनले जगायो कि महारानी

देखेपनि नदेखे झै तर्की हिड्नृ हृन्छ
नयनले कसैको तस्वीर सजायो कि महारानी

उर्वसी र मेनका मिसिएर तिमी वन्यौ
नभन्नु है वसन्तूले फकायो कि महारानी
तुलसीपुर दागं

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - ५

प्रभा आचार्य

यसरी आनन्द र मेरो सामिप्य बड्दै गयो । हामी निस्वार्थ भावना र निस्छल मनले एकअर्काको भावनात्मक र ब्यववाहिरिक कुराहरु पनि एक अर्कामा बाँड्न थाल्यौ । म कहिले कही काठमाडौं आउने गर्दथे । मान्छेका समस्याहरु त्यस्तै त हुन। म आफुलाई परेका कुराहरु धक नमानी वहाँलाई भन्दथे । आनन्दले पनि मलाई ती कुराहरु को निराकरण का बारेमा सल्लाहा दिनुहुन्थ्यो । म आफु कहिले पनि समयलाई त्यसै खेर फाल्न नचाहने मान्छे । समयको सदुपयोग चाहने मान्छे । दमकमा त्यस्तो के नै थियो र? कुनै अबसर थिएन । खाली घरधन्दा र ब्यवहाँरिक पक्ष बाहेक । म आफुलाई सन्टुष्टी दिन लेख्दथे । हुलाकको भरमा रचनाहरु पठाउदथे । गीतहरु पनि त्यसरी नै पठाउदथे । यस्तो अवस्थाबाट म आजित थिए । कतै जागिरको मेलो मेशो थिएन । सबैलाई ज्यु, हजुर चडाउदा चडाउदै म थाकी सकेकी थिए । केही गर्छु भन्ने उत्साहाहरुमा बज्रपात भैरहेको थियो । यस्तै अवस्थामा म फेरी एक पटक काठमान्डु आए । आनदसँग भेट गरे । मैले आफ्ना कुराहरु सबै भने । म केही गर्न चाहन्छु । आनन्दलाई पनि मभित्रको इक्षा आकाङ्क्षा थाहा थियो ।

त्यो समयमा जागिर पाउन धौ धौ थियो । लेख्ने मान्छे भए पनि क्सले जागिर दिने र? नेपाल मा त्यस्तै थियो । चाकडी र चाप्लुसिको खेल । अन्त्यमा आनन्दले भन्नु भयो ''दिदी तपाईं पत्रकारिता तालिम लिनु होस् यत्ती भएमा जुनाइ पत्रीकामा पनि ठाउँ मिल्न सक्छ ।'' वहाँले यत्ती भनेर त्यस्को तुरुन्तै बि,बी सि, नेपालीका सुमन खरेल को 'स्मारिका मिडिया समुहमा ' लिएर जानु भयो । त्यो ईन्ष्टिच्युट पुतली सडकमा थियो । एक बिहानै त्यो दिन हाम्रो पुतली सडकमा भेट्ने सलाह भयो । ठीक दिएको समयमा मा पनि पुगेँ र आनन्द पनि आइपुग्नु भयो । सुमनखरेलको कक्षा चली रहेको थियो । आनन्दलाई देख्नसाथ सुमन सर बाहिर आउनु भयो । आनन्दले त्यहा ठाउँ छ कि छैन भनेर प्रश्न गर्दा सुमन सरले ठाउँ नभएको जानकारी दिनुभयो । सुमन सरको जवाफ सुनेर आनन्दले सुमन सरलाई एकैक्षण भित्र गएर कुरा गरौ भन्ने आग्रह गर्नु भयो र वहाँहरु भित्रको कोठामा पसेर कुरा गर्न थालनु भयो । म बाहिर बसेर पनि वहाँहरुको वार्तालाप सुनिरहेकी थिए । आनन्दले भनी रहनु भएको थियो ''प्लिज जस्रै भए पनि दिदिको लागि ठाउँ मिलाइदिनु होस । दिदी यत्तिको लागि दमकबाट आउनु भएको छ । मैले दिदिलाई भनी सकेको छु । दिदी पनि लेखिका हो । वहाँले धेरै भयो लेख्न थालनु भएको वहाँको नाम ‘ ...’ हो” भन्दा सुमन सरले ए !म वहाँलाई राम्रो सँग चिन्दछु । मैले पनि धेरै पड्दै आइरहेको छु वहाँका रचनाहरु भनेर भन्नु भयो र दुवैजना बाहिर निस्कनु भयो । अन्त्यमा सुमन सरले ''ल म एड्जस्ट गराउँला नि त भनेर हुन्छ भन्नु भयो । त्यस्को भोलिपल्ट बाट नै म ‘स्मारिका मिडिया’ मा ज्वाईन भए । त्यहा नेपाल टेलिभिजन, रडियो नेपाल र अन्य एफ.एम. का हरु लगायत सुमन सरले पनि पढाउनु हुदो रहेछ । केही समयको लागि म त्यहा ब्यस्त भएं । धेरैजनासँग भेट्घाट हुन थाल्यो । यसरी आनन्दले मेरोलागी कसैलाई बिन्तिभाव पनि चढाउनु भयो । मेरो उदेश्य र लक्ष पुरा गर्नको लागि । त्यसैले त म वहाँप्रती अनुग्रहित छु र ती समय ,पलहरु अझै मेरो मानसपटलमा घुमी रहन्छ । सम्झनाको थुप्रो मात्र नभएर एउटा बिर्सन नसक्ने क्षण भएर मेरो अन्तरातामाभित्र जहिल्यै खेलिरहन्छ । म त्यही याद हरु र आनन्दको गुणहरुलाई यसरी सबै सामु सँस्मरणको पाना बनाएर पल्टाउन लालायित हुन्छु । शायद आनन्दले पढ्नु भएमा र सुन्नु भएमा आँफै चकित हुनुहुन्छ होला । आखिर दिदी किन यसरी अनुग्रहित हुनु भयो भनेर ?, कोही कसैले पनि कसैको गुण र मद्घतलाई बिर्सनु हुन्न । त्यस्को ऋण तिर्नै पर्छ भन्ने छैन त र कृतज्ञ हुन भने आवश्यकता हुन्छ । यसरी म आनन्द र मेरो दिनचर्यालाई सँस्मरण बनाएर दौतरीको आङनमा छर्दै छु यो मेरो सँस्मरणको एउटा पर्याय बनेर कसैलाई पनि मान्छेको गुणको मुल्य कत्ती हुदो रहेछ भन्ने भावना मात्र हो ।
स्विकार्नु न स्वीकार्नु यहाँहरुको इक्षा ।

क्रमश :

सुन्दर नेपाल

यो फोटो काठमाण्डुबाट धुलिखेल जाँदा साँगा नपुग्दै पलाँसे टावर रेष्टुरेण्टको साइडबाट खिचिएको हो । ऊ पर तिर हिमाली श्रृङ्खलाहरू पनि देखिन्छन् । छैन त हाम्रो मुलुक मनमोहक ?

 

 

 

 

 

 

यो स्थान काठमाण्डु जिल्लाको पश्चिमोत्तर टोखा गा वि स बाट उत्तरतर्फ पर्ने झोर गाविसको एउटा भाग को हो। यी दुवै नोकिया ५६१० फोनले खिचेको हुँ ।

(नोट:फोटो ठुलो हुने गरी हेर्न फोटोमा क्लीक गर्नुहोला।)