वक्तृता बनि दिब्य ज्योती सबैमा छरे
मातृत्व अनुनय टेवा ब्यग्रताले धरे
सहिष्नुता प्राचुर्य थियो विद्यमानमा
जिवनको दृढ संङ्कल्प बनेछ खहरे
अविचाल को उत्साह कसैमा नहुदा
चैतन्य रहित सबै बुद्दि भ्रष्टमा झरे
आत्मघाती अभिप्राय जिबनको प्रत्ययमा
उत्ताउलो स्वैच्छाचारी रिपु सँग डरे
तृप्त गर्ने आशा नै लछ्य हिन हुदा
आफ्नो जिवनको अन्त्येष्टि आफैले गरे
अन्जान बिबश
एक्लो लापत्ता
दाङ् तुल्सिपुर
August 29, 2009
संसारका सबैभन्दा विद्वान ट्याक्सी चालक र रमाईला ब्लगर !
केही दिन अगाडि सिंगापुरको मुख्य दैनिक खबर पत्रिका द स्ट्रेट टाइम्समा , डाक्टर चाइ मिङ जी का बारेमा यस्तो खबर प्रकाशित भयो ।
डाक्टर चाइले यहाँको एसएमारटी ( सिंगापुर मास र्यापिड ट्रान्जिट) भन्ने कम्पनिको एउटा ट्याक्सी ६ महिने कण्ट्रायक्टमा चलाउँदै छन् । उनी बिगत सोह्र वर्ष जति सिंगापुरको Institute of Molecular and Cell Biology(IMCB) भन्ने संस्थामा Science, Technology and Research (A*Star) अनुसन्धाता विज्ञको रूपमा काम गर्थे । तर, उनको पछिल्लो करार सेवा अवधि पछि उनलाई आफ्नो पेशामा पुनर्नियुक्ति दिइएन र उनले जागिरबाट हात धुनु पर्यो । फलत; अहिले उनले यो काम गरिरहेछन् जसका कारण यो सनसनीपूर्ण समाचार बन्न पुगेको छ ।
चीनमा जन्मेर पछि सिंगापुरको नागरिक बनेका डाक्टर चाइले अमेरिकाको अति प्रतिष्टित Stanford University बाट १९९० मा molecular biology मा PhD गरेपछि अमेरिका कै University of Washington बाट Professor Lee Hartwell ( जसले फिजियलोजीको २००१ सालमा प्रदान गरिएको नोबेल पुरस्कार समेत जितेका थिए ) को टिममा रहेर उनकै मातहतमा postdoctoral fellowship गरेका थिए ।
ट्याक्सी चलाएर बचेको समयमा डाक्टर चाइले ब्लगिङ पनि गर्ने गरेका छन् । उनको ब्लग हो :
उनको ब्लगको शैलि अति सरल र मीठो छ । पढेर हेरौँ त ।
यत्रो वैज्ञानिक यसरी ट्याक्सी चालक बनेको समाचार पढिरहँदा तपाईँलाई कस्तो लाग्यो ?
August 27, 2009
नेपाल एकदिन फर्कन्छु
बिदेशिनु कतै आकांक्षा त कतै बाध्यतामा समेटीने गर्छ। बिदेशिने पनि कता? कती बिदेशिनेहरु त आफन्त र आफ्नो देशको लागी सधैको लागी पराय बन्न पुग्छन। ठाउं,ब्यक्ती,समस्या,अबस्था आदी आदी कारण धेरै हुनसक्छन, बिदेशिनुको पिडा भने एउटै हुन्छ बिर्खेमाइलाको जस्तै।
बिदेशिनुको यथार्थ, संघर्षको उतार-चढाव र सल्बलाउँदा मनका तर्कनाहरुले कहिलेकाहिँ तितो यथार्थ पोख्न बाध्य बनाइदिँदो रहेछ। कुरा २००६ तिरको हो, अमेरिका बसाईँका केहि वर्ष बित्दै जाँदा एकजना भारतियले लेखेको एक लेखमा मेरो आँखा परेको थियो। त्यस लेखमा लेखकले आफूले अमेरिकामा बिताएका चार दशक, र ती चार दशक उनले पल् पल् घर फर्कने प्रयत्नमा बिताएको कुरा उल्लेख गरेका थिए। अन्त्यमा उनि घर फर्कन्छन् तर उनले चाहेको घर र देश उनले भेट्दैनन्। बिदेशिनुपूर्वको देश र घरको एउटा तस्विर मनमा गाडिएको हुने रहेछ, र बिदेशिएकाहरुको लागि समय थामिँदो रहेछ। कयौँ वर्षपछि फर्कँदा पनि आफूले छोडेको समय, परिवेष र नाप-नक्शा जहिँको तहिँ होला भन्ने लाग्दोरहेछ तर समयसंगै प्रत्येककुरा परीवर्तन हुने रहेछ। त्यस लेखमा लेखकले यस्तै कुरा गरेका थिए।
उनकै कुराले घच्घच्याउँदा र आफूले आफ्नो स्थिती नियाल्दा यो कविता बनेको हो। कविता धेरैलाई चित्त बुझेछ र म जस्तै बिदेशिने साथिहरुले आ-आफ्नो देशको नाम राख्दै कविता बाँडेको देखेर धेरै नै खुसि लागेको छ। मेरा छरिएका कविताहरु र अरु लेखहरुलाई यो ब्लगमा एकै ठाउँमा राख्ने प्रयत्नमा यहि कविता--
नेपाल एकदिन फर्कन्छु (?!)
नेपाल एकदिन फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
संकल्प धेरै पटक मनमा आए।
तर, पढाइ त पुरा होस!
कलेज – डेरा, डेरा - कलेज
पढाई पनि सकियो।
यतिका बर्ष बिताईयो,
खालि हात के जानु!
नेपाल एकदिन फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
तर केहि बर्ष जागिर त खाउँ!
जागिर पनि खाइयो।
डेरा – जागिर, जागिर – डेरा
एक्लो भइएछ दुबैमा!
तर, म एक्लो भएको कुरा
मलाई भन्दा पहिला
नेपालमा आमालाई थाहा भयो!
नेपाल एकदिन साँच्चै फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
अहिले बिस दिने बिदामा आएको।
तपाईँको कपाल कति धेरै फुलेछन् आमा!
बुबा पनि कमजोर हुनुभएछ!
आमा बुबालाई मनभरि हेर्न नभ्याउँदै,
बिस दिनमा जीवन बिताउने
सम्झौता गरियो कुनै अपरिचित संग!
नेपाल एकदिन फर्कन्छु!
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
तर अहिले अलिक मिल्दैन।
उसको भ्याई नभ्याई छ
मेरो बिदा उसको काम,
उसको बिदा मेरो काम!
फेरि छोरो पनि सानै छ!
छोरो अलिक ठुलो त होस!
नेपाल एकदिन फर्कन्थेँ
अमेरिकामा कहिल्यै रमाइन
तर कसलाई भेट्न जाउँ?
साथि भाईको खबर छैन
काका पनि ओछ्यान परे रे
कान्छो मामा पोहोर बिते रे!
आमा, बुबा त अब
हरदम म संगै छन्
मेरो यादमा, केवल यादमा!!
( बिर्खेमाइला)
केही पहिला दौंतरीमा प्रकाशीत बिर्खेकै जस्तो अकरमानसको काहानी "आफ्नै कुरा - बसाइ सराईं" पनि उत्तिकै मार्मिक छ ।
बिदेशिनुको यथार्थ, संघर्षको उतार-चढाव र सल्बलाउँदा मनका तर्कनाहरुले कहिलेकाहिँ तितो यथार्थ पोख्न बाध्य बनाइदिँदो रहेछ। कुरा २००६ तिरको हो, अमेरिका बसाईँका केहि वर्ष बित्दै जाँदा एकजना भारतियले लेखेको एक लेखमा मेरो आँखा परेको थियो। त्यस लेखमा लेखकले आफूले अमेरिकामा बिताएका चार दशक, र ती चार दशक उनले पल् पल् घर फर्कने प्रयत्नमा बिताएको कुरा उल्लेख गरेका थिए। अन्त्यमा उनि घर फर्कन्छन् तर उनले चाहेको घर र देश उनले भेट्दैनन्। बिदेशिनुपूर्वको देश र घरको एउटा तस्विर मनमा गाडिएको हुने रहेछ, र बिदेशिएकाहरुको लागि समय थामिँदो रहेछ। कयौँ वर्षपछि फर्कँदा पनि आफूले छोडेको समय, परिवेष र नाप-नक्शा जहिँको तहिँ होला भन्ने लाग्दोरहेछ तर समयसंगै प्रत्येककुरा परीवर्तन हुने रहेछ। त्यस लेखमा लेखकले यस्तै कुरा गरेका थिए।
उनकै कुराले घच्घच्याउँदा र आफूले आफ्नो स्थिती नियाल्दा यो कविता बनेको हो। कविता धेरैलाई चित्त बुझेछ र म जस्तै बिदेशिने साथिहरुले आ-आफ्नो देशको नाम राख्दै कविता बाँडेको देखेर धेरै नै खुसि लागेको छ। मेरा छरिएका कविताहरु र अरु लेखहरुलाई यो ब्लगमा एकै ठाउँमा राख्ने प्रयत्नमा यहि कविता--
नेपाल एकदिन फर्कन्छु (?!)
नेपाल एकदिन फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
संकल्प धेरै पटक मनमा आए।
तर, पढाइ त पुरा होस!
कलेज – डेरा, डेरा - कलेज
पढाई पनि सकियो।
यतिका बर्ष बिताईयो,
खालि हात के जानु!
नेपाल एकदिन फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
तर केहि बर्ष जागिर त खाउँ!
जागिर पनि खाइयो।
डेरा – जागिर, जागिर – डेरा
एक्लो भइएछ दुबैमा!
तर, म एक्लो भएको कुरा
मलाई भन्दा पहिला
नेपालमा आमालाई थाहा भयो!
नेपाल एकदिन साँच्चै फर्कन्छु,
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
अहिले बिस दिने बिदामा आएको।
तपाईँको कपाल कति धेरै फुलेछन् आमा!
बुबा पनि कमजोर हुनुभएछ!
आमा बुबालाई मनभरि हेर्न नभ्याउँदै,
बिस दिनमा जीवन बिताउने
सम्झौता गरियो कुनै अपरिचित संग!
नेपाल एकदिन फर्कन्छु!
अमेरिकामा रमाउन सकिन्न!
तर अहिले अलिक मिल्दैन।
उसको भ्याई नभ्याई छ
मेरो बिदा उसको काम,
उसको बिदा मेरो काम!
फेरि छोरो पनि सानै छ!
छोरो अलिक ठुलो त होस!
नेपाल एकदिन फर्कन्थेँ
अमेरिकामा कहिल्यै रमाइन
तर कसलाई भेट्न जाउँ?
साथि भाईको खबर छैन
काका पनि ओछ्यान परे रे
कान्छो मामा पोहोर बिते रे!
आमा, बुबा त अब
हरदम म संगै छन्
मेरो यादमा, केवल यादमा!!
( बिर्खेमाइला)
केही पहिला दौंतरीमा प्रकाशीत बिर्खेकै जस्तो अकरमानसको काहानी "आफ्नै कुरा - बसाइ सराईं" पनि उत्तिकै मार्मिक छ ।
August 26, 2009
गाउँखाने कथा - २७ (Nepali Gau Khane Katha)
अपडेट: गाउँखाने कथा - २७ को सहि उत्तर हो ओदान। उत्तर मिलाउने सुजन जी लगाय सबैलालाइ बधाइ।
अब गाउं माग्ने पालो पनि सुजनजी को।
------------------------------------------
सधै जसो सप्ताहअन्तमा नेपाली लोकचलनमा चर्चित गाउँखाने कथा लिएर हाजिर भएको छु।
इल्सिङ मिल्सिङ, काली गाईका तीन सिगं, के हो?
यो गाउंखाने कथाको उत्तर पत्ता लगाएर गाउ माग्नुहोला। उत्तर जान्न गार्हो परे अनुमान लगाएर भए पनि रमाइलो लिनुहोला। नेपाली मौलकिपन झल्काउने अन्य रमाइला सामाग्री भए प्रश्तुत गर्नुहोला।
अब गाउं माग्ने पालो पनि सुजनजी को।
------------------------------------------
सधै जसो सप्ताहअन्तमा नेपाली लोकचलनमा चर्चित गाउँखाने कथा लिएर हाजिर भएको छु।
इल्सिङ मिल्सिङ, काली गाईका तीन सिगं, के हो?
यो गाउंखाने कथाको उत्तर पत्ता लगाएर गाउ माग्नुहोला। उत्तर जान्न गार्हो परे अनुमान लगाएर भए पनि रमाइलो लिनुहोला। नेपाली मौलकिपन झल्काउने अन्य रमाइला सामाग्री भए प्रश्तुत गर्नुहोला।
August 25, 2009
बन्धुहरु लाज लाग्यो !
आज नागरिक न्युजमा छापिएको एउटा बिचित्रको समाचार देखेर अचम्म लाग्यो । अचम्म यस अर्थमा कि नेपाललाई “समृध्द” बनाउन एअरपोर्टमा १-२ सय ट्रली र देवघाटमा वृध्दाश्रम बनाएर नेपाललाई सहयोग गर्ने नेपालबाट बिदेशिएका Non Returning Nepali (एन आर एन) हरुले आफ्नो सम्मेलन गर्न नेपाल सरकारसंग चन्दा मागेको भनेर समाचार लेखिएको थियो र त्यति मात्र हैन त्यस संस्थाले त्यस्तै सम्मेलनको लागि भनेर नेपालीहरुले तिरेको करबाट पहिले पनि रु ४५ लाख सम्मेलनका लागि मात्र लिइसकेको रहेछ ।
समाचारको अंश:
“अर्बौ लगानी भित्राउँछौँ भनेर दोहोरो नागरिकतालगायत सुविधा खोज्दै आएका गैरआवासीय नेपालीको संगठन (एनआरएन) आफ्नो महाधिवेशन गर्नसमेत नेपाल सरकारसँग आर्थिक रूपमा निर्भर रहने गरेको छ। आगामी असोज २७ देखि २९ सम्म काठमाडौंमा हुने चौथो अन्र्तराष्ट्रिय महाधिवेशनका लागि एनआरएनले सरकारसँग २५ लाख रूपैयाँ उपलब्ध गराउन माग गरेको छ। यसअघि २००३, २००५ र २००७ मा तीनैवटा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र महाधिवेशन गर्दा सरकारसँग क्रमशः १०, १५ र २० लाख रूपैयाँ लिएको थियो। एनआरएनले प्रत्येक दुई-दुई वर्षमा गैरआवासीय नेपालीको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन आयोजना गर्दै आएको छ।“
आफ्नो भलाईको लागि विदेशिने अनि उतैको नागरिकता लिने र कुनै पहिचान नभएपछि इज्जतको भोक मेटाउन नेपाल र नेपालीकै भर्याङ रोज्ने अनि पैसाको लागि पनि विश्वकै एउटा दरिद्र मुलुकको भर पर्नु पर्ने ? नेपालीमूलका नेपालीलाई नेपालको माया छ भने जहिले पनि जहां पनि जसरी पनि आफ्नो देशको लागि सहयोग गर्न सक्छन । टाइ र कोट लगाएर „आप्रवासीहरुको“ भेला गर्दैमा देशको काचुली फेरिने भए नेपाल मात्र हैन अमेरिका, बेलायत र जापानीहरुले पनि गैर आवासियहरुको संस्था खोल्थे होलान ।
धेरैलाई चेतना भएकै कुरो हो एन आर एन चलाउने एउटा बलियो हिस्सा नेपालको खुकुलो कानुन र देशका स्रोतहरुमाथि आफ्नो पकड जमाउन चाहन्छ । त्यसरी नेपाल बन्दैन “आप्रवासी बन्धुहरु” ! बरु सक्नुहुन्छ भने आ-आफ्नो स्तरबाट सा सानो सहयोग आफ्नो गाउं ठाउंलाई दिए हुन्छ । देशमा शान्ति र स्थायित्व हुन्छ भने “कोडाक” मात्रै हैन „बिलगेट्स“ पनि लगानी गर्न नेपाल आउन सक्छन । नत्र नोक्सानको लागि एन आर एनका नाइकेहरु पनि नेपालमा लगानी गर्न जादैनन । विदेशमा समेत यस्ता कार्यक्रमहरुलाई सरकारले पैसा दिन्छ भनेर एकजना बुज्रुकले भन्नु भएछ । कहि पनि शुध्द बिचार लिएर समाज सेवा गर्न तम्सेका व्यक्तिहरुले चिया देखि गाडि भाडासम्मको पैसा आंफै ब्यहोर्छन ।
६०० जना सहभागीलाई १ करोड चाहिन्छ रे ! ए बाबा , ३०० रु प्रति व्यक्ति भन्दा सस्तोमा लन्च सहित पांच तारे होटलहरुले हल उपलब्ध गराउंछन भने वर्षौंमा एक पटक नेपाल जानेहरुले ४ दिनको लागि १००० रु खर्च गर्न सक्दैनन ? दशैंको मौका पारेर फ्रिमा देश दर्शन गर्ने र एउटा गरिब देशको सरकारको पैसामा “छुट्टी मनाउने” आप्रवासीहरुको देशप्रतिको माया बुझिनसक्नुको छैन र !
यहि नेर एउटा प्रसंग निकालीहालौं सन २००७ को यस्तै सम्मेलनमा रुसबाट सयौंको संख्यामा नेपालिहरु वा नेपालीमूलकाहरुले निशुल्क नेपाल दर्शन गर्न पाएका थिए , आखिरमा अहिले थाहा भो पैसा राष्ट्रकै ढुकुटीबाट जांदोरैछ ।
धन्य छ बन्धुहरु तपाईहरुको नेपाल प्रेम !
समाचार लिंक :
http://www.nagariknews.com/news-highlights/139-highlights/4321-2009-08-25-02-52-02.html
समाचारको अंश:
“अर्बौ लगानी भित्राउँछौँ भनेर दोहोरो नागरिकतालगायत सुविधा खोज्दै आएका गैरआवासीय नेपालीको संगठन (एनआरएन) आफ्नो महाधिवेशन गर्नसमेत नेपाल सरकारसँग आर्थिक रूपमा निर्भर रहने गरेको छ। आगामी असोज २७ देखि २९ सम्म काठमाडौंमा हुने चौथो अन्र्तराष्ट्रिय महाधिवेशनका लागि एनआरएनले सरकारसँग २५ लाख रूपैयाँ उपलब्ध गराउन माग गरेको छ। यसअघि २००३, २००५ र २००७ मा तीनैवटा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र महाधिवेशन गर्दा सरकारसँग क्रमशः १०, १५ र २० लाख रूपैयाँ लिएको थियो। एनआरएनले प्रत्येक दुई-दुई वर्षमा गैरआवासीय नेपालीको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन आयोजना गर्दै आएको छ।“
आफ्नो भलाईको लागि विदेशिने अनि उतैको नागरिकता लिने र कुनै पहिचान नभएपछि इज्जतको भोक मेटाउन नेपाल र नेपालीकै भर्याङ रोज्ने अनि पैसाको लागि पनि विश्वकै एउटा दरिद्र मुलुकको भर पर्नु पर्ने ? नेपालीमूलका नेपालीलाई नेपालको माया छ भने जहिले पनि जहां पनि जसरी पनि आफ्नो देशको लागि सहयोग गर्न सक्छन । टाइ र कोट लगाएर „आप्रवासीहरुको“ भेला गर्दैमा देशको काचुली फेरिने भए नेपाल मात्र हैन अमेरिका, बेलायत र जापानीहरुले पनि गैर आवासियहरुको संस्था खोल्थे होलान ।
धेरैलाई चेतना भएकै कुरो हो एन आर एन चलाउने एउटा बलियो हिस्सा नेपालको खुकुलो कानुन र देशका स्रोतहरुमाथि आफ्नो पकड जमाउन चाहन्छ । त्यसरी नेपाल बन्दैन “आप्रवासी बन्धुहरु” ! बरु सक्नुहुन्छ भने आ-आफ्नो स्तरबाट सा सानो सहयोग आफ्नो गाउं ठाउंलाई दिए हुन्छ । देशमा शान्ति र स्थायित्व हुन्छ भने “कोडाक” मात्रै हैन „बिलगेट्स“ पनि लगानी गर्न नेपाल आउन सक्छन । नत्र नोक्सानको लागि एन आर एनका नाइकेहरु पनि नेपालमा लगानी गर्न जादैनन । विदेशमा समेत यस्ता कार्यक्रमहरुलाई सरकारले पैसा दिन्छ भनेर एकजना बुज्रुकले भन्नु भएछ । कहि पनि शुध्द बिचार लिएर समाज सेवा गर्न तम्सेका व्यक्तिहरुले चिया देखि गाडि भाडासम्मको पैसा आंफै ब्यहोर्छन ।
६०० जना सहभागीलाई १ करोड चाहिन्छ रे ! ए बाबा , ३०० रु प्रति व्यक्ति भन्दा सस्तोमा लन्च सहित पांच तारे होटलहरुले हल उपलब्ध गराउंछन भने वर्षौंमा एक पटक नेपाल जानेहरुले ४ दिनको लागि १००० रु खर्च गर्न सक्दैनन ? दशैंको मौका पारेर फ्रिमा देश दर्शन गर्ने र एउटा गरिब देशको सरकारको पैसामा “छुट्टी मनाउने” आप्रवासीहरुको देशप्रतिको माया बुझिनसक्नुको छैन र !
यहि नेर एउटा प्रसंग निकालीहालौं सन २००७ को यस्तै सम्मेलनमा रुसबाट सयौंको संख्यामा नेपालिहरु वा नेपालीमूलकाहरुले निशुल्क नेपाल दर्शन गर्न पाएका थिए , आखिरमा अहिले थाहा भो पैसा राष्ट्रकै ढुकुटीबाट जांदोरैछ ।
धन्य छ बन्धुहरु तपाईहरुको नेपाल प्रेम !
समाचार लिंक :
http://www.nagariknews.com/news-highlights/139-highlights/4321-2009-08-25-02-52-02.html
August 23, 2009
तिमीलाई मनका कुरा भन्न मन लग्यो
तिमीलाई मनका कुरा, भन्न मन लग्यो
आऊ प्रिये समिपैमा ,बस्न मन लग्यो
चुलबुले जोबन तिम्रो, कैले सम्म साच्छौ
इसाराले बोलाउछौ ,आउन मन लग्यो
लजाएर रंग चढाई,नसालु भै हेर्छौ
त्येहीबेला तिम्रो रुप,चोर्न मन लग्यो
फर्की फर्की हेर्छौ आफै,नजर झुकाउछौ
त्येसैले त दोबाटोमा, कुर्न मन लग्यो
बतासले केस उडे,ओठ टोकी हिड्छौ
अंगालोमा बाधिएर,चुम्न मन लग्यो
यसरीनै कैलेसम्म,लुकिछिपी गर्छौ
आऊ प्रिये आज प्रिती,साट्न मन लग्यो
आऊ प्रिये समिपैमा ,बस्न मन लग्यो
चुलबुले जोबन तिम्रो, कैले सम्म साच्छौ
इसाराले बोलाउछौ ,आउन मन लग्यो
लजाएर रंग चढाई,नसालु भै हेर्छौ
त्येहीबेला तिम्रो रुप,चोर्न मन लग्यो
फर्की फर्की हेर्छौ आफै,नजर झुकाउछौ
त्येसैले त दोबाटोमा, कुर्न मन लग्यो
बतासले केस उडे,ओठ टोकी हिड्छौ
अंगालोमा बाधिएर,चुम्न मन लग्यो
यसरीनै कैलेसम्म,लुकिछिपी गर्छौ
आऊ प्रिये आज प्रिती,साट्न मन लग्यो
August 22, 2009
कहिले यस्तो पनि हुन्छ।
काठमाण्डौमै बसोबास गर्ने एउटा बेलायती साथीको बुवा आएको थिए काठमाण्डौको हायात रिजेन्सी होटलमा राखेका थियौं। साथीको बुवा जाने अघिल्लो दिन उनको कोठामा नै खानपानको लागि हामीहरुलाइ बोलाइएको थियो र म र मेरो पार्टनर गयौं। कोठाको नम्वर तीन बाट शुरु भएकोले कोठा तेस्रो तल्लामा नै हुनुपर्छ भनेर हामी लिफ्ट भित्र पस्यौं। अर्को एकजना मानिस पनि लिफ्टमा पसे। मैले तीन नम्बरको बटन थिचें। त्यो अर्को मान्छेले कति नम्वर थिचे कुनि, वास्ता गरिएन। लिफ्ट तल गयो कि माथि गयो पनि हेक्का भएन।
म र मेरो पार्टनर आफ्नै गफमा ब्यस्त थियौं। अर्को मान्छे कति नम्वरको तलामा ओर्लिए कुनि, याद गरिएन। तीन नम्बरको बत्ती बले पछि ढोका खुल्यो। हामी निस्कियौं र साथीको बुवाको कोठामा गयौं। होटलका कर्मचारीहरुले रुम सर्भिस गरे। खानपिनपछि साथी हामीलाई होटलको लबी सम्म छोड्न जान्छु भनेर अघि लागे, हामी उस्को पछि लाग्यौं। एकछिन फ्याङ फ्याङ करिडरमा हिंडेपछि हामी सिधै लबीमा पो पुग्यौं। ए बास्सै। अघि लिफ्ट चढेर आएको, अहिले कसरी एक्कैचोटी लबीमा पुगियो, हामी चकित भयौं। भरेङबाट ओर्लिएको पनि होईन। अलि अलि दारु पनि लागेको थियो। सबै दारु एकै चोटी उत्रियो।
यसो बुझेको त हामी होटल प्रबेश गर्दा सिधै तेस्रो तलामा रहेको लबीमा पुगिने रहेछ। लिफ्टमा हामीसंग रहेको मानिसले अर्को बटन थिचेकोले पहिला लिफ्ट उसको फ्लोरमा पुग्यो। हामीले तीन नम्बरको बटन थिचेकोले लिफ्ट त्यसपछि फर्किएर लबी भएको तेस्रो तलामा आयो। अर्को मान्छे लिफ्टमा नआएको भए, हामीले तीन नं को बटन थिचेकोले लिफ्ट पक्कै चल्ने थिएन र लिफ्ट चलेन भनेर भरेङ खोजिन्थ्यो होला। हामी मरीमरी हाँस्दै फर्कियौं।
तपाँईहरुसंग पनि यस्तो अनुभव छ भने बाँड्नु होला।
म र मेरो पार्टनर आफ्नै गफमा ब्यस्त थियौं। अर्को मान्छे कति नम्वरको तलामा ओर्लिए कुनि, याद गरिएन। तीन नम्बरको बत्ती बले पछि ढोका खुल्यो। हामी निस्कियौं र साथीको बुवाको कोठामा गयौं। होटलका कर्मचारीहरुले रुम सर्भिस गरे। खानपिनपछि साथी हामीलाई होटलको लबी सम्म छोड्न जान्छु भनेर अघि लागे, हामी उस्को पछि लाग्यौं। एकछिन फ्याङ फ्याङ करिडरमा हिंडेपछि हामी सिधै लबीमा पो पुग्यौं। ए बास्सै। अघि लिफ्ट चढेर आएको, अहिले कसरी एक्कैचोटी लबीमा पुगियो, हामी चकित भयौं। भरेङबाट ओर्लिएको पनि होईन। अलि अलि दारु पनि लागेको थियो। सबै दारु एकै चोटी उत्रियो।
यसो बुझेको त हामी होटल प्रबेश गर्दा सिधै तेस्रो तलामा रहेको लबीमा पुगिने रहेछ। लिफ्टमा हामीसंग रहेको मानिसले अर्को बटन थिचेकोले पहिला लिफ्ट उसको फ्लोरमा पुग्यो। हामीले तीन नम्बरको बटन थिचेकोले लिफ्ट त्यसपछि फर्किएर लबी भएको तेस्रो तलामा आयो। अर्को मान्छे लिफ्टमा नआएको भए, हामीले तीन नं को बटन थिचेकोले लिफ्ट पक्कै चल्ने थिएन र लिफ्ट चलेन भनेर भरेङ खोजिन्थ्यो होला। हामी मरीमरी हाँस्दै फर्कियौं।
तपाँईहरुसंग पनि यस्तो अनुभव छ भने बाँड्नु होला।
तीजको मंगलमय शुभकामना !
आदरणीय विश्वभर छरिएर रहनुभएका नेपाली दिदीबहिनी, आमा तथा चेलीबेटीहरू,नेपाली महिलाहरूको महान चाड: आज दरखाने दिन, भोलि तीज र पर्सी ऋषिपञ्चमीको
उपलक्ष्यमा तपाईँहरूको सुख, समृद्दि, आरोग्यता एवं दीर्घ जीवनका लागि भगवान
पशुपतीनाथले सहस्र आशीर्वाद र अनवरत कृपादृष्टि प्रदान गरिरहून् भन्ने हार्दिक मंगलमय शुभकामना !
उपलक्ष्यमा तपाईँहरूको सुख, समृद्दि, आरोग्यता एवं दीर्घ जीवनका लागि भगवान
पशुपतीनाथले सहस्र आशीर्वाद र अनवरत कृपादृष्टि प्रदान गरिरहून् भन्ने हार्दिक मंगलमय शुभकामना !
August 20, 2009
के नेपाली ब्लगरहरुको ‘छाता संयन्त्र’ आवश्यक छ ?
केही समय अगाडी दौँतरीको यही साईबर-बैठकमा प्रथम नेपाल ब्लगर भेलाको आयोजना भयो । केही कमजोरी, अलिकता हल्ला र सामान्य विचार बिमर्शका बीच सम्पन्न सो भेलालाई जतीसुकै न्यून आकंलन गरेपनि, एकै छाता मुनि विभिन्न महादेश र देशमा रहेका नेपालीहरुको जमघट गराएर बल्गरहरुलाई एकताबद्द गर्न भने सो भेला सफल भएकै मान्नुपर्छ ।
सो भेलामा ब्लगरहरुको साझा चासोको बारेमा केही सकारात्मक कुराहरु उठेका थिए। यहाँनेर यो पनि भनिहालौं कि कुनै पनि बिषयगत वा बुँदागत कुरामा भने त्यस्तै भेलाबाट कुनै गहनतम ‘निर्क्योल’ मा पुग्न भने साधारण अबस्थामा सम्भव नभएको कुरा पनि त्यतिबेला नै उठेको हो । भेला आवश्यक छ, तर भेलाबाटै कुनै कुरा पारित हुनु वा अनलाईन च्याट बक्सका सिमीत हरफहरुमा आफ्ना जटिल बिचार सबै पोख्न सायदै सम्भव होला ।
ब्लगरहरुको सामुहिक प्रयास र सकृयतामा ब्लगरहरुको सामुहिक हित बाहेक, देशको लागि समेत केही गर्न सकिने कुरा पनि भेलामा उठेको हो । तर बल्गरहरुलाई एक-आपसमा जोडने संयन्त्रले के कस्तो काम गर्ने भन्दा पनि यो संयन्त्रकै प्रारुपको वा ढाँचाको बारेमा सामान्य बहस आवश्यक छ जस्तो लाग्छ ।
अत: आज पून दौँतरीकै आगँनमा, म चासोमाथि पनि सबैभन्दा बढी चासो भएको र ब्लगरहरुको साझा “छाता” बनाउने कि नबनाउने भन्ने बारेमा आफ्नो बिचार पोख्दैछु । ( हुन त यहाँ उल्लेख गर्नु जरुरी नहोला, तर पनि यो नितान्त मेरो मात्रै व्यक्तिगत बिचार हो र ‘यसमा सहमत वा असहमत हुन सबैलाई समान अधिकार र स्वतन्त्रता छ’ भने भनी राखौं है । दौँतरीमा टाँसीएकोले अरु बाहिरका साथिहरुलाई यो दौँतरीको साझा अडान वा बिचार हो भन्नेमा भ्रम नपरोस)
यस बारेमा ब्लगर मित्र बसन्त गौतमले पनि राम्रो विश्लेषणत्मक टाँसो उहाँको ब्लगमा टाँसीसक्नु भएको छ । त्यसमा वहाँले नेपाली ब्लगरहरुको साझा छाताका विकल्प सहित कुरा राख्नु भएको छ भने म चाही सिधै ईमेल समुहको हिमायती भएकोले ब्लगरहरुको ‘छाता’ (माफ गर्नुस!, यहाँ ‘संघ’, ‘संगठन’ आदि शब्द प्रयोग गर्दा त्यसको राजनैतिक रंगको अनावश्यक चर्चा हुनसक्ने र आफू राजनीतिबाट टाडै रहेकोले ब्लगरहरुको सामुहिक संयन्त्रलाई मैले ‘छाता’ मात्रै लेख्दैछु ) ईमेल समुह नै सबैभन्दा उपयुक्त हुने कुरा लेख्दैछु ।
सर्ब प्रथम नेपाली ब्लगरहरुको संख्या ब्लग दर्ता गराएको हिसबमा हेर्ने हो भने हजारौं भए पनि नियमित लेख्नेहरुको संख्या भने करिव २०० को हाराहारीमा रहेको छ । यस बारेमा सामान्य चर्चा यहाँ गरीसकिएकोले यहाँ बढि समय नलिऔं ।
जे होस, नेपाली ब्लगहरुको आंकडा हेर्दा, ठुलो संख्यामा नेपाली ब्लगहरु विदेशमा बस्ने नेपालीहरु द्वारा सञ्चालीत छन । यस्तो अबस्थामा, कुनै पनि बिषयमा वहस, भेला वा सम्मेलन आदि गर्नु पर्यो भने यिनै अनलाईन वा मित्थ्यालोकका विकल्पको भर पर्नु बाहेक हाललाई अर्को उपाए छैन । हैन, विदेशमा बस्ने ब्लगरहरुलाई नसमेटने र भौतिक रुपमै उपस्थीत हुनसक्ने प्राणीहरु मात्रै लिएर हिँडने हो भने कुरा भिन्दै हो, नत्र नेपाली ब्लगरको दायरालाई नेपाल भीत्रै वा अझ काठमाण्डौ वा कुनै सहर विशेषको सिमारेखा भित्र मात्रै संकुचन नगर्ने हो भने ब्लगरहरुको छाता मित्थ्यालोकमा मात्रै बन्न सक्छ ।
अहिलेको समयमा आएर र प्रबिधिको उच्चतम उपयोग गरेर (कमसेकम हामी ब्लगरहरु भने प्रबिधिको उच्चतम उपयोग गर्नेमा नै पर्छौं) पनि, कुनै समुह वा साझा संयन्त्रलाई सक्रिय गराउन भौतिकतलमै कार्यालय कोठा र पदबाहक प्रबन्धक अनि कार्यकारी समिति बनाउनु पर्छ भन्ने कुरा मलाई आवश्यक लाग्दैन । दौँतरीको भेलाले पनि कमसेकम सो कुरा पुष्टी गरीसकेको छ ।
कुरा अलिक सीधै राख्छु (बरु खप्की खान परे पनि खाउँला) । मैले देखेको, कुनै संस्था वा समुह दर्ता गराएर मागी खाने भाँडो बनाउने उदेश्य छैन भने ब्लगरहरुको छाताको उद्देश्यलाई जम्मा दुईवटामा संक्षिप्त गर्न सकिन्छ ।
१) ब्लगरहरु बीच आपसी सहयोग बिकास गरी नेपाली ब्लग जगतको उत्थान गर्ने ।
२) नियमित वा आवश्यक परेको खण्डमा कुनै सामाजिक कार्य वा देश बिकासमा आफ्नो स्थानबाट योगदान गर्ने ।
हालको समयमा यि कुनै पनि कार्य गर्न, हामीले सोच्न सक्नेभन्दा बढी विकल्पहरु उपलब्ध भैसकेका छन । यस बारेमा केही कुरा बसन्तजीकै पोष्टमा पनि उल्लेख भएको छ ।
आज, जापानका हाईस्कुलमा पढने बिद्यार्थिले बचाएका खाजा खर्चबाट नेपालको कुनै सुदूर ईलाकामा स्कूल चलेका छन भने, एकजना बेलायतकी कलाकार वा अर्को कुन देशको पर्वतारोहीको सहयोगमा अन्य कुनै सामजिक कार्यले हाम्रो देशको बिकट ईलाकामा मूर्तरुप पाईरहेको छ । यो सामान्य उदाहरण मात्रै हो र खोजी पसेमा यस्तै धेरै कार्यहरुको सूचना मिल्न सक्नेछ । मुख्य कुरा भावना र मन हो, त्यो छ भने भौगोलीक दूरी वा समय सिमा केही पनि बाधक हुँदैन ।
दौँतरी भेला पछि नेपाली ब्लगरहरुको ईमेल समुहमा उलेख्य बृद्धि भएको छ । म यसलाई एकदमै सकारात्मक रुपमा हेर्छु र यसले यही मित्थ्यलोक बाटै धेरै कुरा गर्न सक्छ भन्नेमा मेरो विश्वासमा झनै बृद्धि भएको छ ।
संघ, संस्था दर्ता गर्ने, कार्यकारी वा संचालकहरुको मनोनयन गर्ने अनि, वाद- विवाद र बिरोधसंघै गुट-उपगुट र बिरोधि गुटमा बिभाजित नभै ‘नेपाली ब्लगर’ मात्रै रहेर केही गर्ने हो भने मेरो बिचारमा हालको ईमेल समुह नै सबैभन्दा राम्रो विकल्प हो ।
हो, यसलाई अझ सहज बनाउने वा ईमेलबाट मात्र सम्भब नभएमा केही कार्यको लागी “अनलाईन फोरम” वा आपसी सहयोगको लागि छुट्टै ब्लग पनि बनाउन सकिन्छ । तर मेरो बिचार पून एक पटक दोहर्याउँछु: संसारभरी छरिएर रहेका नेपाली ब्लगरहरुलाई संलग्न गराउने हो र नयाँ-पुराना ब्लगर वा ठूला-सानाको भेद नहुने गरी सवैलाई समानस्तरमा सकृय गराउने हो भने ईमेल समुह नै सबैभन्दा राम्रो विकल्प हुने छ । बाँकी, असहमत हुनेको बिचारमा पनि मेरो उच्च सम्मान रहने नै छ ।
जय ब्लग! ह्याप्पी ब्लगीङ !!
August 19, 2009
सन्दर्भ : कुशे औँसी, बाबुको मुख हेर्ने दिन र मोती जयन्ति
भोलि अर्थात अमावश्या तिथि भदौ ४ गते २०६६ साल ( २० अगस्त २००९ साल) , नेपाली परम्परा अनुसार तीन वटा सन्दर्भहरूको महत्वपूर्ण दिन हो ।
नेपाली हिन्दू परम्परा अनुसार यो दिन कुशे औँसी हो । हिन्दू पूजापाठ र पवित्रता विधिमा कुशको ठूलो महत्व छ । कुश घाँसको एउटा प्रकार भएपनि, हिन्दू मान्यतामा यसलाई वर्षको एकपटक यही दिनको सन्दर्भ पारेर मात्र काट्न वा वितरण गर्न सकिन्छ। पुरेत्याईँ पेशाका ब्राम्हणहरूले,आ-आफ्ना यजमानहरू कहाँ गएर यो दिन बिहानै कुश लगेर छोडिदिने चलन छ । यही सुकेको अवस्थामा रहेको कुशलाई वर्षभरि हुने पूजापाठ र अन्य शुभकार्यमा प्रयोग गर्नु पर्ने भएकाले,यो दिनमा यसको संग्रह गरेर घरघरमा राख्ने हिन्दू परम्परा रहेको छ । यो दिन कुश संकलन नभएका घरमा भने पूजापाठ पर्दा ब्राम्हण स्वयंले आफ्नो घरबाट यजमानकहाँ पुर्याइदिने पनि गर्दछन् । अनि, कुशे औँसीलाई नेपाली गाउँघर र शहरमा पनि विशेषत: तीज पर्वको वास्तविक शुरूवात भएको रूपमा लिइने गर्छ । तीजको दरखाने दिन र भोलिपल्टको तीज व्रत पर्वका लागि चेलीबेटीहरूलाई उनीहरूका घर घर गएर माईत ल्याउन निम्ताउने चलनमा कुशे औँसीको आगमनले शिघ्रताको आभास थप्छ । यो नेपाली सामाजिक परम्परामा चाडवाडहरूको शुरूवातको संकेत द्योतक पनि हो ।
भोलिको दिनलाई बाबुको मुख हेर्ने दिनको रूपमा पनि नेपालमा मान्ने परम्परा छ । आफ्ना स्वर्गे भैसकेका पितालाई छोराछोरीहरूले , पवित्र तीर्थस्थलहरूमा गएर पितृतर्पण वा श्राद्ध गरी पितृभक्तिको श्रद्धा दर्शाउने गर्छन् , भोलिको दिनमा । जीवित पिताहरूलाई नया वस्त्र , फूलमाला, नगद वा गहना अर्पण गरी पूजा गरी आशीर्वाद लिने कार्यहरू गर्दै यो दिनको सन्दर्भलाई महत्वसाथ लिइएको पनि पाइन्छ । आफ्नो जन्म, पालनपोषण र सफलतामा योगदान गर्ने माता पिताको महान कार्यप्रति कृतज्ञता अर्पण गर्न कम्तिमा पनि वर्षमा छुट्टाछुट्टै एक एक दिन श्रद्धाभक्तिले गरिने यस्ता कार्यहरूले हाम्रो महान परम्पराप्रति हामीलाई गौरवशाली बन्न सम्झाउँछन् ।
नेपाली भाषा साहित्य कला र राष्ट्रियताको मोहमा हुरुक्क हुनेहरूका लागि भोलिको दिन नेपाली साहित्यका युवाकवि मोतीराम भट्टको जन्मजयन्ति पनि हो ।वि. सं १९२३ भदौ औँसीको दिनमा काठमाण्डौको भोसीको टोलमा जन्मेर ३० वर्षकै कलिलो उमेर वि सं १९५३ को उही भदौको कुशे औँसीका दिन स्वर्गीय हुने मोतीराम भट्ट नेपाली साहित्य आकाशका एउटा जाज्वल्यमान उज्जवल नक्षत्र हुन् ।श्रृंगारिक रसका कविता, समस्या पूर्ति र गजलहरूको लेखनमा आजपर्यन्त नेपालीमा मोतीरामलाई उछिन्ने हैसियत कसैको बनेको छैन। उनको जीवनको अर्को महत्वपूर्ण योगदान थियो: बिर्सिएका आदिकवि भानुभक्तलाई नेपालीहरूको समक्ष ल्याएर चिनाउनु र उनलाई आदिकविको स्थानमा पुर्याउनु । भनिन्छ , मोतीराम भट्टले भानुभक्तलाई प्रचारमा ल्याउन र उनको नेपाली साहित्यप्रतिको योगदानको खोजी नगरिदिएको भए,आज भानुभक्तलाई सायदै कसैले स्मरण गरिरहेको हुन्थ्यो। आफ्नो तीस वर्षे जीवनमा पनि क्मलपना न गर्न नसकिने संख्यामा उच्च कोटिका कृतिहरू: मनोद्वेग प्रवाह, पञ्चक प्रपञ्च र तीजको कथा, पिकदूत, गजेन्द्र मोक्ष, गफास्टक, उषचरित्र, भ्रमरगीत, कमलभ्रमर र अनेकौँ फूटकर कविता, गीत र गजलहरू जस्ता साहित्यिक कृति दिएर जाने कवि मोतीराम भट्टको योगदान नेपाली साहित्य संसारमा अतुलनीय छ। नेपाली साहित्यको गजल विधाका उनी पिता नै मानिन्छन्। कवि मोतीराम भट्टलाई अंग्रेजी साहित्यका यस्तै कलिलो उमेरमा स्वर्गे भएका पुरोधा कवि स्रष्टाहरू: जोन किट्स र पिबी शेलीको उच्च स्थानमा राखेर बुझकी साहित्यानुरागी नेपाली आस्वादकहरूले लिने गरेको पाइन्छ । यस्ता महान नेपाली कविप्रति यो अवसरमा हार्दिक भावपूर्ण श्रद्दाञ्जली !!!
इन्क्वाएरि थरि थरिका
विश्वभरिका २६१ वटा बेलायति दुतावासहरु विदेशमा रहेका वा ती देशहरुमा छुट्टी मनाउन गएका बेलायति नागरिकहरुको अचम्मका अनावश्यक सोधपुछहरु देखि वाक्क छन रे । उनिहरु आफ्ना नागरिकहरुले "डिप्लोम्याटिक मिशन"को अर्थ बुझुन र केका लागि दुतावासमा सम्पर्क गर्नुपर्छ भन्ने सामान्य ज्ञान राखुन भन्ने चाहन्छन रे ।
बेलायति बिदेश विभागको वक्तव्य सम्बन्धी ए एफ पीको समाचार :
Along with tips on jam-making and how best to discipline naughty boys, these are just a few of the bonkers requests being fired at British embassies around the world, the Foreign Office said Thursday. (News was posted on 13.08.2009)
The country's 261 diplomatic missions across the globe are getting fed up of bizarre demands for help from Brits abroad, some of whom seem to think the British embassy is an agency for finding lost sunglasses and paying bills.
"If you have a serious problem abroad – maybe you've been involved in an accident, have lost your passport or are a victim of crime – we can help you," said Juliet Maric, the British Consul in Alicante on the Spanish east coast.
"But we can't tell you who is allowed to use your swimming pool, pay your taxi fares for you – or do anything about the exchange rate.
"We regularly get enquiries from people who think we're a one-stop-shop for any problem they might encounter while abroad; this can be frustrating as we need to focus resources on the serious cases that we're there to help with."
र बेलायतिहरुका बिचित्रका सोधपुछहरु
1. One lady, unhappy with the size of her newly-boosted breasts following surgery, asked if the embassy could help.
2. A mother asked the Florida consulate to help her teenage son pack his suitcase and give him a lift to the airport as he was feeling unwell.
3. One person called in consular assistance to find out what ratio of fruit to sugar should be used when making jam.
4. A holidaymaker in Italy asked the embassy where a particular brand of shoes could be bought.
5. Other requests have included asking for embassy staff to pay a bill when a credit card had "maxed out" and
6.a traveller asking "Can you tell me how to make my naughty son behave?"
"Our embassies are not there to provide weather reports or give advice on unruly children," said consular affairs minister Chris Bryant.
"It's important that British nationals understand what the Foreign Office can and can't do for them."
बेलायति बिदेश विभागको वक्तव्य सम्बन्धी ए एफ पीको समाचार :
Along with tips on jam-making and how best to discipline naughty boys, these are just a few of the bonkers requests being fired at British embassies around the world, the Foreign Office said Thursday. (News was posted on 13.08.2009)
The country's 261 diplomatic missions across the globe are getting fed up of bizarre demands for help from Brits abroad, some of whom seem to think the British embassy is an agency for finding lost sunglasses and paying bills.
"If you have a serious problem abroad – maybe you've been involved in an accident, have lost your passport or are a victim of crime – we can help you," said Juliet Maric, the British Consul in Alicante on the Spanish east coast.
"But we can't tell you who is allowed to use your swimming pool, pay your taxi fares for you – or do anything about the exchange rate.
"We regularly get enquiries from people who think we're a one-stop-shop for any problem they might encounter while abroad; this can be frustrating as we need to focus resources on the serious cases that we're there to help with."
र बेलायतिहरुका बिचित्रका सोधपुछहरु
1. One lady, unhappy with the size of her newly-boosted breasts following surgery, asked if the embassy could help.
2. A mother asked the Florida consulate to help her teenage son pack his suitcase and give him a lift to the airport as he was feeling unwell.
3. One person called in consular assistance to find out what ratio of fruit to sugar should be used when making jam.
4. A holidaymaker in Italy asked the embassy where a particular brand of shoes could be bought.
5. Other requests have included asking for embassy staff to pay a bill when a credit card had "maxed out" and
6.a traveller asking "Can you tell me how to make my naughty son behave?"
"Our embassies are not there to provide weather reports or give advice on unruly children," said consular affairs minister Chris Bryant.
"It's important that British nationals understand what the Foreign Office can and can't do for them."
August 18, 2009
तातो आलुको करामत
ब्लग लेख्ने भनेर अरु साथीहरु संगै म पनि जोश्सिएं। कती साथीहरु एक दुइ ब्लगमै हराउनु भयो, कती अझै जाग्दै हुनुहुन्छ। म भने बिस्तारै ओल्साएछु। लेख्न मन नलाग्ने होइन, लेख्ने बिषय नभएर पनि होइन। बिषय भेट्यो अब यस्लाइ यस्तरी लेख्छु उस्तरी लेख्छु भन्दा भन्दै त्यो दिन जान्छ भोली पल्ट एकादेशको काहानी भइहाल्छ। कहिले कांही लाग्छ नलेखेको धेरै भयो अब आउने ब्लग यस्तो दामी लेख्छु कि अहिले सम्म आफूले लेखेको मध्य सबैभन्दा उत्क्रिष्ठ होस। अनि खेस्रा लेख्छु, काममा गएर प्रिन्ट गर्छु। त्यसलाइ घरमा गएर प्रूफ गर्छु भन्दै भुलिने डरले घर्रामा पनि नराखी लन्चबक्समा राख्छू। अस्ती हेरेको लन्च बक्समै ३-४ वटै ब्लग जम्मा भइसकेछन। तातो खाना र फ्रिजको चिसो खांदै बसेका ति लेख कामै नलाग्ने बासी भैसकेछन। पहिला पहिला दौंतरीमा आउने कबिता कथा राख्दा र तिनलाइ यता उता मिलाउदा फुर्सतै हुदैनथ्यो। तर त्यस्तरी आउने सामाग्री धेरै डुब्लीकेट हुने र पाठकहरुले तिनीहरुको चर्को बिरोध गरेको हुंदा तिनै लेखकहरुनै आएर अब देखी दौंतरीमा लेख नपठाउने कसम खाए देखी अन्य लेख कपि पेस्ट गर्नुपरेको छैन। अब भने लेख्ने अल्ली फुर्सतहोला भनेको छेपाराकै उखान जस्तो भाछ। झन दौंतरीमा ब्लगर भेला भए देखी त ब्लगर ग्रुपको काममा यता उता गर्दा गर्दै ब्लग लेख्ने भनेको गफै मात्र भएको छ।
छेपाराका कहानी धेरै छन। कहानी भन्न थाले तातो आलुको कहानी खतम हुन बेरछैन। ब्लग नलेख्ने बहानामा कहिले कमेन्टमै भुल्ने गर्छु कहिले यता उती ब्लग चाहार्ने गर्छू। यस्तै बहानामा सपना संसारमा पूगें। सपना संसारसंगको भेटघाट पनि एउटा छुट्टै कहानी छ। दौंतरीको इमेलमा सपना संसारको इमेल आइराख्थ्यो। दौंतरीको इमेलमा प्राय नेपाली साइटहरुको इमेल आइरहन्छन। सपना संसारमा बेला बखत गए पनि इमेल त्यती चासोले भने पढ्दिनथे। पोहोर साल मिनीसोटामा नेपालीहरुको पिकनीक थियो। नेपालीको रमझम हेर्न म पनि पुगेको थिएं त्याहां। पिकनिकको रमझमसंगै भलेबल पनि चलिरहेको थियो। भलेबल हेर्दै गर्दा परिचयकै क्रममा आफ्नै गाउं पल्लो पट्टीका अंकलसंग चिनापर्ची भयो। उहांको छोरा भलेबल खेल्दै हुनुहुंदोरहेछ। भलीबल पछी उहांसंग पनि परिचय भयो। हामी टाढाको नाता पर्दा रहेछौं। अमेरिकामा पनि नातेदार भेट्टीदा दंग भएर फोन आदान प्रदान गर्यों। त्यस पछी भेटघाट भइरह्यो। धेरै पछि पो थाहा भयो बेला बेलामा सपना संसारबाट इमेल पठाउने तिनै भलिबल खेलाडी बिश्व पौडेल पो रहेछन। एकछिन दुबै खुब हांस्यौं। बिश्वजीसंग आजकाल पनि नियमित भेट भइरहन्छ।
अगिल्लो हप्ता बिश्वजीले फोन गर्नुभयो। भोली नेपाली भलिबल प्रतियोगिता छ आउनु पर्यो। सधै दौंतरीमा राजनिती, कथामा मात्रै भुलेर भएन यसो आफ्नो वरीपरी हुने कुरा पनि लेख्नुपर्यो। उहांलाइ आउछु त भनिहालें तर अब भलिबलको के पो लेख्ने? त्यही पनि क्यामेरा बोकेर भलिबल मैदानतिर लागें। मैदानमा ६ वटा टिम बललाइ नेट कटाउंदै आफ्ना प्रतिपक्षीसंग जुध्दै रहेछन। त्याहां सानो तिनो नेपाली मेला नै लागेको थियो। खेल हेर्न त रमाइलो भयो तर त्यो खेलको लेख्ने पो के? लेख्ने कुरा गर्दै गरौंला यसो भिडियो खिचौं भनेर सानो क्लिप लिएं। त्यस बखत लिग गेम भइरहेको थियो। सपना संसारका बिश्व जी तातो आलुको टोली नेता हुनुहुन्थ्यो भने उहांहरुसंग जुध्ने बारुलो समुह थियो। १-१ को बराबरी पछि अघी बढेको खेल अन्त्यमा तातो आलु सेलायो। बारुलोले तातो आलुलाइ पराजय गर्दै सेमी फाइनलमा प्रबेश गर्यो। अघिल्लो समुहसंग खेल जितेकोले तातो आलु पनि अर्को समुहको बिजेता भोलेनाथसंग सेमी फाइनलमा खेल्ने मौका पायो। प्रतियोगिताकै शसक्त मानिएको भोलेनाथसंग सेमीफाइनलमा जुध्नु पर्ने भएकोले तातो आलुका सबै खेलाडी चिसा भएका थिए। चर्को घाम र आफूले सपोर्ट गरेको समुह ओरालो लागेपछि म खेल मैदानबाट हिंडे। हारेको खेलको के लेख्नु,भिडियो पनि क्यमाराकै डिस्कमा थन्कियो।
एक हप्ता कामको सिलसिलामा बहिर जानूपरेकोले खेल कता पूग्यो पत्तो नै भएन। एक हप्ता पछि बिश्वजीलाइ फोन गरेर खेल के भयो भनेको त खेल जितियो पो भन्नुभयो। सेमीफाइनलमा प्रतियोगिताको शसक्त समूह भोलेनाथलाइ भित्ता लगाए पछि फाइनलमा नया नेपाल समूहलाइ सजिलै पराजित गर्दै आफ्नो करामत देखाएर २००९ को नेपाली मिनिसोटा कप तातो आलुले हात पारेछ। उहांलाइ बधाइ दिन सपना संसार छिरेको त ओहो पिकनिकका टन्नै फोटो राख्नुभएको रहेछ। खेलको भिडियो भने कतै देखिन। मैले पनि सोचे अब भने ब्लग लेख्ने पक्कै बहाना मिल्यो। १-२ लाइन लेखेर भए पनि यो भिडियो त राख्छु राख्छु भनेर टाइप गर्न थालेको टन्नै पो भएछ। बिश्व जी लगायत उहांको समुहलाइ बधाइ दिंदै लिग चरणमा खेलिएको तातो आलु र बारुलो बिचको सानो क्लिप पस्किएको छु। क्लिपमा अन्य समुहहरु खेलेको पनि देख्न सकिन्छ।
छेपाराका कहानी धेरै छन। कहानी भन्न थाले तातो आलुको कहानी खतम हुन बेरछैन। ब्लग नलेख्ने बहानामा कहिले कमेन्टमै भुल्ने गर्छु कहिले यता उती ब्लग चाहार्ने गर्छू। यस्तै बहानामा सपना संसारमा पूगें। सपना संसारसंगको भेटघाट पनि एउटा छुट्टै कहानी छ। दौंतरीको इमेलमा सपना संसारको इमेल आइराख्थ्यो। दौंतरीको इमेलमा प्राय नेपाली साइटहरुको इमेल आइरहन्छन। सपना संसारमा बेला बखत गए पनि इमेल त्यती चासोले भने पढ्दिनथे। पोहोर साल मिनीसोटामा नेपालीहरुको पिकनीक थियो। नेपालीको रमझम हेर्न म पनि पुगेको थिएं त्याहां। पिकनिकको रमझमसंगै भलेबल पनि चलिरहेको थियो। भलेबल हेर्दै गर्दा परिचयकै क्रममा आफ्नै गाउं पल्लो पट्टीका अंकलसंग चिनापर्ची भयो। उहांको छोरा भलेबल खेल्दै हुनुहुंदोरहेछ। भलीबल पछी उहांसंग पनि परिचय भयो। हामी टाढाको नाता पर्दा रहेछौं। अमेरिकामा पनि नातेदार भेट्टीदा दंग भएर फोन आदान प्रदान गर्यों। त्यस पछी भेटघाट भइरह्यो। धेरै पछि पो थाहा भयो बेला बेलामा सपना संसारबाट इमेल पठाउने तिनै भलिबल खेलाडी बिश्व पौडेल पो रहेछन। एकछिन दुबै खुब हांस्यौं। बिश्वजीसंग आजकाल पनि नियमित भेट भइरहन्छ।
अगिल्लो हप्ता बिश्वजीले फोन गर्नुभयो। भोली नेपाली भलिबल प्रतियोगिता छ आउनु पर्यो। सधै दौंतरीमा राजनिती, कथामा मात्रै भुलेर भएन यसो आफ्नो वरीपरी हुने कुरा पनि लेख्नुपर्यो। उहांलाइ आउछु त भनिहालें तर अब भलिबलको के पो लेख्ने? त्यही पनि क्यामेरा बोकेर भलिबल मैदानतिर लागें। मैदानमा ६ वटा टिम बललाइ नेट कटाउंदै आफ्ना प्रतिपक्षीसंग जुध्दै रहेछन। त्याहां सानो तिनो नेपाली मेला नै लागेको थियो। खेल हेर्न त रमाइलो भयो तर त्यो खेलको लेख्ने पो के? लेख्ने कुरा गर्दै गरौंला यसो भिडियो खिचौं भनेर सानो क्लिप लिएं। त्यस बखत लिग गेम भइरहेको थियो। सपना संसारका बिश्व जी तातो आलुको टोली नेता हुनुहुन्थ्यो भने उहांहरुसंग जुध्ने बारुलो समुह थियो। १-१ को बराबरी पछि अघी बढेको खेल अन्त्यमा तातो आलु सेलायो। बारुलोले तातो आलुलाइ पराजय गर्दै सेमी फाइनलमा प्रबेश गर्यो। अघिल्लो समुहसंग खेल जितेकोले तातो आलु पनि अर्को समुहको बिजेता भोलेनाथसंग सेमी फाइनलमा खेल्ने मौका पायो। प्रतियोगिताकै शसक्त मानिएको भोलेनाथसंग सेमीफाइनलमा जुध्नु पर्ने भएकोले तातो आलुका सबै खेलाडी चिसा भएका थिए। चर्को घाम र आफूले सपोर्ट गरेको समुह ओरालो लागेपछि म खेल मैदानबाट हिंडे। हारेको खेलको के लेख्नु,भिडियो पनि क्यमाराकै डिस्कमा थन्कियो।
एक हप्ता कामको सिलसिलामा बहिर जानूपरेकोले खेल कता पूग्यो पत्तो नै भएन। एक हप्ता पछि बिश्वजीलाइ फोन गरेर खेल के भयो भनेको त खेल जितियो पो भन्नुभयो। सेमीफाइनलमा प्रतियोगिताको शसक्त समूह भोलेनाथलाइ भित्ता लगाए पछि फाइनलमा नया नेपाल समूहलाइ सजिलै पराजित गर्दै आफ्नो करामत देखाएर २००९ को नेपाली मिनिसोटा कप तातो आलुले हात पारेछ। उहांलाइ बधाइ दिन सपना संसार छिरेको त ओहो पिकनिकका टन्नै फोटो राख्नुभएको रहेछ। खेलको भिडियो भने कतै देखिन। मैले पनि सोचे अब भने ब्लग लेख्ने पक्कै बहाना मिल्यो। १-२ लाइन लेखेर भए पनि यो भिडियो त राख्छु राख्छु भनेर टाइप गर्न थालेको टन्नै पो भएछ। बिश्व जी लगायत उहांको समुहलाइ बधाइ दिंदै लिग चरणमा खेलिएको तातो आलु र बारुलो बिचको सानो क्लिप पस्किएको छु। क्लिपमा अन्य समुहहरु खेलेको पनि देख्न सकिन्छ।
हजारिया पुरस्कार र दुई शब्द :
पानी पधेंरो, उकाली ओराली र भञ्ज्याङ पार गर्दै आएको अनि सबैको मनमा छाएको 'दौतरि'मा मैले लेखेको शिर्शक 'साझा, माइसन्सार र दौतरिं' १०००औं पोस्टको पुरस्कार स्वरुप नेपालीयनजीले यो सुन्दर टि-शर्ट उपहार पठाइदिनुभएको रहेछ । आज बिहान हुलाक बाकसमा क्वांइक्क चाबी घुमाएको त बाक्सां एउटा पोको रहेछ । हत्त न पत्त खोलेर हेरें, दगुर्दै कोठामा गएं, पोको खोल्दा त 'दौतरि'को सम्झनाको उपहार भनौं या पुरस्कार पो रहेछ । धन्यवाद दौतरीं । सोचें मैले, मेरो ज्यानमा मात्र त्यो उपहार पहिरिनु भन्दा किन प्रख्यात 'दौतरिं'मा नटांस्ने ?
नेपालीयनजीले पहिले नै अनुमती दिनुभएको थियो र आग्रह गर्नुभएको थियो, 'यो उपहार दौतरिंमा टांस्नुहोला ।' त्यसैले सर्टको चित्र मात्रै खिचेर टांस्नुभन्दा ज्यानमै लगाएर खिच्नु राम्रो होला भन्ने ठानेर यो भित्तामा टांसेको छु । भुल भए माफ चाहन्छु ।
साथमा क्यामेरा बोकेर माथि कोठामा उक्लिएं, साथीलाई किलिक्क पार्न लगाए, क्यामेरा । साथीले खिच्नुभयो । रमाइलो लाग्यो, फोटो हेर्दा आँफैलाई । दौतरिमा आफ्नो अनुहार टांसे वाहियातको प्रचार हुने जस्तो पनि लाग्यो, तर सफा नियतले सोच्दा आखिर ठिकै होला भन्ने ठानेर यो जमर्को गरेको छु । अतयब: यो तस्विर यही दौतरिंको भित्तामा टांसें । नमिठो लागे पनि ल है मैले त राखें । पून: धन्यवाद दौतरीं ।उत्तरोत्तर प्रगतिको लाखौं शुभकामना ।
(ल है यता उती गरेर मैले पो टिसर्टको अली ठुलो तस्विर फेला पारे। टिसर्टमा के लेखेकको छ भन्ने कौतहुलता मेटाउन यो फोटो राखे है गोकुल जि? - नेपालियन)
August 17, 2009
शान्तिगीत
व्यक्ति मात्र हैन यहाँ समाज र देश रोयो
युग बित्यो तर सदा दूर्भाग्यको राज भयो
समृद्दिको फल टिपी, बाँकि संसार पर पुग्दा
हालत हाम्रो निरिहता दु:ख पीडा भोग्दा भोग्दा।
सतहमा बग्दै जाँदा, चिप्लेँटीको धरापमा
अल्झिएर झर्दै जाँदा, निरन्तरको सरापमा
कैद बन्यो देश कस्तो, हारेको यो जीवन जस्तो
थितिबिति खोसिएको, कठै हाम्रो भाग्य कस्तो !
विनाशको एकलासे ध्येय बन्यो हाम्रो बाटो
बिग्रह र चित्कार नै व्यक्तित्वको अर्को पाटो
आक्रोशको आगो बाली दन्काउँदै आफ्नो मन
घृणा अनि हूंकारको झोला बन्यो हाम्रो तन ।
सलहको बथान बनी, सभ्यताको खेतबारी
जरैदेखि ठुट्याएर, खाइरा’छौँ कठैबरि
सन्त्रासको कोलाहल, दश दिशा तलमाथि
लखेट्दैछन् आँफ्नैहरू , संगै खेल्ने संगीसाथी ।
कर्म बन्यो हिंसा हाम्रो, आह्रिस आफ्नो पहिचान
मुक्ति खोज्यौँ , तर रोज्यौँ निरन्तरको घमासान
मान्छे हुन्न दुष्ट कोही , प्रवृत्तिलाई चिन्ने गरौँ
विचार अनि भावनामा समष्टिको जलप भरौँ।
स्वार्थ अनि बेइमानीको रोग व्याधी हटाएर
झूट, लूट, फूट, दम्भ बर्खे भेलमा बगाएर
सौम्यपन र स्निग्धता रोप्नुपर्छ वागभरि
ढिलो हुन्छ , समयले पर्खिँदैन केही गरी।
आँफै शत्रू जन्माएर आफ्नै बीचमा लड्नुहुन्न
मान्छे भर्याङ् बनाएर , स्वार्थनिम्ति चढ्नुहुन्न
सदावहार हुण्डरीको कति लड्ने मल्लयुद्ध ?
आऊ खोजौँ शान्ति अनि समृद्धिको एउटा बुद्ध।
युग बित्यो तर सदा दूर्भाग्यको राज भयो
समृद्दिको फल टिपी, बाँकि संसार पर पुग्दा
हालत हाम्रो निरिहता दु:ख पीडा भोग्दा भोग्दा।
सतहमा बग्दै जाँदा, चिप्लेँटीको धरापमा
अल्झिएर झर्दै जाँदा, निरन्तरको सरापमा
कैद बन्यो देश कस्तो, हारेको यो जीवन जस्तो
थितिबिति खोसिएको, कठै हाम्रो भाग्य कस्तो !
विनाशको एकलासे ध्येय बन्यो हाम्रो बाटो
बिग्रह र चित्कार नै व्यक्तित्वको अर्को पाटो
आक्रोशको आगो बाली दन्काउँदै आफ्नो मन
घृणा अनि हूंकारको झोला बन्यो हाम्रो तन ।
सलहको बथान बनी, सभ्यताको खेतबारी
जरैदेखि ठुट्याएर, खाइरा’छौँ कठैबरि
सन्त्रासको कोलाहल, दश दिशा तलमाथि
लखेट्दैछन् आँफ्नैहरू , संगै खेल्ने संगीसाथी ।
कर्म बन्यो हिंसा हाम्रो, आह्रिस आफ्नो पहिचान
मुक्ति खोज्यौँ , तर रोज्यौँ निरन्तरको घमासान
मान्छे हुन्न दुष्ट कोही , प्रवृत्तिलाई चिन्ने गरौँ
विचार अनि भावनामा समष्टिको जलप भरौँ।
स्वार्थ अनि बेइमानीको रोग व्याधी हटाएर
झूट, लूट, फूट, दम्भ बर्खे भेलमा बगाएर
सौम्यपन र स्निग्धता रोप्नुपर्छ वागभरि
ढिलो हुन्छ , समयले पर्खिँदैन केही गरी।
आँफै शत्रू जन्माएर आफ्नै बीचमा लड्नुहुन्न
मान्छे भर्याङ् बनाएर , स्वार्थनिम्ति चढ्नुहुन्न
सदावहार हुण्डरीको कति लड्ने मल्लयुद्ध ?
आऊ खोजौँ शान्ति अनि समृद्धिको एउटा बुद्ध।
August 16, 2009
नेता
राजनीतिको खेलमा दुई दुना चार हुन्न क्यारे
जनता सधैं घटाऊमा नेता बेस्त गुन्न क्यारे
भोग रोगमा कोलाहाल रुवाबासी देश भरी
कानमा ठेडी जाकिएछ कि छाडे सुन्न क्यारे
गन्हाउदा गन्हाउदै पनि कस्तो बिबशता हो यो
नाक थुनेरै भए नि छाडेनौ फोहोरै चुन्न क्यारे
एक मुठी बिपना दिए हुन्थ्यो भोग मेटन
थेग्नै हम्मे भो होड छ फेरि सपनै बुन्न क्यारे
कुपोषनले सुकेको शरीरमा रगत के होला
जातै उडुसको जती चुसे नि हुन्न टुन्न क्यारे
जनता सधैं घटाऊमा नेता बेस्त गुन्न क्यारे
भोग रोगमा कोलाहाल रुवाबासी देश भरी
कानमा ठेडी जाकिएछ कि छाडे सुन्न क्यारे
गन्हाउदा गन्हाउदै पनि कस्तो बिबशता हो यो
नाक थुनेरै भए नि छाडेनौ फोहोरै चुन्न क्यारे
एक मुठी बिपना दिए हुन्थ्यो भोग मेटन
थेग्नै हम्मे भो होड छ फेरि सपनै बुन्न क्यारे
कुपोषनले सुकेको शरीरमा रगत के होला
जातै उडुसको जती चुसे नि हुन्न टुन्न क्यारे
August 14, 2009
नेपाल: जातियता ,संघियता र यसको यथार्थ
हाल प्राप्त तथ्याङ्कअनुसार नेपालका ७५ मध्ये २१ जिल्ला र करिब चार हजार गाविसमध्ये नौ सय २८ मा क्षेत्रीको बाहुल्य छ। त्यसपछि दस जिल्ला र चार सय ९२ गाविसमा ब्राह्मणहरूको बाहुल्य देखिन्छ। सात जिल्ला र तीन सय ६२ गाविसमा मगर, चार जिल्ला र तीन सय १० गाविसमा थारू, सात जिल्ला र तीन सय एक गाविसमा तामाङ, तीन जिल्ला र ८४ गाविसमा नेवार, पाँच जिल्ला र दुई सय ७५ गाविसमा मुसलमान, पाँच जिल्ला र तीन सय आठ गाविसमा यादव, ६ जिल्ला र एक सय ८० गाविसमा राई तथा चार जिल्ला र एक सय ३० गाविसमा गुरुङहरूको बाहुल्य देखिन्छ। भाषाको आधारमा हेर्ने हो भने ४९ जिल्लामा ५० प्रतिशतभन्दा बढी नेपाली मातृभाषीहरू छन् भने पाँच जिल्लामा मैथिली र तीन जिल्लामा भोजपुरीभाषीहरूको बाहुल्य छ।
मधेशका केही उच्च जातिको नेतृत्वमा खुलेका दलहरूले प्रस्ताव गरेको स्वायत्त एक मधेश प्रदेशविरुद्ध त्यहाँका आदिवासी थारू खुलेर लागेका छन्। तराईको कुल जनसङ्ख्याको ११ प्रतिशत र मधेशी जनसङ्ख्याको २० प्रतिशत ओगट्ने थारूको असन्तुष्टिले सानो अर्थ राख्दैन। त्यसैगरी तराईका मेचे, कोचे आदिवासी पनि कोच स्वायत्त प्रदेश माग गरेर आन्दोलन गरिरहेका छन्। तराईमा नेपालको जनसङ्ख्याको ४.३ प्रतिशत ओगट्ने मुस्लिम छन्। पहाडका विभिन्न जिल्लामा समेत बसोबास गर्ने यो समुदाय स्वायत्त मधेशभन्दा पनि समानुपातिक प्रतिनिधित्वको लागि आन्दोलन गर्दै आइरहेको छ। मधेशमा बस्दै आएका पहाडेको ठूलो जनसङ्ख्यालाई पनि मधेशी आन्दोलनकारीले अझै सम्म विश्वासमा लिनसकेका छैनन्। बरु उल्टै मधेश आन्दोलनकारीले देखाएको असहिष्णु व्यवहारका कारण पहाडेहरू विस्थापित बनिरहेका छन् जसले मधेशी र पहाडे बीचको सहिष्णुतालाई झन बढी खलल पुर्याएको छ।
पछिल्लो जनगणना अनुसार तराईमा हिन्दू धार्मिक समूहभित्र पनि ११ दलित समूहसहित ४३ वटा फरक-फरक जात छन्। यी समूहहरू मैथली, भोजपुरी, अवधी र बाजिका गरी चार अलग-अलग समूहमा बाँडिएका छन्। यस्तो मिश्रित संस्कृतिलाई कसरी समेट्ने भन्ने कुनै पूर्व तयारी बिना स्वायत्त मधेशको अवधारणा आएको देखिन्छ। मधेश प्रदेशअन्तर्गत प्रस्ताव गरिएको झापा ,सुनसरी र मोरङ जिल्लालाई लिम्बू आन्दोलनकारीहरूले लिम्बुवान प्रदेशभित्र समेटेका छन्। त्यसैगरी माओवादी कै कोच राज्य अन्तर्गत पनि यी जिल्ला पारिएका छन भने एक मधेश प्रदेशमा त यी हुने नै भए । लिम्बुवान राज्यका लागि लडिरहेको संघीय लिम्बुवान राज्यपरिषद्का अध्यक्ष सन्जुहाङ पालुङवा लिम्बुवानलाई मधेश भनिएकोमा आपत्ति जनाउँदै भन्छन्, “हाम्रो पुर्खाले आर्जेको भूमि हामी मरिगए छाड्दैनौँ।”
जातीय स्वायत्त प्रदेशका लागि उपयुक्त र लिम्बुको सघन बसोबास भनिएको प्रस्तावित लिम्बुवान प्रदेशको सीमाङ्कन पनि भद्रगोल छ। लिम्बुवान भनिएको संखुवासभा, तेह्रथुम, धनकुटा, ताप्लेजुङ, पाँचथर, इलाममा उनीहरू भन्दा अन्य समुदायको जनसङ्ख्या बढी छ। उनीहरूले अहिलेसम्मका शासक भन्दै आएको बाहुन क्षेत्री सबैभन्दा बढी (२६.७ प्रतिशत) देखिन्छन्। त्यसपछि लिम्बु (२३.५ प्रतिशत) र राई (१६.३ प्रतिशत) छन्। लिम्बुवानमा बस्ने ४५.२ प्रतिशतको मातृभाषाको रूपमा नेपाली बोल्छन् भने २२.५ प्रतिशतले मात्र लिम्बु भाषा बोल्छन्। राई भाषा बोल्ने जनसङ्ख्या १५.८ प्रतिशत छ। राष्ट्र पुनर्निर्माणः सामाजिक-सांस्कृतिक परिदृश्य भित्रको यो यथार्थतामा अन्य जातिसमूहको उत्तिकै वा भन्दा बढी महत्वपूर्ण उपस्थिति रहेको परम्परागत लिम्बुवान क्षेत्रलाई स्वायत्त क्षेत्रका रूपमा कसरी रेखाङ्कन गर्ने?
माओवादीले तमुवान भनेर मानेको गण्डकी प्रदेशको कुरा पनि यस्तै उदेक लाग्दो छ । गण्डकी अञ्चलको विभिन्न समुदायको तथ्यांक हेर्दा मनाङ बाहेक गुरूङहरूको मात्र बहुमत भएको जिल्ला नै भेटिन्न । लमजुङ कूल जनसंख्याको ३७ प्रतिशत गुरूङहरूको बसोवास रहेको जिल्ला भए पनि त्यहाँ त्यति नै प्रतिशत ( ३७%) बाहुन- क्षत्रीको बसोवास रहेको छ । गोरखामा १७% गुरूङ छन् भने त्यो भन्दा दुगूना बाहुन क्षत्री छन् । कास्कीमा १०% गुरूङ छन्न भने ४५% भन्दा बढी बाहुन-क्षत्री रहेका छन् । तनहूँ लगभग ४७% मगर बहुल जिल्ला हो भने श्याङ्जामा बाहुन-क्षत्री मिलाउँदा लगभग ४८% पुग्छ भने गुरूङ् ७% र मगरको २७%संख्या रहेको छ । जनसंख्याका हिसाबले सबैभन्दा साना दुई जिल्ला मनाङ र मुस्ताङमा मात्र गुरूङ बहुमत रहेको यो भेगको यो जनसांख्यिक तस्वीर भित्र कसरी तमूवान राज्य खोजिने हो आँफैमा बुझिनसक्नु पहेली बनेको छ ।
माओवादीले गरेका स्वायत्त प्रदेशको सीमाङ्कन राज्य पुनर्संरचना आयोगको अध्ययनको आधार हुने भएकाले त्यसलाई लिएर संविधानसभामा हानथापको स्थिति सृजना हुनसक्छ। एकातर्फ पहिचान (जाति, भाषा, धर्म र संस्कृति)को आधारमा संघीय ईकाई बनाउनुपर्ने चुनौती छ भने अर्कातर्फ यसोगर्दा अर्को जातिको आत्मसम्मानमा ठेस नपुगोस् भनेर हेर्नुपर्ने पनि जरुरी छ।
जातीय आधारमा तीनवटा राज्य बनाएर सङ्घीय शासन आरम्भ गरिएको नाइजेरिया अहिले ३६ टुक्रामा विभाजित भएर अनवरत हिंसा र द्वन्दको दलदलमा फँसेको छ । नेपालमा अहिले जतिवटा सङ्घ बनाए पनि सङ्घीय राज्यहरू यिनले निर्धारण गरिदिएको सङ्ख्यामा सीमित भएर भोलिसम्म रहनेमा विश्वास गर्न सकिने स्थिति हुन सक्दैन। क्रमशः हरेक जातले आफ्नै राज्य बनाउँदै जाँदा हाल एक लाख सतचालिस हजार वर्गकिलोमिटरको देश नेपाल कम्तीमा पचास टुक्रामा विभाजित हुनसक्ने सम्भावना छ। सिद्धान्त, विचार, दर्शन र देशका कुरा छोडेर पार्टी नै गठन गरे पनि मलेसियामा झैं जातीय पार्टी मात्र चल्ने स्थिति बन्यो भने नेपालका एक सय एक जातिले आ–आफ्ना पार्टी र सङ्घ स्थापना गर्न खोज्नु अस्वाभाविक हुँदैन।
माओवादीले प्रस्ताव गरेको स्वायत्त प्रदेश कम्युनिष्ट सिद्धान्तबाट निर्देशित भएको हुनाले तिनमा केन्द्रीयता हावी हुने निश्चित पनि छ। तर यही बाटोबाट हुर्किएको जातियतावदी समूहहरूको जातिय संघियताको योजना भने आ-आफ्ना जातिय अग्राधिकारलाई कायम गरी आत्मनिर्णयको अधिकार सहितका राज्यहरू पाउनु पर्छ भन्ने बुझाइको छ । अति केन्द्रीयताले गर्दा परम्परागत कम्युनिष्ट शासन भएको मुलुकका संघीय व्यवस्था टिकेका छैनन्। पूर्व सोभियत संघ, चेकोस्लोभाकिया, युगोस्लाभिया त्यसका दृष्टान्त हुन्। लोकतन्त्र नभएका अति केन्द्रीकृत र सैनिक शासन भएका देशमा पनि संघीय व्यवस्थाले राम्ररी काम गर्दैन। ब्राजिल, मेक्सिको, नाइजेरिया, पाकिस्तान, अर्जेन्टिना त्यसका उदाहरण हुन्। त्यसैगरी कतिपय समुदायले उठाएका अग्राधिकारका कुरा पनि लोकतान्त्रिक पद्धति विपरीत छन्। पीताम्बर शर्मा भन्छन्, “बाहुन क्षेत्रीको उत्पीडनबाट मुक्त भएर कुनै अमूक जातिको तानाशाहीभित्र बस्नुपर्छ भन्नु सामन्ती सोच हो। त्यसले फेरि घुमाइफिराइ सामन्तवादकै पक्षपोषण गर्छ।”
( तथ्यांक केतवि, नेपाल , तथा आलेख, संकलन तथा टिपोट समकालीन नेपाली पत्रपत्रिकाहरू बाट )
मन्दिरको ढेडु र कुर्सीको बाँदर !
मन्दिरको एउटा ढेडु
नित्य निरन्तर
बिहान उठेर आफ्ना बथानसंगै
बथानकै हितको लागि जुट्छ।
आर्को ईलाकाको घुसपैठलाई धपाउँछ
आफ्नो बथानको लागि रसद जुटाउँछ
बाहिरीया संग जे-जस्तो भए पनि
आफ्नो एकतामा समय लुटाउँछ
कुर्सीको अर्को बादँर सधैं सधैं
आफ्नै समुहबाट बच्न खोज्छ
कुर्सी सुरक्षीत हुन्छ भने
सिमा मिचाई पनि भुलाउँछ
आर्को समुह देखि मात्रै हैन
आफ्नै खैरे, पाँङ्रे र ध्वाँसेसंग सशंकित हुन्छ,
ध्वाँसेलाई काले र खैरेलाई पाँङ्रेसंग जुधाउँछ
कुर्सि बचाउन हिमाल र बुद्ध पनि बुझाउँछ
मन्दिरको ढेडु,
आफ्ना जत्थाको पिरमा साझेदार हुन्छ
कुर्सिको बाँदर,
समस्याको बेलामा विदेश सबार हुन्छ
मन्दिरको ढेडु उमेर ढल्के पछि
जवान ढेडुलाई जिम्मा सुम्पन्छ
कुर्सीको ढेडु, आर्यघाट बाटै पनि
हैकम चलाउन तम्सन्छ
मन्दिरको ढेडु
मन्दिरको अखण्डता पुरा गर्छ
कुर्सीको बाँदर
अंशबण्डाको कुरा गर्छ
अचम्म छ, कुर्सीको बाँदरको
उल्टै क्या सम्मान छ !
मन्दिरको ढेडु बिचरा,
व्यर्थैमा बदनाम छ
August 13, 2009
नेता!
सिनो खान पल्केकाहरू
ढुकेर बस्छन अवसरलाई
कुरुप पखेटा फट्फटाउँदै
ठूलो चोक्टा खोज्ने त
यिनको विशेषतै हो।
झ्यांगमुनि लुकेर
विभत्सतालाई
नियाल्ने गिद्देनजर
यथार्थताको
आकाश देख्दा तर्सिन्छन् !
आस्तित्वरहित
घोक्रो आवाज
निकाल्ने चुच्चोले
समर्पण अनि वलिदानमाथि
धृष्टता देखाउँदै
लुँछाचुँडी गर्न तम्सन्छन्!
प्वाँख झरिसकेका
पखेटा उठाउँदै
पुरानै हाँडी घोप्टेहरू
एक-आपसममा चुच्चो ठोकाइरहेछन
जुधिरहेछन् सिनोको लागि!
करोडौं सेता परेवा
प्रतिकारको लागि
जुटिरहेछन
खबरदार!
बकुल्लाहरू हो !
एक्लै उड्ने कोशिश नगर
खुल्ला आकाशमा !!!
-आश्मा
August 12, 2009
आज श्रीकृष्णजन्माष्टमी:
यदायदाहि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत:
अभ्युत्थानं Sधर्मस्य तदात्मानां सृजम्म्हम् । - भगवद्गीता
आज २०६६ साल श्रावण २९ गते ( तदनुसार १३ अगष्ट २००९ ) विश्वभरका , अझ विशेष रूपमा नेपाल र भारतका, हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि महत्वपूर्ण धार्मिक पर्व कृष्णाष्टमी हो । यो पर्वलाई ‘गोकुलाष्टमी’ , ‘जन्माष्टमी’ वा ‘ श्रीकृष्णाष्टमी’ पनि भन्ने चलन छ । द्वापर युगमा, श्रावण कृष्ण पक्षको अष्टमी तीथिको मध्य रातमा भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको विश्वास छ ।
कंस , शिसुपाल , जरासन्ध, पुतना , वकासुर आदि जस्ता मायावी दैत्यहरूको दवदवा बढेर , संसार संत्रस्त हुन थालेपछि देवताहरूको अनुरोधमा सज्जनहरूको संरक्षण र दुर्जनहरूको विनाश गर्न भनी भगवान विष्णुले वासुदेव र देवकीको ८ औँ गर्भबाट कंसको आफ्नै भाञ्जाको रूपमा जन्म अवतार लिनुभएको हिन्दू विश्वास रहिआएको छ । कठिन परिस्थितिमा जेलभित्र जन्मिएर , आफ्ना सानिमा र आफन्तहरूको रेखदेखमा राक्षसी कुदृष्टिबाट जोगिँदै जोगाउँदै हुर्काइएका भगवान कृष्णका वाल्यकालका अद्भूत सौर्य र पराक्रमहरू बिभिन्न पुराणहरू , महाभारत र कृष्ण चरित्र जस्ता ग्रन्थहरूमा महत्वका साथ वर्णित छन् । पछि , दानवहरूको संहार गरिसकेपछि, महाभारतको युद्धमा समेत आफ्ना प्रिय सखा पाण्डव र विशेषत: अर्जुनको साथ लडेर अत्याचारी कौरवलाई हराउन मद्दत गरी , श्रीकृष्ण गीता जस्तो अमृत सन्देशले भरिएको भगवद्वचनको संग्रह समेत हामीलाई भगवान श्रीकृष्णले दिएर जानुभएको विश्वास छ ।
यिनै विश्वासका आधारमा असत्य र पापाचार माथि विजय पाउन भगवान कृष्णले जन्म लिनुभएको पवित्र सन्दर्भलाई व्रत, उपवास र उल्लासका साथ मनाउन दिनभर भक्तजनहरूले व्रत वा उपवास बसेर मठ-मन्दीर वा घरमा पूजापाठ गरी मध्यरातमा , श्रीकृष्णको जन्मसंगै यो पर्वको कार्यक्रम विसर्जन गर्ने चलन रहिआएको छ । कतिपय स्थानका पूजाविधिहरूमा पूजामा नाटक वा रूपकलाई पनि साथसाथ अगाडि बढाएर मध्यरातको पूजाबीच ‘झूला’ वा ‘कोर्को’ मा भगवान श्रीकृष्णलाई जन्माइसकेपछि मात्र विधिवत् रूपमा पूजाको विसर्जन गरी यो व्रतको विधिलाई समापन गर्ने चलन छ ।
हाम्रो नेपालमा पनि आजको दिन पाटनको श्रीकृष्ण मन्दीरमा भव्य पूजाको आयोजना गर्ने चलन छ भने , नेपालका लगभग सबैजसो भगवान विष्णु, कृष्ण, नारायणका मन्दीरहरूमा तथा व्रतालु घरघरमा दिनभर भक्तजनहरूले व्रत पारायणमा रही भगवद्भक्ति र पूजापाठमा दिन अर्पण गर्ने चलन छ । नेपाल र भारतभरि व्रत, पूजा , रथयात्रा र झाँकीहरूको आयोजना गरी धूमधाम रूपमा मनाइने यो एउटा महत्वपूर्ण पर्व हो र मथुरा, वृन्दावन र द्वारका यस उद्देस्यका लागि पवित्र तीर्थ धामहरू हुन । उपलक्ष्यमा विश्वभरका र विशेषत: नेपाली हिन्दू धर्मावलम्बीहरूमा श्रीकृष्णजन्माष्टमीको हार्दिक मंगलमय शुभकामना !
परिशिष्ट ( कमेण्टबाट):
श्रीकृष्णको अन्त्यको कथा केही विस्तारमा जाँदा यस्तो छ:
त्रेता युगमा रामले आफ्ना मीत सुग्रीबलाई सहयोग गर्न सुग्रीबको दाजू बालिलाई मारे । बालीका छोरा अंगद ,आजीवन आफ्ना पिताका हत्यारा रामका सेवक रहेर लंकाको लडाईँमा समेत सहयोगी मात्र बनेनन् बरू जीवन नै रामको सेवामा समर्पित रहे । सेवाबाट खुशी भएका रामले अंगदलाई आशीर्वाद माग्न भने र अंगदले आफ्नो पिताको हत्यारा स्वयं 'राम' लाई मार्न पाऊँ भनेर मागे । रामले अंगदको यो इच्छा पूरा गरिदिँदै भने ' द्वापर युगमा म कृष्ण भएर जन्मिनेछु र तिमी व्यधा भएर मलाई मारेर पितृ हत्याको बदला लिन सक्नेछौ'। यही वचन पूरा गर्न द्वापर युगको अन्त्यतिर समग्र कौरव पाण्डव र यदुवंशीय आफन्तको विनासपछि उदास बनेका कृष्ण, एउटा चौतारीमा विश्राम लिँदै आफ्नो वैकुण्ठ फिर्ताको कुरा सोच्दै थिए । उनको खुट्टाको हल्लिरहेको बुढी औँलालाई चरिरहेको मृगको कान ठानेर , धनुष चलाएर उक्त व्यधाले घाइते बनाए । पछि व्यधा आएपछि कृष्णले आफ्नो र व्यधाको कथा व्यधालाई स्मरण गराउँदै देह त्याग गरे । तर , त्यो तीर जसको टुप्पोमा विष भरिएको थियो , त्यसले खुट्टाको बुढी औँलामा लागेर कृष्णको देह त्याग हुनुपर्ने कारणको कथा भने अलग छ ।
कृष्ण रोमाण्टिक मात्र थिए त ?
वास्तवमा अज्ञानतावश पनि कृष्णलाई रोमाण्टिक हिरोको रूपमा बुझ्ने गरिएको कुरा साँचो हो । पौराणिक एवं हिन्दू विश्वास अनुसार कृष्णका १६१०८ श्रीमति थिए भन्ने पाइन्छ । राधा, रुक्मीणी, सत्यभामा र जाम्बवती लगायतका ८ वटा कृष्णका पटरानीहरू मध्येका धेरै जसो सुन्दरीहरू श्रीकृष्णको सौन्दर्य र पराक्रमबाट मोहनी नै लागे झैँ गरी उनलाई नै पति पाउने इच्छाले आशक्त थिए र ती मध्ये राधासंग स्वयं श्रीकृष्णको प्रेम प्रसंग रहेको कुरा ग्रन्थहरूमा उल्लेख छ । रूक्मीणीलाई उनको इच्छा बिरुद्ध उनको दाजु रुक्मीले जबर्जस्ति शाल्वसंग बिहे गराइदिन खोज्दा , उद्दार गरिएको थियो र उनले आँफूले जहिले पनि कृष्णलाई मात्र पतिको रूपमा सोचेको भनी कृष्णलाई अपनाइन । आफ्ना पटरानी मध्ये केहीलाई तिनका आफन्तहरूले जबर्जस्ति अरू दानवसंग बिहे गराइ दिन खोज्दा , उद्दार गर्ने क्रममा ती कन्याहरू लाई आँफैले स्वीकार गर्नु परेको स्थिति पनि कृष्णको जीवनमा रहेको देखिन्छ ।
त्यति बेलाको भारतीय उपमहाद्विपको समाज व्यवस्था अनुसार , सम्भवत: सबैभन्दा पराक्रमी ठानिएका राजकुमार वा वीरहरूले ,कुनै राजदरवारमा राजकन्याहरूको स्वयम्वर घोषणा गरिएपछि आँफूलाई धनुर्विद्या र शस्त्रास्त्र परिचालन कौशलमा सबैभन्दा विशिष्ट साबित गरी प्रमाणित गर्नु पर्थ्यो र यसो नगर्नु कायरता ठहर्थ्यो । जहाँसम्म १६१०० पत्निको प्रसंग छ, यो विषयमा धेरै मान्छेहरू कुरा नबुझी बोल्ने गरेको मैले पाएको छु ।
यो कथा यस्तो छ:
जरासन्ध नामको डरलाग्दो अत्याचारी दानव थियो। उसको कैदमा संसारभरबाट उसले राम्री ठानेका केटीहरूलाई जबर्जस्ति अपहरण गरेर वा गर्न लगाएर थुनेको थियो । यो डरलाग्दो दानवसंग कृष्णको २ पटक युद्ध भएर पनि उसको अन्त्य हुन सकिरहेको थिएन किनभने ,जरासन्धको मृत्यू कृष्णको नभएर भीमसेनको हातबाट हुनु उसको कालगतिमा थियो। अन्तमा, एक दिन भीमसेन, अर्जुन र कृष्ण गएर जरासन्धलाई भीमसेनसंग युद्ध लड्न ललकार दिए । २७ दिन घमासान युद्धमा नतिजा नआए पछि २८ औँ दिनमा भीमसेन थाक्दै गए । तर जरासन्धको जाँघमा ( लोइन) उसको कमजोडी छ भन्ने थाहा पाएका कृष्णले , एउटा घाँसको त्यान्द्रो टिपेर त्यसलाई बीचबाट चिरेर देखाए । यसको संकेत बुझेका भीमले , जरासन्धलाई उसका दुइटा खुट्टा फट्टाएर च्यातेर मार्न सके ।
यसरी जरासन्धको अन्त्य त भयो , तर जरासन्धको कैदबाट मुक्त गरिएका १६१०० महिलाहरूले कृष्णलाई समस्या खडा गरे । उनीहरूले भने “ हामी जरासन्धको कैदमा थुनिएर उसको नियन्त्रणमा थियौँ र हाम्रो पालन पोषणको जिम्मा उसको थियो । तर अब, हामीलाई स्वतन्त्र भयौ भन्दैमा ,हाम्रो समाजले हामीलाई अपनाउने छैन र हाम्रो जाने ठाऊँ कहाँ छ ? कृष्ण, कि त हामीलाई अपनाउनुस् र हाम्रो जिम्मेवारी उठाउनुस् हैनभने हामीलाई जरासन्धको कैदबाट मुक्त गरेर तपाईँले अझै ठूलो विपत्तिमा उभ्याइदिनुभएको छ” । यस्तो परिस्थितिमा , ती सबै १६१०० कैदी महिलाहरूलाई श्रीकृष्णले स्वीकार गरी उनीहरूको पालनपोषण, ऐश आराम र आवश्यकताको जिम्मेवारी स्वीकार गरेको वर्णन धार्मिक ग्रन्थहरूमा पाइन्छ । त्यो मात्र हैन , सामाजिक अवगाल र अपहेलनाबाट जोगाउन , कृष्णले यी सबै महिलाहरूलाई आफ्नो पत्निको मान्यता दिए ता कि अपहरित भएका र आफ्ना परिवारले समेत राक्षसी डरका कारण आफ्नो भनी स्वीकार गर्न नसकेका यी असहाय महिलाले एउटा विश्वविजयी पुरुषको संरक्षण पाउन सके । तत्कालीन समाजको चरित्र अनुसार एउटा प्रभावशाली पुरुषको पत्नि बनेका उनीहरूलाई समाजले हेप्न पनि पाएन वा सकेन होला ।
तर पनि गोपलावंशी कृष्णका प्रेम प्रसंगहरू र गोकुलका गोप एवं गोपिनीहरूसंग का आत्मीय प्रेम र शृङ्गारिक रास लिलाका प्रसंगहरू चर्चित छन् यिनको वर्णन पनि विस्तारमा गरिएको पाइन्छ ग्रन्थहरूमा । कृष्णको जीवनको यो पाटो अत्यन्त विशाल र विषद छ र पनि यो नै सबै भने हैन । एउटा कठीन जीवनका विविधता र जटिलता बीचमा, कृष्ण अनुयायीहरूले पनि उनका समग्र वा पृथक पृथक रूपहरू मध्ये एउटा वा सबै पक्षलाई पूजा गरेका हुन्छन् । यस्ता प्रेम, संलाप, बाँसुरी वादन, क्रिडाहरू र रोमाञ्चको प्रदर्शन कृष्णको जीवनको वाल्यकाल र युवा अवस्थामा नै भएका छन् भने युवा अवस्था पछिका कृष्ण बढी कुटनीति, राजनीति, शान्ति र युद्धका प्रसंगमा संलग्न फेला पर्छन्। कृष्णका व्यक्तित्वमा रहेका अनेकौँ पक्षहरू मध्ये 'भक्तियोग' का अनुयायीहरू ( जस्तै मीरा, सूरदास ) आदिहरूले यही प्रेममय कृष्णको आराधना गर्ने गर्छन भने , कर्मयोग र गीताका अनुयायीहरूले 'कर्मण्यैवधिकारेस्तु मा फलेषू कदाचन:' ( Action is your duty, reward is not your concern' भन्ने गीताको सार वाक्यांसलाई आदर्शको रूपमा अवलम्बन गर्छन् ।
हाम्रो अहिलेको समाजशास्त्रीय र राजनीतिक व्यख्याले यो मिथकीय कुराको सत्यलाई निरूपण गरेर तर लाग्ने कुरा हैन , तर पौराणिक आख्यान र किंवदन्तीमा जीवीत वर्णनहरूलाई पनि तिनको पूर्णतामा हेर्यो भने क्रमवद्दता र क्रमसंगति नपाइने हैन । धर्म, पुराण वा मिथक विज्ञान हैनन यहाँ वर्णित कुरालाई कहिले कथा, कहिले विम्व वा प्रतीकको रूपमा बुझ्दै त्यहाँ निहित दर्शन, लक्षणा र व्यञ्जनालाई बुझ्यो भने केही न केही काम लाग्ने कुरा फेला पर्न सक्छ । धर्म र आस्थालाई empirical truth को कसीले सत्य साबित गर्न सकिन्न , यो त केवल मान्छेको विश्वासमा जीवित वा नीर्जीव बनेको हुन्छ । राजनीतिक विचार वा अन्य दर्शनको औचित्यता पनि तिनका विश्वासीहरूलाई मात्र रहने आग्रही सत्य हुन्, सापेक्ष सत्य जस्तो । निरपेक्ष वा पूर्ण सत्य स्वयं पनि सायद एउटा मिथ नै होला । अहिलेलाई यत्ति ।
August 10, 2009
दुष्टले त लाज खायो :
-एकलव्य
बेथितिको भेल आयो, आतंकको राज छायो
दुष्कर्मी र पापीले नै सत्कर्मीको भाग खायो ।
राम्रो गर्यो राम्रै फल्छ , भन्ने चलन हराएर
रित जाँदा , हेर आज धुरीबाट पाप करायो ।
जनताको नाम लिँदै , लाज सर्म पचाएर
क्रान्तिकारी कुरा गर्यो्, लुड्याउँदै भाग खायो।
बोक्सी आँफै धामी आँफै, ताण्डवको राज छायो
सभ्यताको बिहानीमा, दूर्दिनको मात लायो ।
बोल्नेको हो पीठो बिक्ने, यति जाने हुन्छ हजूर
जान्ने बुझ्ने छैनन यहाँ, दुष्टले त लाज खायो ।
बेथितिको भेल आयो, आतंकको राज छायो
दुष्कर्मी र पापीले नै सत्कर्मीको भाग खायो ।
राम्रो गर्यो राम्रै फल्छ , भन्ने चलन हराएर
रित जाँदा , हेर आज धुरीबाट पाप करायो ।
जनताको नाम लिँदै , लाज सर्म पचाएर
क्रान्तिकारी कुरा गर्यो्, लुड्याउँदै भाग खायो।
बोक्सी आँफै धामी आँफै, ताण्डवको राज छायो
सभ्यताको बिहानीमा, दूर्दिनको मात लायो ।
बोल्नेको हो पीठो बिक्ने, यति जाने हुन्छ हजूर
जान्ने बुझ्ने छैनन यहाँ, दुष्टले त लाज खायो ।
August 9, 2009
गूगल अर्थले गल्ति सच्चाउने रे, तर हाम्रो हैन !
मैले केही समय अघि गुगल अर्थले सगरमाथाको शीखर चीनमा परेको देखायो भनी आपत्ति जनाएको थिएँ । त्यस्तै खालको लेख हिजोको टाइम्स अफ इण्डियाको वेब संस्करणमा पनि छापिएको थियो । यसका अनुसार , गुगुल अर्थको पछिल्लो भर्सनमा , भारतको सुदूर उत्तर पूर्वी अरूणाचल प्रदेशका भारत शाषित धेरै भूभागलाई चीनिया भूभागको रूपमा देखाइएको रहेछ । बुझ्न सकिन्छ, यो समाचार पढेपछि कति भारतिय जनता र सरकारका प्रतिनिधिहरू समेतले सो कुराको बिरोध गरे होलान् गूगल समक्ष । त्यसैको परिणाम गूगलले आँफूबाट गल्ति भएको र सो गल्तिलाई सच्चाउने आश्वासन भारतीयहरु सामु प्रकट गरेछ ।
स्मरणीय छ,भारत र चीन बीच प्रशस्त सीमा विवादहरू छन् । यी मध्ये भारतले आफ्नो भूभाग हो भनी दावा गरेको पश्चिमोत्तर राज्य जम्मू काश्मीर प्रदेशको अक्साइ चीन भनिने भूभाग र पूर्वोत्तरको अरूणाचल प्रदेशको उत्तरी भूखण्ड समेत नब्बे हजार वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफल भएको विशाल भूभाग अझै चीनीया नियन्त्रणमा नै छ । भारत चीन बीच सीमा विवादले गर्दा पछिल्लो समय १९६१-६२मा यी दुई मुलुकबीच घमासान युद्ध पनि भयो र आजपर्यन्त सीमा विवाद समधानका प्रशस्त प्रयासहरू भए पनि यी दुई मुलुक बीच समस्या यथावत् छन् । रोचक कुरा त के छ भने , त्यति बेलाको भारत माथिको चीनीया आक्रमणलाई भारतको मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टीले सही ठहराएको थियो । कम्युनिष्ट राष्ट्रले आफ्नो मुलुकमाथि गरेको आक्रमणलाई सही ठहर्याउने कम्युनिष्ट पार्टीभित्र यो कुराले ठूलो विवाद जन्मायो र यो पार्टी भारतीय कम्युनिष्ट पार्टी ( चीनिया आक्रमण बिरोधी ),मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी ( चिनीया आक्रमणको शुरूमा भोकल र पछि मौन समर्थक ) मा विभक्त भयो । यो विवादास्पद,राष्ट्रविरोधी तथा कम्युनिष्ट अन्तर्राष्ट्रवाद पक्षीय अडानले गर्दा , आज पर्यन्त भारतीय राष्ट्रवादमा माकपाका बारेमा धेरै नै प्रश्न उठ्ने गर्छन् ।
आफ्नो सीमामा गूगलले अन्यथा देखायो भनेर गल्ति सच्चाउन घच्घचाउने भारतीयहरू , अरू साना छिमेकी मुलुकका सीमाहरूमा उनीहरूका कारण देखिएको मलमिचाइँमा भने चूँ सम्म बोल्न उचित ठान्दैनन् । यसको उदाहरण नेपालले भोगेको भोग्यै छ । उता नेपालको उत्तरी सीमामा भएको चीनिया अर्घेल्याईँ भने नेपाली मिडिया र जनताको मनमाथिंगलमा कहिल्यै देखा नै पर्दैन किनभने उत्तरी सीमा त धेरै नेपालीलाई थाहै छैन।
गूगलले गल्ति सच्चाउने कुराको समाचार यो लिंकमा छ :
अनि हाम्रा नेतालाई पनि कस्तो टेन्सन् भएको होला ! आफ्नो राष्ट्र रसातल तिरको यात्रामा झरेको झर्यै छ त्यसको बारेमा चासो छैन । मुलुकलाई सँधैको हिंसा , अराजकता र रडाकोको क्रान्तिमा हुलेर बडा बडा गुड्डी हाँक्दै , हाम्रा कामरेड प्रचन्ड भने अमेरिका र भारत मिलेर चीनलाई खान लागे भनेर सुर्तामा दुब्लाएका पो देखा परे , हेर्नूस त , तलको लिंकमा :
अनि यसको खण्डन यो लिंकमा:
http://www.indianexpress.com/news/India-rubbishes-Prachanda--s-claim/499165
हरे, हाम्रो गति र मति !
(सगरमाथा हाम्रै भएको जानकारी गुगलाई दिन कृपया यो पेज मा गएर “Please select the problem you're experiencing” भन्ने Dropdown menu मा “Wrong location” को विकल्प चुनेर सबैले २-३ लाईन नै भएपनि लेखौं ।)
गजल
थोपा पुगेनन कि आँसुको छाती त जली नै रह्यो
लप्काले छोप्यो हेर्दा हेर्दै मुटु मेरो बली नै रह्यो
देखेको हुन्न रहेछ लेखिएकी रहेनछ्यौ शायद
भाग्यले पनि यही अभागीलाई नै छली नै रह्यो
जुनी जुनी पुराउछु भन्थ्यौ हाम्रो नाता बार बार
तिम्ले गाड्या मायाको चिनो हेर्दा हेर्दै ढली नै रह्यो
अधेँरोमा छु शायद खुशी छु अधेँरो बाँचेर पनि
दियो त के बल्थ्यो मन भरी हुरी जो चली नै रह्यो
मुटु भित्र दुखेका अतीत घरि घरि घोच्छन किन
रोक्दा रोक्दै पनि आँखाको त्यो गोरेटो गली नै रह्यो
लप्काले छोप्यो हेर्दा हेर्दै मुटु मेरो बली नै रह्यो
देखेको हुन्न रहेछ लेखिएकी रहेनछ्यौ शायद
भाग्यले पनि यही अभागीलाई नै छली नै रह्यो
जुनी जुनी पुराउछु भन्थ्यौ हाम्रो नाता बार बार
तिम्ले गाड्या मायाको चिनो हेर्दा हेर्दै ढली नै रह्यो
अधेँरोमा छु शायद खुशी छु अधेँरो बाँचेर पनि
दियो त के बल्थ्यो मन भरी हुरी जो चली नै रह्यो
मुटु भित्र दुखेका अतीत घरि घरि घोच्छन किन
रोक्दा रोक्दै पनि आँखाको त्यो गोरेटो गली नै रह्यो
फूलको चोट
शिव प्रकाश
उल्टो भइरहेछ उसको जीवनमा सधै, सबै कुरा ! छातीमा ढुङ्गा बज्रदा उसले त्यति पीडाको अनुभूत गरेन जति एउटा कोमल फूलको चोटबाट गर्यो । उसलाई कथा थाह छैन तर "हरेक मान्छेको विगतलाई विउँझाएर वर्तमानमा ल्याउँदा कथा बन्दो रहेछ" उ अहिले आफ्नै कथा आफैं भनिरहेछ - "फूलको चोटको कथा !"
उसले सेतो फूल मन पराउन छोडेको छ !
ढुङ्गाको चोटभन्दा फूलको चोट झन् गहिरो हुदोरहेछ, झन् पीडादायक हुँदोरहेछ । निको भएर जाँदोरहेछ ढुंगाको चोट, तर कहिल्यै निको नहुदोरहेछ फूलको चोट ! सधैं दुःखिरहदो रहेछ चस्सचस्स भित्रभित्रै, सधैं दुखिरहदो रहेछ ! सायद ढुङ्गा र फूलमा फरक पनि यतिमात्र हुँदो हो …। !
सीताशालाई सम्झदाँ शिवासु सधै त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । मुटुमा बिजेको काँडा भएर बसेको छ त्यो सेतोफूल शिवासुको छातीभित्र ! खुशीका क्षणहरु सम्झन्छ तर ती क्षणहरुसँगै पीडाका भेलहरु उर्लेर आउँछन् । शिवासु अझै भित्रभित्रै आतंकित हुन्छ "कतै ती भेलले अझै मलाई नबगाउन् ।" उ आफूलाई अझै भयभीत देख्छ ।
पन्ध्र वर्ष वितिसकेको छ । पन्ध्रवर्ष वितिसक्दा पनि सीताशाका वारेमा उभित्र द्धन्द अझै छ । मानौं उभित्र एकप्रकारको युद्ध चलिरहेछ ! उ आफैं एउटा युद्धभूमि भइरहेछ र एउटा युद्ध नायक पनि ! दुबैपक्षको नेतृत्व उ आफैंले गरेको छ । यो युद्धमा उ आफै एक अर्काको शत्रुपक्ष भएर उभिएकोछ !
सीताशा ठीक थिई वा म आफू गतल थिए ? सीतासा गलत थिइ वा म आफू ठीक थिएँ ? युद्ध निरन्तर छ उभित्र ! सीताशा-शिवासु ! शिवासु-सीतासा ! गलत-ठीक ! ठीक-गलत ! एउटा भीषण मनोवैज्ञानिक युद्ध विभिषिका उसको मनमस्तिष्कमा अझै मडारिरहेछ । उ मुक्ति चाहन्छ यो द्वन्दबाट । तर न सीताशालाई विर्सन सक्छ न त्यो फूललाई र न त आफ्नो भूललाई ! न त्यो युद्दबाट मुक्ति !
उ सोच्छ - द्वन्दको कारण सीताशा हैन, फूल हो । हैन, द्वन्छको कारण फूल हैन; सीताशा हो । दुबै थरी सोच्छ, दुबै थरी स्वीकार्छ, दुबै थरी नकार्छ ! हो पनि, होइन पनि ! होइन पनि, हो पनि ! सायद मान्छेमात्र यस्तो प्राणी हो जो हो र होइनको विचित्र व्यवहार र अनिश्चित विचारभित्र बाँचेको हुन्छ ! शिवासुको क्षणिक विश्लेषण हो यो मान्छेका बारेमा - हो पनि, होइन पनि; होइन पनि र हो पनि !
पन्ध्र वर्ष वितिसकेको छ । पन्ध्र वर्षमा उसले एउटी आइमाईमान्छे सीताशालाई चिन्न सकेन । तर एउटा लोग्नेमान्छे उ आफैंले आफैंलाई पनि आजसम्म चिन्न सकेको छैन । उ अझै रनभुल्लमा छ । यो संसारले नबुझ्ने र नसुन्ने एउटा प्रश्न यही संसारलाई गर्छ - 'मान्छे सबै मजस्तै हुन् कि म अरु सबै मान्छे जस्तो हुँ ?' उसका यस्ता हरेक प्रश्नहरु त्यो फूलसँग सम्वन्धित छन् । हरेक घटनापरिघटना, दृष्यपरिदृष्य सबै त्यो फूलसँग सम्वन्धित छन् । अर्थात फूल नहुदो हो त यी कुनै कुरा हुदैनथे ! अथवा सीताशा नहुदी हो त त्यो फूल पनि हुदैनथ्यो ! अथवा त्यो फूल त्यतिबेला नै फ्याकिदिएको भए .....?
सीतासाको नाउँसँगै सधैं त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । वास्तवमा सम्झनु पनि पर्देन नदी सम्झने वित्तिकै नदीसँग पानीको विम्ब आए जस्तै सीताशासँग फूल आउँछ । नदीको पर्याय पानी भए जस्तै सीतासाको पर्याय फूल भएको छ त्यो सेतोफूल ! तर पानीको पर्याय नदी नभए जस्तै फूलको पर्याय सीतासा भने हैन - भन्ने ठान्छ ।
फूल धेरै प्रकारका हुन्छन् र मान्छे पनि ! उसले एउटा कविता पढेको हुन्छ -
निश्छल छ फूल
फूलको निश्छलताभित्र प्रतीक छ प्रेमको
उपमा छ आत्मीयतको, वैभव छ विश्वासको
तर फूलभित्र काँडा पनि हुन्छ !
फूल कागजकोपनि हुन्छ !
फूल सम्झेर सुम्सुम्याएको सीतासाभित्र तिखारिएर बसेका विषालुकाँडाको अनुभव उसले गरसिकेको छ । अब न फूलप्रति विश्वास हुन्छ उसलाई न मान्छेप्रति !
सीताशासँग हिडेका बाटाहरु सम्झन्छ, पाटाहरु सम्झन्छ । खेतबारीहरु सम्झन्छ, उकालीओरालीहरु सम्झन्छ । हातहरु सम्झन्छ, साथहरु सम्झन्छ; सँगै विताएका रातहरु सम्झन्छ । रातका मातहरु सम्झन्छ, रातका बातहरु सम्झन्छ । रातको मौनता सम्झन्छ, मादकता सम्झन्छ । रात बौलाएको सम्झन्छ, रात मुर्झाएको सम्झन्छ । घोडा चढेको सभ्झन्छ, बग्गी चढेको सम्झन्छ । समुन्द्रको किनार सझन्छ, जंगलको बाटो सभ्झन्छ । हिउँका फाल्सा सझन्छ, गाउँका खोल्सा सम्झन्छ । शरह सम्झन्छ, गाउँ सम्झन्छ । हिलो सम्झन्छ, धूलो सम्झन्छ । तर प्रत्येक सम्झनासँगै त्यो सेतो फूल सम्झन्छ ।
सीताशाबाट शिवासुले धेरै राम्रा कुराहरु सिक्ने मौका पाउँछ ति सबै सम्झन्छ तर तिसँगै त्यो फूल पनि सम्झन्छ ! राम्रासँगै केही नराम्रा कुराहरु पनि सिक्छ ति पनि सबै सम्झन्छ र ति सबैसंग त्यो फूल पनि सम्झन्छ । फूल - सीताशा ! सीताशा - फूल ! अर्थात शिवासुको मुटु छेड्ने त्यो शूल…त्यो सेतोफूल !
शिवासुले एउटा झिनो निष्कर्ष निकाल्छ - मैले आफूलाई भन्दा सीताशालाई राम्ररी चिनेको छु, यस अर्थमा चिनेको छु कि मैले आफूलाई सम्पूर्णरुपले हेर्न सक्दिन तर सीताशालाई सम्पूर्ण देखेको छु । सीतासाले मलाई लुकाउँन बाँकी नै के थियो र तर ……! उ मनमनै भन्छ - 'सीतासाको मन बाहेक सबै देखेको छु । देखेँ तर चिनिन, चिन्नु पनि कसरी मन त मैले कहिल्यै देख्दै देखिन ! । मान्छे चिने पनि मान्छेको मन नचिन्नु भूल हो त ?'
हरेक फूल देख्दा उ सीताशा सम्झन्छ । सीताशा जस्ता हरेक आइमाइहरु देख्दा उ त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । सीतासालाई चाहेर पनि विर्सन सक्दैन र सम्झेर पनि सधैं सम्झन चाँहदैन । तर विडम्बना …सोचेजस्तो जीवन र जीवन जस्तो सोचाइ कहाँ हुन्छ र ! सीताशा पनि छे, त्यो फूल पनि छ । सीतासा अझै हाँसिरहेकी छे यो धरीतमा त्यो फूल अझै सुरक्षित बसेको छ तर कतै कुनै पत्रुमा ! र, त्यो फूलको चोट अझै फक्रिरहेछ शिवासुको हृदयमा ! सायद सीताशालाई त्यो फूलको कुनै हेक्का छैन - सीतासाले यस्ता फूल धेरैलाई दिएकी हुन सक्छे ।
त्यो दिन साँझ झमक्क परिसकेको थियो । गेटमा उभिएर सीताशाले उसलाई हातमा सेतोफूल, गालामा रातो हुनेगरि चुम्बन र हृदयभरीको शुभकामना दिएर विदा गरेकी थिई । सीताशाका शव्दहरु सम्झन्छ - 'शिवासु धेरैधेरै शुभाकामना ! तर विदेश गएर यताउता धेरै नबरालिनु, यसपटका तिम्रो पालो । तिमी जानु र म जानु भनेको एकै हो शुभकामना …! शुभकामना …! ! शुभकामना ,,,,,! ! !
जागीर खाएकोदश वर्ष भै सकेको छ, उसको यो पहिलो विदेश भ्रमण ! उभित्र उत्सुकता र कौतुहलताहरु उद्वेलित भइरहेकाछन् । एक दिन कै लागि भए पनि विदेश जानु भनेको हाम्रो समाजमा यसै पनि इज्जतिलो ठानिन्छ त्यसमाथि करीव एक महिनाको भ्रमण, त्यसमाथि सुख्खा जागिरेका लागि एउटा रसिलो र भरिलो आम्दानी । सोच्यो - 'जीवनमा पहिलोपटक डलर पनि देख्ने भइयो ।' शिवासु फुरुक्क परेर घर फर्कियो । बाटामा उसले पहिलो पटक पुरा एक किलो खसीको मासु किन्यो साथमा एक क्वाटर मन्जो पनि ! औधी खुशी थियो घर आइपुगेको थाहै भएन । सीताशाप्रति विषेश शिष्टाचार तथा कृतज्ञता ज्ञापन गर्न फोन गर्यो, फोन उठेन ! आधाघण्टा पछि फेरि गर्यो, फेरि उठेन ! अर्कोआघा घण्टा पछि फेरी गर्यो, फेरि उठेन ! हरेक आधाघण्टा पछि उसले लगातार गरिरह्यो, बल्ल छैठौं पटक फोन उठ्यो तर फोनमा आवाज अर्कै थियो ! साध्यो - जवाफमा 'म काम गर्ने देवकी' भन्ने आयो । सीतासाका बारेमा सोध्यो - 'दिदी आउने वित्तिकै बाहिर जानु भो र बाहिरबाट आउने वित्तिकै घप्लक्क सुत्नु भो' ।' अपत्यारिलोजवाफ पायो, आश्चार्यचकित भायो ! तर पनि खुशीले रातभर रातसँग बातमारी रह्यो, निदाएन ।
अब सारा साथीभाइबाट वधाइ पाइने भइयो- नाना कल्पनापरिकल्पना गर्दै खुट्टा भुँइमै भएता पनि मन बोइङ्गमा उडाउँदै भोलीपल्ट उ विषेश स्फुर्तिसाथ अफिस पुग्यो । तर अफिसको सूचनापाटीमा उसको नाउँ थिएन, त्यो सीटमा एकमात्र निर्विकल्प उमेद्वार भनेर सीताशाको नाउँ टाँसिएको थियो । सीताशाको घरैछेउमै डेरा बस्ने उसको सहायकले खुसुक्क कानमा भन्यो - 'सर सीताशा म्यामलाई हिजोराति अबेला मन्त्रीको गाडीले पुर्याउन आएको देखेको थिएँ ।'
शिवासुले त्यो दिनदेखि सेतोफूल मन पराउन छाडेको छ ।
आखिर प्रेम गर्ने र नगर्ने दुबैले गर्ने त एउटै हो - भोग ! अर्थात भोक मेटाउने भोग - सम्भोग ! प्रेम र मित्रता त एउटा नाउ मात्र हो जुन नाउमा सबै प्रेमी र मित्रहरुले दुबै खुट्टा हालेका हुदैनन्, त्यसैले प्रेमामा मित्रतामा घात-प्रतिघात हुन्छन् - मैले सुनिरहे ।
मित्रता ! मित्रताभित्रबाट प्रेम ! प्रेमभित्रबाट धात-प्रतिघात ! घात-प्रतिघातबाट शत्रुता ! शत्रुताभित्रबाट पुनः मित्रता ! यसरी नै सुनायो शिवासुले त्यो फूलको चोटको कथा …!
उल्टो भइरहेछ उसको जीवनमा सधै, सबै कुरा ! छातीमा ढुङ्गा बज्रदा उसले त्यति पीडाको अनुभूत गरेन जति एउटा कोमल फूलको चोटबाट गर्यो । उसलाई कथा थाह छैन तर "हरेक मान्छेको विगतलाई विउँझाएर वर्तमानमा ल्याउँदा कथा बन्दो रहेछ" उ अहिले आफ्नै कथा आफैं भनिरहेछ - "फूलको चोटको कथा !"
उसले सेतो फूल मन पराउन छोडेको छ !
ढुङ्गाको चोटभन्दा फूलको चोट झन् गहिरो हुदोरहेछ, झन् पीडादायक हुँदोरहेछ । निको भएर जाँदोरहेछ ढुंगाको चोट, तर कहिल्यै निको नहुदोरहेछ फूलको चोट ! सधैं दुःखिरहदो रहेछ चस्सचस्स भित्रभित्रै, सधैं दुखिरहदो रहेछ ! सायद ढुङ्गा र फूलमा फरक पनि यतिमात्र हुँदो हो …। !
सीताशालाई सम्झदाँ शिवासु सधै त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । मुटुमा बिजेको काँडा भएर बसेको छ त्यो सेतोफूल शिवासुको छातीभित्र ! खुशीका क्षणहरु सम्झन्छ तर ती क्षणहरुसँगै पीडाका भेलहरु उर्लेर आउँछन् । शिवासु अझै भित्रभित्रै आतंकित हुन्छ "कतै ती भेलले अझै मलाई नबगाउन् ।" उ आफूलाई अझै भयभीत देख्छ ।
पन्ध्र वर्ष वितिसकेको छ । पन्ध्रवर्ष वितिसक्दा पनि सीताशाका वारेमा उभित्र द्धन्द अझै छ । मानौं उभित्र एकप्रकारको युद्ध चलिरहेछ ! उ आफैं एउटा युद्धभूमि भइरहेछ र एउटा युद्ध नायक पनि ! दुबैपक्षको नेतृत्व उ आफैंले गरेको छ । यो युद्धमा उ आफै एक अर्काको शत्रुपक्ष भएर उभिएकोछ !
सीताशा ठीक थिई वा म आफू गतल थिए ? सीतासा गलत थिइ वा म आफू ठीक थिएँ ? युद्ध निरन्तर छ उभित्र ! सीताशा-शिवासु ! शिवासु-सीतासा ! गलत-ठीक ! ठीक-गलत ! एउटा भीषण मनोवैज्ञानिक युद्ध विभिषिका उसको मनमस्तिष्कमा अझै मडारिरहेछ । उ मुक्ति चाहन्छ यो द्वन्दबाट । तर न सीताशालाई विर्सन सक्छ न त्यो फूललाई र न त आफ्नो भूललाई ! न त्यो युद्दबाट मुक्ति !
उ सोच्छ - द्वन्दको कारण सीताशा हैन, फूल हो । हैन, द्वन्छको कारण फूल हैन; सीताशा हो । दुबै थरी सोच्छ, दुबै थरी स्वीकार्छ, दुबै थरी नकार्छ ! हो पनि, होइन पनि ! होइन पनि, हो पनि ! सायद मान्छेमात्र यस्तो प्राणी हो जो हो र होइनको विचित्र व्यवहार र अनिश्चित विचारभित्र बाँचेको हुन्छ ! शिवासुको क्षणिक विश्लेषण हो यो मान्छेका बारेमा - हो पनि, होइन पनि; होइन पनि र हो पनि !
पन्ध्र वर्ष वितिसकेको छ । पन्ध्र वर्षमा उसले एउटी आइमाईमान्छे सीताशालाई चिन्न सकेन । तर एउटा लोग्नेमान्छे उ आफैंले आफैंलाई पनि आजसम्म चिन्न सकेको छैन । उ अझै रनभुल्लमा छ । यो संसारले नबुझ्ने र नसुन्ने एउटा प्रश्न यही संसारलाई गर्छ - 'मान्छे सबै मजस्तै हुन् कि म अरु सबै मान्छे जस्तो हुँ ?' उसका यस्ता हरेक प्रश्नहरु त्यो फूलसँग सम्वन्धित छन् । हरेक घटनापरिघटना, दृष्यपरिदृष्य सबै त्यो फूलसँग सम्वन्धित छन् । अर्थात फूल नहुदो हो त यी कुनै कुरा हुदैनथे ! अथवा सीताशा नहुदी हो त त्यो फूल पनि हुदैनथ्यो ! अथवा त्यो फूल त्यतिबेला नै फ्याकिदिएको भए .....?
सीतासाको नाउँसँगै सधैं त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । वास्तवमा सम्झनु पनि पर्देन नदी सम्झने वित्तिकै नदीसँग पानीको विम्ब आए जस्तै सीताशासँग फूल आउँछ । नदीको पर्याय पानी भए जस्तै सीतासाको पर्याय फूल भएको छ त्यो सेतोफूल ! तर पानीको पर्याय नदी नभए जस्तै फूलको पर्याय सीतासा भने हैन - भन्ने ठान्छ ।
फूल धेरै प्रकारका हुन्छन् र मान्छे पनि ! उसले एउटा कविता पढेको हुन्छ -
निश्छल छ फूल
फूलको निश्छलताभित्र प्रतीक छ प्रेमको
उपमा छ आत्मीयतको, वैभव छ विश्वासको
तर फूलभित्र काँडा पनि हुन्छ !
फूल कागजकोपनि हुन्छ !
फूल सम्झेर सुम्सुम्याएको सीतासाभित्र तिखारिएर बसेका विषालुकाँडाको अनुभव उसले गरसिकेको छ । अब न फूलप्रति विश्वास हुन्छ उसलाई न मान्छेप्रति !
सीताशासँग हिडेका बाटाहरु सम्झन्छ, पाटाहरु सम्झन्छ । खेतबारीहरु सम्झन्छ, उकालीओरालीहरु सम्झन्छ । हातहरु सम्झन्छ, साथहरु सम्झन्छ; सँगै विताएका रातहरु सम्झन्छ । रातका मातहरु सम्झन्छ, रातका बातहरु सम्झन्छ । रातको मौनता सम्झन्छ, मादकता सम्झन्छ । रात बौलाएको सम्झन्छ, रात मुर्झाएको सम्झन्छ । घोडा चढेको सभ्झन्छ, बग्गी चढेको सम्झन्छ । समुन्द्रको किनार सझन्छ, जंगलको बाटो सभ्झन्छ । हिउँका फाल्सा सझन्छ, गाउँका खोल्सा सम्झन्छ । शरह सम्झन्छ, गाउँ सम्झन्छ । हिलो सम्झन्छ, धूलो सम्झन्छ । तर प्रत्येक सम्झनासँगै त्यो सेतो फूल सम्झन्छ ।
सीताशाबाट शिवासुले धेरै राम्रा कुराहरु सिक्ने मौका पाउँछ ति सबै सम्झन्छ तर तिसँगै त्यो फूल पनि सम्झन्छ ! राम्रासँगै केही नराम्रा कुराहरु पनि सिक्छ ति पनि सबै सम्झन्छ र ति सबैसंग त्यो फूल पनि सम्झन्छ । फूल - सीताशा ! सीताशा - फूल ! अर्थात शिवासुको मुटु छेड्ने त्यो शूल…त्यो सेतोफूल !
शिवासुले एउटा झिनो निष्कर्ष निकाल्छ - मैले आफूलाई भन्दा सीताशालाई राम्ररी चिनेको छु, यस अर्थमा चिनेको छु कि मैले आफूलाई सम्पूर्णरुपले हेर्न सक्दिन तर सीताशालाई सम्पूर्ण देखेको छु । सीतासाले मलाई लुकाउँन बाँकी नै के थियो र तर ……! उ मनमनै भन्छ - 'सीतासाको मन बाहेक सबै देखेको छु । देखेँ तर चिनिन, चिन्नु पनि कसरी मन त मैले कहिल्यै देख्दै देखिन ! । मान्छे चिने पनि मान्छेको मन नचिन्नु भूल हो त ?'
हरेक फूल देख्दा उ सीताशा सम्झन्छ । सीताशा जस्ता हरेक आइमाइहरु देख्दा उ त्यो सेतोफूल सम्झन्छ । सीतासालाई चाहेर पनि विर्सन सक्दैन र सम्झेर पनि सधैं सम्झन चाँहदैन । तर विडम्बना …सोचेजस्तो जीवन र जीवन जस्तो सोचाइ कहाँ हुन्छ र ! सीताशा पनि छे, त्यो फूल पनि छ । सीतासा अझै हाँसिरहेकी छे यो धरीतमा त्यो फूल अझै सुरक्षित बसेको छ तर कतै कुनै पत्रुमा ! र, त्यो फूलको चोट अझै फक्रिरहेछ शिवासुको हृदयमा ! सायद सीताशालाई त्यो फूलको कुनै हेक्का छैन - सीतासाले यस्ता फूल धेरैलाई दिएकी हुन सक्छे ।
त्यो दिन साँझ झमक्क परिसकेको थियो । गेटमा उभिएर सीताशाले उसलाई हातमा सेतोफूल, गालामा रातो हुनेगरि चुम्बन र हृदयभरीको शुभकामना दिएर विदा गरेकी थिई । सीताशाका शव्दहरु सम्झन्छ - 'शिवासु धेरैधेरै शुभाकामना ! तर विदेश गएर यताउता धेरै नबरालिनु, यसपटका तिम्रो पालो । तिमी जानु र म जानु भनेको एकै हो शुभकामना …! शुभकामना …! ! शुभकामना ,,,,,! ! !
जागीर खाएकोदश वर्ष भै सकेको छ, उसको यो पहिलो विदेश भ्रमण ! उभित्र उत्सुकता र कौतुहलताहरु उद्वेलित भइरहेकाछन् । एक दिन कै लागि भए पनि विदेश जानु भनेको हाम्रो समाजमा यसै पनि इज्जतिलो ठानिन्छ त्यसमाथि करीव एक महिनाको भ्रमण, त्यसमाथि सुख्खा जागिरेका लागि एउटा रसिलो र भरिलो आम्दानी । सोच्यो - 'जीवनमा पहिलोपटक डलर पनि देख्ने भइयो ।' शिवासु फुरुक्क परेर घर फर्कियो । बाटामा उसले पहिलो पटक पुरा एक किलो खसीको मासु किन्यो साथमा एक क्वाटर मन्जो पनि ! औधी खुशी थियो घर आइपुगेको थाहै भएन । सीताशाप्रति विषेश शिष्टाचार तथा कृतज्ञता ज्ञापन गर्न फोन गर्यो, फोन उठेन ! आधाघण्टा पछि फेरि गर्यो, फेरि उठेन ! अर्कोआघा घण्टा पछि फेरी गर्यो, फेरि उठेन ! हरेक आधाघण्टा पछि उसले लगातार गरिरह्यो, बल्ल छैठौं पटक फोन उठ्यो तर फोनमा आवाज अर्कै थियो ! साध्यो - जवाफमा 'म काम गर्ने देवकी' भन्ने आयो । सीतासाका बारेमा सोध्यो - 'दिदी आउने वित्तिकै बाहिर जानु भो र बाहिरबाट आउने वित्तिकै घप्लक्क सुत्नु भो' ।' अपत्यारिलोजवाफ पायो, आश्चार्यचकित भायो ! तर पनि खुशीले रातभर रातसँग बातमारी रह्यो, निदाएन ।
अब सारा साथीभाइबाट वधाइ पाइने भइयो- नाना कल्पनापरिकल्पना गर्दै खुट्टा भुँइमै भएता पनि मन बोइङ्गमा उडाउँदै भोलीपल्ट उ विषेश स्फुर्तिसाथ अफिस पुग्यो । तर अफिसको सूचनापाटीमा उसको नाउँ थिएन, त्यो सीटमा एकमात्र निर्विकल्प उमेद्वार भनेर सीताशाको नाउँ टाँसिएको थियो । सीताशाको घरैछेउमै डेरा बस्ने उसको सहायकले खुसुक्क कानमा भन्यो - 'सर सीताशा म्यामलाई हिजोराति अबेला मन्त्रीको गाडीले पुर्याउन आएको देखेको थिएँ ।'
शिवासुले त्यो दिनदेखि सेतोफूल मन पराउन छाडेको छ ।
आखिर प्रेम गर्ने र नगर्ने दुबैले गर्ने त एउटै हो - भोग ! अर्थात भोक मेटाउने भोग - सम्भोग ! प्रेम र मित्रता त एउटा नाउ मात्र हो जुन नाउमा सबै प्रेमी र मित्रहरुले दुबै खुट्टा हालेका हुदैनन्, त्यसैले प्रेमामा मित्रतामा घात-प्रतिघात हुन्छन् - मैले सुनिरहे ।
मित्रता ! मित्रताभित्रबाट प्रेम ! प्रेमभित्रबाट धात-प्रतिघात ! घात-प्रतिघातबाट शत्रुता ! शत्रुताभित्रबाट पुनः मित्रता ! यसरी नै सुनायो शिवासुले त्यो फूलको चोटको कथा …!
August 7, 2009
आज ब्लग-गान भेला ( टेक्स्ट सहित)
आज ठ्याक्कै भूतले खाजा खाने समयमा चारैतिर छरिएका ब्लगरहरुलाइ एउटै चौतारीमा समेट्दै एकदिने बिशाल
आम ब्लगर भेला गराइदै छ। यस्को प्रत्यक्ष प्रसारण गर्ने जिम्मा म गोपालीयनले पाएर अरुहरु ले बोक्रा चपाउँदा म भित्रदेखी नै तिनीहरुलाइ कुच्चीगं भनिरहेको छु। तपाइँहरु भ्रममा पर्नुभयो होला, केही समय पहिले नामै नसुनेको औतारी नाम गरेको ब्लगले ब्लगर भेलाको नाममा आफ्ना ठूलाबा सानाबाका छोरा-छोरी,अंकल-आंटी बिचमा कुराकानी गराएर पहिलो ब्लगर भेला नाम दिएको रहेछ। सर्बप्रथम त, त्यो पहिलो भेला हुँदै होइन किनकि ब्लगर नै हामी,हामी नै ब्लगर हौ र हामीहरु त्यहाँ थिदै थिएनौं । दोस्रो कुरा ब्लगको गाना नै नगाई गरिएको त्यो भेला ब्लग-गान भेला हुनै सक्दैन। सबैलाइ सक्दो झुक्काउन ब्लगर फ्युजनलाइ राष्ट्रियगान गाउन लगाएर ब्लग-गान भनेर झुक्काउन खोजेको कुरा सबै समक्ष छर्लंग छ। उक्त भेलामा भारत,चीन या अमेरिकाको हात रहेकोले तपाईँहरू त्यस भ्रममा नपर्नु हुन आग्रह गर्दछौं। बरु आजै हुने ब्लग-गान भेलामा पुराना भेलालाई खारेज गर्दै त्यो भेलाको साथै ती ठूलाबा सानाबाका छोरा छोरी,अंकल,आंटी आदी सबैको भण्डाफोर तिर लागौं।
म तपाईँहरुलाइ यो प्रष्ट पार्न चाहन्छु कि गाना नै नगाएको भेला ब्लग-गान भेला हुनै सक्दैन। त्यो एक हप्ता अघि होस वा एक हप्ता पछि। तसर्थ, आजको भेलामा आलूतामा का साथै ब्लगको गानाको पनि व्यवस्था छ। आज नया,पुराना,बिशेष,अर्धबिशेष सबै खाले ब्लगरहरु भेला भएका छन् । पाहूनामा भने अरूका लेख चोर्ने,सिधै कपिपेष्ट गर्ने,एउटै लेख गिद्दको आची जस्तै चारैतिर छर्नेहरू पर्नुभएको छ। ल, अब आजको भेलाको उद्घघाटन झक्कु दादाले कालो झण्डा देखाएर गर्दै हुनुहुन्छ। कालो झण्डा अस्तीको गैर ब्लगर भेलाको बिरोध स्वरुप छानिएको हो भने हरुवा प्रधान मन्त्री माकुने धोबीहरुको कपडा धुने कार्यक्रमको उद्घघाटनमा गएकाले यो बिशाल भेलामा उनी भन्दा पनि शक्तीशाली झक्कु दादा ल्याइएको हो।
खबर धेरैलाइ गरिए पनि कसैका भात खाने ट्याम परेकाले,कसैको भात पाक्दै गरेकाले,कसैको भर्खर भात बसालेकोले र कोही आउन मन नलागेकोले सहभागिता अलि कम भएको जानकारी गराउन चाहान्छु। अहिले सम्म भेलामा फलानु मानुभावहरु आइसक्नुभएको छु:
- झक्कु दादा
- गोपालियन
- फ्युजन
- दुकलव्य
- शाइबाजी
- रमेश
- बन्दमञ्च
- तिम्रो ब्लग
- काका
- हुरीबतास
- जेपी
- गेष्ट ४२०
- पेष्ट ८२०
अन्य ब्लगरहरु पांग्राजाम,टोल बन्द,बिजुलबन्दमा फंसेकाले उहांहरुलाइ कुर्दा ब्लगको गाना बासी हुनेभएको ले भेलाको क्रम भंग नगराइ एजेण्डा तिर लागौं। आजको एजेण्डामा अघिल्लो साताको गयर भेला खारेज गरिनुपर्ने,ब्लगरलाइ जस्ले भेटेपनि नमस्ते या सलाम टक्राउनुपर्ने,सित्तैमा अरुको ब्लगबाट कपि पेस्ट गर्न पाउनुपर्ने,एउटै कबिता १०० ठाउंमा पोष्ट गर्न पाउनुपर्ने आदी। ल अब परिचय तथा छलफल तिर लागौं:
गोपालियन:नमस्कार तथा स्वागत छ है सबै ब्लगर मित्रहरुलाई।
जेपी: खोइ त गाना? कुर्दा कुर्दै । यो त समाचारमा बिज्ञापन बजाए जस्तै भो नि।
गोपालियन: गाना आउदै छ। पहिला परिचय तिर लागौं। त्यस पनि ब्लगको गाना गाउंला।
गोपालियन: मेरो नाम गोपालियन हो। केही समय देखी ब्लगमा खोक्दै आएको छु। आजको भेलाको जिम्मा..
हुरीबतास: हैन मेरो परिचय दिने पालो आएन,खाली त्यो गोपालियन आफूमात्र बोल्या बोल्यै। बोल्ने मान्छे फेर्नुपर्यो।
गेष्ट ४२०: गेष्टहरुको परिचय कतिबेला आउंछ त? सुरुमै मेरो आपत्ती है। त्यो ब्लगरलाइ देख्ने बित्तीकै नमस्कार टक्राउन हामी सक्दैनौं। एक दुइ लात हो भने ठिकै छ।
बन्दमञ्च: ल यि सबैकुरा बन्द गरेर गाना गाउन तिर लागौं। गाना नगाएर पनि कतै ब्लग-गान सुरु हुन्छ?
गोपालियन: पखौं न मित्रहरु। परिचय कार्यक्रम सकिएकै छैन,पहिला त्यो त सकौं, अनि गाना गाउंला। मेरै परिचय
है, म गोपालियन, २ बर्ष देखी ब्गगिगं गर्दै आएको छु,आजको भेलाको जिम्मा...
हुरीबतास: मैले अघि नै भन्या होइन। यो गोपालियन खाली आफुं मात्र परिचय दिन्छ अरुलाइ परिचय गर्न नै दिंदैन।
काका: हैन सबैलाइ के भाको? सबभन्दा उमेर खाएको म यांहा छु कसैले वास्तै गर्दैन। यो भेलाको सभापती मलाइ दिनुपर्छ है।
काका: हैन किन सबै चुपचाप? यांहा षडयन्त्रहोला जस्तो छ। ल आजको भेलाको सभापतित्तव म आंफैलाइ घोषणा गरें।
रमेश: क्या झन अघि देखी चुप्प लागेर बसे सबैले भाउदेलान भनेर भनेको सभापती त अर्कैले उडाए। अरु केही बांकी छैन? छ भने मलाइ दिउं साथीहरु नत्र भने म भेलाबाट बाहिर लागें।
रमेश is away
तिम्रो ब्लग:पद सदको कुरा म जान्दिन बरु ब्लग-गानको एउटा अफिस स्थापना गर्न कोठा खोज्न तिर लागौं। तपाइहरु गफ गर्दै गर्नुहोस म चाही ब्लग-गानको अफिसको लागी कोठा खोजेर आउंछु।
तिम्रो ब्लग is away
भेलाको टेक्स्ट सहित लाइभ अपडेट छिटै आउंदै छ.....
आम ब्लगर भेला गराइदै छ। यस्को प्रत्यक्ष प्रसारण गर्ने जिम्मा म गोपालीयनले पाएर अरुहरु ले बोक्रा चपाउँदा म भित्रदेखी नै तिनीहरुलाइ कुच्चीगं भनिरहेको छु। तपाइँहरु भ्रममा पर्नुभयो होला, केही समय पहिले नामै नसुनेको औतारी नाम गरेको ब्लगले ब्लगर भेलाको नाममा आफ्ना ठूलाबा सानाबाका छोरा-छोरी,अंकल-आंटी बिचमा कुराकानी गराएर पहिलो ब्लगर भेला नाम दिएको रहेछ। सर्बप्रथम त, त्यो पहिलो भेला हुँदै होइन किनकि ब्लगर नै हामी,हामी नै ब्लगर हौ र हामीहरु त्यहाँ थिदै थिएनौं । दोस्रो कुरा ब्लगको गाना नै नगाई गरिएको त्यो भेला ब्लग-गान भेला हुनै सक्दैन। सबैलाइ सक्दो झुक्काउन ब्लगर फ्युजनलाइ राष्ट्रियगान गाउन लगाएर ब्लग-गान भनेर झुक्काउन खोजेको कुरा सबै समक्ष छर्लंग छ। उक्त भेलामा भारत,चीन या अमेरिकाको हात रहेकोले तपाईँहरू त्यस भ्रममा नपर्नु हुन आग्रह गर्दछौं। बरु आजै हुने ब्लग-गान भेलामा पुराना भेलालाई खारेज गर्दै त्यो भेलाको साथै ती ठूलाबा सानाबाका छोरा छोरी,अंकल,आंटी आदी सबैको भण्डाफोर तिर लागौं।
म तपाईँहरुलाइ यो प्रष्ट पार्न चाहन्छु कि गाना नै नगाएको भेला ब्लग-गान भेला हुनै सक्दैन। त्यो एक हप्ता अघि होस वा एक हप्ता पछि। तसर्थ, आजको भेलामा आलूतामा का साथै ब्लगको गानाको पनि व्यवस्था छ। आज नया,पुराना,बिशेष,अर्धबिशेष सबै खाले ब्लगरहरु भेला भएका छन् । पाहूनामा भने अरूका लेख चोर्ने,सिधै कपिपेष्ट गर्ने,एउटै लेख गिद्दको आची जस्तै चारैतिर छर्नेहरू पर्नुभएको छ। ल, अब आजको भेलाको उद्घघाटन झक्कु दादाले कालो झण्डा देखाएर गर्दै हुनुहुन्छ। कालो झण्डा अस्तीको गैर ब्लगर भेलाको बिरोध स्वरुप छानिएको हो भने हरुवा प्रधान मन्त्री माकुने धोबीहरुको कपडा धुने कार्यक्रमको उद्घघाटनमा गएकाले यो बिशाल भेलामा उनी भन्दा पनि शक्तीशाली झक्कु दादा ल्याइएको हो।
खबर धेरैलाइ गरिए पनि कसैका भात खाने ट्याम परेकाले,कसैको भात पाक्दै गरेकाले,कसैको भर्खर भात बसालेकोले र कोही आउन मन नलागेकोले सहभागिता अलि कम भएको जानकारी गराउन चाहान्छु। अहिले सम्म भेलामा फलानु मानुभावहरु आइसक्नुभएको छु:
- झक्कु दादा
- गोपालियन
- फ्युजन
- दुकलव्य
- शाइबाजी
- रमेश
- बन्दमञ्च
- तिम्रो ब्लग
- काका
- हुरीबतास
- जेपी
- गेष्ट ४२०
- पेष्ट ८२०
अन्य ब्लगरहरु पांग्राजाम,टोल बन्द,बिजुलबन्दमा फंसेकाले उहांहरुलाइ कुर्दा ब्लगको गाना बासी हुनेभएको ले भेलाको क्रम भंग नगराइ एजेण्डा तिर लागौं। आजको एजेण्डामा अघिल्लो साताको गयर भेला खारेज गरिनुपर्ने,ब्लगरलाइ जस्ले भेटेपनि नमस्ते या सलाम टक्राउनुपर्ने,सित्तैमा अरुको ब्लगबाट कपि पेस्ट गर्न पाउनुपर्ने,एउटै कबिता १०० ठाउंमा पोष्ट गर्न पाउनुपर्ने आदी। ल अब परिचय तथा छलफल तिर लागौं:
गोपालियन:नमस्कार तथा स्वागत छ है सबै ब्लगर मित्रहरुलाई।
जेपी: खोइ त गाना? कुर्दा कुर्दै । यो त समाचारमा बिज्ञापन बजाए जस्तै भो नि।
गोपालियन: गाना आउदै छ। पहिला परिचय तिर लागौं। त्यस पनि ब्लगको गाना गाउंला।
गोपालियन: मेरो नाम गोपालियन हो। केही समय देखी ब्लगमा खोक्दै आएको छु। आजको भेलाको जिम्मा..
हुरीबतास: हैन मेरो परिचय दिने पालो आएन,खाली त्यो गोपालियन आफूमात्र बोल्या बोल्यै। बोल्ने मान्छे फेर्नुपर्यो।
गेष्ट ४२०: गेष्टहरुको परिचय कतिबेला आउंछ त? सुरुमै मेरो आपत्ती है। त्यो ब्लगरलाइ देख्ने बित्तीकै नमस्कार टक्राउन हामी सक्दैनौं। एक दुइ लात हो भने ठिकै छ।
बन्दमञ्च: ल यि सबैकुरा बन्द गरेर गाना गाउन तिर लागौं। गाना नगाएर पनि कतै ब्लग-गान सुरु हुन्छ?
गोपालियन: पखौं न मित्रहरु। परिचय कार्यक्रम सकिएकै छैन,पहिला त्यो त सकौं, अनि गाना गाउंला। मेरै परिचय
है, म गोपालियन, २ बर्ष देखी ब्गगिगं गर्दै आएको छु,आजको भेलाको जिम्मा...
हुरीबतास: मैले अघि नै भन्या होइन। यो गोपालियन खाली आफुं मात्र परिचय दिन्छ अरुलाइ परिचय गर्न नै दिंदैन।
काका: हैन सबैलाइ के भाको? सबभन्दा उमेर खाएको म यांहा छु कसैले वास्तै गर्दैन। यो भेलाको सभापती मलाइ दिनुपर्छ है।
काका: हैन किन सबै चुपचाप? यांहा षडयन्त्रहोला जस्तो छ। ल आजको भेलाको सभापतित्तव म आंफैलाइ घोषणा गरें।
रमेश: क्या झन अघि देखी चुप्प लागेर बसे सबैले भाउदेलान भनेर भनेको सभापती त अर्कैले उडाए। अरु केही बांकी छैन? छ भने मलाइ दिउं साथीहरु नत्र भने म भेलाबाट बाहिर लागें।
रमेश is away
तिम्रो ब्लग:पद सदको कुरा म जान्दिन बरु ब्लग-गानको एउटा अफिस स्थापना गर्न कोठा खोज्न तिर लागौं। तपाइहरु गफ गर्दै गर्नुहोस म चाही ब्लग-गानको अफिसको लागी कोठा खोजेर आउंछु।
तिम्रो ब्लग is away
भेलाको टेक्स्ट सहित लाइभ अपडेट छिटै आउंदै छ.....
Subscribe to:
Posts (Atom)
.gif)
