जेन जी

  जेन जी ?

जेन जी, जेन जेड (Gen Z) भनेको सन् १९९७ देखि २०१२ (विक्रम सम्वत २०५३ - २०६९) सम्म जन्मिएका मानिसहरूको पुस्तालाई बुझिन्छ। यो पुस्ता डिजिटल प्रविधि र इन्टरनेटको युगमा हुर्किएको छ, जसले गर्दा उनीहरू प्रविधिसँग निकै अभ्यस्त छन्। जेन जेडका व्यक्तिहरू सामान्यतया स्वतन्त्र, रचनात्मक, र सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय हुन्छन्। उनीहरू सामाजिक परिवर्तन, समानता, र वातावरणीय मुद्दाहरूमा पनि चासो राख्छन्।

नेपाली समाजमा, जेन जेडले परम्परागत मूल्य र आधुनिक विचारहरूको मिश्रणलाई प्रतिनिधित्व गर्छ। उनीहरूले शिक्षा, करियर, र व्यक्तिगत स्वतन्त्रतामा जोड दिन्छन्, र प्रायः नयाँ अवसरहरू खोज्न उत्सुक हुन्छन्।

जेन जी आन्दोलनको मुख्य कारणहरू:

१. सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध: सरकारले सेप्टेम्बर ४, २०२५ मा फेसबुक, ह्वाट्सएप, इन्स्टाग्राम, एक्स, युट्युब जस्ता २६ सामाजिक सञ्जाल प्ल्याटफर्महरूमाथि प्रतिबन्ध लगाएको थियो। जेन जीले यो प्रतिबन्धलाई अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथिको अंकुशको रूपमा लिए, जसले उनीहरूलाई सडकमा उत्रन प्रेरित गर्‍यो।

२. भ्रष्टाचार र नातावादविरुद्धको आक्रोश: जेन जीलेले नेपालमा लामो समयदेखि चली आएको भ्रष्टाचार, नातावाद, र नेताहरूका छोराछोरीहरूको विलासी जीवनशैली ("नेपो किड्स") विरुद्ध आवाज उठाएका छन्।

३. आर्थिक अवसरको कमी: नेपालमा जेन जी ले रोजगारी र आर्थिक अवसरको अभावको सामना गरिरहेका छन्। देशमा २० प्रतिशतभन्दा बढी जनसंख्या गरिबीको रेखामुनि छ, र युवाहरूले आफ्नो भविष्य सुरक्षित नभएको महसुस गरेका छन्।

४. सरकारी दमन र हिंसा: प्रदर्शनहरू शान्तिपूर्ण रूपमा सुरु भए पनि, प्रहरीले आँसुग्यास, रबरको गोली, र कथित रूपमा वास्तविक गोली प्रयोग गर्दा स्थिति हिंसात्मक बन्यो। सेप्टेम्बर ८, २०२५ मा काठमाडौं र अन्य सहरहरूमा भएको झडपमा कम्तीमा १९ जनाको मृत्यु भयो र सयौं घाइते भए।

५. राजनीतिक अस्थिरता र विश्वासको संकट: नेपालमा बारम्बारको राजनीतिक अस्थिरता र नेताहरूको असफलताले जीमा सरकारप्रति विश्वासको कमी भएको छ। उनीहरूले नेताहरूलाई भ्रष्ट र गैरजिम्मेवार ठान्छन्।

जेन जी आन्दोलनको असर

. १. राजनीतिक परिवर्तन:

• आन्दोलनको दबाबमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सेप्टेम्बर ९, २०२५ मा राजीनामा दिए।
• गृहमन्त्री रमेश लेखकले पनि नैतिक जिम्मेवारी लिँदै राजीनामा दिए।

२. सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्ध हटाइयो:

• सरकारले सेप्टेम्बर ४ मा लगाएको फेसबुक, ह्वाट्सएप, युट्युब, एक्स, र अन्य २६ सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध प्रदर्शनको दबाबमा हटाइयो।

३. मानवीय क्षति र हिंसा:

• प्रदर्शनमा कम्तीमा १९ जनाको मृत्यु भयो र ४०० भन्दा बढी घाइते भए। काठमाडौंमा १७ र इटहरीमा २ जनाको मृत्यु भएको रिपोर्ट छ।
• प्रदर्शनकारीहरूले संसद् भवन, सिंहदरबार, र नेताहरूको घरमा आगजनी गरे, जसले देशमा अशान्तिको अवस्था सिर्जना गर्‍यो।

४. आर्थिक प्रभाव:

• काठमाडौं र अन्य सहरहरूमा कर्फ्यू लागू गरिएकाले दैनिक व्यापार, शिक्षा, र यातायात प्रभावित भयो।

५. सामाजिक र सांस्कृतिक प्रभाव:

• यो आन्दोलनले  जेन जीको सामाजिक परिवर्तनप्रतिको प्रतिबद्धता र डिजिटल सक्रियताको शक्तिलाई देखायो।
• प्रदर्शनकारीहरूले कुनै राजनीतिक दलसँग औपचारिक सम्बन्ध नराखी स्वतन्त्र रूपमा आन्दोलन गरेकोले यो पुस्ताको स्वायत्तताको भावना झल्किन्छ।

६. अन्तर्राष्ट्रिय ध्यान:

• यो आन्दोलनले नेपालको राजनीतिक संकटलाई विश्वव्यापी मञ्चमा ल्यायो। अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरूले यसलाई दक्षिण एसियामा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र युवा सक्रियताको सङ्घर्षको रूपमा चर्चा गरे।

७. जेन जीको सक्रियतामा नयाँ युग:

• यो आन्दोलनले नेपालमा  जेन जीको राजनीतिक र सामाजिक सक्रियताको नयाँ युगको सुरुवात गरेको छ।