राजनीतिक प्रभुत्वदेखि मृत्युदण्डसम्म

 बंगलादेशकी शेख हासिना, गत वर्ष विद्यार्थी आन्दोलनकारीमाथि घातक दमन गरेको अभियोगमा सोमबार अनुपस्थितिमा मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएकी छिन्। दक्षिण एसियाली राष्ट्र बंगलादेशमा आधा शताब्दीसम्म प्रभुत्व जमाएकी हासिना रक्तपातमै आधारित राजनीतिक करियरकी धनी छिन्।

स्वतन्त्रता नेता तथा आफ्ना पिता शेख मुजिबुर रहमान र परिवारका अधिकांश सदस्यको सैनिक ‘कू’ मा हत्या भएपछि उनी अचानक चर्चामा आइन्। सुरुमा प्रजातन्त्रका लागि लडेकी हासिना लामो समय प्रधानमन्त्री रहँदा भने विपक्षी नेतालाई पक्राउ गर्ने, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता कुण्ठित पार्ने र असहमति दबाउने काममा संलग्न भइन्। विद्यार्थी नेतृत्वको विद्रोहका क्रममा सयौंको ज्यान गएपछि राजीनामा दिएर भारत भागेकी हासिना १५ महिनापछि राजधानी ढाकाको अदालतद्वारा घातक बल प्रयोगको आदेश दिएको ठहर गरिएकी छिन्।

७८ वर्षीया हासिनामाथि सत्ताको दुरुपयोग गरेको व्यापक आलोचना भए पनि मुस्लिम बहुल १७ करोड जनसंख्या भएको देशको अर्थतन्त्र उकास्ने श्रेय उनलाई दिइन्छ। छिमेकी म्यानमारबाट प्रताडित भएर भागेका रोहिङ्ग्या मुस्लिमलाई शरण दिएकोमा उनले अन्तर्राष्ट्रिय प्रशंसा पनि पाएकी थिइन्।

तर पाँचौँ कार्यकाल जितेको सात महिनाभन्दा कम समयमै उनको पतन भयो। सुरुमा रोजगारी कोटाका विषयमा शुरू भएको आन्दोलन उनको बहिर्गमनको मागसहित ठूलो आन्दोलनमा परिणत भयो।

भारतमा निर्वासित हासिनाले आफूमाथि लागेका आरोप अस्वीकार गरेकी छिन् र फैसला “पक्षपाती र राजनीतिक प्रेरित” भएको बताएकी छिन्।

७५८ मिटर लामो पुल धोस्त

७५८ मिटर लामो Hongqi पुल, चीनको भित्री भागलाई तिब्बतसँग जोड्ने प्रमुख राष्ट्रिय राजमार्गको हिस्सा, आसपासको पहाडी क्षेत्रमा भारी पहिरो गएपछि भत्किएको छ।

भिडियोमा पुल भत्किने क्षण देखिन्छ, जहाँ धुलो माथि उड्दै सडक सयौं मिटर तल खस्छ। पुलका ठूला खण्डहरू हराएको र बाँकी सडक नदीमाथि झुण्डिएको छ, जहाँ उद्धार तथा निरीक्षण टोलीले क्षेत्रलाई घेरा हालेका छन्। नजिकैका ढलानहरूमा चिरा परेको र जमिन स्पष्ट रूपमा चलमलाएको छ।

सिचुआन र तिब्बती पठारबीचको सम्पर्क बलियो बनाउन बनाइएको हङ्की पुल यसै वर्ष पूरा भएको थियो। यसको ठेकेदार सिचुआन रोड एण्ड ब्रिज ग्रुप थियो ।

नेपालमा, विशेष गरी उत्तरी भागमा, यस्तो प्रकारको पहिरो निकै पटक जाने गर्छ। कहिलेकाहीँ सुक्खा पहिरो पनि जान्छ, जसले पुल, सडक र गाउँहरू नै नष्ट गरिदिन्छ।

तल्लो बाटोको कथा

हिमालको फेदीमा जन्मेको राजेशलाई अमेरिकाको चमकले सधैं तान्यो। गाउँमा टीभी हेर्दा न्यूयोर्कका गगनचुम्बी भवनहरू देख्दा उसको मन उड्थ्यो। "अमेरिका गए पैसा कमाउँछु, घर बनाउँछु," ऊ सपनामा डुब्थ्यो। भिसा पाउन असम्भव, पैसा थिएन। साथीले भन्यो, "डन्की रुटबाट ब्राजिल हुँदै अमेरिका जान सकिन्छ।"

राजेशले निर्णय गर्‍यो। घरमा आमाबुवालाई "कामको सिलसिलामा विदेश जाँदैछु" भनेर झुट बोल्यो। काठमाडौंबाट दिल्ली, दिल्लीबाट साओ पाउलो। ब्राजिल पुग्दा झोला र सपना मात्र साथमा थिए। त्यहाँ नेपाली दलाल भेटियो। "बीस लाख नेपाली रुपैयाँ," दलालले भन्यो। राजेशले गाउँको सबै जग्गा बेच्यो, ऋण लियो।

ब्राजिलको जङ्गलमा सुरु भयो डन्की रुट। अमेजनको घना वन, कीरा र सर्पहरू। दिनभरि हिँड्ने, रातमा लुक्ने। साथीहरू थिए – पाकिस्तानी, हाइटीयन, बङ्गलादेशी। सबैको एउटै सपना। खाना सकियो, पानी सकियो। एकजना साथी बिरामी भयो, छोडेर जानुपर्‍यो। राजेशको मन रोयो, तर अगाडि बढ्यो।

पनामा पुग्न दारीएन जङ्गल पार गर्नुपर्‍यो। कीचडमा धसियो, खुट्टा चोट लाग्यो। स्थानीय गाइडले लुट्यो, पैसा गयो। कोस्टारिका, निकारागुआ, होन्डुरास, ग्वाटेमाला – देशहरू बदलिँदै गए। बस, ट्रक, पैदल। राजेशको शरीर कमजोर भयो, तर मन बलियो।

मेक्सिको पुग्दा आधा बाटो सकियो। अब अमेरिकी सीमा। रियो ग्रान्डे नदी तर्न डुङ्गा मा चढ्यो। पानीको छालले डुङ्गा हल्लायो, राजेशले जीवनको बाजी लगायो। नदी पार गरेपछि टेक्सासको मरुभूमि। घामले पोलेको, पानी एक थोपा। तीन दिन हिँड्दा साथीहरू हराए, एक्लै भयो।

क्रमसः...............

नेपालका राजकुमार धिरेन्द्र र बेलायतका राजकुमार एन्ड्र्यु

 

नेपालका राजकुमार धिरेन्द्र वीर विक्रम शाह देव (१९५०–२००१) र बेलायतका राजकुमार एन्ड्र्यु, योर्कका ड्यूक (१९६०– ) दुवै राजपरिवारका सदस्य थिए। उनीहरू दुवै राजाको कान्छा छोराहरू थिए—धिरेन्द्र महेन्द्रविक्रम शाहका कान्छा छोरा र एन्ड्र्यु महारानी एलिजाबेथ द्वितीयका कान्छा छोरा। दुवैले युवावस्थामा खेलकुद र साहसिक क्रियाकलापमा रुचि राखेका थिए: धिरेन्द्रले जिउजित्सुमा दोस्रो डान ब्ल्याक बेल्ट हासिल गरेका थिए र नेपालका चिफ स्काउट थिए, भने एन्ड्र्यु ब्रिटिश नौसेनामा फौजदारका रूपमा फकल्यन्ड युद्ध लडेका थिए। उनीहरू दुवै विवाह गरेर अलग भए र विवादास्पद सम्बन्धका कारण परिवार र समाजबाट अलगाव झेले। धिरेन्द्रले १९८७ मा ब्रिटिश महिलासँगको सम्बन्धका कारण राजकीय उपाधि त्यागेर लन्डनमा बसाइँ सरे, जसलाई महारानी ऐश्वर्याले अस्वीकार गरेकी थिइन्। त्यस्तै, एन्ड्र्युले १९९६ मा साराह फर्गुसनसँग सम्बन्धविच्छेद गरेपछि जेफ्री एप्स्टिनसँगको घनिष्ठ मित्रता र यौन दुर्व्यवहारको आरोपका कारण २०१९ मा राजकीय कर्तव्य छोडे र २०२५ मा योर्क ड्यूक उपाधि समेत गुमाए। दुवैको जीवनमा विद्रोही छवि थियो—धिरेन्द्रलाई रमाइलो र उदार भनिन्थ्यो, एन्ड्र्युका लागि पनि यस्तै विवरण आउँछ। धिरेन्द्र २००१ को दरबार हत्याकाण्डमा मारिए, भने एन्ड्र्यु अझै जीवित छन् तर राजपरिवारबाट अलग छन्।

अमरत्वको खोजी

सुरेन्द्र लिम्बू परदेशी 

विजयको पिरामिडमाथि

मृत्युसँग सँधै पराजयको इतिहास छ
उरुगका सम्राट गिलगमेशले हारे
अल्बर्ट कामुको सीसिफसले हारे
म जीवन मृत्युको दुर्बोध्य शृङ्खलामा छु
त्यसैले त मेरा थकित अनुभूतिहरू
तिम्रै यादको भित्तामा अडेसिएर
सुस्ताइरहेछन् एक चिम्टी आनन्द ।

मृत्युका गम्भीर विषयहरूमा
भोगाइलाई जीवनको पाठशाला बनाएर
म आफैँलाई पढ्ने प्रयत्नमा छु
आफ्ना अमूर्त आभासहरू हृदयान्तरण गरेर
तिम्रो उर्वर मानसपटललाई परागसेचन गर्न
म संवेदनाको यौवन उत्खननमा छु
प्रश्नजस्तै जटिल भएर बाङ्गिएका रहस्यहरू
पूर्ण विह्रामले ठोकेर सोझ्याउन भनि
म विशृङ्खल बक्ररेखामा हिँडिरहेको छु ।

Diwali in India

Diwali, the festival of lights, is one of the most celebrated festivals in India, marked by a wide array of vibrant customs and traditions. Here’s a glimpse into how Diwali is celebrated across India:

Cleaning and Decorating the Home

• People start preparing days in advance by thoroughly cleaning, renovating, and decorating their homes. It’s believed that a clean and well-lit home invites the goddess Lakshmi, the deity of wealth and prosperity.
• Homes are adorned with colorful rangoli (artistic designs made with colored powders or flower petals) at the entrance, and beautiful torans (decorative garlands) are hung on doors.

Lighting Lamps and Candles

• Diwali is also called the “Festival of Lights.” People light up their homes with diyas (oil lamps), candles, and fairy lights, symbolizing the triumph of light over darkness and good over evil.

Worship (Puja) of Deities

• Lakshmi Puja is central to Diwali celebrations. Families gather to pray to Goddess Lakshmi and Lord Ganesha, seeking blessings for wealth, prosperity, and happiness.
• After the puja, it’s common to distribute offerings as prasad (food blessed in the ritual) among family and friends.