कबिता -जीवन खाता

शेखर ढुंगेल
आज धेरै दिन पछी उस्ले
पछाडि फर्की हेर्यो
कालो बादल पछ्याउदै रैछ्
दिन को उज्यालोमा रमाइरहेको उ
कालो रात ले दिन को अस्तित्व थिचेको पायो
जब उस्ले आज जीवन को खाता पल्तायो
--------------------------
सन्तति को भबिस्य बनाउन गांस काटि काटी
दोउडिराखे को उ
बुडा आमा बाबु को आसुँ ले
डुबाइ सक्न आटेछ उस्लाई
बल्ल थाहा पायो आज
जब उस्ले आज जीवन को खाता पल्तायो
--------------------------
आम्दानि भन्दा धेरै रिण को भार भेछ
न त तिर्न सक्यो पुर्खा को लगानी
न त भर्न सक्यो ममतामा मा लागेको घाऊ
बुढ्योउली को सहारा बनी
बेखबर दोउडी रह्यो आकाश नै छुन्छु भनी
बाटो टाढा छुटी सकेछ
आज खाता पल्टाउदा खेरी
--------------------------
भोउतारी रह्यो एता र उता
तेरो र मेरो को युध्ह भुमी
शिथिल जिर्न शरीर माथि
मृत्‍यु को कोटा परिसकेको
बल्ल चाल् पायो
जब खाता खोल्यो धेरै दिन् पछी
----------------------
आज आँखा बन्द गरी
सुन्यता मा झर्न खोज्यो
सुस्ताएको चिसो मुटुमा
रोएका फुल का पत्ता हरु
बेखबर टाँसिएको पायो
आज फेरी खाता हेर्यो
सुन्य सुन्य र सुन्य मात्रा पायो

साँढे, गिद्ध र चमेरो

एकाठाउँमा यौटा राम्रो शुन्दर वन थियो, त्यो वनमा पुस्तैनी रुपमा त्यहिको हात्तीको रजाई चल्थ्यो ।

हात्तीले खान मात्रै धेरै खाएको तर केहि काम नगरेकोले उपवन जस्तो हुनुपर्ने वन, मरुभूमिमा परीणत हुन लागेकोले, त्यहा पुरानो हात्तीको ताण्डब रोक्न गिद्ध, साँढे र चमेरो लगाएत वनभरिका सबै मिलेर बिरोध गरे । पुरै जंगल मेरै हो भन्ने हात्तिको केहि लागेन र उस्ले आत्मसमर्पण गर्‍यो।

यता हात्तीको आत्मसमर्पणलाई जंगलभरीका सबैले विजयोत्सवको रुपमा मनाउँदै थिए भने उता हात्तीले धेरै खाएको र त्यो ठुलो भाग सबैमा बराबर बाँडने नारा दिएर हिँडने गिद्ध, साँढे र चमेरोहरु भने आफैं हात्तीको स्थानमा बस्ने सपना देख्‍दै थिए।

आफ्नो दूरदृष्टीको कारण नै यो सब सम्भब भएको भन्दै बुढो गिद्ध, अबको मुखिया आफै हुनु पर्ने कुरा अघी सार्थ्यो भने आफ्नै बल र धाकको कारण हात्ती भागेको भन्दै सो को जश लीन साँढे आतुर थियो। उता आफ्नै मेलमिलापको नीतिका काराण सबैको एकता भएकोले अब उसैलाई सबैकुरा सुम्पीनु पर्ने बिचार चमेरोको थियो ।

त्यसपछि छलफल, छलछाम, नीति-कूटनीति र छिमेकको आशिर्वाद सम्म लिएर चमेरोको सहायतामा साँढेले प्रबन्धनको जिम्मा लियो।

साँढेको जिम्मामा जंगल गएपछि बुढो गिद्ध सपना भंग भएकोले अर्ध पागल भएर भौतांरिन थाल्यो, चमेरो पनि आफ्नो पुरानो चरित्र अनुशार कहिले साँढेको बिरोध त कहिले भजन गाउँदै हिडंन थाल्यो।

अहिले सो वनमा साँढे नै मुखिया बनेको छ। मुखिया बने पनि उसले आफ्नो मिचाहा प्रबृत्ती त्यागेको छैन । न त, उसले अरु प्राणिकोलागी केहि गरेको छ, न त, खानमा नै उ पुरानो हात्तीभन्दा कम छ ।

यौटा उच्छृङ्खल साँढेको त्यो रबाफ देखेर त्यहाँ आजकल धेरैको संख्यामा गोरु, बहर र रांगा समेत छाडा भएर भाग माग्दै हिंडन थालेका छन र सो ठाउँको हालत झन झन जर्जर हुँदै गएको छ ।

लघुकथा - सकारात्मक प्रश्न

आचार्य प्रभा, अमेरीका

त्यसदिन म दुखित भएँ, कारण त्यस साहित्यिक कार्यक्रमको उपस्थितिमा एउटा फुचे केटाको ब्यङ्यात्मक र अस्वभाविक प्रश्नहरुले मलाई कता कता आफ्नो लेखकिय बिधाको परिचयबाट बन्चित बनाएझै महशुश भयो (जो केटा नेपाल बाट भर्खर मात्र अमेरिका भित्रिएको रहेछ )हुन पनि त यो ब्यस्त दुनियाँमा आएर म ब्यस्तताभित्र हराएकी छु मैले यहाँ आफुलाई समय र कमाइको रफ्तारमा मात्र दौडाइ रहेकी छु। कहाँ फुर्सद र ?भावना र कल्पनालाई सप्तरङी इन्द्रेणिको माला बनाएर साहित्यको भंडार् भर्ने ?। अनी कस्को समय छ र साहित्यिक परीवेश भित्र हराउने ? अनी आफ्नो अस्तित्व कहाँ खोज्नु र पाउनु मैले ? । यस्तै यस्तै प्रश्न र दुबिधामा अल्झिएर आफ्नो अतित मा हराउन पुग्छु म । दु:ख ,पीडा, समस्या ,अभाव साथ नै भए पनि लेखन क्षेत्रमा आफु रमाएको आफुले अरु बाट पाएको सम्मान ,एउटा छुट्टै अस्तित्व, आफ्नो बेग्लै छवी तर आज गास,बास, कपासको राम्रो बन्दोबस्त भएपनी सम्पन्नता र बैभव को लिस्नो चढि रहेता पनि आफ्नो लेखकिय अस्तित्व गुमेर त्यो फुच्चे केटाले गरेको ब्यङ्यातमक पर्श्नहरुले म कता, कता मर्माहत बन्न पुगे र सम्झिन थाले उस्का ब्यङ्यात्मक पर्श्नका लहरहरु ।

''तपाइ लेख्ने मान्छे हो र ?''
''खै त मैले नेपालमा तपाईंको नाम सुनिन त ?''
''खै तपाईं के के लेख्नु हुन्छ ?(ब्यङ्यात्मक भाव ले मेरो डाइरी तान्दै पल्टाउन थाल्छ )
म पनि बिच बिच्मा उस्का पर्श्नका जवाफ दिरहेकी हुन्छु ।
''तपाइ ले गीत पनि लेख्नु भएको रे ?''(अलिक अगाडि मैले अर्को ब्यक्तिसँग कुरा गरी रहेको सुनेर उस्ले त्यस प्रकारको प्रश्न मलाई गरिरहेको थियो )''क- कस्ले गाएकाछन त तपाईंका गीत हरु'' भन्दै ब्यङ्यात्मक हासो उडाउदै अहिलेका केही चर्चित एक दुई वटा ब्यान्ड हरुको नाम लिन्छ । म मध्यम बर्गका गायक हरुको नाम लिन्छु ।''ए तिनिहरु त हराइ सके'' भन्दै ब्यङ्यात्मक हासो उडाउछ अनी फेरी उस्ले त्यसरी नै अर्को प्रश्न तेर्स्याउछ ''तपाइ त्यो अहिलेको बरिष्ट लेखक  ……लाई चिन्नु हुन्छ ?भनेर उस्को नाम लिन्छ अनी म झन अवाक बन्छु त्यो फुचेले जस्को नाम लिएको थियो ऊ त्यही केटो थियो जस्लाई मैले मेरै घरमा साहित्यिक परीवेश बनाएर साहित्यिक गोस्ठिहरु गरी एउटा लेखक बन्ने प्रेरणा दिएकी थिए र फल स्वरूप उस्को प्रतिभामा अंकूर पलाई रहेको थियो।

म हर्षले बिभोर पनि भएं किन कि मैले उत्साह र प्रेरणा दिएको केटो यौटा बरिष्ट लेखक मा गनिएको सुन्दा त्यस्ता हजारौ युवाहरुको म प्रेरणाको श्रोत थिए तर आज त्यो फुच्चेले मेरो औकात तौलिएर यदी त्यो बरीष्ट लेखकलाई चिने भने मात्र म यौटी लेख्ने महिला हुँ भन्ने उस्को भाव ले पर्श्न गर्दा साचै म अवाक बने।  मैले साँच्चै आफुलाई अती नै ओझेल मा धकिलिएको महशुश गरे र आँफैलाई धिक्कारे अनी सोचें, साच्चै म आफ्नो सानो देश र ठाउँमा यौटा चम्किलो तारा नै थिए भने आज यती ठुलो देशमा आएर धुलोको कण समान नै भैछु । अनी त्यो फुचे केटोको पर्श्नलाई मैले सकारात्मक् नै ठाने, हुन पनि त हो; अमेरिका आएको चार बर्ष भयो उस्ले मेरो नाम कहाँ बाट सुनोस ?अनी कसरी मेरो परिचय् पाओस यहाँ आएर मेरा लेख्ने हातहरुले कलम को मोह बिर्सिएर पसिना को मर्म मात्र बुझ्न थालेका छन अनी कसरी म लेखिका भएको प्रमाण कसैले पाउनु ? । हो, अहिले म आफ्नै रेस्टुराँको ''गूड् वेटरेस '' भएकी छु सबैलाई बाड्ने मीठो भावनात्मक शब्दहरुको बद्लामा ग्राहक हरुलाई मीठो मुस्कान छर्दै ''नमस्ते ''को सट्टा मा ''हेल्लो हाउ आर यू ?' 'भन्ने ब्यवसायिक वाक्य मात्र बाड्न सक्षम भएकी छु। मेरो परिचय् ''राईटर्''बाट ''वेट्रेस'' मा अनुवाद भएको छ । आजकल राम्रो लेखिका बाट ''गूड् वेट्रेस'' भन्ने प्रशङ्सात्मक शब्दहरु पाउन थालेकी छु ।

हो, मेरो परिचय् यही भएको छ। मैले नौलो पहिचान पाइरहेकी छु पुरानो अस्तित्व बाट म ओझेल भाईरहेकिछु, अनी म फेरी त्यो फुच्चेको प्रश्नहरुलाई आत्मसात गर्न पुग्छु। साच्चै, यथार्थ मा उस्का प्रश्न हरु सहि थिए भन्ने मलाई भान हुन्छ यस्तै कल्पनामा म हराइ रहेको बेला अनायस एउटा ग्राहक को वाक्यले म झस्किन्छु उस्ले भनी रहेको हुन्छ ''मे आइ गेट सम मोर वाटर ''? । म हठात को साथ जग को पानी उठाएर उस्को ग्लास भर्न पुग्छु उस्ले हाँस्दै ''थ्यान्क् यू'' भन्छ म उस्लाई ''वेल काम ''भन्दै अरु टेबलमा पाहुना हरुसँग मुस्कान साट्न थाल्छु ।

शुभकामना मेरी तिमीलाई

बिजयकुमार श्रेष्ठ, धादिङ्गकटुन्जे (हाल ईराक)

मेरी तिम्रो पखाईमा मेरा आँखा थाकि सकेको थियो
छिटै भेट हुने बाचा गरी दिएर विदा भएको थियौ
ति बाचा गरेको दिनलाई कुरी बसेको धेरै भएको थियो
सुर्य चन्द्रको रफतारमा तिमीलाई भेट्ने पर्खाइमा बसेका थियौ ॥
तिम्रो सम्झनामा पोहोर गाएको गितको भाखा गुन्जिरहेको थियो
तिमीलाई सिङ्गारिदिन पाउदा यो मन हर्ष र खुशिले रमाउने थियौ
तिम्रो आगमनमा सारा सन्सारको मुहारमा खुशि ल्याएकॊ थियो
रिस र रागलाई छाडेर शान्तिको बिगुल फुक्ने अशिक दिएका थियौ ॥
सधै भरि तिम्रो भजन गाउने बाचा लिएका थियो
सधै भरि तिमीलाई सिङ्गार्ने आशा राखेका थियौ
तिम्रै शक्ति र उपदेशमा ब्रम्हाण्डको सृष्टि गरिदिएका थियो
सबैलाई नयाँ सोच र जागरको सृजना गराई दिएका थियौ ॥
सबैको घरमा खुशियाली र सुख शान्ति ल्याई दिएका थियो
स्वागत छ मेरी तिमीलाई जन्म दिन मनाउन दिएका थियौ
सन्सारमा नै परिवर्तनको दियो जलाई दिएका थियो
जन्म दिनको शुभकामना हामी सबैले दिएका थियौ ॥

बिजुलीको बिरोध

- नेपालियन

कुरा लागु गरे पनि समर्थन र बिरोध नगरे नेपाल राष्ट्र नै रहदैन। यताबाट सुइय सिठ्ठी मारे, उता बाट गुर्र ढुंगा आउनु नै पर्दछ। अनि मात्र फनफनी घुम्ने घट्ट जस्तै नेपाल र नेपालीको नियती सुनिश्चित हुन्छ । यो नौलो कुरा होइन तपाइ हामीले देख्दा र सुन्दा आंखा र कान थाकीसके। अहिले पनि डिजेलबाट बिजुली निकाल्ने कुरोमा यस्तै घट्ट जस्तो कुरो घुम्दैछ।

पुलचोक पढ्दा नेपालमा हाइड्रो पावरको खुबै स्कोप छ जस्तो लाग्द्थ्यो। अनि ऐच्छिक बिषय पनि Fluid Machine लिएको थिए। पढ्दा ताका जता पानी बगे पनि कति बिजुली आउंछ दिमाग घुमाइ हाल्थें। जब पढाइ सकियो नेपालमा मध्य मर्स्याङ्दी भर्खर भित्रीयो। जागिर पाइएला भनेर खुब ट्राइ मारियो, यस्को अफिस त गुमनाम जस्तै नया बानेश्बरमा रहेछ। मन्त्री र आफन्तकाले युरोमा तलब खान शुरु गरिसकेका रहेछन। सानो तिनो लिंक त भेट्टाएको थिए तर चाकडीको "च" पनि रिझाउन नसक्ने म अनि लमुजुंगको कुनामा जानु पर्ने, बिजुली घरमा काम गर्ने जोस त्यसै मरेर गयो। पछि पढ्ने धुनमा अमेरिका आइयो।

नेपालमा काम गर्दा एक पटक बिराटनगरको डिजेल पाबर प्लान्टमा पुगेको थिएं। थर्मल पावर प्लान्टको बारेमा पढे पनि नेपालमा जता पनि खोलै खोला, खासै चासो राखिएन। तर बिराटनगरको डिजेल पावर प्लान्ट देखेर छक्क नै परेको थिए। छक्क झन परें जब अमेरिकामा आउदा एउटा थर्मल पावर प्लान्ट मेरो पढ्ने बिध्धालय निजिकै थियो। अनि लाग्यो ‘ए डिजेल पावर प्लान्ट नराम्रो रहेनछ !’। अमेरिकामा यस्ता पावर प्लान्ट थुप्रै छन। तर यस्को खासै चासो भएन। तर जब माओबादी सरकार डिजेल पाबर प्लान्टको वकालत गरे र एमाले त्यसको बिरोधमा उत्रियो अनि हाम्रा जे मा पनि बिद्वान पत्रकार महोदय त्यसको मु्लयाकंनमा उत्रिए । यो शनिबार डिजेल पावर प्लान्टको अध्यन गरुं जस्तो लाग्यो। जहिले पनि प्राबाधिक बिषयमा पत्रकार अन्टसन्ट बोल्न थाल्छन मलाइ सोध खोजमा धकेल्छ। यस्तोबेला लाग्छ गएर पत्रकार ब्लगमा उत्रिनु सार्थक छ। आखिर प्रबाधिक क्षेत्रमा पत्रकारले पेट दुख्ने गरी समाचार लेखेको कुनै नौलो कुरा होइन।

कुरा सिधा रुपमा भन्दा नेपालको बिजुली उत्पादन तथा खपतको हिसाब निकै गोलमाल छ। प्राय एउटा देशमा १०० किलोवाट बिजुलि खपत भए उत्पादन १२५ किलोबाट हुनुपर्दछ। तर नेपालमा १०० किलोवाट बिजुलि खपत भए ७५ किलोवाट पनि उत्पादन हुदैन। अनि लोड सेडिगं नभएर हुन्छ त? यो देशको योजना हाक्ने हाकीमको अन्धोपन नै यही हो। अझ उत्पादन भएको बिजुलीमा चोरी तथा प्रयोग गरेको बिजुलीको रकम नतिर्नुले बिद्युत प्रधिकरण लंगडो नै भएको छ। ल भन्नुहोस त अन्धो र लंगडो भएको ले कती थेग्न सक्छ? । यो तथ्य कसै सामु लुकेको छैन। यो क्षेत्रमा पनि अन्य क्षेत्र जस्तै कानुनको उपहास भएको छ।

लोडसेडिगं हटाउन के गर्ने त?, कुरो रह्यो बिजुली भारतबाट ल्याउने की डिजेल पाबर प्लान्ट बनाएर जनतालाइ तुरुन्तै राहात दिने। भारतबाट बिजुलि निर्यात गर्नु राम्रै कुरा हो। तर भारतले बिजुली कहिले सम्म कती दरमा देला? यो बिजुली कति भरपर्दो होला ? भारत बिश्बकै अर्थतन्त्रमा अगाडी बढ्ने दोस्रो ठुलो मुलुक हो। त्यसैले बिजुलीको लागि भारतमै भर पर्नु त्यती जायज रहदैन। फेरी डिजेल पावर प्लान्ट बनाउन मध्यमर्सांग्दी जस्तो १० बर्ष लाग्दैन। यो १ बर्षमा पनि तयार पार्न सकिन्छ। यसको लागानी खर्च हाइड्रो पाबर प्लान्ट भन्दा १० गुना या अझै कम हुन्छ। फेरी डिजेल प्लान्ट लोड हुंदा चलाउने र अरु बेला बन्द गर्न पनि सकिन्छ तथा यसै समयमा समान्तर रुपमा हाइड्रो पाबर हाउस बनाउन पनि सकिन्छ । यसले नेपालीलाइ रोजगार पनि दिन्छ र भविष्यमा लोडसेडींग भए अरुको भरपर्नु पर्दैन। तर डिजेल पावर हाउस संचालनमा हाइड्रो भन्दा थोरै रकम बढि लाग्रने रहेछ। १० रु मा तयार हुने बिजुली १७ रुपया लाग्ने रहेछ । तर लोडसेडिंगको संकट मोचन गर्ने यो उत्तम उपाए भएन र?

अब केही पावर हाउस थप्नु पर्ने अबस्था छ तर यो कुरा जरुरी छ कि हाइड्रो पावर हाउस बनाउँदा डलरमा काम गर्ने सिस्टम बन्द गर्नुपर्दछ। अनाबश्यक खर्च कम गरे एउटा मध्य मर्स्याङ्दी बन्ने पैसाले दुइबटा मध्य मर्स्याङ्दी बनाउन सकिन्छ। अझ नेपाली सिप लागु गरे एउटा मध्य मर्स्याङ्दी बन्नेले ४ वटा मध्य मर्स्याङ्दी बनाउन सकिन्छ। हाम्रो बिजुली उत्पादन गर्ने संयन्त्र बिदेशीमोहको चुंगुलमा फसेको छ। यस्लाइ हटाउन जरूरी छ। नेपालका हरेक खहरेबाट आफ्नै सिप लगाएर बिजूली निकाले भिबष्यमा न त लोडसेडिंगको चिन्ता हुन्छ न त डिजेल आयत गरेर बिजुली उत्पादन गर्नै बहस बन्दछ। भारतमा बिजूलि निर्यात गरेर कमाउने ठाउ त अझ बांकी नै छ। यि त सबै योजना भए तर यो सुन्दर योजनालाइ सफलता पुर्बक समापन गर्नु उत्तीनै कठिन कार्य हो।

केही यथार्थ, केही कल्पना

ऊ एक प्राध्यापक। उसको नामको अगाडी प्रा. डा . लेखिन्छ। २-३ बिषयमा स्नाकोत्तर, बिध्यावारिधी त्यसपछि पोस्टडक्टरेट सबै सिध्याएकाछन्। अमेरीकाको नाम् चलेको विश्वविध्यलयमा अध्यापन गर्छन्। छ अंकको संख्याको तलव। उनका शोधपत्रहरु, लेखहरु, नाम चलेका पत्र-पत्रिकाहरुमा निस्किरहन्छ।। केही पुस्तक पनि लेखिसकेका छन्। नेपाली डायस्पोरामा उनको नाम सर्बप्रथम् लिइन्छ। उसको श्रीमती मेडिकल डक्टर। नाम चलेका डक्टर्। भन्न पर्दैन उनीहरुको जीवनशैली, रहनसहन्, संगत् सबै उच्च् छ। आलिशान घर, सबै भन्दा महंगा गाडीहरु। देश बिदेशको भ्रमण। उनीहरुको जीवन एक् सफल जीवन् भन्न पर्छ। यति धेरै उच्च् स्थानमा पुगेका ब्यक्ति भएपनि यिनी फरक् छन्। मिलनसार छन्। भावुक पनि छन्। अलि अन्तर्मुखी पनि।

धेरै समय पछि प्राध्यापक् डाक्टर् साहेब् नेपाल् गए। केही घटनाहरु भए जसले उनको जीवनमा ठूलो रुपान्तर ल्यायो। उनको साथीको कुनै स्टाफ सवारी दूर्घटनामा परेको रहेछ। साथीसंगै उनीपनि बीर अस्पतालको आकस्मिक कक्षमा गए। बिहानको समय थियो। साथीका कर्माचारीको स्थिति ठिकै थियो तर त्यहाको स्थिति बिरक्त लाग्दो थियो। त्यँहा ड्यूटीमा कुनै डाक्टर् थिएनन्। थिइन् त एउटा नर्स-भ्याइ नभ्याइ काम् गरिरहेकी। उमेरले सायद् पच्चीस् भन्दा कम नै हुन पर्छ। त्यहा चिच्च्याई रहेका बिरामीहरु थिए। घाइतेका आफन्तहरु जो तिनै नर्समाथि आक्रोश् पोखिरहेका थिए। प्राध्यापक डाक्टर साहेबलाई ती नर्सको सेवा भावनाले अति प्रभावित तुल्यायो। एउटा कुनामा बसेर उनले नर्सको काम नियालिरहे। सोचे-यिनको घरजम् भा छ कि छैन होला, अझै पढेर स्टाफ् नर्स् हुने, मेट्रोन हुने चाहना छ कि छैन होला? विदेश् जाने रहर् छ कि छैन होला? उनले ती नर्सलाई आफ्नो डाक्टर् श्रीमतीसंग तुलना गरे। उनलाई लाग्यो, विदेशमा बसेर उच्च् तलब् खाएर काम् गर्ने उनकी डाक्टर् श्रीमतीको तुलनामा, आफ्नै देशमा बसेर नेपाली बिरामीको सेवा गर्ने ती साधारण नर्स् कयौँ गुणा महान छिन्। उनले सोचे उनकी श्रीमती जो नेपालमा जन्मिन्, यंहि हुर्किन्, एमबिबिएस् सम्मको अध्ययन् यंहि गरिन्, उनले नेपाललाई के दिइन् त? के हामीले हासिल गरेको शिक्षा खालि आफ्नो लागि मात्र हो त? यस्ता कुराहरु मनमा खेलेर उनलाई उद्वेलित् तुल्यायो।यत्तिकैमा एउटा घाइते बिरामीको प्रबेश् भयो-लत्रक्क झुण्डिएको एउटा हातलाई अर्को आफ्नै हातले समात्दै। रगत तरतरी बगिरहेको थियो। नर्सले सोधिन्-तपाईको मान्छे खोई? त्यहा अगाडी गएर १० रुपियाको टिकट काटेर ल्याउन पर्छ। घाईतेले जवाफ दियो-मेरो कोही मान्छे आएको छैन, मसंग पैसा पनि छैन।

हत्तपत्त प्राध्यापक साहेबले टिकट काटेर ल्याइदिए। ब्यान्डेज र औषधीहरु पनि किन्न पर्ने रहेछ, त्यो पनि किनेर ल्याइदिए। उनलाई याद आयो अमेरिकाको स्वास्थ्यसेवाको। जहाँ सबैकुरा अस्पतालले उपलब्ध गराउछ। बाहिरबाट केही किनेर लान पर्दैन। निसन्देह् पछि बिल् त आउछ नै पछि।प्राध्यापक् डाक्टरसाहेब त्यो आकस्मिक् सेवा कक्षको परिदृश्यमा हराइरहेका थिए। उनको नजर एक् जोडी अधबैंशेहरुमा पर्यो। उनीहरु हरेक सुकिला लुगा लगाएका मानिसहरु नजिक् जादै केही भन्दै थिए।उनीहरुको भेषभूषा हेर्दा उनीहरु हेलम्बूतिरको हुन पर्छ। मैलो कटकटिएको दौरा सुरुवाल्, त्यो माथि बक्खू जस्तो अनि हेलम्बुतिर वा कता कता कश्मीर हिमाचल् तिर लगाउने टोपी लगाएको। उनीहरु प्राध्यापक साहेब नजिक आएर सोधे, " सार्, टिकेस् काट्ने पूलिस् सार् कता छा?" प्रध्यापक् साहेबले केही बुझेनन्। उनका साथीले हस्तक्षेप् गरे, "किन चाहियो पूलिस् सार् तिमीहरुलाई?" उनीहरुको जवाफ् थियो, " आबो, हामी घार जानु पार्यो"। प्राध्यापकले उनीहरुको कुरा छेउटुप्पो बुझेनन्। साथीले भन्यो। "सायद् यिनीहरु डिस्चार्ज हुन खोजिरहेका छन्। यिनीहरुको बुझाइमा डिस्चार्ज क्लियरेन्स दिने मान्छे प्रहरी हो। " त्यसपछि साथीले उनीहरुलाई लिएर कतै गयो। प्राध्यापक साहेब फेरि सोचमा पर्नु भयो। हाम्रो देशमा यति सिधा साधा, अशिक्षित मानिसहरु पनि छन् र म यति धेरै डीग्री लिएर बिदेशमा छु। मेरो उच्च् शिक्षाको सार्थकता के रह्यो? त्यहाँ अरु पनि थुप्रै मानिसहरु थिए जो एक्सरे गर्ने कता हो, ब्लड कता पाइन्छ, रसिद् काट्ने कता हो आदि कुराहरु सोध्दै कुदाकुद गरिरहेका देखिन्थे।

काठमाण्डौको केही दिन बसाइ पछि प्राध्यापक् साहेबलाई आफ्नो पुरानो गाँऊ घुम्न मन लाग्यो। उनलाई आफू पढेको प्राथमिक् विध्यालय हेर्न जान मन् लाग्यो। उनले सोचेका थिएनन्, उनलाई पढाउने शिक्षक् अझै त्यहा भेटिन्छन् भनेर। ती शिक्षक् सेतै फुलिसकेका थिए। प्राध्यापकले भने, "सर, अझै सम्म पढाउदै हुनुहुन्छ?" "रिटाएर त उहिलेनै भएं बाबू, तर मलाई यो स्कूलको माया लाग्छ्, मलाई यी बालबालीकाहरु पनि माया गर्छन्, त्यसैले दिनहु आउछु, एक्-दुइ कक्षा लिन्छु, अरुलाई शिक्षा दिनु जस्तो ठूलो कुरो अरु केही छैन, बाबु। मेरा बिध्यार्थीहरु संसारभरि फिजिएका छन्, हेर, तिमी अमेरीका जस्तो देशमा पढाउने प्रोफेसर् भएका छौ, मेरो लागि यो ठूलो गर्बको कुरा हो"। प्राध्यापकले सहमतीमा टाउको हल्लाए तर उनीभित्रको भावुक मनले अरुनै केही सोच्दै थियो। उनले उनकै उमेरका अरु शिक्षकहरु देखे त्यहाँ, कोही त उनकै सहपाठीहरु पनि रहेछन्। प्राध्यापकले तुलनागरे आफूलाई उनीहरुसंग। उनले सोचे, म अमेरीकाको बिश्वबिध्यालयमा पढाउने प्रोफेसर् भन्दा गाँऊको यो कुनामा बसेर शिक्षाको ज्योति छर्ने यी साधारण शिक्षकहरु कयौं गुणा महान छन्। यिनले देशलाई केही दिईरहेका छन्, मैले देशलाई के दिइरहेको छु? मेरो उच्च् शिक्षा मैले कहानिर मेरो देशको लागि, मेरो देशबासीको लागि प्रयोग् गरें? यी प्रश्नहरुले प्राध्यापक् साहेबलाई अति नै घोचिरह्यो।

त्यस्पछि आफ्नो बिदा पुरा पनि नसकाई प्राध्यापक् साहेब अमेरीका फर्किए। काठ्माण्डौ देखि मिन्नियापोलिस् सम्मको त्यो २१ घन्टे प्लेन यात्रामा उनले एउटा निर्णय गरिसकेका थिए। नेपालनै फर्कने। आफुले हासिलगरेको शिक्षा, ज्ञानलाई नेपालमै प्रयोग् गर्ने। श्रीमती डाक्टर् साहेबलाई त्यो निर्णय सुनाउने बित्तिकै अशान्ती मच्चियो। ठूलो झगडा भयो। श्रीमती डाक्टर् साहेब कुनै पनि हालतमा नेपाल फर्किन चाहन्थिनन्। उनले निर्णय सुनाइदिईन्-जाने भए तिमीमात्र जाऊ। म जान्न।

प्राध्यापक साहेब एक्लै फर्किए। सुन्दा अपत्यारिलो कुरो, तर उनले अमेरीकाको जागीर, आराम्-दायी जीन्दगी र श्रीमती समेत छोडे, आफ्नो देश फर्किन। बिदेशीसंग को संबन्धले उनलाई काम् गर्ने पैसाको खाचो थिएन। स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा काम् गर्न उनले एउटा एन्जिओ खोले। कलेजका बिध्यार्थीहरुको समुहहरु बनाए र प्रत्येक् अस्पतालहरुका आकस्मिक् कक्षमा एउटा सपोर्ट डेस्क राखे, जसले बिरामीहरुलाई दर्ता गर्न, रगतको ब्यबस्था गरिदिन, एक्सरे गर्न लैजान, ल्याउन सहयोग् पुर्याउछ। उनको संस्थाले गाँउका स्कूलका शिक्षकहरुलाई तालिम् दिने, बिध्यार्थीहरुलाई शैक्षीक सामाग्रीहरु दिने, भतकिएका, मक्किएका पुराना भवनहरु जिर्णोद्वार् गर्ने, नया बनाइदिने पनि गर्छ।

प्राध्यापकलाइ थाहा छ, उनले गरेर मात्र देशको कायापलट हुदैन, तर उनले जे जति गर्न सकेका छन्, त्यस्मा खुशी छन्। उनको खुशीमा अर्को खुशी थपिएकोछ। श्रीमती डाक्टरले धेरै समय पछि फोन् गरेर भनिन्-अब उनी पनि फर्किन चाहन्छिन र उनको कार्यमा सहयोग गर्न चाहन्छिन्।

सपनासंसार डट कम यात्रा

सपना संसार

१. पृष्ठभूमी
समय काचुँली फेर्न माहिर छ । नेपाली भाषा को कम्पयुटरकरण लाई सर-सर्ती हेर्दा, एक समय नेपाली भाषा लेख्न प्रिती फन्ट ईन्स्टल गरेर लेख्नु पर्ने बाध्यता थियो(पछि थुप्रै फन्ट हरु पनि आए!) ! लेखेर मात्र कहा साध्य हुन्थ्यो र ? पढ्न लाई पनि गन्तब्य कम्प्युटरयन्त्र मा त्यै फन्ट ईन्स्टल गर्नु पर्थ्यो । अक्टोबर १९९१ देवानागिरी लिपि को युनिकोडियकरण(१) गरिएता पनि यसको व्यवसायिकरण तव मात्र सुरु भयो जव माईक्रोसफ्टले आफ्नो पुराना ओपरेटिंग सिस्टम विंडोज़ ९५/९८/मिलिनियम मा एम. एस. एल. यु. (माईक्रोसफ्ट लेएर फर युनिकोडको (२) बिकास गर्यो । त्यस पछि का ओपरेटिंग सिस्टम हरुमा युनिकोड बितरण पुर्ब नै राखिन थाल्यो र खाली विन्यास (कन्फ्युगर) गरे मात्र पुग्ने भयो । तर पनि नेपाली युनिकोड बिकासमा अर्को माईल स्टोनको रुपमा मदन पुरस्कार पुस्तकालयको(३) युनिकोड एण्ड लोकलाईजेसन परियोजना लाई लिन सकिन्छ । नेपाली युनिकोड किबोर्ड लेआउट र रुपान्तर जस्ता सफल कम्प्युटर सफ्टवेर ले नेपाली युनिकोडको क्षेत्रमा ठुलै भुमिका निभाएका छन भन्दा फरक नपर्ला ।

ब्लगिङ्ग् कन्सेप्ट सन १९९३ देखि सुरु भए पनि यसले सन २००२ मा उच्च गति लिन पुग्यो । ओपन डाएरि, ब्लगसम, ओर्ड प्रेस, ब्लगर डट कम जस्त साईट हरुले निशुल्क डोमेन तथा होस्टिंग गर्न थाले । २००२ मा धेरै जसो ब्लग हरुले ईराक युद्द को बारेमा रिपोर्रटिंग गरेका थिए । मदन पुरस्कार पुस्तकालयको(३) युनिकोड एण्ड लोकलाईजेसन परियोजना संग संगै नेपाली हरु पनि नेपाली भाषा को ब्लगिंङ क्षेत्रमा उत्साहि हुन थाले । नेपाली ब्लग को पहिलो आधिकारीक ब्लग थाह हुन नसके पनि नेपाली भाषा मा ब्लग २००४ को उत्तरार्द्ध अथवा २००५ को सुरुवात तिर सुरु हुन थाले । कसैले यसलाई निरन्तरता दिए त कसैले केहि महिना मै आफ्नो ब्लग, अबोध अबस्थामै बिट मारे ।

२. सपनासंसार डट कम ब्लगिङ यात्रा

एस्तै ब्लगिंङ होडबाजीमा मैले पनि ब्लगिंङ गर्ने बिचार गरेर सन २००५ को नोभेम्बर महिना मा सपनासंसार डट ब्लगसम डट कम को खाता खोले । तर त्यति खेर मैले यो ब्लग लाई अंग्रेजीमा चलाएको थिएँ । आफ्नै लागि लेख्थेँ , आफैँ पढ्थेँ । यसैमा मलाई आनन्द मिल्थ्यो । तर एका एक नेपाली भाषा को ब्लग हरु ईन्टर्नेट संझालमा देखिन थाले पछि र मलाई अंग्रेजी भन्दा नेपाली पढ्न आनन्द आउन थालेकोले, मैले डिसेम्बर २००६ बाट सपनासंसार डट कम लाई आदिकारीक रुपमै नेपाली ब्लग बनाएँ।

सपनासंसार डट कम पहिले बढी सामाजिक भन्दा पनि बढि पारिबारीक थियो ।, म लेख्थे, मेरा परिवार तथा साथी भाईहरु पढ्थे । यसैमा आनन्द लाग्न थाल्यो । पछि बिस्तारै बिस्तारै सपानसंसार को परिधी बढेर गयो, साथि भाईका साथीभाईहरुले पनि पढ्न थाले अनि साथी का साथी अथवा मेरा नवमित्र हरु ले पनि सपनासंसारको परिधी बढाउन सहयोग गर्नुभयो। अनि यसरी संसारका धेरै कुना मा यसले आफ्ना पाठक हरु पाउन थाल्यो र यो ब्लग पारिबारीक मात्र नभएर सामाजीक नै हुन पुग्यो भन्दा फरक नपर्ला ।

सपनासंसार को बारेमा भन्दा म सुचना, संचार , साहित्य र मनोरञ्जनको को संगम भन्न रुचाउछु । तपाई मित्र हरुको लेख तथा प्रतिकृया नै सपनासंसारको सम्पति हो । संसार आधुनिकता ले घेरिसकेको छ । यो आधुनिकतामा केहि राम्रा पक्ष पनि छन त केहि खराब पक्ष , ती खराब पक्षहरुको उजागर गर्दै पहिलो सामुदायीक संसार निर्माण गर्नमा होस्ठेमा हैंसे गर्न सपनासंसार सधै तत्पर छ । मेरा एक मित्रलाई हास्य कलाकार शब्द सुन्दा अनौंठो लाग्यो रे ! खितितित्त अंग्रेजी हासो हास्दै ,उल्टो कमिडियन नभनेर हास्य कलाकार भनेको भन्दै खिस्सी पो गर्नु भयो ।खै हजुर, मलाई त हास्यकलाकार नै प्यारो लाग्छ । आफ्ना छोराछोरी फरर्र अंग्रेजी बोलेको देखेर , एक नेपाली दाजुले अमेरिका आएको मा गर्व गर्नु साथै आफ्नो जीवन नै सफल भएको मान्नु हुन्छ । यस्तै परिवेषमा, म आज परदेश मा भएर पनि नेपाली भाषा (भलै गलत शब्द तथा ब्याकरण संयोजन होला)मा आफ्नो भावना सपनासंसार डट कम मार्फत पोख्न पाउदा आफुँलाई गर्व गर्छु । मैले लेख्न थाले पछि नेपाली भाषामा अहिले केहि ब्याकरण तथा सब्द संयोजन मा पनि सुधार गरेको छु र गर्दै लाने छु ।

३. ब्लग लेखन र यसको प्रभाव !

पहिलो सत्य म यहा पस्कन्छु । मैले नेपाली ब्लग लेख्न थाले पछि, मेरा धेरै मित्र हरुले नेपाली भाषा मा जागर देखाउनु भयो, कम्ति मा ५० जना मित्र हरुलाई नेपाली लेखन सिकाउन पाएको मा म आफुलाई गर्वान्धित थान्छु । म नेपाली बोल्छु, पहिलो दिन मलाई पाखैँ भन्ने मेरो साथी को साथी एक हप्तामा मेरो मिल्ने साथी हुन्छ , यो हो नेपाली ब्लग को प्रभाव। संचार माध्यम नपुगेको ठाउमा ब्लगर हुन्छ जस बाट हामी बिश्वका कुनाकुना मा पुग्न सक्छौं अनि एउटा सबै जना अटाउने सपनासंसार श्रृजना गर्न सक्छौं । एउटा कुना मा दु:खमा परेको आफ्नै नेपाली साथीलाई हामी सहयोग गर्न सक्छौ । बिषेश गरि ब्लगले परबासमा रहेका नेपाली हरु बिच झोलुङ्गे पुल को काम गरेको छ भन्दा फरक नपर्ला । आफ्नो लेख को तात्तातो प्रतिकृया पाउनु साथ साथै उचित सुझाब संकलनले नव प्रबेसी नेपाली साहित्य प्रेमीलाई अझ सहयोग पुर्‍याउँछ ।

४. नेपाली ब्लगर र ब्लग हरु को यात्रा
हाल नेपाली ब्लग हरुको बाढि नै आएको छ भन्दा फरक नपर्ला। सबै भन्दा ठुलो कुरा, निरन्तरता हो जुन कठिन हुन्छ । ब्लगहरुको कुनै नियम हुदैन, यो त केवल एउटा अनलाईन पर्सनल डायरी हो, जे मन लाग्छ त्यहि लेखिन्छ तर पनि ब्लगरहरुले के बुझ्न जरुरी छ भने, यो एउटा खुला डाएरी हो , पर्सनल भन्दैमा खुला डाएरीमा जे पनि लेख्न कहा पाहियो र ? नेपाली ब्लगरहरुले सकेसम्म नेपाली परिवेशमा नेपालीपन लाई अगाल्दै हामी नेपालीलाई नै फाईदा हुने लेख हरु पस्कन सक्यो भने, पक्कै पनि यसले हामी सबैलाई फाईदा गर्छ । मलाई थाह छ राजनिती लाई घृणा गर्ने नेपालीले आज ब्लग को माध्यम बाट राजनितिमा चासो दिन थालेको छ, जुन मलाई लाग्छ, राम्रो हो । केहि जन मानिस हरु, आज भोलि कतिपय ब्लग लाई सुचना को श्रोत पनि बनाएको पाइएको छ ।

५. दौतरी बारेमा

लेखक र पाठक समुहँगाठोँ को रुपमा प्रस्तुत भएको दौंतरी, नेपाली ब्लग फाट मा एउटा उदयमान ब्लग नक्षेत्र हो भन्दा फरक नपर्ला । यसमा प्रस्तुत भएका सामग्री हरु निकै सरल र जनमानसको कानले पचाउने अनि जिब्रोले चपाउने खालका छन , यो अर्थमा कि दौंतरी दुस्मनको पनि दौंतरी हुन पुगेको छ । प्रयास राम्रो छ। मलाई पनि दौंतरी चौंतारीको छाया मा राख्नु होला ।

६. जादा जादै आफ्नै बारेमा ,

सपना सबै सत्य हुने भए सपना, सपना नै हुने थिएन । तर पनि कति यस्ता सपना हरु हुन्छ जुन चाहे मा सत्य पनि पार्न सकिन्छ , हो सपनासंसार त्यो संसार हो जहा सपना सत्य पार्न को लागी हातेमालो हुने गर्दछ । तपाईलाई जादा जादै सपनासंसारमा स्वागत छ । दौंतरी लाई धन्यबाद, काचैं भए पनि यो प्रस्तुति लाई आफ्नो आगनी मा बिच्छ्याईदिनु भएको मा ।
पढिदिनु भएको मा धन्यबाद !
अहिलेलाई तारेमाम !

सपनासंसार का ब्लग/साईट हरु
http://www.sapanasansar.com/
http://www.bishow.co.cc/
http://www.bishow.com.np/
संदर्भ सामग्री
१ http://www.wikipedia.org/
२ http://www.microsoft.com/globaldev/handson/dev/mslu_announce.mspx
३ http://www.mpp.org.np/

कबिता - यस्तै ठान्दछु

बिजयकुमार श्रेष्ठ, धादिङ्गकटुन्जे (हाल ईराक)

समयको पाबन्दिलाई परिसूचक ठान्दछु
भुल र गल्तिको स्वीकारोक्तिलाई मान्दछु ।

गल्ति गर्नुलाई नै म नयाँ सोच ठान्दछु
नयाँ केहि पाउनुलाई गल्ति आवश्यक मान्दछु ॥

गल्ति गरेर स्वीकार्नेलाई म महान भन्दछु
गल्ति छ भनि सुधारीदिनेलाई म गुरु मान्दछु ॥

धोका होईन जीवनमा विश्वास दिन जान्दछु
तिरस्कार होईन जीवनमा प्रेणा ठुलो ठान्दछु ॥

विश्वास र साधा जिवनलाई म गौरवशाली ठान्दछु
झुट्टा र अविश्वासिको जरा नै उन्मुलन गर भन्दछु ॥

सच्चासाथ दिनेको माया लगाउन र दिन पनि जान्दछु
झुट्टो माया दिनेलाई सजिव होईन निर्जिव प्राणी ठान्दछु ॥ ॥

गजल:- कस्ले लायो साँद

कस्ले लायो साँद आज, भुत्ते पनि छुरा भएछ
कस्को आड पायो कुन्नी लुते पनि सुरा भएछ

खरिद बिक्रिको पसलमा के के मिलथ्यो कुन्नी
सपना बेच्नेको उधोग धन्दा पनि पुरा भएछ

माया हो कि दया, सदभाब भनेर जताउथे
आर्का मुटु के भर थ्यो र,फेरी टुहुरा भएछ

बल्ल बल्ल लाँको बाली हात मुख जोर्न पनि
खडेरिमै चर्को घाम,आशा जती झुरा भएछ

ढोगी जोगी कस्ले चिन्यो,गेरु बस्त्र अस्त्र थियो
दर्शन बाँडे भनी सुन्थेँ, बुद्ध पुर्ने कुरा भएछ

गलगाँडतन्त्र आएछ

शेखर ढुंगेल

गणतन्त्र आएपछि गणहरु गणपति हुनेछन् भन्ने जुन भावना जनतामा उर्लिएको थियो माओवादीको असफलता र अन्य राजनीतिक दलहरुको सत्तालिप्सा देखेर गणरुपी जनतामा नैरास्यता छाएको छ । गणपति त गण होइन नेता पो बनेका छन् । यो कस्तो गणतन्त्र हो जसको मालिक नेता बनेका छन् र जनता फेरि दासभन्दा खराब जीवनयापन गर्न बाध्य बनिरहेका छन् । यो त गणतन्त्र होइन गलगाँड पो हुनथाल्यो । जस्ले जे जस्तो तर्क दिए पनि तीतो सत्य के हो भने बोकाले दाईं गरेर हुन्न भन्ने बुढापाकाको कथन नेपालमा सावित भएको छ । ०४६ सालमा पनि महेन्द्रको सालिकअगाडि एमाले कांग्रेस माओवादीभन्दा उग्र भएका थिए । तत्पश्चात भयो के त भने कांग्रेस र एमालको अधिनायकवाद चल्यो । गिरिजा त्यसबेला जंगेजस्तै बनेका थिए । राष्ट्र र जनतालाई ढाँटेर महाकाली सन्धिमात्र गरेनन् चित्त नबुझेका छत्तीसेलाई सत्ताच्युत गर्न जनताको सदन भंग गरिदिए ।

संसदीय ब्यवस्था र प्रजातन्त्रको धज्जी उडाउनेमा माओवादीभन्दा कांग्रेस र एमाले नै अगाडि छन् । समय फेरियो माओवादीको रणनीति सफल भयो । संसदीय प्रजातान्त्रिक पक्षधर अर्थात २०४७ को संविधानले स्थापना गरेको संरचनाको पत्तन भयो । त्यससँगसँगै पुराना सयौं परंपरागत संरचनाहरु कतै जोसमा कतै सडकको दवावमा कतै सत्ताको लालचमा भत्काईंदै गए । यहाँसम्म कि शून्य राजनैतिक संरचनाको अवस्थामा झर् यो । माओवादीको सत्ता आयो शासन आयो नयाँ नेपालको कुरो आएको छ तर प्रस्थान र गन्तब्यको विन्दूको चुरोसम्म पहिल्याउन सत्तासिन र विपक्षी दलहरु असफल भएका छन् ।

संविधानसभाको माध्यमबाट जनताको प्रतिनिधिमार्फत संविधान बनाई नयाँ नेपालको निर्माण गर्ने भन्ने माओवादीको माग र अन्य दलको अभिष्ठ स्वयं उसकै लागि घाँडो किन भयो बुझ्न कठिन हुँदैछ । अनुमान केसम्म गर्न थालिएको छ भने कि त माओवादीलाई ब्यालेट मार्फत सत्तामा पुगिएको नसा उत्रिएको छैन कि त लोकतन्त्रप्रति विश्वास नै छैन । या कहिले काहीं नेता डा. बाबुराम भट्टराईले भन्नुभएकै विहारी शैलीको लोकतन्त्रु नै हो त ।

माओवादीको सत्ता चलेको पनि ४ महिना भइसक्यो । केही उज्यालो सत्ता हात पारेको माओवादीले अन्धकार बनाईदिएको छ । यो अन्धकारशैली नयाँ नेपाल निर्माण गर्ने कुन मोडल हो जनताले बुझ्न सकेका छैनन् । मस्र्याङ्दी उद्घाटन गरेकै भोलीपल्टदेखि ६ घण्टाबाट १० घण्टा पुगेको लोडसेडिङ् अव १८ घण्टा हुन्छ भनेर विद्युत प्राधिकरणकै कर्मचारीहरु भन्न थालेको छन् । यस्ता कालो अँध्यारोमो विद्यार्थीले कसरी पढ्ने उद्योगधन्दा कसरी चलाउने नयाँ नेपाल कसरी बनाउने स्थिति भयावह बन्दै गएको छ ।

हिजो डा.बाबुराम भट्टराईको लेखअनुसार निलम्बित राजालाई सम्झौताको नाममा पुनस्थापना पनि गर्न सकिन्छ भन्ने थियो । त्यो पार्टीका नेता तथा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड राष्ट्रवादी र गणतन्त्रवादीको दह्रो मोर्चा बनाउने कुरा गर्न थाल्नु भएको छ । कतै राजालाई पनि त्यही मोर्चामा आउन दरखास्त हालिएको त होइन यता गिरिजाप्रसाद कोइरालाले पूर्वपाचहरुको तीनवटै पार्टी र अन्य प्रजातन्त्रवादीलाई मिलाएर अधिनायकवादलाई परास्त गर्न बृहद प्रजातान्त्रिक मोर्चा गठन गर्ने सुरसार कस्नासाथ प्रचण्डको मोर्चाको कुरा उठ्नुले राजनीतिक क्षेत्रमा तापक्रम एक्कासी बढ्दै गएको छ । दलीय राजनीति तातेको छ ।

यही बेलामा भारतीय राजदूत राकेश सुदले राजालाई सोल्टी होटलको गोप्य कोठामा गोप्य भेटघाट गरेको समाचारले राजनीतिमा ज्वारभाटा ल्याइदिएको छ । किन भेटे सुदले के भने सुदले राजाको प्रतिकृया के थियो अन्दाजका अनेक रिङ्गटालाग्दा कथाको पटाक्षेप हुनेक्रम जारी छ । त्यो पनि एकसेएक लोकतान्त्रिक दलका मुखपत्रहरुबाट । कसै कसैले त यतिसम्म लेखे कि राजाले भारत भ्रमणको व्यवस्था मिलाइदिन आग्रह गरेरे । कसैले सग्लो देश हेरेर मर्ने इच्छा व्यक्त गरेको विषयलाई बढी महत्व दिएर प्रकाशित गरिरहेका छन् ।

आखिर पूर्वराजा पनि यही देशका नागरिक हुन् । हिजो पनि उनले देशको माया गरे आज पनि देशको माया गरिरहेका छन् । यो देश छोडेर कतै जान्न भन्ने पूर्वराजाको अभिव्यक्तिले र यही देशमा चुपचाप बसेका राजाको व्यवहारले पूर्वराजाको लोकपि्रयता र जनताको सहानुभूतिलाई ह्वात्तै बढाइदिएको छ ।

खासगरी प्रचण्ड सरकारको असक्षमता र नालायकीपनका कारणले पूर्वराजातिर फर्केर हेर्न जनता बाध्य भएका छन् । जतिपनि कूसंस्कार र कूलक्ष्यणहरु देखिएका छन् ती सबै राजतन्त्र हटाउनाले हो भन्ने छाप जनताको मनमा परिसकेको छ । हो राजतन्त्रबाट अनेक गल्तीहरु भएका होलान् तिनलाई सच्याएर अखण्ड नेपालको जगेर्ना गर्न सकिन्थ्यो । राजतन्त्र फाल्नेले आफु पनि सच्चिन सकेनन् पवित्र भएनन् राजतन्त्र पनि फालेर देशलाई बर्बादीको भूमरीमा होमिदिएका छन् । यसैका कारणले विदेशीको खेल मैदान बनिसकेको छ नेपाल । राजतन्त्र फालेपछि चमत्कार गर्छु भन्ने प्रचण्डले देशलाई अँध्यारो युगमा धकेलिदिए । यही हो चमत्कार जनता आहत भइरहेका छन् जनताले राहत पाइरहेका छैनन् यही हो चमत्कार असमानता र बिखण्डनका आवाजहरु उठिरहेका छन् यही हो चमत्कार ज्वाला सिंहले टोपी जलाउन थाले मधेसबाट पहाडीया नभागे भौतिक कारवाही गर्ने हुकुम जारी गरिसक्यो अव नेपालको झण्डा जलाउने कार्यक्रम पनि ल्याइसक्यो । हुँदा हुँदा तमलोपाले एक मधेस एक प्रदेश हुँदैन भने एक नेपाल पनि रहँदैन भनिसके । यही हो चमत्कार यदि यस्तै अराजकतालाई चमत्कार भन्ने हो भने नेपालीका लागि प्रचण्ड चमत्कार दुर्भाग्य बाहेक केही हुने लक्ष्यण देखिदैन ।

पूर्वी र पश्चिमी पहाड र तराईतिर अनेक जातजातिहरु स्वशासनका माग गरेर सेना संगठित गर्न थालेका छन् । खासगरी पूर्वी पहाडको लिम्बु र पश्चिम तराईको थरुहठ सेना डरलाग्दो सशस्त्र समूहका रुपमा अगाडि आएको छ । यिनलाई व्यवस्थापन गर्नु चानचुने चुनौति हुनसक्दैन । चुनौति अनेक छन् दलहरुमा मतभेद चुलिदो छ । गणतन्त्र गलगाँड भयो देश र जनताका लागि ।

एक छिन हासौंन - ९

आचार्य प्रभा, अमेरीका
मैल्र अगाडि अन्धोहरुको कुकुरले उनिहरुलाई रखवारि गेरेको सम्बन्धमा कुरा निकालेकी थिएँ।कस्तो अचम्म!, उनिहरुले त्यत्ती मीठो मीठो खाइरहँदा पनि त्यो कुकुरले आक्रमण नगरेको! चुपो लागेर कुर्सीमुनी बसिरहेको देख्दा मलाई त अचम्म नै लाग्दथ्यो अनी म पूरानो घट्ना सम्झन्थे।

एक पटक कुकुर तिहारको दिन मेरी सासु आमाले घरमा पालेको हाम्रो पनि ज्यादै प्यारो कुकुर ''जिनो'' त्यस्लाई पूजा गर्न भनेर माला गासेर, मीठो मीठो मासुको परिकार पकाएर 'जिनो' लाई काखमा राखेर सुम्सुम्याउदै पूजा गर्न लाग्नु भएको मात्र के थियो त्यस्लाई त मासु खान हत्तार भएछ त्यस्तो प्यारो गरेको कुकुर र अरु बेला त्यस्तो इमान्दार मानेको कुकुरले आमाको हात नै ख्याप्पै पारेर टोकीदियो अब परेन फसाद !। कताको कुकुर तिहार ?, त्यस्तो रमाइलो वातवरण पनि भताभुङ भयो। अब दुई देशको कुकुरमा नै तुलना गरौ न, अनी हामी मान्छेको त के कुरा रह्यो र ।

धत!म त खाली कुकुरको पछी नै लागिछु। अब छाडिदिउ यस्ता कुकुर,बिरालाका कुरा। अब के गर्नु त? अरुलाई कुकुर,बिरालो नै मन पर्छ भने र उनिहरुको पशु नै इमान्दार छन भने के खाचो त ?हाम्रो देशमा हामी नै इमान्दार बनौ न त ?। किन कुकुर बिरालोको बाटो हेर्ने ? उनिहरुलाई पनि त वाक्क लाग्दो हो नि त?सधै बन्धनमा बस्दा बस्दा कत्ती दिन को रिस पनि त मौका पाएको बेलामा फेरेको होला नि त ? मान्छेले त मौका को फाइदा उठाइहाल्छन भने पशु त पशु नै भै हाल्यो नि। हामीले पो उनिहरुको भाषा,पीर,मार्का बुझ्नु पर्दछ त !त्यसै त उनिहरु रिसाउदैनन नि। हामी यस्तै अबुझ भएर त एक-आर्कामा दुश्मनी मोल्ने,असमानताको नजरले हेर्ने भएर पनि हामी सबै कुरामा पछी परिरहेछौ त्यसैले एकार्काको पीरमार्का बुझौ। समानताको पाठ सिकौ,सही र इमान्दार कुरा भए पशुको पनि अनुयायी बनौ। झुठो र असत्य,खराब कुरा भए त्यस्ता मान्छेको निती नियमलाई पनि बहिष्कार गरौ। यस्तै अनुभव र भावना लिएर मैले आजको अनुभुतिलाई यहाँहरु समक्ष अनुभुत गर्ने मौका छोपें। मैले अगाडि देखि बिन्ती भाव गरिरहेकी छु। मेरो बिचार सँग सहमत् हुनैपर्छ भन्ने छैन। यदी कमिकम्जोरी भए यस्मा छुटेका कुराहरुको सहि निर्णय दिने अभिभारा यहाँहरुलाई सुम्पेकी छु। अहो मेरो काममा जाने बेला भएछ। जागिर नै गयो भने त कसरी बाचेर यस्ता अनुभुती पोख्ने । लौ त जागिर बचाउन गए है! अर्को अनुभुती पोख्न नपाएसम्मलाई बिदा।

क्रमश:

गजल - ढाट्यो छोराले

सुमन बगाले
आबुँ खैरेनी ५ ढकलटार तनहुँ (हाल इराक )

बेलैमा मृत्यु सित जिन्दगी साट्यो छोराले
गर्दिन भन्थ्यो रण्डी बाजी ढाट्यो छोराले ।

कलेजको निहुँ पारी घरबाट निस्कीएर
डान्सबारमा हुस्की तानी वेश्या नचायो छोराले ।

होटलपार्क बार क्याफे कुनै बाकी नराखी
दुखगरी कमाएको सम्पत्ति सकायो छोराले ।

यौवनको मातले एड्सको शिकार बनी
चढदो जवानी मै ज्यान गुमायो छोराले ।

धेरै पढी लेखी नाम राख्छ होला भन्थेँ
भाएको इज्जतपनि माटोमा मिलायो छोराले ।

मरेर गएपनि बाउको नाक काट्यो छोराले
गर्दिन भन्थ्यो रण्डी बाजी ढाट्यो छोराले ।

अतीत सम्झदा

हिजो आज दौंतरीमा अतित तथा आफ्नो दैनीकी लेखन निकै चलेको छ। हप्तामा एउटा भने पनि केही लेखुं भनेर लागेको नेपालमा डिजेल पावर हावसको अध्यन गर्दा गर्दै ड्राफ्ट पोस्ट अझै पुरा हुन सकेन। दौंतरीलाइ सजाउदा सजाउदै तथा लेखहरु पोस्ट गर्दा गर्दै बिदामा केही लेखु भन्यो दिमागमा केही फुरेन। हुन त दौंतरीमा रहेका फुलबुट्टा मेरो दिमागका उपज मात्र होइनन्। बिभिन्न सरसल्लाह दिनुहुने मित्र बाहेक महेश जि, म्याभरिक र ठरकी दादाले दौंतरीका फुलबुट्टा भर्नमा निकै काम खर्चिनु भएको छ। दौंतरी लेखकमा रहुनु भएका मित्र तथा फुटकर रुपमा लेख्ने मित्रहरुको सुचि त झन लामो छ।

लामो समय पछि आज खेमनाथ जि को लेख आउदा दौंतरीका पुराना दिन सम्झन मन लाग्यो। यसरी नया पुराना साथीहरु सक्रिय रहे पुराना दिन सम्झदा पनि निकै भावुक भइदोरहेछ। नेपाल र नेपालीको भाषा तथा संचारमा बिदेशमा रहेर सेबक बनी काम गर्नु पनि निकै आनन्द आउदो रहेछ। आशा छ सबै बिचार राख्ने मित्रहरु दौंतरीमा अटेर यो यात्रा नटुटाइ क्षितजसम्म पुग्ने छौं।

मेरो वेलकम पोस्टबाट सुरु भएको दौंतरी आज करिब ५०० पोस्टमा पुगिसकेछ। यस बिचमा थुप्रै खाले लेखहरु प्रकाशित भए राम्रा नराम्रा प्रतीक्रिया दिने मित्रहरु धन्यबादका पात्र हुनुहुन्छ। यो क्रमलाइ जारी नै राख्नुहोला। लेख्न मिले लेख्नुहोला नभए ब्लग पढेर कमेन्ट बक्समा आफ्ना बिचार भए पनि लेख्नुहोला। दौंतरी सामुहिक ब्लग रहेको हुंदा यांहा प्रशस्त ब्लगरको उपस्थीती हुन्छ। तर पनि दौंतरीको आसमान बाट अर्को आसमान सेतु जोड्न ब्लग भित्र ब्लग स्तम्भ ल्याएका छौं जहां अन्य ब्लगर साथीहरुको भलाकुसारी दौंतरीमा प्रस्तुत गर्ने छौं।

यस स्तम्भमा गत साता दिपक जडित हुनुहुन्थ्यो भने यस पटक सपना संसार रहुनु भएको छ।

साथीहरु माझ संचारको महत्ब र दुरुपयोगको बारेमा गफकै क्रममा सामुहिक ब्लगको मान्यता राख्दै दौंतरी खोल्ने प्रेरणा मिलेको थियो। साधारण ब्लगस्पटको ब्यानरबाट सुरु भएको दौंतरी अहिले थुप्रै अलंकार सहित तयार छ। कम्पियुटर सज्जा देखी लेख लेख्ने प्रेसित गर्ने तथा पढ्ने मित्रहरुले दौंतरीलाइ यांहा सम्म पुर्‍याउनु  भएको छ। ब्यबसायिकता भन्दा पनि उत्कृष्टता तिर उन्मुख दौंतरीमा समुहका सदस्यका तर्फबाट उत्तम रचना तथा लगाबले दौंतरी सधै अब्बल रहिरहनुका साथै सामुहिक अमुल्य सम्पती रहन गयो। हामी अझै धेरै माथी पुग्नु छ तर हामी जांहा पुग्ने छौं, जस्तो अबस्थामा रहने छौं, दौंतरीको मुलमन्त्रलाइ कहिले भुल्नुहुदैन। हामीले सिधा तथा स्पष्ट बिचार तथा अन्य प्रस्तुती आफ्नो मिलेको समयमा सबै सामु बाड्दै जानुपर्दछ । दौंतरीमा प्रकाशित सामाग्रीलाइ प्रतिक्रिया दिए लेख्नेलाइ पनि हौसला बढ्ने छ तथा लेखको अर्को पक्ष पाठकबाट दर्शिने छ। तपाइहरु पनि दौंतरीमा फाट्ट फुट्ट रुपमा लेख लेख्ने भए या दौंतरी लेखक भएर रेगुलर लेख लेख्नको निम्ती dautari@gmail.com मा लेख या इमेल पठाएर जनताको ब्लग दौंतरीलाइ अझ बलियो र लोकप्रिय बनाउं।

- नेपालियन
मिनीसोटा, संयुक्त राज्य अमेरीका

नेपाली समाज यूएईको चुनावमा देखिएका केही दृश्यहरु

गत डिसेम्वर १२, २००८ का दिन दुबईको एभरेष्ट ईन्टरनेश्नल होटेलमा बिहानै देखी नेपालीहरुको चहल पहल थियो । होटल बाहिर झुम्म झुम्म नेपालीहरु देखिन्थे । विगत १९९० साल देखि यूएईमा स्थापना भएको सबैभन्दा पुरानो नेपाली संस्था नेपाली समाजको आज चुनाव हुँदै थियो ।

लामो समयदेखी यहाँ रहदै आउनु भएका र उच्च पदमा कार्यरत बुद्धिजिवी नेपालीहरुको उपस्थिति रहेको थियो । यूएईको अबुधावी सारजाह अलेन र अन्य प्रान्तबाट नेपालीहरु उक्त चुनावमा भाग लिन आएका थिए । साच्चैनै त्यहाँको माहोल अति रमाईलो थियो । उक्त होटलमा नेपालीहरुले प्रत्येक हप्ता कार्यक्रमहरु गरीरहन्छन् तर उक्त दिनको कार्यक्रम बेग्लै थियो । साच्चै नेपालकै चुनावको झल्को दिन्थ्यो । प्रवासमा कार्यरत भएको करिव ६ बर्षको अवधिमा पहिलो पटक चुनावमा उपस्थित भएको थिए । यूएईमा स्थापना भएका विभिन्न नेपाली संघसंस्थाहरुका प्रतिनिधीहरु र उक्त संस्थाले नेपाली समाजका उम्मेदवारहरुलाई भोट हाल्नको लागि चुनेका पार्षदहरुको बाक्लै उपस्थिति देखिन्थ्यो । पार्षदहरुले परिचयपत्र झुण्डाएको देख्दा नेपालकै याद दिलाउथ्यो । करिव मध्यान्ह १२ बजेदेखि सुरु हुने भनिएता पनि दिनको १ बजेसम्म पार्षदहरु हलभित्र छिरेका थिएनन् । नेपालीहरु एक आपसमा प्रवासमा पनि भोट खसाल्न पाईने भयो भनेर हर्षित देखिन्थे । सबैले आफुले मन पराएका उम्मेदवारहरुलाई जिताउने कुराहरु गरेको सुनिन्थ्यो ।

चुनावी हलभीत्र म पनि छिर्न खोजे मसँग चुनावी परिचय पत्र थिएन तर मलाई भित्र छिर्न दिईएन । यूएई छिरेदेखी म नेपाली समाजका विभिन्न कार्यक्रमहरुमा उपस्थित हुँदै आएको थिए र विभिन्न कार्यक्रमका समाचारहरु पनि संकलन गर्दै आएको थिए । उक्त दिन पनि म चुनावको चहलपहलको समाचार टिपोट गर्न उपस्थित भएको थिए तर चिन्दै नचिनिएको ब्यक्ति जस्तो भए एक क्षण, कारण मसँग पार्षदको परिचय पत्र थिएन ।

चुनावी कार्यक्रम दिनको २ बजे देखि सुरु भयो । हलमा म पनि सोस्र फोस्र लगाएर छिर्ने मौका पाए । भित्र सबै पार्षदहरु उपस्थित भईसकेका थिएनन् । बिस्तारै पार्षदहरुको उपस्थित हुँदै गयो । उक्त चुनावी कार्यक्रममा नेपाली राजदूतावासको प्रतिनिधित्वको रुपमा तृतिय सचिव जितेन्द्र लाभको उपस्थिती रहेको थियो ।

अध्यक्ष पदमा ३ जना समाजसेवीहरुको उम्मेदवारी परेको थियो । पूर्व नेपाली समाजका अध्यक्ष तथा समाजसेवी कृष्ण ढकाल, निवर्तमान नेपाली समाजका उपाध्यक्ष तथा समाजसेवी राजेन्द्र देवकोटा जनजाती महासँघका अध्यक्ष तथा समाजसेवी यम प्रसाद तमु । तिन जनाको बिचमा चुनावनै हुने भएको भए पार्षदहरुले एक पटक सोच्नै पर्दथ्र्यो कस्लाई भोट दिने भनेर तिनै जना ब्यक्ति नेपाली समाजलाई आवश्यक पर्ने ब्यक्ति थिए । तर अहिले सबै प्रवासी नेपालीहरुले नेपाली समाजमा नयाँ अनुहार चाहेका थिए र समझदारीमा कृष्ण ढकाल र राजेन्द्र देवकोटाले यम प्रसाद तमुलाई समर्थन गर्दै उम्मेदवारी फिर्ता लिए यो अति सह्रानिय कार्य हो । यदि चुनाव भएको भए पछि एक दुई भोटको अन्तरालमा विजयी हुँदा नकारात्मक हल्ला फिजिन्थ्यो ।

उपाध्यक्षको लागि दुई जनाको आवश्यकता थियो उक्त पदमा ३ जनाको उम्मेदवारी परेको थियो । नेपाली समाजका पूर्व महासचिव तथा निवर्तमान सदस्य लक्ष्मण सापकोटा नेपाल पत्रकार महासँघ यूएईका उपसभापति मान बहादुर थापा तथा आसिफ अलि सिद्धिकी अन्त्यमा नेपाल पत्रकार महासँघका उपाध्यक्ष मान बहादुर थापाले अन्य दुई जनालाई समर्थन गर्दै उम्मेदवारी फिर्ता लिए । महासचिव पदमा भने ३ जनाको भिडन्त हुने निश्चित भईसकेको थियो । नेपाल दुबई जनकल्याण राहतकोषका अध्यक्ष तथा पत्रकार महासँघ यूएई सम्पर्क शाखाका सदस्य धर्मेन्द्र यादव नेपाल पत्रकार महासँघका सदस्य तथा लुम्बिनी वेलफयर सोसाईटीका नारायण अधिकारी तथा जनप्रगतिशिल माच यूएईका उक्तम अधिकारी तिन जनाको अन्तिम समय सम्म पनि समझदारी भएको थिएन ।

विभिन्न बुद्धिजिवी तथा समाजसेवी नेपालीहरुले अन्तिम समय सम्म पनि समझदारी गराउने प्रयास गरिएको थियो । तिनै जना नेपाली समाजमा आउन आतुर देखिन्थे । अन्त्यमा नारायण अधिकारीलाई महासचिव उक्तम अधिकारीलाई सचिव र धर्मेन्द्र यादवलाई प्रवक्ता उक्त हलबाटनै घोषणा गर्ने भनि समझदारी भएपछि मात्र चुनाव हुनवाट रोकियो ।

अध्यक्ष तथा उपाध्यक्षको निर्वाचन भएको घोषणा गरिसकेपछि महासचिव पदको घोषणा गर्न निर्वाचन समन्वय समितिलाई निकै कसरत गर्नु पर्यो । निर्वाचन समन्वय समिति लगायत अन्य बुद्धिजिवी तथा समाजसेवी नेपालीहरु सकेसम्म समझदारीमा जाने पक्षमा थिए भने उपस्थित पार्षदहरु भने भोट हाल्न आतुर देखिन्थे । निर्वाचन समन्वय समितिका प्रवक्ता डि।आर। गुरुङ्गले मत पत्र सम्बन्धि मतदाताहरुलाई जानकारी दिदै थिए भने बाहिर ३ जना बिच समझदारी हुँदै थियो । बिचैमा महासचिव पदका दावेदार धर्मेन्द्र यादवले उम्मेदवार फिर्ता लिए पछि अब दुईजनाबिच मात्र चुनाव हुने देखिन्थ्यो । अन्तिम समय सम्म पनि समझदारी भएको देखिन्थेन । तिनै जनाको समझदारी भएतापनि उक्त हलबाटनै घोषणा हुनुपर्नेमा ढिप्पी थिए भने निर्वाचन समन्वय समितिको आचारसंहितामा प्रष्ट खुलाईएको थियो निर्वाचन समन्वय समितिले ५ वटा पदमा मात्र निर्वाचन गर्ने र बाँकी रहेको पदमा अध्यक्षको रोहवरमा पहिलो बैठकमा चयन गर्ने भनेर तर त्यही हलबाट घोषणा गर्ने भनेर ढिप्पी गरेपछि सचिव र प्रवक्ताको पनि त्यहिहलबाट घोषणा गरियो ।

एकैक्षणमा हलमा चुनावी परिणाम आउन थाल्यो । नेपाली दूतावासका प्रतिनिधी तृतिय सचिव जितेन्द्र लाभले विजयी नवनिर्वाचित कार्यसमितिका पदाधिकारीहरुलाई अविर लगाई स्वागत गर्नु भएको थियो ।

चुनावी कार्यक्रम सकिसकेपछिको माहोल झनै हेर्न लायकको थियो । नवनिर्वाचित अध्यक्ष यम प्रसाद तमूलाई उहाँका शुभचिन्तकहरुले फूलमाला र अविरले स्वागत गर्दाको क्षण नेपालकै चुनावी मैदानमा चुनाव लडेर विजयी भएको क्षण जस्तो देखिन्थ्यो । प्रवासमा त्यो दृश्य अति हेर्न लायकको थियो ।

कोषाध्यक्षको पदमा निवर्तमान कोषाध्यक्ष रविन्द्र पौडेलको मात्र उम्मेदवारी परेको हुँदा निर्विरोध निर्वाचित भएका थिए । लक्ष्मण सापकोटा र रविनद्र पौडेल बाहेक अन्य महत्वपूर्ण पदमा सबै नयाँ अनुहार आएका छन् । नयाँ जोस र जाँगर लिएर नेपाली समाजमा आएका नयाँ पदाधिकारीहरुको काँधमा करिव २ लाख प्रवासी नेपालीहरुको भार पर्ने छ । २ बर्षको लागि चुनिएको उक्त कार्यसमितिले नेपालीहरुको समस्याहरुदेखि लिएर अन्य धेरै कार्यहरु गर्नुपर्ने देखिन्छ । यूएईमा छरिएर रहेका सम्पूर्ण नेपालीहरु र सम्पूर्ण नेपाली संघसंस्थाहरुलाई एउटै छातामुनी ल्याउनुपर्ने देखिन्छ ।

अब भावी नेपाली समाजले कस्तो कार्य गर्दछ त्यो त हेर्ननै बाँकी छ ।

मेरो आफ्नै कथा ब्यथा

गत हप्ताको कुरा हो डिउटीबाट फर्के लगत्तै वाथरुममा हात धुन गएँ, तर पानी थिएन । विगत साढे २ बर्ष देखी म लगायत अन्य नेपाली साथीहरु यूएईको अबुधावी स्थित पासपोर्ट रोडमा बस्दै आई रहेका छौ । अन्य भवनहरु भन्दा केही पुरानो थियो हाम्रो भवन । निम्न आयश्रोत भएका ब्यक्तिहरु बढी बस्ने उक्त भवनको हामी १४ औं तलामा बस्ने गर्छौ ।

पानी नआउनुको कारण बुझ्दै जाँदा हामी नजीकैको भवनमा रहेको खानेपानीको ट्याङ्कीमा हामी बसेको भवनको फोहोर पानी तल जमिनबाट रसाएर मिसिएको रहेछ र उक्त भवनका मानीसहरुले सम्वन्धित निकायमा उजुरी दिएका रहेछन् र उक्त उजुरीको आधारमा बलेदिया नेपालको नगर प्रहरी ले हामी बसेको भवनको पानीको मुहान काटी दिएको रहेछन् । हामीबसेको भवनमा करिब १२ सय जति मानीस छन् ति सबैलाई समस्या हामीलाई जस्तै भयो । अब के गर्ने कोठामा अन्य बस्तु नभए पनि पानी त नभई नहुने ।

अबुधावीमा भनेको बेलामा कोठा पाउन पनि अति मुस्कील पर्ने । दुई दिन सम्म केही थाहा पत्तो भएन पानी आउने नआउने भन्ने ।
डिसेम्वर १३ साँझ अफिसबाट फर्केर आउँदा लिफ्टको ढोका नजिकै दुईवटा अरबीमा लेखिएको सूचना टाँसीएको रहेछ । आफु त अरबी फुटेको अक्षर पनि नजान्ने नजिकै बसेका अरबीलाई के भएको हो भनेर सोध्दा यो भवन खतराको अवस्थामा छ जसरी हुन्छ छिटो खाली गर्नकोलागि सूचना टाँसेको छ भनेर भन्यो । अब भएन फसाद्, भवनमा पानी पनि आउने कुनै ठेगान छैन । उक्त भवन नेश्नल बैंक अफ अबुधावीको स्वाधिनमा रहेछ । सबै जना मिलेर कोर्टमा जाने कुरा पनि गर्न थाले । कोठामा हामी करीव ७ जना नेपालीहरु बस्दथ्यौ । अब पानी कहाँबाट ल्याउने सधै किनेर पनि साध्य भएन । खानेपानी ल्याउने गरेको ठुला पानीको बोत्तलहरु नजिकैको सुपरमार्केटका ट्लीहरुमा राखेर पानी खोज्न निस्कियौं । नजिकै मुस्लिमहरुको पाठ गर्ने ठाउँ मस्जिद थियो मस्जिदमा सधै पानी भईनै रहन्थ्यो हामी पनि भित्र पस्यौं पानी लिन । भित्र लामो लाईन थियो हामी बसेका भवनका सबै मानीसहरु हामी जसरीनै पानी लिन गएका रहेछन् । मुस्लिमहरुले पाठ गर्नु भन्दा पहिला हात खुट्टा धुने ठाउँमा हामी पानी थाप्न थाल्यौ । यसरी बिहान बेलुका पानी ल्याएर जिवीको टार्न थाल्यौ ।

केही दिन खाना बाहिर होटलमा खायौ तर कोठामा आफैले पकाएको जस्तो नहुने त्यसैले पानी बोकेर भए पनि खाना पकाएर खान थाल्यौ । पानी आज आउला भोली आउला भन्दा भन्दै हप्तौ वित्यो तर पानी आएन । अब कोठा जसरी पनि छोड्नु पर्दछ भनेर आफुसँग सम्पर्कमा भएका नेपालीहरुसँग रुमको बारेमा सोध्यौ पनि तर कतैबाट पनि सकारात्मक उत्तर आएन । आज हप्तौ दिन वितीसक्यो अफिसबाट बिदा हुदासाथ ट्लीमा बोत्तल राखेर पानी लिन गईहाल्नु पर्ने । कस्तो आपत विदेशमा अझै भन्नुपर्दा विकशित देशमा पनि हप्तौ दिन सम्म पानी आउँदा कसैले पनि केही ध्यान नदिनु । यदि नेपालमा हुन्थ्यो भने हड्ताल हुन्थ्यो होला तर यहाँ केही थाहा छैन कहिलेसम्म पानी बिना हामी बस्ने हो यूएईको अबुधावीमा रुम खोज्दा नपाउने कि त परिवार हुनुपर्ने अरे । अब के गर्ने पानीको पर्खाईमा बस्दा बस्दै हप्तौ वित्यो । यदी क्रनै साथीहरुसँग कोठाको बारेमा जानकारी भएमा हाम्रो समस्या बुझेर सहयोग गरिदिए राम्रो हुने थियो ।

घडी रोकिएको पुर्व संकेत

- अशोक खलान को मान्छे
फ्रान्क्फर्ट , जर्मनी

 

रात झनै मध्यरातमा परिवर्तन हुँदैछ
बिहानि को आशामा सडकमा रगत बगाउनेहरु
अझै जँगल भित्र गायब हुँदै छन
यो औशीको लामो रात्री प्रहर
सम्झु त तुवाँलोले ढाकेको दिन
उज्ज्यालो निसाम्मै छैन सिर्फ उज्ज्यालोको स्तुतिमा
दिन झन रात जस्तै बन्दै छ
आशा को प्रती र किन गरीराखेका छौ
जनताका छोरा हरुलाई जनताले तर्साउन थाले पछी
जनताका छोराहरुले नै जनतालाई भ्रममा राखेपछी
विश्वासको प्रती ? किन बनायौ ?
अझै नेपाली आँखा पुत्र बियोगले बर्सिन्छ भने
दिन दहाडै डकैत अपहरण हत्या बडदैछ भने

जव जब जनताका छोराहरु सार्वभौम सत्ताका डिँगा मार्छन्
तब तब सार्वभौम जनता दिनदहाडै गेडिने गर्छन्
डिँगा मार्ने गेडने , गेडिने सबै सबै जनता
दु:ख झेल्ने आफ्ना गुमाउने , अधिकार बिहिन पनि जनता
कँहा फिराद पत्र लिएर जाने अव
------- चोर भन्ने ठाउँ छैन अव
हाम्रो फिराद पत्र बुझाउने ठाउँ छैन अव
त्यो ठाउँमा त डुकुलन्ट्ठु जनताका छोराहरु छन
जनता मार्दै डकैत गर्दै खाने हरु छन
दिन दहाडै अनेक उपनाम दिई लुटने हरु छन
रात मध्य रात को प्रहर बड्दो छ घडी रोकिएको छ
अव यस्तो लाग्छ कहिले उज्ज्यालो हुँदैन
पुन तियानमियान चोकको नियती नभोगी ।।

घडी रोकिएको छ जनदुहाइ सुन्ने श्रीपेच संग्राहलयमा छ
घडी रोकिएको छ सुशासन गर्ने राजदण्ड जनताको हात मा छ
अव राजदण्डले होइन बन्दुक को नाल ले शासन गर्दै छ
त्राश बढदो छ दिन निसासी लाग्दो कठोर
रात काल्रात्रीमा मडारिदै बज्रदै छ
अनेक झुण्डहरु को समुहले कानुनी राज्यको खिल्ली उडाउदै छ
जतातत्तै नरसिनोले नवइदियामिनको घोषणा गर्दै छ
साच्चै नै सान्ति क्षेत्रलाई नरबधशाला मा तब्दिल गर्ने हरु
सत्तसिन भै सकेका छन
घडी रोकीइ सकेको छ
नयाँ नेपालको नामले।

अतितको पानाबाट

पुराना अंशहरु पढ्न यहाँ क्लिक गर्नु होला।

आज क्रिश्मसको पूर्व संध्याको दिन। अफिसमा काम् पनि त्यति छैन। धेरै गोरा साथीहरु छुट्टीमा घरै बसे। सोचें, मेरो यो कथालाई आज टुंग्याइदिऊं। हिन्दी टेलीस्रींखलाहरुजस्तो तन्काइरहन मन् छैन। मेरो कथा प्रस्तुतीलाई मन् पराएर प्रतिक्रिया लेख्ने साथीहरुलाई धेरै धन्यवाद्।

तपाई अब कलेज पढ्न टाढा जानुहुनेछ। नया ठाऊँ, नया परिवेश् हुनेछ। उच्च् शिक्षा हासिल् गर्ने, उज्ज्वल् भबिष्य बनाउने धूनमा तपाई धेरै पर पुग्नुहुनेछ। मलाई शंका छ, म तपाईलाई पछ्छ्याईरहन कहाँ सकुंली। म पढाइमा कमजोर र खासै कुनै लक्ष्य र गन्तब्य पनि नभएकी,के तपाईले मलाई आफू योग्य सम्झिरहनु होला? शहरको रमझम, नया संसार्, हुन सक्छ तपाइको नया संबन्ध पनि बन्ला र तपाई पुराना कुराहरु भुल्दै जानु होला। के तपाईको माया मलाई उत्तिकै रहला?यस्तै यस्तै कुराहरु लेख्न थालिन् तिनले। हुन त मैले प्रेम् प्रस्ताव पठाउंदा धेरै परको कुरा सोचेर पठाएको थिइन तर प्रेम पत्रहरुमा मैले धेरै बाचाहरु खाइसकेको थिएँ। म मेरो बाचाहरु कहां सजिलै तोड्न सक्थें र। जुनसुकै परिस्थिति, परिबेश्, बाधा अड्चनहरुमा पनि तिमीलाई कहिले भुल्न सक्दिन भनेर पत्रहरु लेखिरहें।

कलेजको फर्म भर्न कहिले काठमांडौ, कहिले चितवन, कहिले हेटौंडा जानु परिरहेको थियो। पत्र अलि नियमित लेख्न सकिरहेको थिइन। यस बिचमा उनको एउटा पत्र आयो; हजारौं वोल्टको झट्का दिनेगरी। के लेखिएको थियो भने-अब म आफ्नै गाँउ फर्किदै छु। मेरो बिहेको कुरा पनि चलिरहेको छ। यदि तपाईको माया सांचो हो भने मलाई पनि तपाईसंगै लिएर जानुहोस्। तपाई जहां जानुहुन्छ, म त्यहि जान तयार छु। उनको पत्रले मेरो बिचार् सुन्य भयो। केहि पनि सोच्न सकिन। चक्कर लाग्ला जस्तो भयो। आकाशतिर हेरें। आकाशपनि फन्फनी घुमिरहेको थियो । मैले आफ्नो प्रेम बचाउने भए उसलाई संगै लिएर जानु पर्ने भयो अर्थात बिहे गर्नु पर्ने भयो। होइन भने उनलाई बिर्सनुपर्ने भयो। छोरा मान्छेले प्रेम प्रस्ताव राख्दा सायद बिहेको कुरा सोचेर राख्दैन र बिहेको कुरा आउने बित्तिकै उसलाई आफुमुनिको जमीन भास्सिन लागेको प्रतीत हुन्छ। मलाई त्यस्तै भयो। मेरो अगाडी सिंगो भविष्य थियो, उच्च् शिक्षा हासिल् गर्ने, ठूलो ठाऊँमा पुग्ने आकांक्षा थियो। र अहिले नै बिहे गर्ने कुरो त सोच्न पनि सक्दिन थिएँ। मेरो परिवार, मेरा गुरुहरु सबैको आशामाथि तुषारापात गर्न सक्दिनथिंए। तर मेरो प्रेम्? जूनी-जूनीभर साथ दिने बाचाहरु? ती सबै झूठा हुने भए? यी प्रश्नहरुको उत्तर् म आँफैसंग थिएन।

म काठमांडौ पढ्न जाने निश्चित भैसकेको थियो। मैले एउटा पत्र लेखेँ। म अब काठमांडौ जाने भएँ। तिमी अहिले आफ्नै गाँऊ जाऊ। मलाई तिम्रो ठेगाना दिईराख। म काठमांडौमा ब्यबस्था मिलाइसकेपछि तिमीलाई लिन आउनेछु। म आफैलाई विश्वास् थिएन, के म उनलाई लिन जाउंला त? उनलाई केही सान्त्वना, केही भरोसा दिन त पर्ने नै थियो। अरु कुरा सोचिन। मनमा त्यही आयो, त्यही लेखें। म काठमांडौ हिंड्नु भन्दा केही दिन अघि छोटो भेट भयो। मुखले केही बोलिएन। आंखाहरु आंफै बोलिरहेका थिए। सायद उनलाई पनि विश्वास् थिएन्, म उनलाई लिन फर्कने कुरामा। उनका आंखामा बिदाइ झल्कन्थ्यो। निराशा देखिन्थ्यो। म भने आफ्ना भावनाहरु लुकाउन खोजिरहेको थिएँ। हामीले एक् अर्कालाई मौन बिदाइ गर्यौ।

म काठमाण्डौं आएँ। बिज्ञानको पढाइ, ब्यस्त भएँ। उनलाई लिन फर्किने कुरो झूठो साबित भयो। उनले दिएको ठेगानामा एउटा पत्र पठाएं। माफ गर। मैले सोचे जस्तो हुन सकेन। तिमीलाई लिन आउन सकिन। मेरो अहिले नै बिहे गरिहाल्ने स्थिति छैन। तिमीले पनि आफ्नो बिहे रोक्ने कोशिश् गर। तिमीले मेरो प्रतिक्षा गरेमा म तिम्रै हुँ। आदि आदि। पत्रको कुनै जवाफ आएन। पछि मलाई उनकै कक्षामा पढ्ने मेरो साथीबाट थाहा भयो। आफ्नो दुलाहासंग सानीमाको घरमा आएकी थिईन् रे। मेरो प्रेमको अवसान् भैसकेछ। मैले उनलाई आफ्नो बनाउन सकिन। तिनी अर्कैको भैसकेछिन्। मेरो प्रेमको कोपिला फक्रन नपाउदै ओइलाएछ। गल्ती मेरो हो कि उनको थाहा छैन।

त्यसपछि समय धेरै बितिसकेको छ। नदीमा पानी धेरै बगिसकेको छ। मेरो पनि आफ्नै संसार् बसिसक्यो। तर उनी मेरो यादमा अझै छिन्। पछि कामको सिलसिलामा पोखरा जांदा थाहा भयो, खैरेनीटार् बाटैमा पर्दोरहेछ। प्रत्येकचोटी खैरेनीटार पुग्न लाग्दा मेरो आंखाहरु चनाखो हुन्थे। तिनी कतै देखिन्छिन् कि भनेर झ्यालबाट हेर्थें। आफ्नो गाऊँ जांदा पनि उनको सानीमाको घरको बाटो हिंड्छु, कतै तिनी देखिईहाल्छिन् कि भनेर। अहिले त गांऊ पनि चिन्न नसकिने भैसकेको छ। पुराना घरहरु भत्किएर नया बनेका छन् र उनको सानीमाको घर चिन्न पनि सक्दिन। कसैलाई सोध्ने कुरा पनि भएन।अहिले त म आफ्नो देश छोडेर धेरै पर आइपुगेको छु र उनीसंग भेट्ने संभावना लगभग् शून्य जस्तै छ। तर पनि उनी मेरो संझनामा आईरहन्छिन्। बर्षातको मौसममा बेस्सरी झरी पर्दा, शिशिरमा रुखहरुबाट पातहरु निख्रिदा अनि हिउंदमा झम्झम् हिउं पर्दा उनको यादमा मन् एकतमास् भैदिन्छ।

एक छिन हासौंन - ८

आचार्य प्रभा, अमेरीका
हो ---मैले अगाडिको अंकमा कुकुरको इमान्दारिताको बारेमा मैले देखेका कुरा लेख्छु भन्दैथिए। हुन त यो साधारण कुरा हो। सबैलाई थाहा भएकै हो ता पनि मलाई भने अनौठो लागेर नै मैले मेरो अनुभुती पोख्ने आज्ञा माग्दैछु। आज भन्दा केहीसमय अगाडि मैले काम गरेको रेस्टुराँमा केही कस्टमरहरु अन्धा पनि थिए। शायद उनिहरु कुनै कम्पनीमा काम गर्दथे। त्यसैले पनि उनिहरु बेलुकाको खाना खान ग्रुप भएर हप्तामा दुई पटक सम्म पनि त्यो रेस्टुराँमा आउने गर्दथे। उनिहरुलाई त्यहासम्म खै कस्ले ड्राइव गरेर ल्याउने गर्दथे त्यो त मलाई थाहा भएन, अनी मेरो फुर्सद पनि भएन कि उनिहरुलाई कस्ले त्यहासम्म छाड्दथे भनेर हेर्ने। तर भित्र रेस्टुरेन्ट सम्म उनिहरुलाई ल्याउने चाँही एउटा गजबको कुकुर थियो र ठीक्क टेबल सम्म ल्याइ दिएर उनिहरु नबसिन्जेल्सम्म त्यो कुकुर उभिरहन्थ्यो र उनिहरु बसिसकेपछी ऊ थपक्क टेबलमुनी छिरेर उनिहरुले खाइ नसकुन्जेल बसिरहन्थ्यो जब उनिहरुले खाइसके भनेर जाने पछी थपक्क टेबल बाट निस्कन्थ्यो। कस्तो अजिब !। पशुको पनि त्यस्तो बुद्धी त्यो कुकुरको त्यस्तो इमान्दारिता र बुद्धी देख्दा मलाई पूरानो आफ्नो घट्नाको याद आउँदथ्यो।

एकदिन म र मेरी छोरी खसिको मासु किनेर घरतर्फ फर्कदैथियौ। छोरीले प्लास्टिकको झोलामा मासु हल्लाउदै बोकेकी थिइ/हामी गफको शुरमा हिडिरहेकाथियौ कताबाट यौटा कुकुर हान्निएर आएर छोरीले बोकेको मासुको झोला उछिट्टियाएर लग्यो। हामी त अक्क न बक्क पर्यौ। के गर्ने ?खोस्न जाउ भने उल्टै त्यही कुकुरले टोक्ने हो कि ?। मन नै अमिलो भयो। त्यो बेलाको महङी भनौ नै खसिको मासु खान लाई दशै नै पर्खिनु पर्थ्यो। मफतमा २०० रु खेर गयो भन्दै हामी चुक चुक गर्दै घर फर्कियौ। अब सोचौ न कुकुर पनि हाम्रो देशका त कस्तो चलाख अनी लुचा। मान्छेको नै गन्ती नगरने। अब त्यही कुकुरले यहाँ अन्धोहरुको साहारा भएर कसरी उनिहरुको बैशाखी बनेर भरोसा दिएको त! । त्यही भएर पनि छोरा छोरीलाई भन्दा आगर गरेको हो कि ?अब हाम्रो देशमा हो भने मान्छेलाई त राम्रो अनुशासन छैन कहाबाट कुकुरलाई अनुशासित बनाउने ?त्यसरी नै खोसेर,लुटेर खाने बानी परिसक्यो वा मजबुरी नै भैसक्यो। कुकुरको त कुरै छाडौ। ल त पाठक साथीहरु समयले मलाई सजाय दिन आंटी सक्यो। अमेरिका को जीवन आफ्नो भनेर पनि धर पाइन्न त्यसैले अर्को अंकमा भेट्ने बाचा गर्दै।
क्रमश:

कमेडी गित: फूल खोज्‍ने भमरा

नरेश माङपाहाङ राई
फोक्‍स्‍टोन; वेलायत
हाल :अफ्‍गानिस्‍तान
फूल खोज्‍ने भमरा झै यता तिर आईयो
विष छर्ने साँप जस्‍तो मायालुलाई पाईयो

मोटर साईकल चढि आउदा मुस्‍कान छर्न थाल्‍यो
रित्‍तो खल्‍ती देखे पछी कसिंगर झै फाल्‍यो
भोको माया टार्न लाई यता तिर आईयो
घुर्दै सुत्‍ने सुंगुर जस्‍तो मायालुलाई पाईयो

जीउको लुगा राम्‍रो देखी फर्कि फर्कि हे-यो
पैसा भईन्‍जेल अंगालोमा सर्पले झै बे-यो
मिल्‍ने जोडि खोज्‍दै खोज्‍दै यता तिर आईयो
काठ पसेको मूला जस्‍तो मायालुलाई पाईयो

टाढा हूदा सम्‍झिएर लेख्‍नु चिठ्ठी लेखे
मायालू लाई भेट्न जांदा अर्कैसगं देखे
मनको कूरा पोखुं भन्‍दै यता तिर आईयो
दुध्‌ नदिने भैसि जस्‍तो मायालुलाई पाईयो

गजल - हाम्रो देशमा

राकेश कार्की

लस् एन्जेलस

हिर्काए, चुटे, पडकाए गोली हाम्रो देशमा
बौलाही खेले रगतको होली हाम्रो देशमा

सफाया भए नमान्ने जति मान्नेको उही गति
डरले करले बोक्नै पर्छ झोली हाम्रो देशमा

भोट पाउने जिते, नातालाई ताने, भए सरकार
अझै बाँकी छन् धम्कयाउने टोली हाम्रो देशमा

संविधान लेखने कापी र कलम विदेशी हातमा
अन्योलमै छन् कति, के होला भोली हाम्रो देशमा

धन्यवाद / Thank you

Thank you for taking the time to submit our form.

We have received your submission.

If necessary, your Question/Query will be answered by our team member.

Thank You!

हामीलाई सम्पर्क गर्नु भएकोमा धन्यावाद । तपाईको सल्लाह सुझाव हामीसम्म पुगेको छ र आवश्‍यक देखिएमा हामी तपाईलाई सम्पर्क गर्ने छौं ।

 

धन्यवाद ।

कथा - देवी

सुमन बगाले
आबुँ खैरेनी ढकलटार ५ तनहुँ, (हाल इराक)

उसले एक गरिव परिवारमा जन्म लियो । होस सम्हाले देखी भोक त चिन्यो तर उसले गरिवीकै कारणले भने कहिल्यै भोको रहनु परेको थिएन । किनकी उसका बाबाआमाले दिनरात एक गरेरै भएपनि कहिल्यै भोको राखेनन । जसरी जिउन पर्ने हो त्यो वातवरण सकेसम्म पुराइदिएका थिए । साधरण परिवारमा साधरण हिसावले नै जिवकोपार्जन गर्दै आयो । साच्ची नै भन्नु पर्दा ३ महिनासम्म खान पुग्ने जमीनपनि छैन । जति छ त्यो जमीनलाइ कहिल्यै फुर्सत दिएनन् । दिनहुँ दुख्ख दिन्छन् । कहिले कुटो कोदालोले कहिले हलो ले कोतारेर कहिले पानीले लचप्पै निर्थुक्कै बनाइ भिजाइ दिन्छन् । सँगैको सधेरीले कहिले आली तासेर साधको ढुङगा सारेर भएपनि खुब साध मिच्थ्यो । बाबालाइ अरुको निबेक गर्दै थाहै हुदैन थियो भने आमा र उसलाइ भने त्यसको पत्ता हुन्थ्यो किनकी उसले त्यस तरकारी बारीमा फलफुललाइ भने पानी निकै हालेको थियो । फेरी उसले साँधलाइ जस्ताको तस्तै बनाइदिन्थ्यो । साह्रै घचेडो सहेको थियो । पछि ठुलो भएर त्यो साहुको जमीनपनि किनेर मेरो बारीको साथी बनाउछु भन्ने उसको मनमा दाउ थियो । कहिले काहि त कागजको भकुन्डो लात्ताले हान्दा त्यहि बारीमा पुग्थ्यो कति मायाले हुर्काएको टुसाहरु उसले आखै नहेरी बललाइ त्यहि बाट मच्चाएर त्याहिबाट आगनीमा फाल्दा लडबडिएर कति बोट भाचिन्थे पनि भने उसलाइ रिस उठयो भने त्यहि बारीमा गइ लडीबुडी खेल्थ्यो । आमा बाबाले फेरी लतारेरै या फकाएर भएपनि उसलाइ त्यहि बारीबाट घर भित्र हाल्थे । उसको रिसपनि धेरै खायो त्यो बारीले त्यैपनि उसैलाइ नै पालीरहेको थियो । एक न एक फल फलाएकै हुन्थ्यो । तर बिडम्बना जति फलाएपनि ति तिन परिवारलाइ कहिल्यै साल भरीलाइ पुग्ने अन्न उपलब्ध गराउन भने सकेको थिएन । साच्चिनै भन्नु पर्दा गर्व गर्नुपर्छ पर्ने ठाँउ छ त्यो अन्नदातामा ।

उ सानै बाट झोडी थियो मतलव मुर्खता । कसैले केहि भने त मुखले जवाफ दिन भन्दापनि हातले कर्मकाण्ड पुराइदिन्थ्यो । अनी त्यो बाट त्यस्तो कुनै प्रतिक्रिया आउदैन्थ्यो थियो । ५ बर्षमा नै आमा बाबाले उसलाइ नजिकैको प्राथामीक विद्यालयमा कक्षा एकमा भर्ना हाली दिए । मानी नमानी भएपनि गयो । एक दुइ हप्ता यस्तै भयो त्यसपछि त बानी पर्यो कि क्याहो स्कुल नै प्यारो लाग्न थालेछ बिस्तारै बिस्तारै हुलमिल हुदै केहि कुराहरु सिक्न थालेछ । तर आफनो बानी व्यहोरामा भने कुनै परिवर्तन गर्न सकेन किनकी उ एक झोडी थियो ।

छिमेकीहरुले कुरा काट्थे कस्तो उराउन्ठेउलो जन्मीयो, कस्तो बदमास भन्थे उ सहन्थ्यो तर एकजनाले उसलाइ ‘घरमा खान पाउदैन कसरी मेरो छोरालाइ मार हान्यो यसले’ भनी आखा के तरेको थियो यसरी भनी एक लौरो उठाएर दिएछ बुढो त त्यही मार्यो नी भन्दै थुचुक्कै बस्यो । अरु छिमेकीले उसको लौरो खोसे र हकारे पनि रिसले आगो हुदै घरतिर हुत्तियो । बाबाले गाली गर्नु भयो आमाले भने सम्झाउनु भयो। उसले बिद्यालयमा सुधा मिसले सिकाउनु भएको पाठ बाबा आमालाइ सुनाइदियो बुढाबुढी मख्खै परीहाले । एक छिनपछि त सुरु भइहाल्यो भोली तिन चार पटटी मेला परेको छ कसको जाने कस्को नजाने भन्ने कुराको छलफलमा दुबै दम्पत्ति व्यस्थ देखिन्थे ।

भोलीपल्टको कुरो आयो उ सानो गाँठीको भएर होला प्राय जसो कक्षा एकको लाइनमा अगाडी नै हुन्थ्यो । सँगैको साथी कुले आएन भनी । कुलेन्द्र कडेल हो नाम तर उसले कुलेन्द्रलाइ कुले भनी बोलाउथ्यो । हिजो बुढोलाइ लौरीले हानेको सजाय गल्तीको सजाय भनी लाइनमा सबैको अगाडी बोलाएर बदमास भनी दुइ तिन लौरी पिठीयुँमा हान्नु भयो विद्यालयका प्रधान अध्यापकले अझै हान्नु हुन्थ्यो कि क्या हो सुधा मिसले रोक्नुभयो । बेलुकी घर फकर्दा सुधा मिस र उ प्रायजसो सँगै फर्किन्थे मिसको घर उसको घर हुदै १० मिनेटको बाटो अली पर जानु पर्यो ।

त्यस दिनको मिसको रोकाइले उसको मनमा कौतहल जाग्न थाल्यो किन रोकेको होला अरु सर मिस हरुपनि थिए कोसैले केहि बोलेका थिएनन् । त्यो मिसलाइ मात्र किन चासो पर‍यो  भन्ने कुराले उसको कलिलो मनमा डेरा जमायॊ दुइ तिन दिनपछि मीसलाइ सोधेछ । सानो मान्छेलाइ त्यसरी सजाय दिनु हुदैन नि त फकाउनु पर्छ फुलाउनु पर्छ नी भनी उत्तर दिनु भयो । उसलाइ पनि हो कि जस्तो लाग्यो त्यस दिन देखी मिससँग अली नजिक हुन थाल्यो । बिद्यालय आउने जाने क्रममापनि मिससँगै सँगत बढन थाल्यो । मिसको सँगतलॆ छाडा काममापनि धेरै कमी आइसकेको भने एक बाट दुई कक्षामा जाँदा दोस्रो स्थान हासिल गर्यो । अबिरले रात्तामै भइ पुरस्कार लिएर मिसको हात समाउदै घरमा आउदा एक छिन त आमा बाबापनि खुशी भए भने मिसलाईपनि बधाई दिए । दुई तिन ओटा कपी चार पाँच ओटा शीसाकलम पनि थियो । आमाले भन्दै हुनुहुन्थ्यो । दुई तिन महिनालाई भने ढुक्कै भयो कापी कलम किन्नको लागी । पुरस्कार लिएर प्रगति गर्‍यो भन्नु कहा हो कहा आर्थिक कारोबारमा टेवा पुरायो भनी पो रमाउछन । हुन त त्यहा भन्दा बढि सोच्ने क्षमतापनि थिएन होला उनीहरुसँग । अरुपनि यस्तै तितामिठा घटना घटयो होला तर दिमागमा आएन ।

कक्षा दुईमा पुग्दापनि मिस साथमा नै हुनुहुन्थ्यो । बिद्यालयका शिक्षकहरु मिसलाइ कर्के नजरले हेर्थे । झन बाबुराम सुबेदी शिक्षकले त पछिपछि पनि कुरा कटदै हिडथे । बाटोमा एक सैनीक गण पार गरेर जानु पर्यो त्यसका बाटो ढुक्ने गरी गार्ड बसेका सैनीकहरुलेपनि शुशेली मार्थे, उसलाइ भने ढाहा लाग्थो । आफनो मिसलाइ र उसैमाथी मायापनि गर्ने अरुले आखा लगाउदा रिस उठनु स्वभाविक नै थियो । अरुले लानु भन्दा मै बिहे गर्छु यो मिसलाइ भन्ने सोच मनमा आउन थाल्यो अब उसको दिमागमा । उसलाइ कता कता मिससँग बिबाह गर्न मन लाग्यो । मिसलाइ भित्र भित्रै मन पराउन थालेछ । उसलाइ मिससँग हात समातेर हिडदापनि पल्ला घरका माने शान्ता भाउजुसित हात समाउदै शशुराली गएको जस्तो भान हुन्थ्यो ।अब मिसको साडीको फेरो होइन अंकमाल गर्न उसका भावना हरु आतुर देखिन्थे । मिससँगै विद्यालय जादा आफुपनि सर भए भै लाग्न थाल्यो । मिसका ति लज्जालु मिर्मिरे आखाले उसैलाइ खोजीरहेको जस्तो भान हुन्थ्यो । मिसका ति नरम हातले स्पर्श गर्दा कता कता काउकुति लाग्न थाल्यो । मिसलाइ एकोहोरो हेरेर हैरान पार्थ्यो । बिद्यालयको खाजा खाने छुट्टिमा मिसलाइ नै खोजीरहन्थे आखाहरु । यता कतै निदेख्दा सुन्यतामा बिलाउथ्यो । बाटोमा हिडने उराउन्ठेउला केटाहरुले वाह क्या छ यार भनी छेड हान्दै हिडदा मिस नसुनेको झै गरी हिडनुहुन्थ्यो पर पुगी उसलाइ नै हेरी लज्जाउदै मुस्कुराउनुहूथ्यो तर केहि बोल्नुहून्थेन । ति मौनतामा फुस्केका मुस्कानले सुमन म तिमीलाइ मन पराउछु किन अरुले मलाइ छेड हान्छन भने जस्तो लाग्न थाल्यो उसलाइ ।

मिसले पनि अरुलाइ भन्दा उसलाइ अलि बढि नै माया गर्नुहुन्थ्यो । मिसको मन पर्नुमा के कुन्नी रहस्य थियो त्यो भने जान्ने कोशीश कहिल्यै गरेन । उसलाइ यति मात्र थाहा छ म मिसलाइ मन पराउछु । मीससँग बिबाह गर्यो भने कापी कलम पनि मिसले नै किनी दिनुहून्छ खानापनि मिसले नै बनाउनु हुन्छ लुगापनि धोइदिनु हुन्छ । घरमापनि सिकाइदिनु हुन्छ यस्तै यस्तै फाइदाहरु मनमा आउन थाले । अझै मुख्य कुरो कसैले आखापनि नलगाउने यस्तै यस्तै सोच्दै कक्षा दुइको पढाइमा धेरै लत छोडेछ परिणाम पास मात्र भएछ ।

मिसलाइ नरमाइलो लागेछ कि कसो हो उसलाइ बोलाएर किन यसरी बिग्रेको पढाइ त किनै खस्केछ नि त भन्नुभयो, हप्काएजस्तो पनि गर्नु भयो । उसले साहास बटुलेर मिसलाइ भनेछ मिस म तपाईसँग बिहे गर्न चाहान्छु । मिसले उसको अन्तरआम्माबाट निस्केको यो कुरालाइ हावामा उडाउदै हास्दै भन्दै हुनुहून्थ्यो कस्ले सिकायो यस्ता कुरा, यो बेला त पढने हो पढेर ठुलो मान्छे बन्नु पर्छ सबैले मान्ने गुन्ने हुनुपर्छ, देश आफनो आमा बाबाको सेवा गर्न सिक्नुपर्छ यति सानो उमेरमा पनि बिहे गर्छ त । पछि म ठुलो हुन्छु त्यसपछि तपाइ म सँग बिबाह गर्नु हुन्छ भनी सोधेको मुस्कुराइको साथ ल, ल सोचैला नी भन्नु भयो । उसको मनमा एक निराशको साथै उत्साहपनि थपियो । निराश यस कारणले भयो की मिसले उसको प्रेम प्रश्तावलाइ हावामा उडाइदिनु भयो भने उत्साह चाहि सोचौला नि भन्ने वाक्यले अलि बढि आश जगायो ।

बच्चाले पनि कत्ति साह्रै हेपेको हो मलाइ त भन्दै गुनगुनाउदै हुनुहुन्थ्यो । उ भने निराश मुद्रामा एकोहोरो मिसलाइ हेरीरहयो । यसरी नै दिनचार्यहरु वित्दैगयो एक समय एक सैनिक जवान बाटो ढुकी बसेको रहेछ मिससँग बोल्नको लागी । हाइ हेलो भन्दै नजिकीदै गयो । प्राय: त्यो बाटो बढि नै जिस्काउने त्यही नै थियो । उसलाइ सहि नसक्नु भएको थियो तर मिसले समाल्नु भयो नत्र त्यहा पक्कैपनि ठुलै घटना हुने सक्ने अबश्था आएको थियो । यसरी नै त्यो सैनीक हप्ता महिना गर्दा गर्दै मिसको प्रेममा पागल भनु या मीसलाइ आफनो प्रेममा फसाइसकेको रहेछ । तर उसको भने धेरै पढेर मिससँगै बिबाहगर्ने सोचले पढनमा पनि ज्यादै ध्यान बढदै गएको थियो । फलस्वरुप दुइबाट तिनमा जादा दोस्रो स्थान नै हासिल गरेछ । मिसपनि रमाउनु भयो भने उसको त झन कुरै भएन । उसले मिसलाइ फेरी सोध्यो । मिस अब म यसरी नै पढदै गए भने तपाइ मसँग बिबाह गर्नु हुन्छ नी भनेर । तर यो बेला भने मिसले ज्यादै चोटिलो जवाफ दिनु भयो ।

छाँगाबाट खसेको जस्तो भयो! चारै तिर अन्धकार छायो, मनमा अनेकौ तरङगहरुले गाठो पर्न थाल्यो । भोलीपल्ट देखी उ मिसबाट टाढा टाढा हुन थाल्यो । बिद्यालय आउँदा पनि मिस भन्दा पहिल्यै आउने र जाँदा पनि पहिल्यै जाने बानी बन्यो । यता उता गाउ समाजमा मानिसहरु शङखाले हेर्थे । कुकुरलाइ घ्यु पच्दैन भनेको यही रहेछ भनी कुरा काटन थाले । उसको बाबा आमापनि मिससँग किन रिसाएको भन्दै गाली गलज गर्थे । रिसाएको छैन भनी कुरा टारिदिन्थ्यो । यसरी नै मिस र सैनिकको प्रेम भने दिनको दुइ र चारको चौगुनाले बढदै गएछ । बिद्यालयसम्म उहि सैनीक पुराउन जान्थ्यो भने छुटदापनि उही सैनीक बिद्यालयको गेटमा नै हाजीर भइसकेको हुन्थ्यो । उ कहिले मिसहरुको पछि पछि हुन्थ्यो भने कहिले अगी अगी हुन्थ्यो । उसलाइ समाउने हात कहिले सैनीक समात्थ्यो भने कहिले काही गाउले को आखा छली गाला समेत चिमोटन पछि पर्दैनथ्यो । उ धेरै भावुक बन्नै गयो । खै उसलाइ कता चित्त बुझेन छ की कसो हो उ एक दिन आमा बाबासँगै भन्दैथियो । म त्यो स्कुलमा पढ्दिन् । अर्कै स्कुलमा पढाइदे नत्र स्कुलै जान भनी धम्कायो पनि । तर बाबु आमालाइ त्यसको धक्काइले केहि छोएन भनु या उनीहरुको त्यस्तो कुरामा सोच्ने फुर्सदै थिएन ।

एक दिन एक्कासी गाउ छोडी पलायन भएछ । गाउ नै शुन्यताले छायो । मिसलाइ पनि केहि सँकोच त परेको थियो तर उनी अपरिचीत जिबनसाथीको माया प्रेममा फसेर होकि के हो त्यति ख्याल राख्नुभएन । केहि महिनापछि बढदो प्रेमलाइ अझ सहि दिशा दिनकोलागी मिसले आफनो सर्बस्व ठानेर सबै जिउ ज्यान सुम्पीदिनुभएछ परीणाम रुवरुप मिस बिबाह पुर्व नै दुइ जिउको हुनुभयो । एक सैनीक नै थियो सरुवा मागेर त्यहा बाट अन्तै सरुवा भइदिएछ । गाउ समाजबाट घृणा अनी तिरस्कार सहन नसकी मिसले एक दिन आफुलाइ आफै देखी घृणा लागेछ कि कसो हो डोरीको साहायताले बगैचाको आपको हाँगामा झुण्डीएर प्राण फालीदिनु भएछ ।

दिन वित्यो, हप्ता वित्यो, बर्ष वित्यो । यसरी नै समयको चक्रले नेटो काटदै थियो । सँयोग भनुँ या परिस्थितिले चौध वर्षपछि मेरो सरुवा त्यहि सुधा मिसको गाउमा पार्यो । मनमा कता कता विगतका अविस्मरणीय क्षणले डर जमाउन थाल्यो त्यैपनि जानु नै पथ्र्यो म सरुवापत्र लिएर त्यहि ठाँउमा पुग्याँ । माघको महिना डम्म कुहिरोले ढाकेको मौसम एकदम ठन्डी थियो । आज गाउ घुम्नुपर्यो भन्ने सोचले म एक अन्जान पर्यटक बनेर त्यहि गाउ घुम्न निस्केँ । मनमा भने कता कता डर लागीरहेको थियो । विस्तारै पाइलाहरु अगाडी बढे अलि परैबाट सुमनको घर देखियो नजिकै पुगी नियालेर हेरेँ कतै केहि देखिदैन थियो । बाह्रैमास फल फलाउने ति बारीमा गन्धे र लेते झारले सेत्तामै हुने गरी फूल फूलाएका रहेछन भने सधेरीले ले साँध मिच्दै आधि भन्दापनि बढिमा आफनो कब्जा जमाइसकोको रहेछ । घरका काठहरुमा धमिराले गण जमाइसकेको रहेछ भने छानाहरुमा ऐजेरु अन्य झार उर्मीएको देखियो । यसैले प्रष्ट देखायो कि यो घर छोडेको पनि धेरै बर्ष भइसकेको हुनुपर्छ । नजिकैको छिमेकी भन्दैहुनुहुन्थ्यो सुमनको पलायन पछि बुढाबुढि देवघाट बृद्धा आश्राममा शरण लिएका छन रे । मन खल्लो भयो । विस्तारै विस्तारै बाक्लो कुहीरोलाइ पर्छादै पारीलो घामले डेरा जमाउदै थियो । अहिले भने पारी पट्टि भएको हो हल्ला र्छलङग देखीयो मानिसको घुइचो थियो । साना तिना बालबच्चाहरु रङगी बिरङगी पोशक हातमा पुजाका सामाग्रीले सजिएका थिए । मलाइ लाग्यो पक्कै त्यहा कुनै जात्रा हुनुपर्छ । पाइलाहरु ति भिडतिरै बढे । मन कापिरहेको थियो । नजिकै पुग्दा त्यहा सरस्वतिको मन्दिर बनेका रहेछ । श्रीपंचमीका दिन भएकाले सबै प्राय स्कुले बालबच्चाहरु लाइन बध्ध भएर बसेका रहेछन । मन्दिर नजीकै पुगेँ मन्दीरको साइनबोर्डमा मेरा आखा टक्क अडिए शिक्षाका सुधा विश्वकर्माको नाममा बनाइएको सरस्वतिको मन्दीर पो रहेछ । मेरो सातोपुत्लो गयो । हो तिनी उही सुधा रहेछिन । उनीको सबै जानकारी त्यहि बोर्डमा लेखीएको थियो मेरै कारणले उनीले यो सँसार छोडेकी रहेछिन । मैले गरेको पापको पश्चतापले मलाई नै जलाउदै थियो । लाखौ अन्धा बालबालीकाहरुलाइ ज्ञानको ज्योति दिने एक विद्याकी देवी सरस्वतिलाइ पो मैले दुइदिनको लागी ओछ्यान तताउने साधन बनाएको रहेछु । आफुले गरेको त्यो कुकर्मको फलले मलाइ नै पोल्दै गयो ।यस्तै यस्तै सोचले गर्दा अनायसै आशुका ढिक्काहरु ख्स्न थाले । नजिकै आएर एक स्कुले नानी भन्दै थिइन ‘सर! सर तपाइपनि मन्दीरमा पुजा गर्न आउनु भएको हो यो फुल चढाउनु, विद्या की देवीले धेरै ज्ञान दिनुहुन्छ’ । साच्चीनै भन्नुपर्दा म मा ज्ञानकै कमीले गर्दा यो परिस्थीति व्योहोर्नु परेको थियो । फूल हातमा लिएर चढाउन के लागेको मात्र थिएँ मन्दिर भित्रबाट सुधा मिस ज्ञानको ज्योतिले भन्दै थियो । ‘सैनिक दाइ! अरुपनि मैले जस्तै अकालमै ज्यान फाल्ने कति भए?’ ।मैले गल्तीको पश्चताप गर्ने ठाउँसम्मपनि पाइन । ………………………।

सुमन भित्रको सुधा कथा सँग्रहबाट साभार ।

अतितको पानाबाट (चौथो भाग)

(अतीतको पानाको पहिलो भाग यांहा छ। अतीतको पानाको दोस्रो भाग यांहा छ।) तेस्रो भाग भाग यांहा छ।

पत्र उनैको थियो। ब्यग्रताका साथ पढ्नथालें। पत्रको पहिलो अंशमा उनले मेरो पत्रको प्रतिक्षा गरीरहेकी र किन पत्र नलेखेको भन्ने गुनासो ब्यक्त थियो। पहिलो पत्रमा केही चित्त दुख्ने कुरा भए माफी मागिएको थियो र बांकि भागमा उनले मलाई मन् पराएको कुरा स्वीकार गरेकी थिईन् र जीवन् संगै बिताउने सपना देखेको कुरा उल्लेख गरेकी थिईन् । अनि धेरै कुराहरु-एउटा प्रेममा परेकी किशोरीले लेख्ने चलन् चल्तीका सबै कुराहरु थियो त्यसमा। मैले साथीहरुको प्रेमपत्र लेख्ने र अरुको पनि पढ्नेगरेकोले ती सबैका भाषाहरु करीब् करीब् उस्तैनै लाग्यो। कुनै नवीनता थिएन। तर त्यो कसैले मेरै लागि लेखेकोले असाधारण थियो। हिन्दी सायरीबाट प्रभावित् ती वाक्यांशहरु मेरो मनमा आंधि-तूफान् मचाउन सफल् थियो। पत्र बारंबार पढें र हरेक् पटक् मिठो लाग्यो। जीवनको पहिलो अनुभूति-एउटा मिठो अनुभूति-जुन् फेरि कहिले अनुभव हुन सक्दैन। भएन। त्यो दिनको मेरो पढाइमा बिस्राम् लाग्यो। पढाइमा एकाग्र हुन सकिन र घुम्न निस्किएं। घर नजिक नदी थियो। नदीको किनार किनार धेरै तलसम्म पुगें। हिउंदको महीना, तराईको समथर मैदान। नदीमा, कुनै ठूलो छाल् थिएन-तरंग थिएन। तर मेरा मनका ज्वार्-भाटाहरु उच्च थिए। केही पाउंदाको खुशी थियो। रोमान्च थियो। नदी बही रहेको थियो। पानी जस्तै मेरा सोचाइहरु पनि बगीरहेका थिए-एउटा अनन्त यात्रामा।

त्यस पछि पत्राचारको क्रम् चल्न थाल्यो। हरेक हप्ता-दश दिनमा पत्रको आदानप्रदान् हुन्थ्यो। अकास भन्दा फराकिलो-समुद्रभन्दा गहिरो मायाप्रीतिका कुराहरु लेखिन्थ्यो। अर्को जन्म हुन्छ कि हुन्न थाहा थिएन तर हरेक जन्ममा साथ दिने कसमहरु खाइन्थ्यो। कुनै कुनै पत्रमा त उनले रगतका थोपाहरुलेसमेत केही शब्द लेख्थिन्। सायद मैले पनि त्यसै गरें हुंला। मेरो एस् एल् सी परीक्षा सिद्धियो। परीक्षा समग्रमा राम्रै भयो। परीक्षा पछि म त्यसै हल्लिरहेको थिएं। एक् दिन स्कूल तिर गएको बेलामा मेरो गणित शिक्षकले-त्यसै किन समय खेर फाल्छस्, स्कूल आएर पढाउने गर। क्याम्पसको लागि अलि खर्च जुट्छ भन्नु भयो र स्कूलको निजीस्रोत बाट तलब भुक्तान् हुनेगरी ठाडो अश्थायी नियुक्ति दिलाइ दिनु भयो। वहांले भनेको कुरा अकाट्य हुन्थ्यो। कतैबाट बिरोध् आएन र म शिक्षक भएं। म तासको जोकर जस्तो थिएं-जता पनि फिट हुने। वहांले अरु शिक्षकको बढी भएको पिरिएडहरु झिकेर मलाई दिनु भयो-कुनै कक्षामा गणित पढाएँ, कतै सामाजिक शिक्षा,कतै नैतिक् शिक्षा आदि-आदि।

एउटा असहज परिस्थिति आयो। मलाई उनको कक्षामा पनि पढाउन पर्ने भयो। बिषय चाहि के थियो कुनि, मैले भूलें। अब म उनको शिक्षक बनेको थिएँ। शिक्षकको मर्यादामा बस्नु पर्ने र आफ्नो प्रेम पनि जोगाइराख्न पर्ने। सके सम्म सामान्य हुने कोशीस् गर्थें। उनलाई गर्ने ब्यबहार अरुलाई गर्ने ब्यबहारसंग फरक् वा बिशेष नहोस् भन्ने कुरामा सजग थिएं। मलाई याद छ, स्कूलका केही शिक्षकहरुको केही छात्राहरु प्रति बिशेष लगाव रहेको कुरा चर्चामा आइरहन्थ्यो र म त्यस्तो चर्चाको बिषय बन्न नपरोस् भन्ने चाहन्थें। कक्षामा सोधिएको कुराहरुको उत्तर् दिन नसक्दा छडी खाने पंक्तिमा तिनी पनि पर्दथिन्। तर भेटमा वा पत्रमा माफी मागिहाल्थें र उनले पनि मेरो स्थिति बुझेको र कुनै गुनासो नरहेको कुरा ब्यक्त गर्थिन्। मेरो प्रेम रथ आफ्नै गतिमा चलिरह्यो। कुनै जात्रा, मेलामा भेटने गरिएन न भागेर फिल्म हेर्न गइयो-जुन त्यतिखेर प्रेमीहरुको चलनचल्तीको कुरो थियो। यस्तैमा मेरो एस् एल् सी को रिजल्ट पनि आयो। प्रथम् श्रेणीमा राम्रै अंक ल्याएको थिएं। अब के पढ्ने कुन कलेज् पढ्ने आदि कुराहरुमा बढी ब्यस्त हुनथालें। तर यस् बिचमा उनका केही पत्रहरु अलि अनौठा आउनथाले।

क्रमश्:

गजल - सबको मनमा बसिदिने रैछौ तिमी दौतरी

आचार्य प्रभा

सबको मनमा बसिदिने रैछौ तिमी दौतरी
आकाश,धर्ती जोडीदिने भैछौ तिमी दौतरी।

भावनालाई बल्छी थापी सबलाई खुराक पुर्‍याउने
एकमात्र छरितो हल्कारा रहेछौ तिमी दौतरी।

संसारभरी फैलिएर सबलाई खुशी बनाउने
मनोरन्जनको प्रतिक झैछौ तिमी दौतरी।

जब खोल्छु तिम्रो पन्ना मनै प्रफुल्ल हुन्छ
पुर्णिमाको चन्द्र जस्तै हँसिली नैछौ तिमी दौतरी।

(अमेरिका)
(दौतरीको उत्त्रोत्तर कामना साहित उसैमा समर्पित गजल)

हबल्दार !, मास्टर !, र हुट्टीट्याउँहरु !

हवल्दार!, तिमि हवल्दार थियौ
हवल्दारै रहेको भए ठीकै हुन्थ्यो
देशै चलाउँछु भनेर तम्सियौ
पटक पटक मौका पायौ, तर
न त देश नै चलाउन जान्यौ
न आफूलाई नै अयोग्य ठान्यौ

शकुनिका पासा फ्याक्यौं
छिमेकका झाँक्रि डाक्यौ
भष्माशुरको बुई चढी
तिम्ले ईन्द्रासन ताक्यौ

अब तिमि मात्रै हैन देशै डुबाएर छाड्यौ
हबल्दार!
तिमि हवल्दारै भएको भए
कमदेकम देश त डुब्दैन थियो

***         ***          ***
मास्टर!, तिमि मास्टर थियौ ।
मास्टरै रहेको भए राम्रो हुन्थ्यो
कुण्ठाको आवेगमा
दुई-चार लट्ठी हान्न पाएकै थियौ
देशै युद्धभुमी बनायौ

पाठशाला र कक्षा चलाउन नसक्ने
मुलुकै हाँक्न निस्कियौ
सय जना पढने स्कुल र
अढाई करोड जनातको मुलुक
कसरी यौटै हुन्थ्यो?

यो जान्नै सकेनौ!
त्यो धान्नै सकेनौ!
उधारो नीति, सापटीको ज्ञान!
तिमि मात्रै बगेको भए
कुनै रुनु थिएन
तिमिले त लहडमै देशै बगाएर छाड्यौ ।

हबल्दार! मास्टर! र हुट्टीट्याउँहरु

देश तिम्रा बुताले चल्दैनन।
हबल्दार हबल्दारी मै,
मास्टर, पाठशाला मै
र, हुट्टीट्याउँ बाँसको टोडकामै
ठिक थिए, छन र रहने छन।