संयुक्त राज्य अमेरिका ले नेपाल यात्रा पुनर्विचार गर्न आग्रह गरेको छ

 संयुक्त राज्य अमेरिकाको विदेश मन्त्रालयले जेन जेडको नेतृत्वमा भएको व्यापक प्रदर्शनहरूका कारण, जसमा धेरैको मृत्यु र घाइते भएको थियो, अमेरिकीहरूलाई नेपाल यात्रा पुनर्विचार गर्न आग्रह गरेको छ। अधिकारीहरूका अनुसार कम्तीमा ५१ जनाको मृत्यु भएको छ, धेरैजसो प्रहरीसँगको झडपमा, जब प्रहरीले प्रदर्शनकारीहरूमाथि अश्रुग्यास र रबरको गोली प्रहार गरेको थियो।

विदेश मन्त्रालयले बिहीबार नेपालको लागि यात्रा लेभल २ बाट लेभल ३ मा उकासेको छ, जसमा यात्रुहरूलाई "नागरिक अशान्ति" का कारण "यात्रा पुनर्विचार" गर्न आग्रह गरिएको छ।

मन्त्रालयले आफ्नो सल्लाहमा उल्लेख गरेको छ कि नेपालका प्रमुख शहरहरू, जस्तै काठमाडौं र पोखरामा कर्फ्यू लागू गरिएको छ। यस हप्ताको शुरूमा भएका प्रमुख प्रदर्शनहरू शान्त भए पनि, सेना शहरमा गस्ती गरिरहेको र अन्तरिम सरकार गठन गर्ने प्रयास जारी रहेकोले देशमा तनाव कायम छ। मन्त्रालयले थप अशान्ति भड्किन सक्ने र थप कर्फ्यू बिना पूर्व सूचना लागू हुन सक्ने चेतावनी दिएको छ। सल्लाहले यो पनि चेतावनी दिएको छ कि नेपालमा आपतकालीन सेवाहरूको व्यक्तिगत आपतकालमा प्रतिक्रिया दिने क्षमता हाल सीमित छ।

यसले यो पनि उल्लेख गरेको छ कि अशान्तिको समयमा काठमाडौं र पोखराका केही होटलहरूमा आगजनी भएको थियो।

नेपालमा रहेका यात्रुहरूलाई ठूला भेलाहरूबाट बच्न, अमेरिकी सरकारको सहयोगमा निर्भर नहुने आपतकालीन योजना बनाउन, र छोटो सूचनामा होटल खाली गर्न तयार रहन सल्लाह दिइएको छ।

समीक्षात्मक टिप्पणी -कविता संग्रह "फर्गेट एस्टर्डे"

आचार्य प्रभा (दमक झापा ) 

 कवि मीना श्रेष्ठ बहिनी जो मेरालागी अल्पपरिचित नै हुनुहुन्थ्यो तबसम्म ,जबसम्म मैले कृष्ण पाख्रिन स्मृति प्रतिष्ठान धरानको साहित्य फाँट कलरव धरानको जम्काभेट कार्यक्रमसम्म पुग्ने अवसर पाएकै थिईनँ । तर जब श्रावण महिनाको दोश्रो न १ को सांसद कवयित्री शनिबारको जम्काभेट कार्यक्रममा जाने साईत जुर्यो तब मैले /प्रदेशमीना श्रेष्ठमार्फत वहाँको दोश्रो कविता संग्रह प्राप्त गर्ने अवसर पाएँ । हामीले कहिल्यै साक्षात्कार हुने मौका पाएकै थिएनौं र मैले वहाँको सृजना न कहिल्यै सुन्ने,पढ्ने मौका पाएकी थिएँ ,न वहाँलाई कुनै कार्यक्रममा भेटेकी नै थिएँ । यसो हुनुको कारण पक्कै पनि म प्रवासिनुको बाध्यता थियो। हुन त अहिलेको समयमा सामाजिक संजाल फेस्बुकबाट पनि धेरैजस्तो कवि,लेखक,श्रष्टाहरुको सान्निध्य पाईन्छ तर अफ्सोच!हामी पनि निक्कै बर्षअघिदेखि साथी त थिएछौं तर कस्तो संजोग पर्यो कुन्नि!म वहाँसँग निजीक हुनै सकिनछु । वहाँले नै पुरानै फेस्बुक साथी हौं नि!हामी भन्दा मात्र म झस्किएँ । तर जब वहाँले कलरवको जम्काभेट,वाचन र चुस्की कार्यक्रममा आफ्नै दोश्रो कविता संग्रहको "फर्गेट एस्टर्डे" शीर्ष कविता वाचन गर्नु भयो । म वहाँको उक्त कविताबाट अत्ति प्रभावित भएँ र आफैलाई धिक्कारें ।

यस्तो अब्बल सर्जकसँग म किन सामाजिक संजालमा जोडिन अल्मलिएछु?भनेर। खैर! जे होस् ढिलै भए पनि साक्षात्कार हुने अवसर जुर्यो । यसकोलागी कलरव धरानप्रती म अनुगृहीत छु । त्यहि समयमा वहाँले मलाई आफ्नो कविता संग्रह फर्गेट एस्टर्डे उपहार स्वरुप दिनु भयो। घरमा ल्याएपछी मैले उक्त संग्रह अध्ययन गरें। मेरा नजरहरु शीर्ष कविता "फर्गेट एस्टर्डेमै पर्यो" । जुन कविताकै शिर्षकबाट पुस्तकको शिर्षक पनि राखिएको छ। कविता "फर्गेट एस्टर्डे"मा यौन भावको पनि कहीं कतै छनक पाईन्छ। एक युगल जोडीको एकान्तको भेट्मा अप्रत्याशित रुपमा नै पनि यौनको उन्मादले एकार्कामा नचाहेको घट्ना पनि घट्न सक्छ, जुन प्रकृतिको बरदान नै मान्न सकिन्छ । जब मनसँग मन जोडिन्छ,मनले मन जित्छ अनि त्यहाँ अपनत्व जन्मिन्छ र नचाहेको गल्ति पनि हुन सक्छ भन्ने किसिमको भाव कवयित्रीले बताउँनु भएको छ । आफू दोषीको भागीदार बनेर हिजोको बितेको घटनाप्रति क्षमा माँग्दै बिगतको कुरा बिर्सी देऊ। भनेर क्षमा याचना गर्नु भएको छ। कवितामा नेपथ्यमा पुरुषलाई उभ्याएर आफैं नै पुरुषको प्रतीक बनेर क्षमा प्रार्थीको अनुनय विनय गर्नु भएको छ। यो बिम्बात्मक प्रयोग हो । आजकालको नयाँ पुस्ताहरुका कविताका भावहरु वजनदार र आफ्नो थातथलो,जाति अनुसारको मुद्धुम,रीतिरिवाजलाई प्रमुख बिषय बनाएर बडो शान्दर्भिक तवरले लेखिएका हुन्छन्। जस्का कविताहरुले पनि आफ्नो जातीयता,ठाउँ र भाषाको प्रतिनिधित्व गरेको आभास स्पष्ट पाईन्छ। तथापि यी सबको वावजुद पनि कविताहरुमा कतै साहित्यिक शब्दहरु,बिम्ब,प्रतीकहरुको कमी भएको हो कि ?भन्ने

जेन जी

  जेन जी ?

जेन जी, जेन जेड (Gen Z) भनेको सन् १९९७ देखि २०१२ (विक्रम सम्वत २०५३ - २०६९) सम्म जन्मिएका मानिसहरूको पुस्तालाई बुझिन्छ। यो पुस्ता डिजिटल प्रविधि र इन्टरनेटको युगमा हुर्किएको छ, जसले गर्दा उनीहरू प्रविधिसँग निकै अभ्यस्त छन्। जेन जेडका व्यक्तिहरू सामान्यतया स्वतन्त्र, रचनात्मक, र सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय हुन्छन्। उनीहरू सामाजिक परिवर्तन, समानता, र वातावरणीय मुद्दाहरूमा पनि चासो राख्छन्।

नेपाली समाजमा, जेन जेडले परम्परागत मूल्य र आधुनिक विचारहरूको मिश्रणलाई प्रतिनिधित्व गर्छ। उनीहरूले शिक्षा, करियर, र व्यक्तिगत स्वतन्त्रतामा जोड दिन्छन्, र प्रायः नयाँ अवसरहरू खोज्न उत्सुक हुन्छन्।

जेन जी आन्दोलनको मुख्य कारणहरू:

१. सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध: सरकारले सेप्टेम्बर ४, २०२५ मा फेसबुक, ह्वाट्सएप, इन्स्टाग्राम, एक्स, युट्युब जस्ता २६ सामाजिक सञ्जाल प्ल्याटफर्महरूमाथि प्रतिबन्ध लगाएको थियो। जेन जीले यो प्रतिबन्धलाई अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथिको अंकुशको रूपमा लिए, जसले उनीहरूलाई सडकमा उत्रन प्रेरित गर्‍यो।

२. भ्रष्टाचार र नातावादविरुद्धको आक्रोश: जेन जीलेले नेपालमा लामो समयदेखि चली आएको भ्रष्टाचार, नातावाद, र नेताहरूका छोराछोरीहरूको विलासी जीवनशैली ("नेपो किड्स") विरुद्ध आवाज उठाएका छन्।

३. आर्थिक अवसरको कमी: नेपालमा जेन जी ले रोजगारी र आर्थिक अवसरको अभावको सामना गरिरहेका छन्। देशमा २० प्रतिशतभन्दा बढी जनसंख्या गरिबीको रेखामुनि छ, र युवाहरूले आफ्नो भविष्य सुरक्षित नभएको महसुस गरेका छन्।

४. सरकारी दमन र हिंसा: प्रदर्शनहरू शान्तिपूर्ण रूपमा सुरु भए पनि, प्रहरीले आँसुग्यास, रबरको गोली, र कथित रूपमा वास्तविक गोली प्रयोग गर्दा स्थिति हिंसात्मक बन्यो। सेप्टेम्बर ८, २०२५ मा काठमाडौं र अन्य सहरहरूमा भएको झडपमा कम्तीमा १९ जनाको मृत्यु भयो र सयौं घाइते भए।

५. राजनीतिक अस्थिरता र विश्वासको संकट: नेपालमा बारम्बारको राजनीतिक अस्थिरता र नेताहरूको असफलताले जीमा सरकारप्रति विश्वासको कमी भएको छ। उनीहरूले नेताहरूलाई भ्रष्ट र गैरजिम्मेवार ठान्छन्।

नेपाल र फेसबुकको अवस्था

 

नेपालमा फेसबुकसहितका सामाजिक सञ्जाल बन्द

Update: नेपालमा सामाजिक सञ्जाल प्ल्याटफर्म फेसबुक बन्द हुन थालेको छ । इन्टरनेट सेवा प्रदायक कम्पनी वर्ल्डलिंकले केहीबेरअघिबाट फेसबुक बन्द गरेको हो । यस्तै सरकारको निर्देशन अनुसार नेपाल टेलिकमले पनि दर्ता नभइ सञ्चालनमा रहेका सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरू बन्द गरेको छ।  एनसेलले दर्ता नभइ सञ्चालनमा रहेका फेसबुकसहितका सामाजिक सञ्जालहरू बन्द गरेको जनाएको थियो।

नेपालमा प्रविधि मन्त्रालयले दर्ता सूचीकरण नभएका फेसबुकसहितका सामाजिक सञ्जाल आजैबाट बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ ।हालसम्म टिकटक, भाइबर, निम्बुज, वीटक र ओपोलाइभ गरी पाँच प्लेटफर्म सूचीकरण भइसकेका छन् ।टेलिग्राम र ग्लोबल लिंक दर्ताको प्रक्रियामा छन् ।फेसबुक, युट्युब, इन्स्टाग्राम, ट्वीटर दर्ता सूचीकरण नभएका छन् ।

सामाजिक सञ्जालको दुरुपयोग बढेकाले  प्रविधि मन्त्रालयले सो निर्णय गरेको हो । नेपाल सरकार मन्त्रीपरिषदको September 4, 2025 बसेको सञ्‍चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयको बसेको मन्त्रीस्तरीय निर्णय र  सामाजिक सञ्जालको प्रयोगलाई व्‍यवस्थित गर्ने निर्देशिक, २०८० लाई आधार मान्‍दै  २६ वटा सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्मलाई बन्द गर्न इन्टरनेट सेवा प्रदायक संघलाई निर्देशन दिएको थियो। सरकारले सामाजिक सञ्जालहरू फेसबुक, फेसबुक, फेसबुक मेसेन्जर, इन्स्टाग्राम, युट्युब, ह्वाट्सएप, एक्स(ट्विटर), लिंक्डइन, स्न्यापच्याट, रेडिट,डिसकोर्ड, पिन्टेरेस्ट, सिग्नल, थ्रेड्स, वीच्याट, क्वोरा,टम्बलर, क्लबहाउस, मास्टोडन, रुम्बल, मीवी, भीके, लाइन, इमो, जालो, सोल र हाम्रो पात्रोलाई बन्द गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

विभिन्न किसिमका मेसेन्जर एप्सहरूबाट नेपाल बाहिर संवादहरू अव कसरी गर्लान् ?

विद्यार्थी भिसाबाटअमेरिकी अर्थतन्त्रमा वार्षिक ४३.८ बिलियन डलर (५ खर्ब एकानब्बे अर्ब दश लाख नेपाली रुपैयाँ) योगदान हुन्छ

 

अमेरिकी कलेज र विश्वविद्यालयहरूमा अध्ययनरत अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा ४३.८ बिलियन डलर योगदान गर्छन्। यो पैसा ५ खर्ब एकानब्बे अर्ब दश लाख नेपाली रुपैयाँ हो। नेपालको वार्षिक बजेट २०२५-२६ को लागि १ खर्ब छियानब्बे अर्ब चालीस लाख हो।

२०२५ को प्रतिवेदनको डेटाले २०२३–२०२४ शैक्षिक वर्षमा ५ खर्ब एकानब्बे अर्ब नेपाली रुपैयाँ जम्मा भएको देखिएको छ । यो अघिल्लो वर्षको तुलनामा ९.५ प्रतिशत वृद्धि भएको छ। ट्रम्प प्रशासनले विद्यार्थी भिसामा कडा नीति अपनाएको छ, र अधिकारीहरूले जनवरीदेखि ६,००० भन्दा बढी विद्यार्थी भिसा रद्द गरेको बताएका छन्।

राज्य विभागले यी कार्यहरूलाई ओभरस्टे र कथित आपराधिक व्यवहारसँग जोडेको छ। प्रशासनले यी उपायहरूलाई विद्यार्थी भिसा प्रणालीको दुरुपयोग रोक्न र कडा जाँच प्रक्रिया कायम गर्नको प्रयासको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ, जसमा सामाजिक सञ्जाल स्क्रिनिङको विस्तार र केही भिसा श्रेणीहरूको बसाइ अवधि सीमित गर्ने प्रस्तावित डीएचएस नियम समावेश छ।