नेपालमा विभिन्न अनुसन्धानका अनुसार करिब ९० प्रजातिका सर्पहरू पाइन्छन्। यीमध्ये २२ प्रजाति विषालु छन्। विषालु सर्पहरूमा करेत, गोमन, हरहर, र गुर्जो सर्पहरू प्रमुख छन्। यी सर्पहरू मुख्य रूपमा तराई, मध्य पहाडी, र हिमाली क्षेत्रमा पाइन्छन्।
नेपालमा विभिन्न प्रजातिका सर्पहरू पाइन्छन्, जसमध्ये केही विषालु हुन्छन्। यी विषालु सर्पहरूले मानव स्वास्थ्य र जीवनमा गम्भीर खतरा निम्त्याउन सक्छन्। नेपालमा पाइने प्रमुख विषालु सर्पहरूमा निम्नलिखित समावेश छन्:
१. करेत (Common Krait)
वैज्ञानिक नाम: Bungarus caeruleus
यो सर्प रातको समयमा बढी सक्रिय हुन्छ र यसको विष अत्यन्त शक्तिशाली हुन्छ। कालो र सेतो धार भएको यो सर्प प्रायः तराई क्षेत्रमा पाइन्छ। यसको टोकाइले स्नायु प्रणालीमा असर गर्छ, जसले पक्षघात र मृत्यु निम्त्याउन सक्छ।
२. गोमन (Russell’s Viper)
वैज्ञानिक नाम: Daboia russelii
यो सर्प नेपालको तराई र मध्य पहाडी क्षेत्रमा पाइन्छ। यसको टोकाइले रक्तस्राव, तन्तु क्षति र अंग विफलता निम्त्याउँछ। गोमनको विषले तत्काल उपचार नगरे ज्यानै जान सक्छ।
३. हरहर (King Cobra)
वैज्ञानिक नाम: Ophiophagus hannah
विश्वकै सबैभन्दा लामो विषालु सर्प, हरहर नेपालको तराई र जंगल क्षेत्रमा पाइन्छ। यो सर्पले एकै पटकमा धेरै मात्रामा विष इन्जेक्सन गर्न सक्छ, जसले तत्काल मृत्यु निम्त्याउन सक्छ।
४. गुर्जो सर्प (Pit Vipers)
वैज्ञानिक नाम: Trimeresurus spp.
यो सर्प पहाडी र हिमाली क्षेत्रमा पाइन्छ। यसको टोकाइले गम्भीर दुखाइ, सुन्निने र रक्तस्राव हुन्छ। यद्यपि, यसको विष अन्य सर्पको तुलनामा कम घातक हुन्छ।
रोकथाम र उपचार
- सर्पको बासस्थान (झाडी, खेतबारी, गुफा) मा जाँदा सावधानी अपनाउनुहोस्।
- रातको समयमा हिँड्दा टर्चलाइट प्रयोग गर्नुहोस् र बुट लगाउनुहोस्।
- सर्पले टोकेमा तुरुन्तै टोकिएको ठाउँलाई स्थिर राखी नजिकको स्वास्थ्य केन्द्रमा जानुहोस्।
- एन्टि-भेनम (विष निष्क्रिय गर्ने औषधि) समयमै प्रयोग गर्नाले ज्यान बचाउन सकिन्छ।
नेपालमा सर्पदंशबाट हरेक वर्ष धेरै मानिस प्रभावित हुन्छन्। सचेतना, तत्काल उपचार र सावधानीले यस्ता जोखिमलाई कम गर्न सकिन्छ।
.gif)
0 Comments:
Post a Comment
>>> कमेन्टको लागि धन्यवाद !