अजब नेपाल , गजब नेपाल , चमत्कारी नेपाल !

(१) सिराहा जिल्लाको मिर्चैया गाउँमा ६७ जना जमिन्दारहरूको ११ बिघा जमिन लुट्न माओवादीका हाइपरटेन्सन्वाला भूमिसुधार मन्त्री मातृका यादवको नेतृत्वमा एक हूल वाइसिएल बन्दूक र हतियार सहित जाइ लागेछन् । यो समाचार नेपाली मिडियामा तीन दिनदेखि छाएको छ । तर प्रश्न उठ्छ, माओवादीले भूमि सूधारको नाममा कब्जा जमाउन लागेको उक्त ११ बिघा जग्गा र स्थानीय माछा व्यापारी बीरेन्द्र शाहको १६ कोठे घर वास्तवमा जमिन्दार र अवैध धनसम्पत्ति जम्मा गर्नेहरूको नै हो त ? यदि हो भने ६७ जना व्यक्तिको स्वामित्वमा रहेको ११ बिघा जग्गाको आँकडाले त हिसाब गर्दा प्रति जमिन्दार जम्मा ३.२ कठ्ठा पो हुन पुग्यो त ! के हाम्रा तराईका सामन्तहरू यति गरीब छन् ? अनि माओवादी भिजिलान्तेहरूको नाइके बनेर साथमा भूँडि पल्टाएर हिँड्दै गरेका मातृका यादव आँफै पो सामन्त जस्ता देखिएका छन् त ? यो जग हँसाइ हो कि मान्छेको भूमिका फेरिएको कुराको उदाहरण ? कार्यकर्ता जनसाधारणको जमिन कब्जा गर्न हतियार बोकेर जाइलागेका छन् र कसैको बन्न लागेको गर भत्काउँदै छन्, अनि मन्त्री ह्याण्फोनबाट यसको अपडेट हाइकमाण्डलाई दिँदै छन् । माओवादी शासनमा कानूनी राजको यो विजोगपूर्ण उदाहरण देखेर ‘ चमत्कार’ शव्दको नया अर्थ र भाष्य निकाल्न भाष्यकार बाबुराम भट्टराईको मद्दत लिन पर्ने पो हो कि !

(२) कामरेड प्रचण्डले अस्ति भारत भ्रमणको क्रममा राजघाट जानुभई माहात्मा गान्धीको समाधीमा फूलको गुछ्चेमाला चढाएको देख्दा , गान्धीजीको आत्माले के ठान्यो होला भन्ने सोच्न म वाध्य भएँ । त्यति बिघ्न नेपालीहरूको अकाल मृत्यूका कारक कामरेड प्रचण्ड अनि अहिंसाका लागि विश्वविख्यात गान्धी, एण्टिथेटिकल क्लाइमेक्स नै हुने देखेर, म गान्धीको सम्झना गर्दै विस्मित बन्न पुगेको हुँ। कसैले हान्न खोजे अर्को गला थाप्ने भन्ने गान्धीवादी विचार अनि, कसैले केही गरोस् नगरोस् न नपरेकालई आरोप लगाएर सफाया गर्ने माओवादी दर्शन एका ठाउँमा भेटिएको यो विडम्बनामा विस्मित बन्नु सिवाय के बाँकि छ र ?

(३) कामरेड वामदेव गौतमले , रात्री जीवन र डान्स वारमाथि धावा बोलेर पपुलिष्ट काम गर्नु भन्दा । डान्सवारका नर्तक, नर्तकी, बाउन्सर र व्यवसायीको रोजीरोटी खोसेर चर्चा बटुल्नु भन्दा बरू देशभर बस्न, खान र बाँच्न पनि सास्ति भोग्दै गरेका सामान्य नेपालीहरूको आधारभूत जीवन जिउने अधिकारको रक्षामात्र गर्दिन सके बामदेवलाई ‘महादेव’ मान्न हुन्थ्यो । डान्सवारे हरू र तिनको काम तिनलाई नै गर्न छाडिदिएर देशभरि फैलिएको वाइसिएल-युथफोर्स- फोरमको घमासानलाई रोक्न र नेपालको तराईदेखि काठमाण्डु सम्म प्रताडित जीवनलाई बस्न-खान उपयुक्त हुने बनाउने प्राथामिकतामा राख्न सकिदिए हुन्थ्यो भन्ने कामना गर्न मन लाग्यो । वेश्यावृत्ति गर्न वा महंगा नाङ्गोनाच वार र रेष्टुरेण्टमा त जो कोही जान सक्ने पनि हैन , पैसावाल र खर्च गर्ने सामर्थ्यका बिग्रेका किराहरू वा रसिक सोमहरू रस तान्न त्यहाँ पुग्छन् , तर जीवन बाँच्नै नसकिने ढंगले जीर्ण बनिसकेको हाम्रो सुरक्षा व्यवस्था र सत्तारूढ दलका युवा-जत्थाहरू जो मत्त साँढे झैँ ठाउँ कुठाउँ जुधेर देशलाई रगताम्मे परिरहेका छन् र सर्वसाधारणलाई बाटो हिँड्नबाट तर्साइरहेका छन् तिनको यो , तमाशा रडाको रोकेर मुलुकलाई शान्त पार्दिए हुन्थ्यो नि बरू भन्न करै लाग्यो ।

(४) कामरेड प्रचण्डले सरकारको नीति तथा कार्यक्रम पास गर्न अनुरोध गर्दादेखि लिएर आफ्नो भारत भ्रमणको क्रममा पनि , रट लगाउँदै आएका छन् अबको नया नेपालले कम्युनिष्ट एकाधिकारवाद र संसादवाद दुवैलाई पूर्ण रूपमा अपनाउने छैन । उनको दावा छ । अबको नेपालमा सबै कुरा चमत्कारिक ढंगले हुनेछ । हैन यो माओवादीको कुन गोलमटोलवाद हो जहाँ राजनीतिदेखि अर्थनीतिसम्म सबै कुराका लागि कुनै सिद्दान्त , नीतिनियम र कार्यक्रम आदि कुराका लागि कुनै आधार नचाहिने बरू सबै कुरा एकाएक चमत्कारिक ढंगले मात्र हुने ? कतै , अबको नया नेपाली राजनैतिक व्यवस्था, राजा महेन्द्रको पञ्चायती व्यवस्था जस्तो ‘नेपाली माटो सुहाउँदो’ हुने त हैन ? जे होस् राजा ज्ञानेन्द्रले राजपाठ त्यागेपछि धेरैजसो राजावादी माओवादीमा नै लागेको हुँदा , हिजो राजतन्त्रमा लागेका मान्छेहरू देखि महेन्द्रवादीहरू समेत माओवादीमा नै भएको हुँदा , कामरेड पुष्पकमल दाहाल उर्फ प्रचण्डलाई ‘नेपाली माटो सुहाउँदो गैर कम्युनिष्ट गैर संसदवादी’ व्यवस्था नेपालमा स्थापना गर्न धेरै होमवर्क गर्न भने पर्दैन कि भनेर ढुक्क हुने ठाउँ छ । जय प्रचण्डपथ !

माओबादीको रसरंग?

उनी को हुन?

मन्त्री।

मन्त्री भए छापामार दस्ता अघी पछी लगाएर कता?

घर भत्काउन।

घर भत्काउने उनी कुन मन्त्री?

भमिसुधार। मैले त अशान्ती तथा पुन भत्काउ मन्त्री भन्ने ठानेको।

घर भत्काएर भुमी कसरी सुधार्ने?

भुमी होइन मान्छे सुधार्ने।

मान्छे सुधार्न बन्दुक नै चाहिन्छ त?

चाहिन्छ नि। १० बर्षमा सुधार्दा पनि बहुमत आएन अब अलि सुधारेर बहुमत ल्याने।

१० बर्ष लड्दाखेरीका बन्दुक त पानी ले बगाएन र?

बगाएको हो, कोसीको भेल फेरी उतार्‍यो क्या।

कोशीको भेलले त फाइदै गर्‍यो?

गर्‍यो नि। अरु फाइदा पनि छन।

कोशी त मान्छेले ल्याको बिपत्ती भन्ने होलान नि कमरेडले दिल्लीमा?

रिशानी होला नि यस्तो कुरा गरे त। बरु अरु सन्धी थपेर खुसी पार्नु छ।

सन्धी सम्झौता त खारेज गर्ने होइन र?

पुरानो भयो, पुनरावलोकन गरेर अझ मजबुत बनाउने।

सन्धी मजबुत भएर के फाइदा हुन्छ र?

सरकार मजबुत हुन्छ नि।

सरकार मजबुत पार्न दक्षिणमै दक्षिणा चढाउनु पर्ने?

यती बुझ्न दश बर्ष लाग्यो। चलि आएको परम्परा, दाम त चढाउनु पर्यो नि।

जनताले जिताएको पार्टीलाइ, दक्षिण किन जानु पर्यो?

भोटले मात्र कांहा सरकार बन्छ त, भारतको ओठ पनि चाहिन्छ।

भने पछि बन्दुक खोलाले बगाएर ठिकै गर्यो?

बगाए पनि चाहिने ठाउमै थुपारेको छ।

अर्को चुनाबमा चाहिएन?

के थाहा अर्को चुनाबभन्दा पहिल्यै पो चाहिन्छ कि??

चाणक्य निति

कहिले काहीं नितीशास्त्रका कुरा पढ्न छुट्टै आनन्द आउंछ। कुनै बेला एक जना साथीले नेपालबाट आउणदा चाण्यक्य निति ल्याएका थिए। यसो हेरेको राम्रो लाग्यो। तदपस्सात नियामित पढ्न थाले। पढ्ने क्रममा एक पटक एक जना भाउजु चाण्यक्क नितिको निकै बिरोध गरिन। किन भनेर सोधेको त चाण्यक्क निति महिला माथी निकै क्रुर भएको बताउनुभयो। मैले पुरै त पढिन तर महिला माथि त्यस्तो शब्द लेखेको मैले पढे जतिमा भेटिएन। हिजो पुरुष्तोम जी ले चाण्यक्य नितिका २ निति पठाउनु भएको रहेछ, त्यसले मलाइ मैले पहिले पढेका कुरा सम्झाए। मैले पढे जतीमा मन परेका ५ निति:

१) सदकर्म: राम्रो कामले मान्छे इश्वर बनाउंछ भने खराब कामले मान्छेलाइ रा्क्षस तुल्लाउंछ। राम्रो बिचारले मान्छेलाइ सधै सफलता तिर पुर्राउंछ भने खराब बिचारले मानिसलाइ बिनाशतिर पुर्याउंछ।
२) आलश्य: आलश्य मान्छेको सबभन्दा ठुलो शत्रु हो। यसले केही प्राप्त गर्न अक्षम मात्र बनाउदैन पाएको पनि गुमाने स्थितीमा पुर्राउनसक्छ।
३) मुर्खता: मुर्खले आफ्नो असफलतमा कि आफैमा पछुतो मनाउछन या अरुलाई दोष लगाउंछन। मुर्खले अरुलाइ नाष गर्ने खोज्दा आफै नाशित हुन पुग्दछन। राम्रो ज्ञानले मान्छेलाइ मुर्खहुनबाट जोगाउंछ।
४) इक्षा: इक्षाले मान्छेलाइ दास बनाउदछ। जस्ले आफ्नो इक्षालाइ बसमा ल्याउंछ, त्सले संसारलाइ नै बषमा ल्याउन सक्दछ। इक्षाको निम्ती गलत काम गरदा समाप्ती तिरै पुर्याउंछ।
५) स्वभाव: यदी शिक्षित मानिसले आफुलाइ प्रभाव पार्न सक्दैन भने त्यसले अरुलाइ पनि प्रभाव पार्न सक्देन। मान्छे जो सत्यबाट टाढा रहन्छ त्यसको कुनै असतित्व हुदैन।

अब भने पुरुषोत्तमजीको पालो। वांहालाइ निकै मार्मिक लागेक दुइ चाणक्य निति:

पुरुशोत्तम सुबेदी
-बेल्जियम

क; काल; कानी मित्राणी कोदेसब्यागमौ
कात्यायाम रितिचित्यम क; काल ; मुहुर्मुहु ।
-कुन बेलामा के गर्नु पर्छ । देस कुन हो लाभ के छ ? अर्थात ब्याय के छ ? म कहाँ छु । ममा के सामर्त्य छ । भोली म के गर्न सक्छु ? मित्र कुन हो ? मेरो कर्तब्य के हो ? भन्ने कुरा मा मानिसले बारम्बार बिचार पुर्यायन भने केवल त्यो यस ब्रमाण्डमा मर्नको लागि मात्र जन्म लियको हो ।

लालयत पञ्चबर्षाणी -दसबर्षाणी ताडयत्
प्राप्तेसु ; सोडसेबर्से पुत्रम्मित्रावदाचरेत् ।।
आफ्ना छोरा छोरी लाई पांच बर्षको उमेर सम्म माया गर्नु । दस बर्ष सम्म हप्की दप्की गरी हुर्काउनु । सोर्ह बर्ष पुग्ने बित्तिकै तपाईंका छोरा छोरी लाई मित्र समान व्यबहार गर्नु । किनकी उमेर पुगे पछी तपाईंका छोरा छोरी लाई तपाईंको काबुमा राख्ने कोशीस गर्नु भयो भने झनै गलत बाटो मा जान्छन । त्यसैले तपाईं राम्रो दोस्ती संग जसरी ब्यवहार् गर्नु हुन्छ ।त्यसरी नै छोरा छोरी संग पनि त्यही ब्यवहार् गर्नु उत्तम हुनेछ ।

एन डि यफ बेल्जियमको अधिवेसन भब्यरुपमा सम्पन्न

तुलसिनाथ सुबेदिको अध्यक्षतामा नयाँ समिती गठन
पुरुशोत्तम सुबेदी, बेल्जियम
यही गत सेप्टेम्बर १४ मा एन डि यफ बेल्जियमको दोस्रो सम्मेलन तुलसिनाथको अध्यक्षतामा १७ सदस्सिय कार्य समितिको निर्माण भै सम्पन्न भएको छ ।
१) अध्यक्ष ---तुल्सिनाथ सुबेदी
२) उपाध्यक्ष --ईन्द्रप्रशाद ओली
३) महासचिब -शिवकुमार बरुवाल
४) सचिब ---प्रकास कार्की
५) कोसाध्यक्ष-किस्ण न्यौपाने

सदस्यहरुमा ----पुरुशोत्तम सुबेदी - रमेश पौडेल -राजु छेत्री -टंक गुरुङ -पुष्प राज अधिकारी -गोपाल सिंखडा -अर्जुन गुरुङ -केशब चापागाइ -आक बहादुर लामा - बुद्धी बराल - शारदा अर्याल -डेभिड थापा कुल बहादुर खत्री सहित् १७ सदस्सिय कार्य समिती सर्व सम्मतिमा चयन् भएको छ । बेल्जियम को आन्टवेर्पेन शहर मा भयको उक्तअधिवेसन ने क पा ए मा ले केन्द्रिय सदस्य तथा युरोप इन्चार्ज क भिम रावल को प्रमुख आतिथ्यमा उद्‌घाटन गर्नु भएको उक्त अधिवेसनमा नेपाली राज दुतावास बेल्जियम का महामहिम श्री प्रवेस हमाल ज्यु को समेत उपस्थिती रहेको थियो ।

एन डि यफ बेल्जियम का निवर्तमान अध्यक्ष अर्जुन दाहाल को अध्यक्षतामा सम्पन्न प्रथम चरणको उध्घाटन समारोहमा एन आर एन बेल्जियम - जन संपर्क समिती - मोना बेल्जिय - प्रगतीसिल मन्च बेल्जियम - नेपाली सांस्कृतिक समाज बेल्जियम लगायत थुप्रै संघ संस्था का प्रतिनिधिहरु को उपस्थिती थियो । उक्त प्रथम चरणको कार्यक्रम को सन्चालन एन डि एफ बेल्जियमका निवर्तमान महासचिब श्री ईन्द्र प्रशाद ओली ज्यु ले गर्नु भएको थियो ।

यस प्रथम चरणको कार्यक्रम मा प्रमुख अथितिको आसन बाट बोल्दै क भिम रावल ले संघिय गणतन्त्र नेपाल लाई संथागत गर्न र नेपाली जनता को हितको पक्षमा उभिएर संबिधान निर्माण गर्न ने क पा ए मा ले पूर्ण जिम्मेबारी का साथ लागि परेको स्पस्ट पार्नु भयो । साथै उहाले राष्ट्र पतिको चुनावमा भयको ए मा ले माओ बादी संझौता मा माओवादीले यमाले लाई खिल्ली उडायको समेत् प्रस्ट पर्नु भयो । साथै नेपाली राजा दुतावास बेल्जियमका महामहिम श्री प्रवेस हमाल ज्यु ले नेपाल मा बेल्जियम राज दुतावास खोलिनु पर्छ भन्ने बिचार ब्यक्त गर्नु भयो । उक्त्त समारोहमा यन आर यन बेल्जियम का वर्तमान अध्यक्ष युब राज गुरुङ्ले एन डि एफ बेल्जियम ले आगामी दिनमा यस संथाले अरु थुप्रै सामाजिक कार्यमा अझै प्रगती गर्ने छ भन्ने मन्तब्य ब्यक्त गर्नु भयो ।

प्रथम चरणको समापन लगत्तै खान पिन को कार्यक्रम पछी बन्द सत्र शुरु भएको थियो । उक्त्त बन्दसत्र को अध्यक्षता क भिम रावल ज्यु ले गर्नु भएको थियो भने निवर्तमान महासचिब ईन्द्र प्रशाद ओली ज्यु ले प्रस्तुत गर्नु भयको प्रगती प्रतिवेदन हल वाटै पारीत भयको थियो भने निवर्तमान कोसाअध्यक्ष श्री प्रकाश कुमार कार्की ले प्रस्तुत गर्नु भयको आर्थिक प्रतिवेदन भने संपूर्ण हिसाब किताब सहित् १ महिना भित्र प्रस्तुत गर्ने सर्तमा अनुमोदन भयको थियो । अन्त्यमा नव गठित कार्य समिती लाई क भिम रावल ज्यु ले बधाई दिदै कार्यक्रम समापन भएको थियो ।

देखेँ-२

आँफै बोक्सी हुनेहरू , धामी बन्न खोज्दा रैछन
एउटा हातमा खूँडा बोकी , 'शान्ति' भजन गा'को देखेँ

जनतालाई मार्नेहरू , मसिहाको चोगा लगाई
लुम्बिनीको गुम्बाभित्र 'माने पेमे' गा'को देखेँ

मुलुकलाई ध्वंस पार्नेहरू जतासुकै भिडन्तमा
नया नेपाल? रणमैदान यता-उता सबैतिर देखेँ

जातभात, क्षेत्रवादको कुटिल आगो सल्काएर
घर जलाई खरानीको जोहो खोज्ने चाल देखेँ 

भक्षक आँफै रक्षक बनी हसूर्ने यो चाल देखेँ
बिजोगको यो लोक हँसाइ उदेक लाग्दो लाज देखेँ 

राजघाटको समाधीमा फूलको माला चढाएर
स्वदेशको सपनलाई रगतपच्छे पार्नेहरू देखेँ ।

चमत्कारको घाँसे झुप्पा अघि अघि लट्ठाएर
देशलाई निरंकूशतन्त्र तर्फ डोर्‍याएको पनि देखेँ।।

देखेँ ।

ब्वाँसोले बाघको छाला आफ्नो जिऊमा ला’को देखेँ ।
घरको बाघ वनमा पुग्दा लुते स्याल भा’को देखेँ ।।

‘यसो गर्छु’, ‘उसो गर्छु’ भन्थे ठूलै स्वरले तर,
कुरा मात्रै गर्दा पनि जिउ नै थर्थरा’को देखेँ ।

जस्को बिरोध गरी- गरी आफू ठालू बन्न पुगे ,
आज यीनले तिनकै खुट्टा समाई ढोग्नै ला’ को देखेँ ।

गरिवको मसिहाको नया औतार हिजो-आज,
सवा लाखको विस्तरामा सुत्न भनि गा’को देखेँ ।

विस्तारवादी मुलुकसंग जोरि खेल्छु भन्ने विर, 
उल्टै तिन्लाई “माई-बाप” भन्दै रुँदैं गिडगिडा’को देखेँ ।

पितृपक्ष ( सोह्रश्राद्द तिथी २०६५ । २००८) बारे जानकारी )

-एकलव्य

हिन्दू धर्मावलम्बी नेपालीहरूले बडादशैँको शुरुवात हुने  घटस्थापनाको दिन भन्दा अघिको आश्विन महिनाको कृष्णपक्षका पन्ध्र दिनलाई पितृपक्षका रूपमा मान्ने चलन छ । आमा बाबु नभएका वा गुमाइसकेका छोराछोरीले मातृ-पितृ भक्ति दर्शाउन, यो पक्षका तिथिहरूमा माछा-मासु र अशुद्द मानिएका अन्न र खाद्यकुराहरूको सेवन तथा, अशुद्द मानिने अन्य कर्महरूबाट समेत पूर्णत: अलग रहेर बस्नु पर्छ भन्ने विश्वास छ । जुनसुकै  साल र महिनाका दिन हरूमा स्वर्गे भएका भए पनि , पितृ ( मातृसहित) हरू देहान्त  हुनुभएका तत् तत् तिथीहरूमा यथा विधि पार्वण श्राद्द गरेर पिण्डदान र तर्पण गरी , हामीले हाम्रा स्वर्गीय माता पिता र अन्य वरिष्ठ पितृहरू प्रति समेत श्रद्दा- भक्ति प्रकट गर्न सक्छौँ । आमा र बुबा दुवै गुमाएका छोराहरूले भने पिताको तिथिमा  नै एउटै श्राद्द गरी दुवै आत्मालाई एउटै श्राद्द पूजा मार्फत तर्पण वा पिण्डदान गर्न सकिन्छ ।

घरबाट बाहिर परदेशमा रहेकाले भने , स्वदेशमा  रहेका आफन्तले श्राद्दकर्म गर्ने हुँदा एकछाके ( श्राद्द भन्दा अघिल्लो दिन )  र श्राद्द पर्ने तिथिका दिन माता-पिताको सम्झनासहित शुद्द भोजन र  कर्ममा रही गरीब गुरुवालाई भोजन वा सिदादान गरी आफ्नो पितृकर्तव्य पूरा गर्न सक्छन् ।

 यो वर्ष सोह्रश्राद्दको रुपमा चिनिने यो पितृपक्षको आरम्भ भोलि भदौ २९ गते तदनुसार  सेप्टेम्बर १५ तारिखबाट हुने भए पनि पूर्णिमा तथा प्रतिपदा तिथिमा श्राद्द गर्नेहरूका लागि भने  आज २८ गते वा १४ सेप्टेम्बरबाट ‘एकछाके’ गरी श्राद्दारम्भ हुनेछ । यसरी बीचमा  तिथीहरूको घटबढ हुँदै यस वर्षको पितृपक्षको अन्त्य असोज १३ गते अथवा सेप्टेम्बर २९ अमावस्य ( औँसी) तिथिमा हुनेछ । बीचका तिथिहरूमा रजस्वाला, जूठो वा सूतकले गर्दा श्राद्द हुने नभएमा रोकिएको थिथिको श्राद्द पनि औँसीका दिनमा गर्न सकिने शास्त्रीय प्रावधान छ । यसै गरी यस वर्षको घटस्थापना सेप्टेम्बर ३० तारिख परेको जानकारी दिन चाहन्छु। 

Tyrany vs. Democracy

1. Poet Joseph Brodsky,  who was expelled from the Soviet Union in 1972,  says that despite his 1987 Nobel Prize in literature, he is uneasy with fame.  "I've always preferred,"  he says,  "to be a nobody in a democracy   than a crème de la crème in a tyranny." 

One liner to ponder:

 

Everybody knows that we have five senses. But there is one more sense–the sixth sense which is common sense, which should be devoid of nonsense.

आफ्नो पुर्खा सम्झन कहिले सम्म भारतीय स्तम्भ प्रयोग गर्नु पर्ने ?

केही समय पहिला यो फोटो मैले खिचेको थिय । यहाँ बेल्जियम को इपेर मा प्रथम विश्व युध्दमा बिरगती प्राप्त गर्नेको सम्झनामा मनिस हरु आउँछन । यसै क्रममा भारतीय हरुले बनाएको स्तम्भमा नेपाली पुर्खाको सम्झनामा यो राखेको देख्दा नराम्रो लाग्यो । आफ्नो पुर्खा सम्झन कहिले सम्म भारतीय स्तम्भ प्रयोग गर्नु पर्ने ? तपाईं हरुलाई कस्तो लाग्यो कुनी ?

Jokes - Healing Power

Collected and posted by:- Eklavya

1. While traveling one summer, a couple stopped at a restaurant and struck up a conversation with an elderly native.

"They sure do have a lot of peculiarities around here," the man commented.

"Yeah," agreed the local. "But they all leave after the tourist season's over."

2. This lady had just had her 50th birthday and found the decade marker traumatic. When she went to get her driver's licence renewed, a very matter-of-fact woman typed out the information, tested her vision, snapped the camera and handed her a laminated card with her picture on it.

"You mean I have to look at this for the next four years?" she jokingly said to her.

"Don't worry about it," she replied. "In four years it'll look good to you."

3. A woman entered a lingerie store, dragging her five-year-old son with her. The child, who'd had his fill of shopping, protested, "Mom, do we have to go in here?"

"You said you wanted a little brother, didn't you?" she replied.

4. Having grown up outside New York, this pastor barely knew a cow from an ear of corn. Until, that is, he married a small-town Ohio girl. Once, he had an assignment at a church in a rural community. The day of his first sermon, he tried hard to fit in. With his wife sitting in the first pew, he began: "I never saw a cow until I met my wife."

5. Heard on a friend's answering machine: "Hi, I'm probably home. I'm just avoiding someone I don't like. Leave a message. If I don't call back, it's you."

6. In his first year in graduate school, a student chatted one day with some classmates about the program's difficulty. A professor overheard them and tried to allay their fears.

"Don't worry too much about grades," he explained.

"When you think you know everything, they give you a Bachelor's degree.

Then when you realise you don't know anything, they give you a Master's.

And when you find out that you don't know anything, but neither does anyone else," he continued, "they give you a doctorate." ( I find it the best, do you think so? :-Eklavya)

7. The Healing Power

An elderly couple was watching TV when a TV evangelist came on air to pray for the sick.

The evangelist said. "For those of you who are sick, I want to pray with you so that you can be cured of your sickness. Place your right hand on the part of your body that is suffering from disorder, and raise your left hand."

The old man placed his right hand on the "old fella" (private part), raised his left hand, and closed his eyes.

His wife saw what he did, and slowly whispered, "Honey, this prayer is to heal the sick, not to raise the dead"

8. At an exclusive restaurant, a party of diners was exhausting the waiter with relentless demands. Through it all, he remained professional. Finally one of the patrons asked the waiter to take the group's picture. He did - from the neck down.

some Question: Why do testing labs prefer to use lawyers instead of mice?

Answer: Because there are more lawyers than mice; the scientists don't get as attached to the lawyers, and there are some things mice won't do.

गजल - गाँसको आसमा श्वास

यो दौतरिको रचना मन पराइ दिनु हुने सबै दौतरिलाई धन्यवाद!
यहाँहरुको प्रतिकृयाको मलाई खाँचो छ। रचनाको चोरीको प्रसंगलाई गजलमा उतार्ने कोशीश गरेको छु

गाँसको आसमा श्वास गले,टिठ लाग्दो हो चोरको पनि
उर्बर हुने भए भूमी,लौ है काम लाग्दो हो फोरको पनि

गिदिमा गुदी नभए पछी टाउकोको बिर्को किन उघार्नु
बिबेक भए पशुले नि ख्याल राख्दो हो खोरको पनि

सिन्का सिन्का जोडेर लठ्ठी बनाउने होड किन हुन्छ
पन र मन जिउदै राखे,शक्ती हुँदो हो स्वोरको पनि

मच्चिन मन हुनेले पिङको झडका हैन फडका मार्नु
मक्किएको पिङमा थच्चिनु,हुन्न दोष डोरको पनि

मान सम्मान धन बैभब खोसेर पाईन्छ र कहाँ ?
आनन्द त त्यहाँ आँफै कमाई ल्याको थोरको पनि

घुस्यालाइ चिन्नुहोस

आजै चोरिएको लेख लेखिएको थियो। यसले धेरैलाइ झस्काएको थियो। मिहेनेत गेरेर खानेको समुह चोरेर खानेको समुहसंग सधै तर्सिने गर्छन। घुस बिना मिहेनेत आफ्नो पदको दुरूपयोग गर्दै कमाउने सम्पती हुंदा यो पनि एक किसिमको चोरी नै हो। अब भन्नुहोस त नेपालमा सज्जनको संख्या धेरै कि चोरहरुको? ८ हजारको तलब खाएर ८ लाखको घर ठडाउने चोर नभएर साधु हुन्छन त? तर कर लगाएर पत्याउन नै कर लाग्छ नेपालमा अझै पनि हुलाकमा काम गर्नेलाइ भन्दा भन्सारमा काम गर्नेलाइ छोरी दिने चलन छ।

केही समय पहिले बागलुंगको मालपोत कार्यलयमा घुस लिदै गरेका कर्मचारीको कुराकानीको पर्दाफास गरिएको थियो। एक पक्षिय भन्ने गर्थे यो फसाउन गरिएको चाल हो भने अर्को पक्ष भन्थे यो घुस्याको कान समात्ने बेला हो। तर त्यो समाचार मात्रै भयो कारबाही नै भएन। अहिले उक्ता काण्डको पिडित समुह अख्तियारको दैलोमा नै पुगेका छन। अख्तियारलाइ बुझाइएको पत्रको बिबरण पत्रपत्रीकालाइ पनि बितरण गरिएको छ। यसै क्रम उक्त पत्र दौतरीको पेटारोमा पनि आइपुगेको छ। प्रस्तुत छ उक्त पत्रको अंश जस्ताको तस्तै।

भ्रष्टाचारविरुद्ध जिल्ला साजाल बागलुरुले मालपोत कार्यालय बागलुरुका २ कर्मचारीले एक सर्वसाधरणबाट ४ हजार ५ सय रुपैयारु घूस लिएकोमा कारबाहीका लागि माग राख्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालय बागलुरुमा दर्ता गराएको उजुरीको प्रतिलिपि

बा.जि.प्र.द.नं.रु६२०रु२०६४रु०६५

भ्रष्टाचारविरुद्ध जिल्ला संजाल

DISTRICT ANTI-CORUPTION NETWORK (DAN)

बाग्लुङ २०६४

Baglung 2007

पत्र संख्या

चलानी नं।

मिति रु २०६५-५-८

श्री प्रमुख जिल्ला अधिकारीज्यू

जिल्ला प्रशासन कार्यालय

बाग्लुङ ।

विषय: कारबाही गरी पाउँ ।

उपर्युक्त विषयमा लोकतन्त्र बहाली र गणतन्त्र स्थापना भएपछि देशका सबै क्षेत्रमा आमूल परिवर्तनसहित राज्यको पुनस्रंरचनाको कुरा उठिरहेको छ । वर्तमान अवस्थामा सेवाग्राही वा सर्वसाधरण नागरिकहरुले सरकारी कार्यालयरुमा निष्पक्ष स्वच्छ र पारदर्शी सेवाको अपेक्षा गर्नु स्वभाविकै हो । यसै सन्दर्भमा नागरिकको दैनिक कार्यसरुग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने मालपोत कार्यालय बागलुरुमा २०६५ साल जेठ १२ गते बागलुरु जिल्लाको विकट क्षेत्र बोंगादोभान गा.वि.स.व वडा नं. ८ का भुवानीशंकर पूनले उहारुका पिता दुर्गाबहादुर पूनको नाममा रहेको जग्गा आरुनो नाममा नामसारी गर्दा कार्यालयका कर्मचारी पृथ्वी गौतम र विश्वनाथ शर्माको मिलेमतोमा रु १० मात्र राजश्व दस्तुर लाग्ने कार्यमा पैसा नदिए काम बन्दैन भन्दै रु.४५०० (अक्षेरुपी चार हजार पाँच सय) घूस लिइ नामसारी गरिदिएकाले यस मामिलसंग सम्बन्धित कुराकानीको रिकर्ड राखिएको सी.डी. थान १ प्रमाणसहित यो निवेदनसाथ पेश गरिएको छ ।

निजहरुलाई कानून बमोजिम कारबाही गर्नका लागि अनुरोध छ ।

बोधार्थ:

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग काठमाण्डौं ।

मालपोत कार्यालय बाग्लुङ ।

राष्टिरुय सतर्कता केन्द्र काठमाण्डौं ।

Anti corruption Component DANIDA, HUGOU

Pro-public, Kathmandu

सामाचार माध्यमहरु ।

द…………

योगेन्द्रमिलन छन्त्याल

उपाध्यक्ष

( फन्टको सम्स्याले गर्दा पत्र संख्या,चलानी नं आदी छुट्न गएकोमा क्षमा प्रार्थी छौं)

यहा हुनु हुन्छ कबिता चोर

अपडेट‍‍‍‌ --

सक्कली कबिता अनी नक्कली कबिता

दुबै कबिताको चित्र तल राखिएको छ।

------------------------------

हैन है मानिस ले चोरि पनि हरेक चिजको गर्दा रहेछन । पैसा, कपडा, धान, चामल, मुर्ती कार, मोटार साइकल आदी इत्यादी चिज चोरि भएको हामीले सुनेकै थियौ । कबिता चोरेको भने हामीले पहिलो पाली मात्र सुन्दै छौ र प्रत्यक्ष रंगे हात समात्न सफल भएका छौ ।

बडो गजब्को कुरा छ । यही ११-०९-२००८ मा यि दिनेस खरेल नाम गरेका ब्याक्तिले आज भन्दा ६ महिना अगाडि पुरुशोत्तम सुबेदी द्वारा लिखित ‘जीवन’ नाम को कबिता लाई फेरी आफ्नो नाम दीइ प्रकाशित गराएका छन । नेदरल्यान्ड को ठेगानामा माथि दीईएको मितिमा थुप्प्रै वेब साईटमा प्रकाशीत गरेका छन । हुबहु मात्रा पनि फरक नपारी चोरिको काम लतपत भने झै कबिताको अन्तिम हरफ छोडेर अरु जेउ का तेउ आफ्नो नाम बाट दुनियाँको हरेक वेब पत्रीका पठाएको जानकारी भएको छ । साहित्य कला लाई नै निरुत्साहित हुने गरी अरु कसैको लेख रचना कथा निवन्ध, कविता आदी सामाग्री लाई वेब पेज बाट कपी गरी आफ्नो नाम कमाउने कबिता चोर लाई संसार भरका कविहरुले कुन रुप ले हेर्नु हुन्छ ? प्रश्न खडा भएको छ ।

( के रहेछ जीवन ? पुरुशोत्तम -सुबेदी --- बेल्जियम)
Guest Posted by ramesh Mon, March 31, 2008 22:56:20

धनै धन को मात्र पनि - हैन रहेछ जीवन ।
साग सिस्नु खोले सँग - खेल्दो रहेछ जीवन ।।

घमन्ड र मुर्ख्याइ मा - एक्लो रहेछ जीवन ।
मेलमिलाप र सद्भाबको - साथी रहेछ जीवन ।।

सुखै सुखको मेसो पनि - ब्यर्थ रहेछ जीवन ।
दु:ख बिच जिऊनु पनि - अर्थ रहेछ जीवन ।।

हांसै हांसो मात्र पनि - हैन रहेछ जीवन ।
हांसो रोदन सँग बाच्नु - मज्जा रहेछ जीवन ।।

छांया सितल मात्र पनि - हैन रहेछ जीवन ।
चर्को घाम मा पसिना को - अर्थ रहेछ जीवन ।।

परापमान मात्र पनि - ब्यार्थ रहेछ जीवन ।
परमात्मा को संमान गर्नु - गौरब रहेछ जीवन ।।

ठुलो ठा-लु बन्न खोज्नु - ब्यर्थै रहेछ जीवन ।
सानो बिच बाँच्न सक्नु -यो पो रहेछ जीवन ।।

दिनै दिन को ऊज्वल पनि - ब्यर्थ रहेछ जीवन ।
अंधेरी मा बिस्राम को - अर्थ रहेछ जीवन ।।

बलियो- बाङो मात्रा पनि - हैन रहेछ जीवन ।
निर्धो दुब्लो सँग बाच्नु - मज्जा रहेछ जीवन ।।

भरी पेट मा एक्लो बाच्नु - ब्यार्थै रहेछ जीवन ।
आधा पेटमा तिमी सँग - बाच्नु रहेछ जीवन ।।


पुरुशोत्तम -सुबेदी
बेल्जियम

दुहुनो छैन तहर को चोखो

पुरुशोत्तम सुबेदी
- बेल्जियम

नेपाल भर्खरै आदिम युग बाट गुज्रे झैं लाग्छ । इतिहांस लामै भएपनी बिकासको खोजी भने अझै हुन सकी रहेको छैन मानिसहरु आफ्नै स्वार्थमा अझै पनि मस्त छन । राष्ट्रको बिकास आफ्नो बिकास वा पहिचान हो भन्ने कुराको ज्ञान आँफै मा सबै लाई थाहा भए पनि यस लाई लागु गर्ने क्रम भने अझै पनि हुन सकी रहेको छैन । आखिर यस्तो किन त ? किन कहाँ अल्झेका छन त नेपालीहरु ? राणा काल देखी नै शासकहरु केन्द्रिक्रृत हुन पुगे । गाउँ बस्ती लाई नेपाल सम्झेनन । काठमान्डौ लाई मात्र नेपाल भनिन्थ्यो त्यती बेला । प्रिथ्बिनारायण शाह का पाला पछीको नेपाल झन्डै महेन्द्र शाहको पाला सम्म पनि सुध्रिएन । जनता लाई सिक्षित गराउनु पर्छ भन्ने मान्यता रहेन । जनता सिक्षित भय राज्य हरण हुन्छ भन्ने मान्यता का मानिसहरु महेन्द्र का पाला सम्म थिए । तिनै को हाली मुहाली भयो नेपाल मा । शिक्षा के हो र यसले आफु र देसलाई कहाँ पुर्‍याउँछ भन्ने ज्ञान नहुनु र त्यती बेलाका केही शिक्षित गनिने हरु पनि चाकडी बाज संग सम्बन्धित हुनु नेपाली शिक्षा र जागरण अगाडि आउन नसक्नु हो । आफ्नै खर्चले पढेर विद्वान भए पनि तत्कालिन सरकार ले ब्यवस्था मिलाई गाउ तर्फ शिक्षक हरु पठाउने स्कुल कालेज खोल्ने आदी काम मा ढिला सुस्ती गरी रहेको थियो । यानी कि त्यस समयका सासक हरु अरु टाठा बाठा हुन सिक्षित हुन भन्ने चाहदैनथे । केही मानिस हरु पढेर पनि जागिर आँफै खोज्थे । त्यो पनि प्राइभेट । गाँउ गाँउ मा स्कुल खुलेकै थिएनन । बल्ल बल्ल गाउलेको बलबुतोमा खुलेको स्कुल मा मास्टरको अभाब हुन्थ्यो । गाउले मिलेर कसैको थोत्रो कटेरो मा मैना को २५ पैसा फिस तिरेर पनि मेरै पालामा अर्थात २०२७-२०२८ तिर पढियो । २०२० -२०२१ साल को गाउ फर्क भन्ने अभियान मात्रै नारामा सिमित गराउन पुगे त्यती बेलाका पंचहरुले ।

मेरो ब्याज भन्दा १० बर्ष अगाडिका जेरेसन को पालाको कुरा हो । यो झन्डै २०२० -२०२२ साल तिरको कुरा हो (भनेको सुनेको ) पर्वत जिल्ला को लेखफांट गाबिस मा गाउलेको सहयोगमै एउटा स्कुल खोलिएछ । जुन स्कुल मा गीता चन्डी पढाईन्थ्यो रे । मेरै दाजुहरुले चन्डी को किताब बोकेर स्कुल गयको ताजै जस्तो लाग्छ । त्यती बेलाका विद्यार्थी हरु लाई चन्डी घोकाइन्थ्यो । गाउलेहरुले नै मास्टर को तलव भत्ता को ब्यवस्था मिलाई दिन्थे । जती जना बिद्यार्थी हुन्थे । त्यसैको आधार मा बेतन (तलव ) को किटानी हुन्थ्यो । तर त्यती बेला केही चामल र केही पैसा दिनु पर्थ्यो । नुन घ्यु आलु हरिया तरकारी आदी मास्टर लाई बुझाउन पर्थ्यो रे । त्यस ताका पर्वत जिल्लाकै संकर पोखरी मुढिकुवा फलेवास तिरका मानिस हरु मास्टर भयर जिल्लाको दुर्गम् गाउमा पढाउन जाने गर्थे रे ।

कुरा त्यसै बेलाको हो । एक दिन त्यस गाउका मास्टर (हिमालय नाम ले चिनिने ) लाई बेतन (तलव ) दिने दिन आएछ । यसै क्रम मा सबैले आ-आफ्नो बेतन फिस बुझाएछन । सबैले पैसा चामल तरकारी नुन -घ्यु आदी बुझाई दिएछन ।त्यसै क्रम मा मेरो जेठो दाजु गजाधर सुबेदिको पालो आएछ । मेरो दाजु पनि त अरु भन्दा के कम । सबै विद्यार्थी ले बुझाए जती चामल पैसा तरकारी बुझाई दिनु भएछ । तर मनमा आफु लाई लागेको असजिलो के थियो त मेरो दाजु लाई ? के छुट्याउन सक्नु हुन्छ ?

५ भाई र ४ दिदी बहिनी बाबु आमा सहित् ११ जनाका साथ रहेका गजाधर सुबेदी को गोठमा त्यस बेला २ वटा भैंसी ब्याउने बेलाका थिए भने एउटा भैंसि ले १५ मुठी मात्र दुध दिन्थ्यो । ११ जना लाई १५ मुठी दुध ले अरु भैंसी ब्याउने बेला सम्म गुजारा गर्नु सिवाय अर्को बिकल्प थिएन त्यस घरमा । त्यस्तो अवस्थामा प्राय सबैको घरमा घिउ को अभावै हुन्छ । घिउ को अभावले त्यस घर लाई पनि अछुतो राख्न सकेन । बिहानको दुध बेलुका खाने र दुध माथिको तहर भुटन् को रुपमा प्रयोग गर्ने । बेलुकिको दुध बिहान खाने तहर चाइ चोखिन (भुटन)को रुपमा प्रयोग गर्ने त्यस घरअको दैनिकी जस्तै थियो त्यती बेला ।

जव मेरो दाजुले मास्टर हिमालय लाई आफुले दिनु पर्ने पैसा चामल तरकारी बुझाए - त्यस बेला मेरो दाजु को मुहार अंध्यारो र सरमिन्दा थियो रे । किन भने त्यती बेला का विद्यार्थी पनि अरुलाई हेप्ने गरिव लाई आंखा तर्ने गर्थे रे । शायद त्यही भएर होला मेरो दाजु त्यस घडी मा अली न्यास्रो हुन पुगेको । उता मास्टर हिमालय रेग्मी ले पनि आखा तर्न सुरु गरी हाले । सबै को भाग मा नौनी घ्यु पगालेको सारो करिना घ्यु देख्छन हिमालय मास्टर ले तर मेरो दाजुको पोकोमा एउटै चिजको कमी देखेर मास्टर हिमालयको नेत्र बल्न सुरु हुन्छ । धेरै बेर पछी हिमालय मास्टर ले आफ्ना विद्यार्थी गजाधर सुबेदी मेरा दाजु लाई अली झोक्कियर प्रश्न गरेछन -खोइ त तिमीले घ्यु ल्याएको ? निरिह अवस्थामा रहेका मेरा दाजु ले आफ्नो सिर झुकाउदै हाम्रो घरमा घ्यु छैन रे माणसाप भनी जवाफ दिनु भएछ । त्यसबेला अरु उनका क्लास का साथी हरु पनि हास्न थालेछन् ।

समयले कहिले काही मानिसको दैनिकी मा केही पुर्ती गर्छ भने कहिले काही कुनै चिज को अभाव पनि बनाइ दिन्छ । त्यस दिन दाजु गजाधर सुबेदी लाइ पनि घ्यु को अभावले दुखित त्युल्याइदियो । उता यक जना किसान को छोरो को घरमा घ्युको आभव का कारणले चित्त दुखाउनु भएका माणसाप हिमालय रेग्मी को रिसले नेटै काटेको थियो । जाबो २ थुर्मी घ्यु अथवा २ वटा आलु का डल्ला बरावर को घ्यु ले विद्वान हिमालय लाई के नै पो असर् पर्थ्यो र । उनले आफ्ना चेला लाई राम्रै जवाफ दिएको भए हुन्थ्यो जो कोही ले पनि भन्न सक्छ । माणसाप हिमालय ले कसरी सोधे होलान त त्यो अवस्थामा मेरो दाजु गजाधर सुबेदी लाई ? धेरै गिरेर प्रश्न गरेका छन माणसाप हिमालयजी ले त्यस घडीमा । सभ्यता को ज्ञान त्यस बेलै देखी खड्खियको देखिन्छ । सिक्षित हरुले सामान्य स्वार्थमा अरु पर्ती आक्रोस देखाउनु राम्रो होइन जस्तो मलाई लाग्छ ।

यहाँ माणसाप हिमालय ज्यु ले कस्तो प्रश्न गरे त्यता तिर नजाउं । बरु प्रश्नको थोरै हिस्सा के थियो भने तेरो घरमा केको चोखिन गर्छौ त ? दुहुनो छैन ? मेरो दाजु को एउटै जवाफ थियो ----दुहुनो छैन तहर को चोखो गर्छौं ।

मुर्छित शहर

अटमस्स बस्ती
तिरीमिरी बत्ती
प्रभुको अनूकम्पामा
ठांटिएर
अनी झांटिएर
चकमक्क रोशनी छाड्दै
मैनबत्तीमा सुस्ताएछ शहर।

सिरेठोमा ओठ काप्दै
हिमालमा आखा खाप्दै
नक्शा बिनाको गाउं
दिशा बिनाको ठांउ
चूक खनिएको रातमा
रुखो प्रेमिको साथमा
माया गास्न
लागेछ गाउंलाई रहर।

पुर्णे अन्धकार हुंदा
शहर तिन मुर्छा परेछ
त्सैले पो
फिस्टे खित्का छोडी हांसेछ
सिठोमा तंग्रेको गाउं
जूनसंग साउती गर्दै
सिउडीको फुल सिउरेर
जागेछ हर प्रहर।

(शहरमा लोडसेडीगंबाट अत्तालिने प्रती समर्पित)

गित - यांहा कोही भेटिएन

हस्त गौतम मृदुल

केटा -> कयौं दियोको बली चढाएं
केटी -> अन्धकार अझै मेटिएन।

केटा -> देशलाइ नया गति दिने
केटी -> यहां कोही भेटिएन॥

केटा -> नौंलो त्यो बिहानीलाइ
केटी -> तुंवालोले ढाकी नै दियो।

केटा -> अब त केही होला भन्दा
केटी -> मुनै दखमा जाकी दियो।

केटा -> कैयौं आशाको बली चढाएं
केटी -> अन्योल अझै मेटिएन।

केटा -> देशको नया भाग्य कोर्ने
केटी -> यहा कोही भेटिएन॥

केटा -> शहिदका सप्ना कुल्चिएर
केटी -> छाती माथी टेकी दिए।

केटा -> स्वतन्त्रताको उज्यालोलाइ
केटी -> हत्केलाले छेकी दिए॥

केटा -> कयौ सुखको बली चढाएं
केटी -> निरंकुस्ता नै मेटिएन।

केटा -> देशमा नया आयाम थप्ने
केटी -> यहा कोही भेटिएन।

प्रबाशीको पत्र प्रियसि लाई

पुरुशोत्तम सुबेदी
बेल्जियम

यो पत्र पुग्ना साथ तिम्रो पत्रको प्रतिक्षामा छु म ।
दर्जानुसर सबै लाई सकुसलता को कामना गर्छु म ।।

सुनाइ दिनु सञ्चै छरे भनी -खबर गैरा बारी साँहिला लाई ।
घांस काट्दा हात रेट्ला हंसियाले -धेरै नसम्झे तिमी मलाई ।।

नासो पठाइ दिएको छु तिमी लाई मैले -आऊँदै छ १५ दिन भित्रमा ।
मुरि-मुरी अगाध माया छ तिमीलाई -मेरी प्रीय सुमित्रा मा ।।

देशै बेरोजगार म के को रोजगार -जोहो गर्न धौ -धौ थियो मलाई ।
दलाल लाई भएको सुम्पि छोडी हिंडें-भौतारियको छु प्रबासमा मन जलाई।।

केही थाहा भयन मलाई प्रबासमा -यसरि बितरा परीन्छ भनी ।
समयले काटेछ नेटो क्यारे अबत -भेटिन केही कतै पनि ।।

गार्हो छ फर्काउन गैरी खेत -पच् हुने भयो औंठी तिलहरी ।
टोलाउछु एकान्तमा मनै झस्किन्छ -थामिन्न आँसु कसै गरी ।।

ठुला ठुला सपना ति बोकी हिंडें- थाहै भयन मलाइ पहिले त ।
आफ्नै धन खर्चेर आफु बेचियको -चाल पायं बल्ल मैले त ।।

बर्षऊ बिते कती बसन्त गय -सकिन खै म अझै फर्कन ।
बिचरी सुमित्रा अझै पनि छे प्रतिक्षामा -कती सकेकी पर्खन ।।

घर नै सुन्य गाउँ सुन्य लाग्छ- के फर्कनु अबेर भयो अब त ।
चर्का चर्की गर्छन् रे सबैले गाउं तिर -हुने हो रे बिकास बिधानत ।।

साथी बिर्सें गाऊ बिर्सें -बिर्सियं धर्म संस्क्रिती पनि ।
पिऊछु निस्तो रक्सी क्रिस्मस मा -रमाउंछु यही हो दसैं भनी ।।

आऊछ सम्झना तिहारको -सन्झिन्छु दिदी बहिनी लाई ।
नास्तिकहरु को घुइचो छ जता ततै -के दोस दिऊ यहाँ कलाई ।।

गर्जन छ मेरो चिनारी सगरमा था को -नेपा ली संक्रिती भनी ।
थाहै छैन आफु नास्तिक भाईसकेको -चिनाऊछु हिन्दू हुँ भनी ।।

कहिले म कतार दुबै छु- कहिले दक्षिण कोरिया ।
धन को लोभ ले धन सिध्यायं-भयो हिना मिना -फर्किन्न अब खोरिया ।।

तिम्रो भेद

- अशोक खलान को मान्छे
फ्रान्क्फर्ट , जर्मनी

जीवन त भौतिक पदार्थले बनेको छ
आध्यात्मिक चेतनाको बिकास किन नगर्ने
धर्म अफिमको नशा होइन भने
गीताको सारमा सरल जीवन किन नबिताउने

पांच तत्व भौतिक पदार्थको सुक्ष्म ज्ञान किन नलिने
सयौ एटम छन शरीर भित्र योगले तिनलाई बशमा किन नपार्ने
मान्छे लाखौं जुनी पछी मात्र भइन्छ भने
माछे को कर्तब्य धर्ती को सेवा किन अब नगर्ने

मुटु को धड्कन भन्दा तेज छ तिम्रो बिचार शक्ती
त्यस्लाई सतकाममा किन नलगाउने
धर्ती का सबै मान्छे बराबर हुन भने
इश्वरका यि कृपा लाई किन छुटाउने

आउ एउटै माला मा उनिई मोहलाई अब छाडिदिउ
बैराग्य नयाँ जीवन को सुत्राधार अब यसैलाई अँगालौ
शिव सत्य विश्वास र विस्वआत्मा को स्तुती गरी
प्रेम ले अविश्वास को जरा काटी सत्यको बाटो अब किन नहिंड्ने

हत्या हिँसा लुट झुट छाडि अब हरी भजौ
जीवनको सुन्दर मुल्य सत्कर्म गरी हरी रिझाउ
आफ्नै दिल भित्र उनी बस्दछन दिल मा नै उनलाई खोजौ
मन भित्र छ मुक्ती को बाटो मन को मैलो धोई मन सफा राखौ

मिथ्या जगतको भेद नै मान्छे को त्यो भेद तोडन
ॐ को साब्दिक अर्थमा लुकेको सम्वन्ध खोज्न
शिवको साब्दिक अर्थमा लुकेको अमरत्व खोज्न
यही जीवन को अनन्त भेद स्विकार्दै निर्वाण खोज्न

अस्तु

गजल - राप हो कि ताप

राप हो कि ताप,जे भए नि घाम भनी थापे
छानै जलाई सेकाको अन्न माम भनी थापे

मल र जलको भलले थिचिएकी गंगा
मन्दिरको किनरा पुगेछी,धाम भनी थापे

ताप्केको बिँड नतातेको कती भयो चुल्होमा
तिर्मिराको आँखा,रातो के थ्यो जाम भनी थापे

राबणका दश टाउका ,शायद एक दाउका
दश दाउका टाउका उठे, राम भनी थापे

आँफै धामी आँफै बोक्सी, डम्फुको ताल आफ्नै
भेटिले पुगेन,फिरौतीलाई काम भनी थापे

कामरेड प्रचण्डको बिबिसी अन्तर्वार्ता : यसको निहितार्थ

जनताको रगतले भिजेका आफ्ना हातहरू ओभानो पनि बन्न पाएका थिएनन् , माओवादीहरू सत्तासीन बन्ने परिस्थिति जुट्यो । फलत कामरेड पुष्पकमल दाहाल उर्फ कामरेड प्रचण्ड गणतन्त्र नेपालको प्रथम प्रधानमन्त्री बन्न पुग्नुभयो । वहाँले यो अकस्मात प्राप्त बोझ उठाउनु पर्दा स्वाभाविक असहजपन महशूस गरेको हुनुपर्छ , त्यसैले शपथ ग्रहण गर्दाका दिनमा पत्रकारहरूको जिज्ञासामा भन्नु भएको थियो ' म अति एक्साइटेड भएको छु, र मसंग अहिले बोल्ने शव्द पनि छैनन्' । तर पदारोहणको २ हप्ता बितिसक्दा, कामरेड दाहालको 'एक्साइटमेण्ट' सब्साइड भइसकेको भान भएको छ । यो किनभने , गएको हप्ता प्रधानमन्त्री दाहालले बिबिसी नेपाली सेवाका रविन्द्र मिश्रलाई एउटा लामो अन्तर्वार्ता दिनुभयो । यसो त अन्तर्वार्तामा कामरेड दाहालको भावुक व्यक्तित्वको धरातलमा बनेको जिम्मेवारीपन झल्किन्थ्यो भने , वहाँको 'एक्साइटमेण्ट' मा ' क्यारिड अवे' हुने कम्यनिष्ट धङधङी बोकेको उद्देश्य पनि छताछुल्ल बन्यो यो वार्ता मार्फत ।

कामरेड दाहाल-भट्टराईको माओवादी पार्टी भित्रको प्रभावसाली सिण्डिकेटले पछिल्ला दिनहरूमा रट लगाउने गरेको चामत्कारिक आर्थिक विकासको नेपाली-मोडेलको पुनर्खुलासा कामरेड दाहालले आफ्नो लफ्पाजि भरिएको वार्ताका दौरान पनि दोहोर्‌याउनु भयो । तर सदैव जस्तो, यो चामत्कारिक विकास रूपी कल्पनाको घैँटो फुटाल्ने आख्यान बाहेक यस्तो विकासको प्रामाणिक आधार, यसका लागि लगानीकर्ताहरूको खोजी, वातावरणको निर्माणदेखि अरू आवश्यक पर्ने यावत जरूरतहरूको तथ्य र आँकडागत उदाहरण पनि कतै दिन किचकिच गर्नु भएन । यस्तो लाग्छ, माओवादी मोडेलको यो भ्यागुतो जस्तो उफ्रने विकास , नेपालमा एकाएक माओवादी नेताहरुको मुखराविन्दबाट प्रकट हुने बित्तिकै छलाङ मार्दै अवतरण हुन पुग्ने हो । यो विकासे नेपालको कथा बिगत केही महिनादेखि नेपालमा सुनिँदै आएपनि, माओवादीका कुनै पनि नेताले , यो कसरी कारगर हुन पुग्ने हो भन्ने कुरामा माथापच्ची गर्न आवश्यक नै ठानेका छैनन् , कामरेड दाहालको पछिल्लो बिबिसी अन्तर्लापले पनि यसको निरन्तरता बाहेक नया कुरा केही दिएन । विकास र माओवादीले भन्ने गरेको 'चमत्कार' का लागि सोच र भावुकताको भन्दा ,व्यवहारिक योजना र प्रतिवद्दता अनि तिनको क्रियान्वयनको खावचो टड्कारो रहनेछ । हिजो द्वन्दका दिनहरूमा, नेपालमा खोलिएका बहुराष्ट्रिय र विदेशी कम्पनिहरूको अस्तित्व समाप्त पार्न अनि बनेका पूर्वाधारहरूको विध्वंश गर्न खर्चेको माओवादी ऊर्जा र माओवादीले अङ्गिकार गरेको राजनैतिक सिद्दान्तले बोकेको निजि पूँजी र पूँजीको परिचालन , बजारमुखी उदरवादी अर्थनीति बिरोधी एजेण्डा नै यो चमत्त्कारिक विकासको मार्गमा नम्बर १ अवरोधक हो ।

कामरेड प्रचण्डको यो अन्तर्वार्तामा देखिएको अर्को बिसंगत पक्ष भनेको उनको राजनैतिक मुद्दा सम्बन्धी स्वीकारोक्ति हो । विश्वमान्य उदारवादी लोकतन्त्रका पक्षमा खुलेर वितृष्णा जाहेर गर्न नसके पनि आफ्नो पार्टीको आशक्ति र अनुरक्ति एकाधिकारवादी कम्युनिष्ट शासन पद्दति नै हो भन्ने कुरा उनले प्रष्ट बताएका छन् , यो वार्तामा । तर वर्तमान लोकतान्त्रिक संसारको भाका र लयलाई समातेर उनीह बिगतमा आफ्नो पार्टी र अरू कम्युनिष्टहरूले भन्ने गरेको हिंसात्मक रूपले सत्ता कब्जा गर्ने कुरालाई नपक्रेर , लोकतान्त्रिक पद्दतिबाट कम्युनिष्ट राज्य व्यवस्थाको स्थापनातर्फ अघि बढ्ने चलाख तर्क प्रस्तुत गर्छन । यसका लागि उनको जिरह छ आगामी चुनाबमा उनको पार्टीले दुई तिहाइ मत ल्याउने छ र अन्त्यमा उनको लक्ष्य ९०% जनमत हासिल गर्ने हुनेछ । यसरी जनमत प्राप्त भएपछि जनवादी गणतन्त्र स्वत: अनुमोदित हुनेछ भन्ने प्रम दाहालको तर्क छ । सर्सर्ति हे्र्दा यो कुरामा बिमति राख्न पर्ने कुरा देखिन्न । ९०% बन्दा बढी जनताले चाहे भने त मुलुकमा जे कुरा लागू गर्दा पनि लोकतान्त्रिक पद्द्ति सम्मत भएको मान्न सकिन्छ । तर , के आधुनिक विश्वका कुनै पनि लोकतान्त्रिक मुलुकहरूमा दलगत प्रतिस्पर्धाको वातावरणमा एउटा दलले ९०% जनमत ल्याउन सम्भव छ ? के कतै यो भएको छ ? संसारका समुन्नत देशहरू र आदर्श लोकतान्त्रिक मानिएका मुलुकमा पनि यति विघ्न जनमत कुनै एउटा दल विशेष वा उसका नीति नियमका पक्षमा एकोहोरिएको छ भन्ने उदाहरण पाइँदैन । यस्तो विघ्न मत कसैले ल्याएको थियो भने केवल फलिपिन्सका पुर्व तानाशाह मार्कोस, बांग्लादेसका तानाशाह हुसेन एर्शाद र रोमानियाका निकोलाइ चाउचेस्कूले मात्र ल्याउन सकेको उदाहरण आधुनिक विश्वमा हामीले देखेका हौँ । सेना , मिलिसिया र बलको भरमा ९९% सम्म जन- मत हासिल गर्ने यी तानाशाहहरूको नियति तिनको त्यो अगाध जनअनुमोदनको भरमा पनि टिकेन , हामीले देखेका हौँ । यस्तो जनमत हासिल केवल देखावटी नौटमकी निर्वाचनहरूमा समा, दाम, दण्ड, भेदहरूको समष्टि शक्ति प्रयोग गरी प्राप्त भएको मात्र देखिन्छ । तर आधुनिक लोकतन्त्रहरूमा बहुमतले शासन दिने र अल्पमतको पनि समावेशी सशक्तिकरणमा विश्वास गरिने हुनाले साथै आवधिक जननिर्वाचनको माध्यमबाट मुलुकको शासन प्रशासन सञ्चालन गरिने हुनाले अनावश्यक प्रचण्ड बहुमतको दरकार नै त्यहाँ ठानिन्न । फेरि जनताको विचार पनि समय समयमा अनि नेता तथा दलहरूको कार्यव्यवहार अनुसार परिवर्तनीय हुने भएकाले एक पटक बहुमत प्राप्त हँदैमा सँधैका लागि अकाट्य हुनेछ भन्नु पनि मुर्खता हो ।

यदि कामरेड प्रचण्डको भनाइ र निहितार्थ बुझ्ने हो भने , अहिले हासिल राज्यको शासन र प्रशासनको भरपुर उपयोग गर्दै माओवादी दलको नियन्त्रणमा रहेको जनवादी गणतन्त्रतर्फ नेपाललाई बलात् लैजाने कुरामा वहाँको पार्टी र नेताहरूमा बिमति छैन, यो छ भने केवल हाम्रो बुझाइमा ।

माओवादिको विदेश नीति र चौतारिको गफ

केहि समय अगाडि चिनको ‘खेलकुद भ्रमण’ गरेर फर्केका प्रधानमन्त्री आगामी १४ सेप्टेम्बर देखी छिमेकी राष्ट्र भारतको भ्रमणमा जाँदैछन ।

यता हाम्रा प्रधानमन्त्री र माओबादि दल यो भ्रमणलाई लाजै नमानी उनको ‘पहिलो राजनैतिक भ्रमण’ भएको परिभाषित गर्न जोडतोडका साथ लागि परेको बेलामा भारतिय अनलाईन मिडियाहरुले भने प्रचण्डले परम्परा देखि चलि आएको ‘रिवाज’ लाई तोडि चिनको भ्रमण पहिले गरेकोले उनको भ्रमणले यस भन्दा पहिले गिरिजा कोईरालाले पाएको जत्ति सम्मान नपाउने कुरा उल्लेख गरि सकेका छन् ।

माओबादिले प्रचण्डको भ्रमणलाई ‘खेलकुद भ्रमण’ बनाउन गरेको कसरतले कुनै रंग नदेखाउने कुरा अब करिव करिव प्रष्ट भैसकेको छ । राजनैतिक विश्लेषकहरु यसपाला प्रचण्डले अघिल्लो पटक गिरिजा कोईरालाले पाएको जत्ती सम्मान नपाउने मात्रै हैन विमानस्थलमा स्वागत गर्न पनि भारतिय प्रधानमन्त्रि नजाने करिव करिव निश्चित भैसकेको बताउँछन ।

यो सबै प्रचण्ड र माओबादि नेतृत्वको ‘दुईवटा डुङ्गामा खुट्टा राख्न खोज्ने नीति’ को फल हो । पक्कै पनि चिन र भारतको सम्बन्धमा सन्तुलन राख्ने जरुरत नेपाललाई होला तर यसरी भुमिगत छँदा, कुनै निर्जन गाँउको चौतारिमा बसेर कार्यकर्तालाई हावा गफ दीएर ‘वाह! वाह!!’ बटुलेको जस्तो पाराले नेपालको विदेश नीति तय गर्न खोज्नु भनेको माओबादिको ठुलो भुल हो ।

त्यसो त नेपालको तात्कालिन स्थिति, आन्तरिक समस्या आदिलाई हेर्दा प्रचण्डले ओलम्पिक ताका चिनको भ्रमण नगरेकै भए पनि चीनले दागा धर्ने स्थिति भने पक्कै थिएन । तर ‘परम्परा तोडेर’ ‘हिरो’ भन्ने लालसाका कारण र विदेश नीति र अन्तराष्ट्रिय सम्बन्धलाई ‘चौतारिको गफ’ जस्तो हलुका आकलन गरेका कारण प्रचण्डले चीनको ‘खेलकुद भ्रमण’ को अबसरलाई छाडेनन् । अब भारत भ्रमणको समय नजिकिदैं जाँदा त्यसको परिणाम र गम्भीर भएर आएको ‘चौतारीको गफ’ का कारण माओबादिलाई हम्मे हम्मे परेको छ ।

जनतलाई जोस्याउन, भोट कमाउन वा आफूलाई परम राष्ट्रवादि भएको देखाउन जे जस्तो कुरा गरेपनि हामि चिन भन्दा भारतमा बढि निर्भर रहेको कुरा घाम जस्तै छर्लङग छ। यस्तो अबस्थामा पहिला चिनको भ्रमण गरेर ‘हिरो’ बन्न नखोजेको भए तात्कालिन स्थिति र आन्तरिक समस्याको कारंण चिनले सो बिषयलाई हाल भारतले जस्तो गरि गम्भिर रुपमा लिने थिएन । तर गाँउमा कत्ति कार्यकर्तालाई गफ दिएर ‘ठीक ठाँउमा’ ल्याएको थिए, त्यस्तै गफ दिएर भारतलाई पनि भुल्याउने छु भन्ने सोच र ‘खेलकुद भ्रमण’ को हाउगुजि देखाएर भारतलाई छक्काउने हल्का बिचारका कारण गरीएको भ्रमण हाल माओबादिलाई भालुको कन्पट साबित भएको छ ।

आशा गरौं यो घटनाबाट माओबादि नेतृत्वले विदेश नीति र अन्तराष्ट्रीय सम्बन्धलाई ‘चौतारिको गफ’ जस्तो हल्का लिने छैनन् र आगामि दिनमा जिम्मेबार दलका रुपमा अघि बढनेछन्।

रिमोट कन्ट्रोल को तालमा प्रचण्डको लाखेनाच

-शेखर ढुङ्गेल
गरिब जनतालाई आस र त्रास बाँड्दै १९ हजार निर्दोष नागरिकको लासको भर् याङ्ग चढी सत्तामा पुगेका प्रचण्डले सवा लाखको ुबेडु रोजेर आफू सर्वहारा वर्गको बुख्याचा मात्र भएको प्रमाणित गरिदिएका छन् । राष्ट्रको सम्मानित एवं नेतृत्व तहमा बस्नेले आफूलाई उदाहरणको रुपमा प्रस्तुत गर्न दृढ सन्तुलित एवं संयमित अनुशासित नैतिकवान उच्च मनोवलका साथ निर्णायक क्षमता राख्न सक्नुपर्दछ । प्रचण्डमा त्यो क्षमता देखिएन । उनी कतैबाट साचालित बुख्याचा देखिएका छन् ।

सनातनदेखिको तपोभूमि नेपालका बुख्याचा प्रधानमन्त्रीलाई नेपालीको त्यो अस्था र विश्वासप्रति मान्यता दिने इच्छा छैन । विश्वको एकमात्र हिन्दू राष्ट्र उनलाई पचेन किनकि उनी कतैबाट संचालित छन् । उनी आफ्ना हजारौं जघन्य अपराधलाई गिरिजाप्रसादमार्फत् वैध मात्र बनाउँन मात्र होइन कुर्सीमा पुग्नसमेत सफल भए । सत्तामा पुगेको साँढे दुई वर्षमा के नयाँ काम गरे विस्थापित एवं पीडित नागरिकलाई उनका घर फकर्न र जफत गरेका सम्पत्ति फिर्ता गर्ने काम गरे पीडित अपाङ्ग र घरबारविहीन भएकालाई एक पटक सम्बोधन गरे राष्ट्रियता र राष्ट्रवादका लागि गर्व गर्ने एक कुनै काम गरे जातीयता र क्षेत्रीयतामा जनतालाई भिडन्तमा उतार्नु बाहेक हाम्रो अस्मिता र गौरवमा आँच पुर् याउन बाहेक राष्ट्रिय पोशाक राष्ट्रधर्मप्रतिको अनास्था फैलाउने उनी कुन देशका बुख्याचा हुन् समयलॆ प्रमाणित पक्कै गर्ने छ ।

के नेपाल स्वतन्त्र राष्ट्र होइन चीन भ्रमण राजनीतिक भ्रमण होइन पहिलो राजनीतिक भ्रमण भारतबाटै हुनेछ भनी स्पष्टीकरण दिनु के एउटा सार्वभौम राष्ट्रको प्रधानमन्त्रीको हैसियतलाई बुझ्न नसक्नेलाई बुख्याचा भन्न मिल्दैन त्यति मात्र नभै इतिहासमै पहिलो पटक उनले प्रधानमन्त्रीको शपथ खाँदा भारतीय टोली बोलाइयो र भारतीय राजदूतसित विशेष रुपले अङ्कमाल अर्थात् अनुग्रहित भएको सन्देश दिने काम भयो । बिहारी गणतन्त्र मान्दैनौं भन्ने माओवादी प्रमुख अतिथि विहारका शरद यादवलाई उनले कसरी निम्ताए यसरी स्पष्ट भएको छ कि राजसंस्था फ्याँक्न भारतले खडा गरेको बुख्याचा हुन् प्रचण्ड ।

नेपाली कांग्रेससित केही लिन खोजे राष्ट्रवादका खोल ओढेका यी ब्वासाहरुको नक्कली अबरोध खेप्नु परेको र भारतको चाहनाको मुख्य दुस्मन राजा फ्याँक्न भारतले यी नरभक्षी बुख्याचालाई प्रयोग गरी आफ्नो काम फत्ते गरेको स्पष्ट हुँदै गैरहेको छ । माथिबाट प्रचण्ड बुख्याचा तलबाट फोरम उपेन्द्र यादव झा अनि तमलोपा यी तीन रुपका बुख्याचामार्फत आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न उसलाई अब कसैले रोक्न सक्तैन । प्रचण्ड नयाँ लोण्डुप दोर्जे बन्नेमा आशङ्का नगरे हुन्छ ।

रौतहट काण्डको बारेमा दिएको वक्तब्य र उपेन्द्र यादबसितको सहयात्राले स्पष्ट भएको छ कि देशको शासकीय बागडोर अब नेपालीको हातमा रहेन । प्रचण्ड उपेन्द्र यादब झारुपी बुख्याचाहरुले राष्ट्रको मौलिकतालाई लत्याइसके र विदेशीको उधारो भाषा र भेष प्रयोग गर्न थालेका छन् । धर्म नमान्ने सामाजिक आस्थाका मान्यतालाई कुल्चने कामले प्रश्रय पाएको छ । स्मरण रहोस्- अमेरिका भारत लगायतका विकसित र स्थापित प्रजातान्त्रिक देशहरुमा ईश्वरकै नाममा शपथ खाइन्छ । ईश्वरलाई साक्षी राख्नुको अर्थ हुन्छ । प्रेम सद्भाव सहयोग र सहअस्तित्वप्रतिको प्रतिबद्धता अझ कि्रस्चियन देशहरुमा त सदनमा प्रत्येक दिनको कार्यक्रम ईश्वरको प्रार्थना गरेर मात्र सुरु हुन्छ । तर हाम्रा आयातीत मानसिकताका बुख्याचाहरु ईश्वरप्रति नै अनास्था गर्दैछन् ।

जनताका नाममा शपथ खान्छन् तर गैरकानुनी रुपमा जनताका घरजग्गा कब्जा गर्दछन् । विस्थापित भएका हजारौं जनतालाई घर फर्कन दिदैनन् । उनकाविरुद्ध बोल्नेको गला रेट्छन् । यो कस्तो विडम्बना जनताको नाममा जनताकै लाशको भर् याङ्ग चढी सत्ता सम्हालेका प्रचण्डरुपी बुख्याचालाई जनभावना विपरित मन्त्रालय विभाज गरी मन्त्रीको संख्या बढाउन लाज लागेको छैन । एउटै मन्त्रालयमा दुई मन्त्री दुई सचिव राख्ने विचित्र काम गर्न हिचकिचाएका छैनन् । मन्त्री मण्डल गठनमा देखिएको प्रधानमन्त्रीको निरीहता एउटा बुख्याचाको नियतिभन्दा फरक देखिएन । शपथ ग्रहण कार्यक्रममा आफ्नै दलका मन्त्रीले बहिस्कार गर्नु उनको प्रधानमन्त्री कुसर्ीमा बस्ने नैतिक आधारको समाप्ति हो ।

त्यसमा पनि वामदेव गौतम जे.पी. गुप्ता विजयकुमार गच्छेदारलाई साथ लिएर कुन चािहं नयाँ शासन दिन खोजेका हुन् आफ्नै दलका बरिष्ठ नेताभन्दा अरुको दलको नेतालाई महत्व दिने प्रचण्डको कार्य क्षमता कस्तो होला देश आर्थिक जर्जरतामा फसेकी छ मितव्ययिताको सानोभन्दा सानो कार्यक्रम लेराउन सकेका छैनन् । बाढी र भोकमरी पीडित जनताभन्दा उद्घाटन विसर्जनजस्ता भाषणमै प्रधानमन्त्रीदेखि मन्त्रीहरु व्यस्त छन् । के हो नयाँ नेपालको खाका कस्तो हो नयाँ प्रशासनिक ढाँचा ध्वस्त जीर्ण अस्तव्यस्तता लुट अराजकता दण्डहीनताको बढावा नै नयाँ नेपालको नियति हो भने किन चाहियो गणतन्त्र निरंकुश राजतन्त्र र अहिलेको तन्त्रमा के फरक उनको शासनले कुनै काम र जनताले राहत पाउने काम गर्ने सङ्केत देखिएको छैन । प्रधानमन्त्री स्वयं पार्टी नीतिभन्दा अलग देखिएका छन् । उनी कतै अदृश्य शक्तिबाट साचालित भएको उनकै केन्द्रीयस्तरका नेताबाट खुलासा भएको छ । मन्त्रीहरुको शपथग्रहण कार्यक्रममा पत्रकारलाई प्रवेश नदिएर आफ्नै अधिनायकवादी सोचको पर्दा उधारिदिएका छन् । नियम कानुन जनभावनालाई कुल्चनेलाई अधिनायक भन्दछन् होइन र एउटा हिन्दी सिनेमाको संवाद छ नि ुआवाज दवाउन नसके के भो त गला त दवाउन सकिन्छ निु । बस नयाँ नेपालको नाममा प्रचण्ड बुख्याचा बनी नेपालको धर्म संस्कृति भेष भाषा अखण्डता अस्मिता गौरव अनि अर्थतन्त्रको गला दबाउने काम गर्दैछन् । उनी कोबाट प्रशिक्षित प्रेरित अनि प्रभावित छन् यो पर्दा उघार्नु जरुरी छ ।

अदुअआको शुद्धीकरण राष्ट्रनिर्माणको आधार

शेखर ढुङ्गेल
बदिलंदो राजनीतिक परिस्थतिसँग देशको एक महत्वपूर्ण संवैधानिक निकाय अख्तियार दूरुपयोग अनुसन्धान आयोगको भूमिका एवं कार्य क्षमताका बारेमा चर्चा-परिचर्चा भैराखेको देखिन्छ । वास्तवमा यो आयोग र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग दुवै सेता हात्ती सावित भैसकेका छन् । अनुसन्धानको नाममा राज्यको ढिकुटी रित्याउने आफ्नै थाप्लोमा भारी बढाउने र राजनीतिक कार्यकर्ता भर्ने यी दुई थलोको बारेमा जरैदेखि पुनसंरचना गर्ने सोचाइ राख्नुपर्दछ । पाचायती कालमा प्रशासनिक क्षेत्र र राजनीतिक दलहरुको जासुसी गर्न मण्डले लठैतहरुको भर्तीकेन्द्रको रुपमा स्थ्थापना गरिएको राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागको त अब कुनै औचित्य नै छैन ।

रह्यो अख्तियार दुरुपयोग निवारण आयोगको कुरो यस आयोगका जिम्मेवार अधिकारी अख्तियार दुरुपयोगको खोजी र अनुसन्धान त गर्दै गर्दैनन् उजुरी परेपछि वा जनताको आवाज पत्रपत्रिकामा आउन थालेपछि मात्र अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगका अधिकारीहरु कुर्सीबाट उठ्न थाल्दछन् । सजाय होइन क्षमादानका बाटोमात्र अवलम्वन गर्दछन् । त्यसै कारणले आयोगले पेश गरेका मुद्दा जानीजानी कमजोर बनाएर विशेष अदालतमा पेश गर्दछन् अनि अदालतले मुद्दा खोक्रो बनाई सफाइ दिने वा न्यून सजायको भागिदार बनाइ दिन्छ ।

अख्तियारका पदाधिकारीहरु राजनीतिक नेतालाई खुसी पार्ने र आफ्नो कुर्सी जोगाइ राख्ने मात्र उद्देश्य राखी आपुनो कर्तव्य पूरा गर्दछन् । एउटा त्यस्तो मुद्दा जसलाई जनताले देखेका वा थाहा पाएका छैनन् जुन मुद्दाका अभियुक्तले मुद्दा हारी अख्तियार दुरुपयोग गरी कमाएको सम्पत्ति राजस्वमा दाखिलाभै जेल सजाय पाएको होस् ।

यो आयोग मौसम एवं सत्ता परिवर्तनको चालमा उठ्ने र सुत्ने गर्दछ । उदाहरणको लागि भर्खरै एउटा समाचारले प्रक्षेपण गर् यो कि आयोगले शाही शासन कालका अख्तियार दुरुपयोगहरुमाथि कारबाही अगाडि बढाउँछ रे वाह आयोगका हाकिमहरुको दिमाग ! माओवादीको सरकार के बन्यो उनीहरुलाई खुसी पार्ने चाट्के बुद्धि पलायो ! दुई बर्षसम्म के हेरेर बसेको थियो आयोग सबलाई यादै छ शाही शासनकालमा यही आयोगले तत्कालीन प्रधानमन्त्री पूर्व प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसादलगायत सयौं नेताहरुलाई पनि कारबाही गरेको हुइयाँ पिटाएको थियो के भयो सबै मुद्दा निरर्थक सावित भए । किनकि त्यस बेला शाही शासकलाई पनि खुसी पार्नु थियो । नेताहरुलाई पनि अर्थात् साँप पनि मर्ने लठ्ठी पनि नभाँचिने दूरदर्शी नीति अपनायो र त्यस्तै फितलो मुद्दा बनायो अन्ततः अदालतले सफाइ दियो ।

प्रमाण जति आयोगकै मिलोमतोमा नष्ट हुन्छन् वा गराइन्छन् । आयोगका पदाधिकारी नितान्त कर्मचारी पृष्ठभूमिबाट आएका छन् । त्यसैले खुसी पार्नु र कमाउनु उनीहरुको सिद्धान्तमा आधारित छ । यो आयोगको सफलता काममा उपलब्धि र प्रतिफलको आसा राख्नेहरु मुर्ख ठहरिएका छन् । यो आयोगलाई भारतको सिबिआई वा अमेरिकाको एफबिआई जस्तो निष्पक्ष भरपर्दो र सक्रिय बनाउने हो भने जागिर खाने थलोबाट रुपान्तरण गरी एक सशक्त संयन्त्रको रुपमा विकास गर्न सकिन्छ । वरिष्ठ कानुनविद् नागरिक समाजको प्रतिनिधि एवं पत्रकार समूहसमेत संलग्न संयन्त्र निर्माण गरी निष्पक्ष काम गर्नेलाई पुरस्कार र ढिलासुस्ती एवं अनियमितता गर्नेलाई कारबाही गर्न सिफारिस गर्ने बलियो केन्द्र बनाउँन सकिन्छ । न्याय तटस्थता र शुद्धीकरणको सिद्धान्तमा आधारित रहेर राष्ट्रप्रमुखसमक्ष मासिक प्रतिवॆदन दिने व्यवस्था गरी यस केन्द्रको पुनस्रंरचना गर्नु आवश्यक छ ।

लोकतान्त्रिक नेपालको भविष्य: चिन्ता र चिन्तन

४ महिना अघि सम्पन्न संविधानसभाको निर्वाचन र परिणाम र सोही आधारमा भर्खरै गठित नेपाल सरकारको वामपन्थी वर्चस्वको स्वरूपले , नेपाललाई नेपालको इतिहासमै पहिलो पटक कम्युनिष्टहरूको जनवादी गणतन्त्रात्मक राजीतिक पद्दति शासित मुलुकमा रूपान्तरित हुने मोडमा खडा गरिदिएको छ । नेपाली राजनीतिमा बिगत अढाइ दशकदेखि प्रत्यक्ष एवं अप्रत्यक्ष रूपमा नियन्त्रण कायम गरिरहेको राजतन्त्रको विधिवत अन्त्य संगै, राजतन्त्र र परम्परागत शक्तिप्रति वफादार रहेको मानिएको नेपाली सेनाको मनोबल धराशायी बनेको छ र ऊ नया क्रान्तिकारी सरकारको राजनीतिक तजबीज र उद्देश्य निर्देशित कार्यक्रमको मूक प्रतिक्षामा निरिह उभिएको प्रतित हुँदैछ । परम्परागत दक्षिणपन्थी शक्ति मनसून पूर्व नै कोशीको नदीको भेल-कटानमा बगेको जस्तो देखिन्छ भने क्रान्तिकारीहरूलाई मूलधारको राजनीतिमा ल्याएको भुलभुलैयामा मख्ख राजनीतिक मध्यधारको प्रतिनिधिपात्र नेपाली कांग्रेस माओवादी उपयोगितावादको चाल नचिनेर चुसिएको उखु जस्तो किनारमा थुप्रिएको छ । उसको भूमिका संविधानसभाको निर्वाचन सम्पन्न गराएर खारेजीमा परी निवृत्त बन्न वाध्य भएको कर्मचारीको जस्तो देखिएको छ ।

आधुनिक नेपालको राजनीतिक इतिहासमा नेपाली कांग्रेस नामको दलको सबैभन्दा ठूलो योगदान छ भन्नुमा अत्युक्ति छैन । राणाहरू बिरुद्द क्रान्तिको परिचालन र नेतृत्व गरेका कारणले। तीन दशक भन्दा लामो राजाको प्रत्यक्ष शासनको निगरानीमा हुर्काइएको पञ्चायत नामको राजकीय व्यवस्था बिरुद्द कहिले सशस्त्र र अहिंसात्मक लडाई लडेर नेपाली कांग्रेसले बहुलवादी उदारवादी लोकतन्त्रका पक्षमा प्रतिनिधिमूलक ढंगले खबरदारी गरिरह्यो भने त्यही खबरदारी गर्ने कामको पारिश्रमिक पनि पञ्चायतको अवसाननसंगै सत्तासीन बनेर लिन सफल भयो । तर अपसोस , तानासाही बिरुद्दको लडाईँहरूमा नेतृत्व दिन र विश्वमान्य बहुमतीय उदारवादी प्रजातन्त्रका पक्षमा निशंकोच अडिग भएर समर्पित रहन सक्ने विशिष्ट गुणका वावजूद नेपाली कांग्रेसले आँफू भित्रको आन्तरिक प्रजातन्त्रलाई मजबूत बनाउने काममा र आँफू सत्तासीन भएका बखत मुलुकलाई सुशासन दिने वा जनताका आकांक्षाहरू समवोधन गर्ने काममा भने आँफूलाई सदैव अत्यन्त दूर्बल मात्र कायम राख्यो । साथै, मुलुक र मुलुकवासी जनता सदैव यथास्थितिवादी हुन्छन् अनि आफ्नो प्रजातान्त्रिक पद्दतिप्रतिको समर्पण भावका कारण मात्र सँधै सत्ताको सुखमा ढलीमली गर्ने भाग्यशाली बन्न सकिन्छ भन्ने कमजोड राजनीतिक गणित पनि कालान्तरमा कांग्रेसको भाग्यमा प्रत्यूत्पादक बन्न पुग्यो, जुन उसलाई पत्तै भएन ।

इतिहास विजेताहरूको घोडा हो । ६ दशक अगाडि राणा बिरुद्द क्रान्ति छेडेर नेपाली कांग्रेसले आँफूलाई नेपाली राजनीतिको सर्वाधिक प्रभावशाली शक्तिको रूपमा प्रक्षेपण गरेको थियो । तर राजनीतिक व्यक्ति वा समूह जो कसैले पनि आँफूलाई समयको गतिमा प्रवाहित गर्न चाहेनन् वा सकेनन् भने , त्यो अग्रस्थान कुनै अर्को शक्तिलाई नचाहेर पनि छाड्नु पर्छ । राणाशासन बिरुद्दको आन्दोलन पछिको राजनीतिक अस्थिरताको दशक र त्यसपछि सम्पन्न आम चुनावमा नेपाली कांग्रेसको भीषण विजयलाई आफ्नो राजनैतिक महत्वाकांक्षामा वाधक ठानेका राजा महेन्द्रले "नेपालमा कम्युनिष्ट शासन उत्तरतिर बाट बस चढेर आउन सक्दैन" भन्ने उक्तिका साथ 'कांग्रेसी शक्तिलाई क्षय पार्न कम्युनिष्ट बढाऊ' भन्ने सोचका साथ अघि बढाए । तर , 'पुनर्मुषिको भव:' ( फेरि मुसो भएस् ) भन्ने कथाको मुसोले बाघ बनेपछि आँफूलाई बाघ बनाइदिने ऋषीको नै पहिलो शिकार गर्न खोजे जस्तो, कुनै बेला दरबारको नर्सरीमा हुर्केको नेपाली ' कम्युनिज्म' ले दुई पुस्ता पछि गएर राजतन्त्र नै हजम गरिदिने बिडम्बनाकारी परिदृस्य खडा गरिदियो । चरम गरीबी, पछौटेपन, जातिवाद , भारत बिरोधको राष्ट्रवाद र भावुकताको नारामा रम्ने हामी नेपालीहरू आज कहीँ कम्युनिष्टहरूले लगाएका ' सबै विकृतिहरू हटाइदिन्छौँ ' भन्ने चमत्कारी नारामा रमेर अनि कहीँ कथित लोकतान्त्रिक ठानिएका कांग्रेस जस्ता दलहरूको अकर्मण्यता र असक्षमताका कारण, जनवादी गणतन्त्रको संघारमा पुर्याइएका छौँ ।

भनिन्छ राजा त नागार्जुनमा बसाइँ सरेर जनता बने । तर, अब अवसानको नियति भोग्ने पालो को र कसको हुने हो धेरै अनिश्चितता छ नेपालमा । नेपाली जनताले नेपाली कम्युनिष्टहरूलाई बहुमत दिएर एउटा परीक्षण गरेका छन् र मुलुकमा चमत्कार नै ल्याउँछौँ भन्ने क्रान्तिकारी कम्युनिष्टहरूको नेतृत्वमा कम्युनिष्ट बहुमतको सरकार गठन हुन पुगेको छ । यस्तोमा लोकतन्त्रको नेपाली मोडेललाई उकेरा दिइरहन अनि कम्युनिष्ट जन- गणतन्त्रको तानाशाही बाटोमा जानबाट मुलुकलाई रोक्न कांग्रेस वा यस्तै बलियो वैकल्पिक लोकतान्त्रिक शक्तिको उपस्थिति भने नेपालका लागि अरू टड्कारो रूपमा जरूरी छ, पहिला भन्दा पनि अझ बढी । उदारवादी बहुलवादी प्रतिस्पर्धाको विश्वमान्य मान्यतालाई अंगिकार गर्दै, आर्थिक र सामाजिक परिवर्तनका पद्दतीय चमत्कारहरू गर्नबाट नया नेपालमा कसैले रोकिनु हुन्न , तर "हाम्रो लक्ष्य त जनगणतन्त्र हो , अहिलेको संविधानसभालाइ त केवल रणनीतिक उपयोग मात्र गरिएको हो " भन्ने जस्ता खुल्लम-खुल्ला अभिव्यक्ति स्वयं शीर्षस्थहरूले दिइरहँदा " अहिलेको संसारमा कसैले यसो गर्न सक्छ? " भनेर उसको उद्देस्यपुर्ण घोषणालाई कमजोर ठानेर बुझ्न खोज्ने हाम्रो बुझाइ कुन बढी पाखण्डी थियो भन्ने कुरा केवल इतिहासले आँकलन गर्ला ।

तर पनि दोस्रो विश्वयुद्द यताका तानशाह बिरुद्द गरिएका वा छेडिएका ९५% भन्दा बढी पपुलर क्रान्तिहरूको नियति अर्को झन क्रूर तानाशाही पद्दतिको जग राख्नका लागि बन्न पुगेको थियो भन्ने सत्यलाई देख्ने हो भने , हामीले त्यो बाँकि ५% भित्र पुग्न सो्च्नै पर्छ ।

शुद्ध असली दूध, असली दूध र दूध

सानै छंदा कतै पत्रिकामा यौटा कार्टुन चित्र देखेको थीएँ । यौटा पसल बाहिर टाँसिएको मुल्य सूचिको चित्र थियो त्यो । संझनाका आधारमा लेख्दा चित्र करिव करिव यस्तो थियो :

हालै हाम्रा प्रधानमन्त्रीको चिन भ्रमण र त्यसपछि आएका बिभिन्न स्पष्टिकरण, तर्क-कूतर्क अनि वक्तव्यले मलाई त्यो चित्रको सम्झना गरायो ।

पहिला त हाम्रा प्रधानमन्त्री चीनतर्फ हिडें, अनि लगत्तै उनलाई ‘हिरो’ देख्‍ने र बनाउन खोज्ने पत्रिका, ब्लग र समुहले उनको यो महान शाहसिक कदमलाई ‘परम्परा तोडेको’ भनेर खुब भजन गाए। यता यो भजन र स्तुतिमा रमाउनेहरु रमाउंदै थिए भने उता ठूल्दाईको तर्फबाट यो भ्रमणको बारेमा असन्तुष्टिहरु देखीन थाल्यो ।

सामान्य नागरिकका हिसाबले हामिले पत्र-पत्रिकामा देखिएका वक्तव्यबाजि र ‘यस्तो भयो रे’, ‘यस्तो भन्यो रे’ भन्ने मात्रै सुन्यौं, तर कुरो पुग्नु पर्ने र सुन्नु पर्नेकहाँ दरिलो उदघोष नै पुगेछ । अनि तुरुन्तै हाम्रा शाहसिक प्रमले ‘शुद्ध असली दूध’ लाई ‘असली दूध’ मात्रै भएको वक्तव्य जाहेर गरि हाले: “हैन, म पहिलो राजनैतिक भ्रमण त भारत कै गर्छु! … ”, “… अहिले त म ओलम्पिक खेल मात्रै हेर्न गएको थीएँ … पुरानो परम्परा कायम रहने छ … ” मानौ यसपछि उनलाई चीनले पून: एकचोटि ‘राजनीतिक भ्रमण’को निम्तो दीईसकेको छ ।

हाम्रा प्रम चिन गए, त्यहाका राजनैतीक नेता र देशका प्रमुखहरुसंग पनि भेटे, वार्ता गरे तर ति सबै खेल हेर्ने बेलामा अचानक भेट भएर गरीएको भेट-वार्ता रहेछन भनेर बुझ्नु पर्‍यो अब हामीले । अनि उनले ‘म पहिलो राजनैतिक भ्रमण त भारत कै गर्छु’ भन्नुको मतलब के हो त! ‘दोस्रो राजनैतीक भ्रमण चाहि चिनको गर्छन त?” । यो सोचनिय बिषय छ । हाम्रा शाहसिक प्रमले के कति बचन, दबाब वा प्रतिक्रियाका कारण यस्तो बोल्नु पर्‍यो त्यो त उनै जानुन, तर जहासम्म चिनको बिषय छ मलाई लाग्दैन की चिनले पनि उनको यो भ्रमणलाई ‘खेलकुद भ्रमण’ घोषणा गरेर फेरी ‘राजनैतीक भ्रमण’ को निम्तो दिनेछ ।

चिन भारतको अगाडि ‘दूध’ देखाएर त्यसमा ‘शुद्ध असली दूध, असली दूध वा दूध’ को भेद गरेर स्पष्टिकरण दिएर पक्कै बस्ने छैन ।

केहिदिन अगाडिसम्म निक्कै गरम रहेको प्रमको भारत भ्रमणको “ईश्यू”लाई प्रम स्वयंले ‘यो शुद्ध असली दूध थिएन असली दूध’ मात्रै थियो भनेर मत्थर पार्ने प्रयास गरे। तर सुनिन्छ ठुल्दाईलाई यो कुराको अझै चित्त बुझेको छैन । केहि दिन अगाडि केहि भारतिय अनलाईन समाचारमा आएका टिका टिप्पणीले पनि यो कुरा प्रष्ट पार्छ ।

माथी भने जस्तै चीनलाई भारत संग डराउनु पर्ने कुनै कारण नभएकोले यो बिषयलाई शब्दजालको खेल बनाएर यो सक्कीसकेको भ्रमणलाई ‘राजनैतीक’ हो वा ‘गैह्र राजनैतीक’ के थियो भन्ने व्यर्थ खेलमा पक्कै पनि चिनले टाउको दुखाईरहने छैन । तर यता यसलाई ‘शुद्ध असली दूध होईन असली दूध’ मात्रै हो भनेर पनि धर पाएनन् भने हाम्रा प्रमले कुनै दिन यो ‘शुद्ध दूध पनि थिएन केवल दूध’ मात्रै थियो भनी आर्को वक्तव्य नतेर्स्याउलान भन्न सकिन्न । त्यस्तै अबस्थामा ‘यो नितान्त व्यक्तिगत भ्रमण थीयो’ भने र प्रमको बक्तव्य आयो भने यो ठरकिलाई भने आश्‍चर्य लाग्ने छैन ।

अर्थ लाग्ला त यि हातहरु को ?

--पुरुशोत्तम सुबेदी -बेल्जियम

सदिऔं सम्म राजनीतिक चपेटा मा परि निसास्सियका नेपाली जनताले अझै पनि रानीतिक न्यानो पायको अनुभुती गर्न पाएका छैनन । आदिम युग देखी नै सामन्तबादी सोच भएका दानब हरुको अखडामा अझै पनि मानव हरुको जमघट हुन सकिरहेको छैन । २१औं सताब्दिमा संसारले बिकासमा निकै फड्को मारेको अवस्थामा नेपालीहरुको भेडे दिमाग का नेताले आफ्नो स्वार्थमा जे गर्दै जान्छ त्यसैमा नेपाली निमुखा सोझा असिक्षित जनताले मात्रै नभएर केही पढेलेखेका विद्वान भनाउँदाहरु ले समेत असक्षम र अबुझ झुन्ड लाई सघाउनाले देशले अहिले सम्म निकास पाउन सकिरहेको छैन । कहिले बिकास के हो थाहै नभएकाहरुको मुठिमा शासन पुग्छ भने कहिले बिनास के हो भन्ने थाहै नभएकाहरु संग हातमा शासन पुग्छ । पहिले बन्नै नदिनेहरुको राज भयो । अहिले केही बनेको इमारत हरु भात्काउने हरुको राज छ ।

राणाले आफ्नो शासन टिकाउन अंग्रेज हरुको समेत् सहायता लीन पुगे । राजाहरु पनि आफ्नो सत्ता टिकाउन भारत कै आसिर्बाद लीन पुगे । तर भारत ले नेपालप्रती खेलेको भूमिका प्रती कसैले चासो लीन खोजेनन । किनकी नेपाल मा अहिले सम्म कुनै राज नेता अर्थात राष्ट्रबादी नेता देश ले पाउन सकिरहेको छैन । चाइना लाई कम्जोर तुल्याउने उदेस्यले अमेरिका र इन्डिया को मिली मतोमा नेपाल को माओवादी जन युद्धको अबसर छोपी राजा बिरेन्द्र को हत्या को संजाल रचियो । त्यती बेला नेपाली बिध्वोंसकारी हरुले हत्यारा हरुले डलर कुम्ल्यार आफु राजा र राज कुमार हुने धोकोले आफ्नै बंस नाश गरे । राजा लाई बिष्णु कै अबतार मान्ने सोझा जनता माझ राज खान्दान भित्र बाटै हत्याको संजाल रच्न सफल अमेरिकि सड्यन्त्र र भारतीय सड्यन्त्र सफल भयो ।

नेपाल लाई कमजोर बनाएर अमेरिकि दुर्बिन नेपाली भुमिमा राखी चाइना मा फुट ल्याउने उद्वेस्यले गरिएको प्लानिङ अहिले आएर केही हद सम्म असफल त भयको छ । सांराज्यबादी र बिस्तार बादी हरु को अगाडि नेपाली जनताले आफ्नो राष्ट्र प्रती देखायको माया को कदर भने गर्नै पर्छ । तर अझै पनि राष्ट्रको माया नभएका अबसरबादी हरु भारतकै बुइ चढ्न खोजी रहेका छन । बर्तमान राष्ट्रपती राम्बरण यादव आफ्नो पद को सदुपयोग गर्न नजान्ने पहिलो लल्लु पन्जु राष्ट्रपतिमा गनिएका छन । किनकी छिमेकी राष्ट्र चाइना मा विश्वकै मानिसहरुको जमघट मा उपस्थित हुन नजानु भनेको राष्ट्रपतिको पद भारतले दिएको उपहार मानिन्छ । माओवादी र एमालेमा फुट ल्यायर माओवादी भित्र भारतीय यजेन्टहरुको चल्खेल गराइ भारतले आफ्नो फेवर को मान्छे नेपाल को राष्ट्रपतिको नाम मा मधेसको मुख्य मन्त्री बनाउन सफल भएको छ । भारतीय दलालहरु हिन्दी भाषामा सपथ खाएर हुन्छकी के बोलेर हुन्छ नेपाल को प्रमुख पदको दुरुपयोग गर्ने चेस्टा गर्दै छन भने कोही आफु सत्तामा जान नपाय फेरी जंगल जाने धम्की दीइरहेका छन ।

२०४६ साल मा पनि देशमा के के नै भयो जस्तो गरी भारत संग हात मिलाउन गयका कृष्ण प्रशाद भट्टराई लाई भारत ले एउटा सानो जहाज तोफा दियर फर्काएको थियो । भारत ले के के न दियो भन्दै नेपाली मेडिया हरुले खुब फुके । भारत ले कुन स्वार्थमा के चिज कुन खेमाको बिचार बोकेका दलाल हरु लाई दिन्छ भन्ने कुरा नेपाली जनताले थाहा पाउन चासो खासै नराख्नाले सधैं भारतीय हरुले नेपाली हरु लाई हेपेर राखी रहेका छन । भारतीय खुल्ला बजार निती नेपाल को लागि हानिकारक छ भन्ने कुरा सासकहरुले जब सम्म थाहा पाउदैनन । सिमा सुरक्षा लगायत भारत आउन जान पास्पोर्ट सिस्टम भिसा सिस्टम को बेवस्था हुँदैन ।१९५० को सन्धी खारेज हुँदैन । चोरि निकासी पैठारी को कन्ट्रोल हुँदैन । तव सम्म नेपाल र नेपाली जनताको भलो हुँदैन । यक तर्फी संझौताले देशले कोल्टे फेर्न सक्ने अवस्था भने अब नपाल मा छैन । छिमेकी मुलुक चाइना संग पनि त्यती नै संबन्ध बढाउनु जरुरी छ ।

गएको २० बर्ष सम्म पनि कांग्रेस एमाले ले पररास्ट्र निती संबन्धी चाइना संग संबन्ध राख्न सकेन । सबै नेता भारत कै आशिर्वाद मा राज्य हाक्ने दाउमा पुगे । तर अहिले माओवादी पार्टी जंगल छोडेर सत्तामा गयको छ । माओबाद नै सर्वे सर्वा हो भन्दै हिंडेको पार्टिले अब कस्तो खाले संबन्ध चाइना संग बिस्तार गर्ने हो हेर्नै पर्छ । दुई देस लाई बराबर दुरिमा राखी नेपाली राजनीतिक पार्टी संघ एउटा प्रजातान्त्रिक प्रकृया द्वारा अगाडि बढेमा अवस्य पनि माओ बादी पार्टी को भबिस्य सुनिस्चित छ । तर सहतिमा तुरुन्त असहमती जनाउने खुबै क्रान्ति कारी कुरा गर्ने तर कम्यु निस्ट यकतालाई अबरोध पुर्याउने जस्ता काम माओवादी बाट भएमा यि मिलाइयका हातको कुनै अर्थ लाग्ने छैन । बैचारिक हिसाब मा मात्र ग्रसित नभै व्याबहारिक रुप मै नेपाल को शासन सत्ता लाई दुई देस मुखी अर्थात बरावर सम्बन्ध दुबै देस संग राख्न सकेमा मात्र पहिलो भ्रमण को उपलब्धी प्रचन्डलाई हात लाग्ने निस्चय छ ।

चर्चा राष्ट्रवाद र राष्ट्रियताको

-शेखर ढुङ्गेल
नयाँ नेपालको सपनामा मग्न नेपालीहरुमा राष्ट्रियता माथिको खतराप्रति शङ्का उपशङ्काका बारेमा विभिन्न कोणबाट चर्चा परिचर्चाले प्राथमिकता पाएका छन् । राष्ट्रियता र राष्ट्रवाद नेपाली राजनीतिको एउटा अभिन्न अङ्ग बनी आएको छ । राणाहरुले चार सहिदलाई अराष्ट्रवादी भनी झुण्ड्याएका थिए कतिपय चाटुकदार इतिहासकारले जङ्गबहादुरलाई एक प्रखर राष्ट्रवादी भनी टिप्पणीसमेत गरेका छन् ।
पाचायतकालभरि सो व्यवस्थाको आयु लम्बाउने एउटा सूत्र नै थियो राष्ट्रियता र राष्ट्रवाद यसकै त्रासमा व्यवस्थाको समर्थन गराउने कसरत पाचायतवादीले गरेका थिए । महेन्द्रलाई एक राष्ट्रवादी राजा मानिन्थ्यो वा भनिन्थ्यो जबकि कुनै पनि राजा स्वयं अराष्ट्रवादी हुनै सक्तैनथे । वहुदल आएपछि कम्युनिस्टधारहरु विशेष गरी एमालेले नम्बरी राष्ट्रवादी बन्न बाक्लै खरानी घस्यो र महाकाली सन्धिको विरोधमा महिनौं नेपाल बन्द सदन बन्द र सडकका खरानी उत्पादनको खेती गर् यो । जनयुद्ध सुरु भयो माओवादीले अम्वली राष्ट्रवादी र बाँकी अराष्ट्रवादी भनी भारतसित सुरुङ्ग बारुदी युद्ध गर्नेसमेत भन्यो । राष्ट्रहितका लागि आजसम्म भएका सबै सन्धि सम्झौता रद्द गर्ने भारतीय गोर्खा भर्ती केन्द्र बन्द गर्ने भन्यो । गणतन्त्र घोषणापश्चात् आजसम्मका सबै राष्ट्रवादीका नकाबसमेत फुस्कियो । को भारतपरस्त को राष्ट्रवादी छर्लङ्ग भएको छ । के हो राष्ट्रवादी के हो राष्ट्रियता गहन विवेचना र परिभाषा गर्नुपर्ने अवस्थामा आइपुगेको छ नयाँ नेपाल ।

अन्तरिम संविधानले हिन्दू राज्य संवैधानिक राजतन्त्र राष्ट्रियताको प्रतीक हो भन्ने मान्यतालाई अस्वीकार गरेको छ । विशेष गरी तीन दलको कोठे निर्णयलाई सभासद्बाट अनुमोदन गराउने औपचारिकता पूरा गराइएको छ । जनमत बुझ्ने आवश्यकता देखेनन् र राजनीति शास्त्री बरिष्ठ नागरिक बरिष्ठ पूर्व कानुनविद्हरु धेरै जसोले चुप बस्नुमै जाति देखेको जस्तो अवस्था छ । गणतन्त्र स्थापना र विश्वको एकमात्र हिन्दू राष्ट्रको विस्थापनाले सर्व पक्षीय स्वीकृति लिन सकेको छैन । द्वन्द्व र राजनीतिक विचलनले प्रश्रय पाइराखेको अवस्थामा सानो र कमजोर अनि तीनतिर एकपक्षबाट घेरिएको भूपरिबेष्ठित राष्ट्र नेपालको लागि राष्ट्रिय अस्मिता सधैं नै खतरा नै हुनु स्वाभाविक नै हो भने सत्ता पक्ष र विपक्षबीच एकले अर्कालाई राष्ट्रियता विरोधी देख्ने लगभग ५० बर्षे पुरानो रोग हो ।

माओवादीले सरकारको नेतृत्व पाएको छ । रक्षा उसको हातमा गए राष्ट्रिय सेनामा विचलन आउने सम्भावित मधेशवादी लिम्वुवान थारुहट लगायतका आन्दोलनले हिंसात्मक वा युद्धात्मक स्वरुप लिएमा राष्ट्रिय सेनाको कमजोरीको फाइदा उठाई जयप्रसाद गुप्ताजीले शङ्केत गरेझैं मधेशवादी मुद्दाले लिट्टेकॊ रुप लिएमा आफ्ना नागरिकको सुरक्षाको बहानामा जर्जियामाथि रसियाले हमला गरेझैं भारतले पनि हस्तक्षेप गर्नसक्ने सम्भावनातर्फ नेपाली सशंकित देखिनु अस्वाभाविक पनि होइन । अझ ग्लोवल भिलेजको अवधारणा विकसित भैराखेको अवस्थामा हाम्रोजस्तो सानो राष्ट्रको अस्मिता संस्कृति भेष र सामाजिक परम्पराको पहिचान कायम राख्न चुनौती थपिदै गएको छ । यस्तै राष्ट्रियताको नाममा हाम्राजस्ता धेरै साना देशमा कतै जनवादी अधिनायकवाद त कतै सैनिक नेतृत्व अगाडि बढेको पनि देखिएको छ ।

राष्ट्रियतालाई हाम्रो जस्तो देशको सन्दर्भमा भन्नु पर्दा राष्ट्रको पहिचानको निरन्तरतालाई लिइएको पाइन्छ भने राष्ट्रवाद देशप्रतिको माया नै हो । नेपाल राष्ट्रको एकीकरण सँगसँगै एकीकृत नेपाललाई अखण्डित राख्न र यसको विशेषता कायम गर्न धेरै पटक युद्ध र आन्दोलन भएका पनि छन् । इष्ट इण्डिया वेलायती औपनिवेषवादको प्रवेशअगाडि एकीकृत र नियन्त्रित नेपाल स्थापना नभैसकेको भए नेपाल नामको देश विश्व मानचित्रमा देखिने थिएन । त्यसै बेलादेखि स्वतन्त्र राष्ट्र आफ्नै राष्ट्र भाषा र भेषलाई राष्ट्रको पहिचानको रुपमा विश्वमा नेपाललाई चिनाउँदै आएका छौं ।

हाम्रो देशको सन्दर्भमा राष्ट्रवादी भनेको भारत विरोधी र राष्ट्रियतामा हमेसा भारतबाट खतरा भन्ने सोंच अधिक जनतामा पाइन्छ तर त्यो सत प्रतिशत सत्य होइन । यहाँ पूर्व मन्त्री कमल थापाले हालै एउटा प्रश्न उठाएका छन् दूतावास र आइएलजिओले समानान्तर सरकार चलाएका छन् जसमा भारतलगायत अमेरिका र केही युरोपेली राष्ट्रका दूतावास खुलेरै लागेका छन् । नेपाललाई हिन्दू अधिराज्यबाट विस्थापन गर्नमा केही आइएलजिओ र युरोपेली राजदूतावासहरुले नै दवाव दिएका हुन् । तर यसलाई नेपाली जनता र भारतले समेत स्वीकृति दिएका छैनन् । सरल भाषामा भन्नुपर्दा भेष भाषा र धर्म भनेको राष्ट्रको परिचय हो । आफ्नो भाषा बोल्न आफ्नो भेष पहिरिनु राष्ट्रधर्मको संरक्षण गर्नु नै राष्ट्रियता र राष्ट्रवाद हो । अमेरिकाजस्तो विविध संस्कृति भएको देशमा पनि राष्ट्रियता र राष्ट्रवाद भनेको यहाँ स्थापित मान्यतामाथि गर्व गर्नुको साथै जो जुन देशबाट आएको भए पनि म अमेरिकी हुँ भनी भन्न गर्व गर्दछ भने त्यही राष्ट्रवादी हो । भारतकै कुरा गर्दा प्रत्येक भारतीय पहिले गर्वसाथ म भारतीय हुँ भन्दछ त्यसपछि मात्र बंगाली मद्रासी आदि । तर हाम्रो देशमा यस्तो विचारसित अर्थात् म नेपाली मेरो भाषा नेपाली मेरो भेष नेपाली भनी गर्व नगर्ने ठूलो जमात अझै देखिएको छ र यो नै वास्तवमा राष्ट्रियताप्रतिको खतरा हटिनसकेको शङ्केत हो । व्यक्ति विशेष गरी सार्वजनिक पदमा भएका व्यक्तित्वले भेष भाषाको कदर एवं प्रयोग गर्दा व्यक्ति स्वयं र राष्ट्रको पनि इज्जत बढ्दछ । त्यही राष्ट्रवाद स्वयं र राष्ट्रको पनि इज्जत बढ्दछ । त्यही हो राष्ट्रवाद ।

राष्ट्रियता र राष्ट्रवादको चर्चा गर्दा प्रत्येक नेपालीले सोच्नु पर्दछ कि किन प्रवेश पाउँदछ विदेशी प्रभावले किन पुग्दछौं विदेशीकोमा सल्लाह लिन किन बाँधिदैछौं एनजिओ र आइएनजिओको प्रभावमा किन जान्छौं विदेशीकोमा सत्ता टिकाउन सल्लाह लिन अनि के यसकै कारण हाम्रो राष्ट्रियता र राष्ट्रवाद खिइंदै खतरा मय बन्दै गएको हो त त्यो कारण पनि पर्याप्त होइन जातीयता क्षेत्रीयताको द्वन्द्व एवं संघीयता र स्वायत्तताका प्रश्न र उत्पन्न आन्तरिक युद्धले हाम्रो राष्ट्रियता खतरामा पर्ने देिखंदैछ । जब व्यक्ति समाज जात अनि राष्ट्रको कुनै खण्डमाथि एकलौटी अधिकारको वकालत गर्दछ भने त्यो राष्ट्रवादी हुन सक्तैन त्यही राष्ट्रियता खतरामा पर्दछ ।

तसर्थ आज नेपालको राष्ट्रियता र राष्ट्रिय अस्मितामा कतैबाट खतरा छ भने त्यो हामी प्रत्येकबाट छ प्रत्येक नेताबाट छ हाम्रो कमजोरीबाट छ हाम्रो विदेशीप्रति लम्पसार पर्ने प्रवृत्तिबाट छ । आफ्नो आङको छारो विदेशीको नाक र कानमा पुर् याउनेहरुबाट छ आफ्नो भाइको कमजोरी विदेशीको खातामा लेखाउनेहरुबाट छ । उल्लिखित प्रवृत्तिको अन्त नै राष्ट्रियता राष्ट्रिय अस्मिता राष्ट्रधर्म सार्वभौमसत्तामाथिको खतरा हटाउने अचुक औषधि हो अर्थात् राष्ट्रिय मेल मिलाप र एकता नै सबैभन्दा ठूलो राष्ट्रवाद अनि राष्ट्रियता हो आजको नेपालको लागि ।

युरोपियन-: Just how European are you?

People continue to fight over what the term really defines

What do Kazakhstan, Israel and the northeastern corner of South America have in common?Some people count them as European. Kazakhstan, despite being in Central Asia, is a member of the Union of European Football Associations (UEFA). Israel is in both UEFA and the Eurovision Song Contest -- competing in the latter rather more successfully in recent years than, say, France or Britain.

And the South American area of French Guyana is legally a province of France, which makes it officially a part of the European Union.

Of course, critics would say that it takes a lot more than just joining a European organization to count as properly "European." But the problem with that criticism is there is, in fact, no commonly-agreed definition of "European" to confirm it.

More than linguistics
That is a far more than just a linguistic problem, because for some countries, the question of whether or not they count as European is a vital matter of foreign policy.

Take Turkey, for example. Both the North Atlantic Treaty which created NATO in 1949 and the various treaties which created the European Union, state that "any European state" which follows their rules can join.But while NATO invited Turkey into the club as long ago as 1952, the EU is still arguing whether it is sufficiently European to join -- with French President Nicolas Sarkozy, for one, saying it is not.

A similar row broke out in July 2003 after Italy's famously unpredictable Prime Minister Silvio Berlusconi started his six-month EU presidency by saying that Israel, among others, should join.

Israel does not "fulfill the geographical criteria" for membership, one Brussels official retorted icily.

A geographical sense?
At present, there are three main theories as to how a country's "Europeanness," or lack thereof, should be defined.

Some authorities say that, as in the case of Israel, "European" should be interpreted in a strictly geographical sense to mean "somewhere between the Atlantic and the Ural mountains." But that argument falls apart as soon as you consider that Turkey, with a small but significant part of its territory in Europe, is still not accepted as European but that French Guyana is.

Others say that "European" is more of a cultural term, a combination of Greek, Latin, Christian and humanist traditions. That does justify the exclusion of Turkey, with its culture based on Ottoman Islam. But it falls down every time EU and NATO leaders call Albania and Bosnia, with exactly the same heritage, European.

A values definition
A final argument is that "European" means "based on European values" such as democracy, the rule of law and human rights. They are certainly values which European leaders talk about a lot.

But any map of Europe based on those criteria would look pretty moth-eaten, as it would feature gaps over countries such as Belarus, Russia and even, arguably, EU members Bulgaria and Italy.

In fact, given the lack of expert agreement on what such a popular word really means, the main definition of "European" in diplomatic circles these days seems to be, "someone we want on our side."

And with Europe desperate to make allies in a world of superpower politics, readers from Mumbai to Melbourne should take heart.

Don't worry if nobody has called you European yet: It's probably only a matter of time.

- Ben Nimmo

गजल - माया दीई खोस्ने

माया दीई खोस्ने भन्दा दुश्मननै जाती
सुम्सुमाएर घोप्दा रछन आफ्नैले छाती

सबका लागि उत्सब भो,मुटु चिर्ने खेल
जूनतारा निदाएछ पुर्णिमाको त्यो राती

गान्धी बोकी बुध्द बोल्ने बजार भरी कती
हासीहासी नासी दिने कस्ले चिन्छ घाती

तेरो मेरोको घेरो किन बनायौ तेडोमेडो
बाङगो पनि सिधा भन्ने मनै छ कि काती

मन्दिर भत्कियो मुर्ती बेखबर कता पुगे
सुकेरै गयो आखिर पूजाको फूलपाती

टाइ र कालो टोपिको कक्टेल: माओवादी राष्ट्रिय पोषाक

-एकलव्य

(फोटो साभार: नेपालन्यूज डट कम) उपराष्ट्रपति बन्न पुगेका विवादास्पद पूर्व न्यायधीश परमानन्द झाको शपथ ग्रहणमा प्रयुक्त भएको हिन्दी भाषाको झटारोले केही दिन नेपाली पहाडिया राष्ट्रवादलाई आन्दोलनको खुराक दिने काम गर्‍यो । हिन्दी फिल्म र गानाको आनन्द मात्र सेवन गर्ने बानी परेका हामी पहाडे नेपालीलाई किन हो कुन्नि यी पूर्व न्यायधिशको धोती-कूर्ता धारणगरी हिन्दी भाषामा शपथ लिने शैली त्यति हजम हुन सकेन । राष्ट्रवादी कोणबाट जनतामा स्वत:स्फूर्त बिरोध बढ्दै जाँदा, केहि सय थान थोत्रा टायरहरूले बीच सडकमा अकारण शहादत प्राप्त गर्न पर्‍यो

र काठमाण्डुको गन्धे वातावरणले कार्बनको केही ताप ऊर्जामा तात्ने मौका पायो, केही दिनहरूले बन्दको कलंक बोक्नु पर्‍यो र हाम्रो हरितन्नम अर्थन्त्रलेअरू केही लत्रिनु पर्‍यो । कामरेड बादलले पनि थप्नु भो " राष्ट्रवादी नेपालीले यो कुराको बिरोध गर्नु पर्छ र गर्दै जानु पर्छ " । यति बेला माओवादी राष्ट्रपति पद गुमाएको झोकमा थियो ।

तर, भर्खरै प्रधानमन्त्री बनेका माओवादी नेता पुष्पकमल दाहाल उर्फ प्रचण्डको शपथ ग्रहण समारोहणको पोषाक र बादलजी समेत सम्मिलित हिजो मात्र उनले शपथ ख्वाएका मन्त्रीहरूको वस्त्रधारण शैलिलाई हेर्दा र त्यसपछि प्रकट ( प्रकट हुन नसकेको ) भएको हाम्रो प्रतिकृयालाई देख्दा भने यो निष्कर्षमा पुग्नै पर्छ कि हिजो झाको पोषाक माथिको हाम्रो बिरोध केवल खोक्रो राष्ट्रवादको प्रलाप मात्र थियो र पूर्वाग्रही मात्र थियो ।

पुष्पकमल दाहाल र उनका मन्त्रीहरूको शपथ ग्रहण जस्तो राष्ट्रिय समारोहमा लागाइएको पोषाकलाई हेर्दा यस्तो लाग्छ कि हाम्रो राष्ट्रिय वेशभूषा एउटा परम्परागत पहाडे नेपाली र पश्चिमा आवरणको अनौठो कक्टेल बन्ने प्रयासमा छ । पाइण्ट, सर्ट , कोट र टाइ माथि कालो टोपी देख्दा लाग्छ क्रान्तिकारीहरूले हरेक कुरालाई जस्तो नया र पुरानोको 'फ्युजन' ( कक्टेल वा किमा:) बनाउनमा चरम विश्वास राख्छन् कि जस्तो देखिन्छ । हुन सक्छ यही भएर सत्तामा पुगेका प्रधानमन्त्रीको सुरक्षा गर्न पनि यिनले सरकारी सुरक्षा दस्ताका साथमा , हिरोहोण्डा मोटरसाइकलमा चढेका सफारी-सूटधारी मिलिसियाहरू परिचालन गरी 'फ्यूजन' नै गराइदिए !

माओवादी त डरलाग्दा क्रान्तिकारी शक्तिहरू हुन् र यिनको बिरोध गर्दा ज्यानै जान सक्ने डर भएकाले पनि मान्छेहरू कामरेडहरूको पहिरनमा झल्केको राष्ट्रवादमाथिको रत्यौलीको बिरोध गर्न डराउँछन् कि जस्तो देखिन्छ । हैनभने तराईया जनकपुरका झाले फोरम र भारतमाताको पक्षमा हिन्दीमा शपथ लिनु र प्रधानमन्त्री लगायतको उनको टिमले यो विचित्र पोषाक धारण सहित शपथ लिनुमा धेरै कुराको तादात्म्यता नै छ, उस्तै उस्तै त हो नि यी दुवै घटनाको चरित्र । हामीले हाम्रो बिरोध तराईया भएर हिन्दीमा सपथ लिने कुनै झाको जति गर्नु पर्ने हो , त्यति नै नेपाली भएर पाइण्ट-कोट- टाइ-टोपीको तमाशा पहिरनमा प्रधानमन्त्री र मन्त्रीपदहरूको शपथ लिनेहरूको पनि गरेको हुनुपर्थ्यो। तर , हाम्रो बिरोधको तरिका र प्रवृत्तिमा नै मौलिक बिरोधाभाष रहेको यो स्थितिमा यसको आशा राख्नु पनि बढी हुनसक्ने देखिएको छ । यसले हाम्रो राष्ट्रवाद एउटा खोक्रो औचित्य निर्देशित मात्र रहेछ भन्ने कटु सत्य उजागर गर्छ ।

हुनसक्छ, हिंस्रक क्रान्तिको आमूल परिवर्तनकारी नारा सहित सत्तासीन बन्न पुगेका माओवादीलाई आवरणमा नै केही परिवर्तन देखाउन पर्ने वाध्यता रहेको हुनाले यसो गरिएको हुनसक्छ, तर उनीहरूले नै भन्ने गरे जस्तो यो परिवर्तन मौखिक दावा र सस्तो आवरणमा देखाइने खालको नभएर आचरण र व्यवहारमा खोजिएको हो भन्ने कुरा यिनले बुझिदिएको भए जाती हुन्थ्यो । सायद सारमा गर्न सकिने परिवर्तन धेरै छैनन् क्यारे भनेर यो प्रदर्शनको परिहास रचिएको पो हो कि ! निश्चय पनि एउटा बहुजातीय , बहुभाषीय र बहुधार्मिक मुलकमा विविधता हुन्छन् तर नेपाल राज्यको अब लेखिने संविधानले नेपाली भाषा, वेशभूषा र राज्य समरचनाका बारेमा अर्को व्यवस्था नगरेसम्म , हाम्रो युगौँ पुरानो संस्कृति र स्थापित मौलिकताका पक्षमा हाम्रा नेताहरू उभिदिन सकेको भए, यसको सन्देश सकारात्मक हुने कुरामा ढुक्क हुन सकिन्थ्यो । संसारका जुनसुकै मुलुकमा जातीय, भाषिक र धार्मिक विविधता कुनै कुनै रूपमा रहेकै हुन्छन्, तर पनि एउटा मुलुकको समष्टि परिचयका कुरा आउँदा हिजोआज नेपालमा राजनैतिक नेताले देखाउने गरेजस्तो तमाशा संसारमा बिरलै देख्न पाइन्छ ।

हुनसक्छ , नेताहरूले यो स्वच्छन्द वस्त्रधारणको तरिकाले विचरण गर्न पाइने शैलिलाई कायम राख्दै गएभने, मेरो गाउँका सँधै लगौँटी लगाएर डुल्ने गोरे बुढा पनि एकदिन सिंहदरबार हेर्ने रहरले त्यही पहिरनमा ६०१ जना पहलमानहरू मल्लयुद्द गर्ने रङ्गशालामा पुग्ने छन् । अनि मानवीय स्वतन्त्रताको यो बिद्रुप रूप देखेर अर्धनग्न भएपनि आफ्नो कौपिन पहिरनको मौलिकतामा गर्व महशूस गर्ने छन !

सुरक्षा र प्रश्न

पुरुशोत्तम सुबेदी
-बेल्जियम
नेपाल मा सत्ता को लागी परापूर्व काल देखी नै एक अर्का देखी जीवन जोखिम मा रहदै आएको छ । कोत पर्व, भंडार खाल पर्व देखी लियर दास ढुंङा, नारायण हिटी काण्ड आदी काण्डहरुले नेपालीहरुले एक अर्का प्रती विश्वाश गर्न पनि छोडिसकेका छन । २५० बर्ष सम्म राज गर्दै आएको नेपाल को राज तन्त्र ले अन्त्यमा आएर आफ्नो नियती नेपाली जनता सामु प्रस्तुत गरेर गएको छ । दमन गरे बिस्फोट हुन्छ भन्ने अर्थ लाई अहिले नेपाली राजाबादी हरुले राम्रो संग बुझेको हुनु पर्छ ।

भ्रष्टाचारले मौलाएको पंचायति ब्यवस्था भित्र प्रजातन्त्रको खोल ओढेर कांग्रेस ले बिगत १२ बर्ष सम्म बिपिको नाम बेचेर राम्रै मुनाफा लिन सफल भयो । तर राजनीति फाईदा लिएको भए अहिले कांग्रेस सत्ता मा नै हुन्थ्यो । पंचायतका भरौटेहरु संगै कांग्रेस पनि ब्यक्तिगत स्वार्थमा भुलेर नेपाली जनतामाथि अन्याय पूर्ण काम गर्दै आयो । सर्वहारा कम्युनिस्ट को नेत्रित्व गर्दै आएको एमाले पनि जन नेता मदन भण्डारी को देहान्त पछी हुबहु कांग्रेस भन्दा फरक देखिन सकेन । यावत कुराले नेपाल र नेपालीको जनस्तर दिनानुदिन गिर्दै गयो ।

दमन अन्याय अत्याचार भ्रस्टाचार बिरुद्ध नेपाली जनताले नेपाली राजनीतिक पार्टी हरु लाई सहयोग गर्दै आयका छन । दरबार बिरुद्ध कांग्रेस ले गरेको आन्दोलन लाई पनि जनताले साथ दियकै हुन । बिपिको समाज बाद को आसा पनि गरेकै हुन तर बिपिको समाज बाद त समाज ब्याड मा परिणत भयो । क्रमस : जनता पार्टी देखी टाढा हुन पुगे । नेताले जनमत जन बिश्वास गुमाउन पुगे । देसले निकास लिन सकेन । युवा सर्कल पढेर पनि कुनै रोजगार पाउन सकेन । भिजन भएको कुनै नेता संबैधानिक राजतन्त्र भित्र देखा पर्न सकेन । जनता को सामु झुट्ठा नारा दिएर आफ्नो ब्यक्तिगत स्वार्थमा नेताहरु भुले । यिनिहरु लाई अन्तरराष्ट्रिय समाजको कुनै डर लागेन न त शरम नै भ्रस्टाचारमा डुबुल्की मारेको कांग्रेस को हाप ले छिटपुट एमाले हरु पनि डामिन पुगे । जनताको बहुदलिय जनबाद लाई ठेस लाग्ने काम केही एमाले भित्र प्रबेष गरेका दरबारिया हरुले मार्क्स बाद लाई नै झुट्टा साबित गराउन खोजे । आखिर मार्क्स बाद बिनाको कुनै र काहिको पनि राज्य ब्यबस्था चल्न सक्दैन । श्रम र पुंजी को साटासाट अर्थात ब्यक्ती रोजगार कुनै पनि देशको आवश्यकता हो । मार्क्स बाद एउटा बिज्ञान हो । यस लाई लागु गर्न पनि कमर्सियल बैज्ञानीक को खांचो पर्छ । आज नेपाल मा त्यस्तै कमर्सियल नेता को अभाव भएको छ ।

नेपाली हरुले आफ्नो घर मात्र र परिवार मात्र हेर्ने चलन ले देस को राजनीति र अर्थ ब्यवस्था धराप मा परेको हो । नेपाल मा ब्यक्ती धनी छन । देश गरिव छ सिस्टम को खांचो छ । सिद्धान्त को मामलामा नेपाल मा एउटै कम्युनिस्ट पार्टी को मात्र भ्यालु छ । जसले मार्क्स बादी सिद्धान्तलाई अगाडि ल्याउन सकोस । च्याउ सरि कम्युनिस्ट भय पनि राष्ट्र चलाऊने मामलामा मार्क्स बाद नै काफी छ । नेपाल मा मदन भन्डारिको भावना लाई कदर गर्ने हो भने र देस बनाउने हो भने माओबाद लाई छोडेर प्रचन्ड पथ +एमालेहरुको एकिकरण को आवश्यकता छ । तर जुन सुकै पार्टी मा भारतीय दलाल हरुको प्रवेषले गर्दा कम्युनिस्ट एकिकरण हुन धेरै गाह्रो पनि छ । त्यसैको ज्वलन्त उदाहरण नेपाल मा राष्ट्रपतिको चुनाव पनि एक हो ।

दरबार खुन मा लत्पतिएको बाघ झैं भएको छ । कांग्रेस माओवादी सामु बाघले सिकार गरेर खाइरहेको अवस्थामा हुडांरले अली पर बाट टुलु-टुलु हेरे जस्तै गरी बसेको अवस्था छ । कम्युनिस्ट हरुको ध्रुबिकरण हुन खोजेको छ । यो अवस्थामा भारतीय छल छाम मा दरबार र कांग्रेस एमाले भित्र को केही तत्व र माओवादी भित्रको उग्र पन्थी हरुको मिलोमतोमा नेपाल मा फेरी कसैको ज्यान जान सक्ने सम्भावना लाई नकार्न सकिन्न । त्यसैले पेरुको स्थिती पनि आउन दिनु हुँदैन । न त मानव अधिकार को हनन नै । प्रमुख मान्छे मारेर अर्थात नेता मारेर सिट कब्जा गर्ने चलन नेपाल मा पुरानो हो । त्यसैले प्रधान मन्त्री प्रचण्डलाई जनसेनाको पनि सुरक्षा को आवश्यकता छ । किनकी नेपाली सेना पूर्ण गणतान्त्रिक नहुँदै विश्वाश गरी हाल्ने स्थिती छैन । मदन भण्डारी को हत्या पछी अमर लामाको हत्या ले नेपाल मा जननेता हरु आफ्नै तरिकाले सुरक्षित रहन आवश्यक्ता रही आएको छ ।

शुभकामना दिपकलाइ

देशको प्रतीनिधित्ब गर्ने सबै खेलाडी उत्तीकै महत्वपुर्ण हुन्छन। ओल्मपिकमा जानै सबै नेपाली खेलाडीलाइ नेपालीको तर्फबाट सधै हौसला रहेन छ। नेपालको प्रतीनीधी गर्ने मध्य ८० केजी अन्तर्गतको पुरुष तर्फको तेकब्दोमा दिपको बिष्टको धेरै आशा राखिएको छ। आशा गरु दिपक बिष्टले पक्कै पदक भीत्राउने छन। शुक्रबार चिनिया समय (१२:४५) मा दिपक राउन्ड १६ अन्तर्गत इरानका साइ हैदीसंग भिड्दैछन। देश बिदेशमा बसेका नेपालकीको मायाले उनले यो खेल जित्ने प्रेरणा मिलोस।

दिपक बिष्टको अफिसियल खेल रिजल्ट हेर्न यो लिंकमा जानू होला।

http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/Schedule/TK_2008-08-22.shtml

दिपक बिष्टको बेबसाइट: http://www.deepakbista.com/index.htm

नयाँ नेपालमा प्रतिवादी र न्यायाधीश एउटै व्यक्ति

-शेखर ढुङ्गेल
२१ औं शताब्दीको प्रारम्भमा उदाएको नयाँ नेपालमा बिचित्रको राजनीतिक अभ्यास प्रारम्भ भएको छ । पवित्र र अपवित्र गठबन्धनको परिभाषा गर्न जनतालाई खबर गरेर २०५२ सालमा संसद भनेको खसीको टाउको देखाई कुकुरको मासु बेच्ने थलो भन्दै तत्कालीन संविधानको संरचनालगायत ४२ सूत्रीय मागसहित जङ्गल पसी जनयुद्धमा होमिएको नेकपा माओवादी १३ बर्षपछि आफ्नो रणनीतिलाई शिखरमा पुर् याई सत्ताको बागडोर संहाल्न पुगेको छ ।

वामपन्थी सर्वसत्तावादविरोधी सम्पूर्ण स्वदेशी विदेशी शक्ति नेपालमा असफल भएको छ । पाँचबर्ष अगाडिसम्म वहुदलीय व्यवस्थ्था र संवैधानिक राजतन्त्र नेपालको दुई राजनीतिक स्तम्भ भन्ने भारत र अमेरिका असफल भएका छन् ।

प्रचण्डको सत्तारोहणसँगै दुई गम्भीर विषयमा विसङ्गति देखिएको छ । एक तत्कालीन जनयुद्धकारी माओवादी पक्ष र सरकारबीच भएका दिल्ली लगायतका सम्पूर्ण सम्झौता स्वतः खारेजीमा पर्नु पर् यो या तत्कालीन दुई पक्ष आज एउटै धारमा आइपुगेको ले त्यसको कार्यान्वयन पक्षको स्वरुप दुई तत्कालीन विद्रोही पक्ष पीएलए को जनसेना समायोजनको विषय तत्कालीन विद्रोही आज सरकारको नेतृत्वमा पुगेको छ अर्थात् प्रतिवादी नै न्यायाधीश बन्न पुगेपछि न्याय सम्पादन कस्तो होला संसारमै नभएको बिचित्र प्रचण्डकै शब्दमा नेपालमा देखिएको छ ती विषय वस्तुको टुङ्गो नलगाई वा नभै माओवादीले सत्ता प्राप्त गर्नु आफैंमा बिडम्बना भएको छ । ऊ सरकारमा पुग्ने अवस्थाभन्दा अगाडि नै भएका सम्झौताहरुको छिनो फानो गराइ सक्नु पर्ने पूर्व सरकारको जिम्मेवारी थियो । त्यो भएन जुन अपरिपक्वता एवं हतारका निर्णयहरु थिए । जन अनुमोदनबाट सत्तामा पुगे पनि वास्तविक अवस्था बिद्रोहीले राज्य सत्ता कब्जा गरेको जस्तो अवस्था छ । सेना एवं सुरक्षा निकायमा विचलन आउन नदिन एउटा निश्चित मापदण्ड र प्रतिबद्धता सार्वजनिक गराउन सक्नु पर्दथ्यो त्यो भएन । कांग्रेसको सङ्केत त्यही थियो होला तर स्पष्ट सित जनतामा कुरा राख्ने काम उसले गरेन उलटो हलो अड्काउने जस्तो अपजस बोकेर प्रतिपक्षमा पुग्यो ।

अन्तरिम संविधानले सेनाका परमाधिपति राष्ट्रपतिलाई मानेता पनि सेना सम्बन्धी सम्पूर्ण अधिकार कार्यकारिणी अधिकार प्राप्त प्रधानमन्त्री वा उनले तोकेको रक्षा मन्त्रीमा रहनेछ र सेना रक्षा वा प्रधानमन्त्री प्रतिउत्तरदायी हुनेछ । परिवर्तित सन्दर्भमा माओवादीको पुरानो मानसिकतामा वदलाब आएन भने सरकार र सेनाबीच टक्कर पर्ने देखिन्छ । यस्तो बिचित्र र खतरनाक अवस्थ्थाको सृजना भएको छ । दुई सेनाका एकै कमाण्डर विद्रोही सेना प्रमुख र सरकारी सेना प्रमुख एउटै व्यक्ति कही कतै नभएको व्यवस्था र अवस्था देशले भोग्दै छ । यो विवादको भुँमरीमा राष्ट्रिय सेनामा विचलन लेराउने काम माओवादीको नेतृत्वको सरकारले गर् यो र मधेशी लिम्वुवान थारुहट खुम्वुवानको विद्रोहको कारण देश गृहयुद्धमा फस्यो भने पुष्पकमल दाहालले अर्को लोण्डुप दोर्जे बनी नयाँ इतिहास कोर्ने छन् ।

माओवादीले रोपेको जातीयता संघीयता एवं स्वायत्तताको विष बृक्षले उसलाई नै खानेछ । यो सरकार नयाँ संविधान घोषणा गर्दासम्मको अन्तरिम हुँदा हुँदै पनि दीर्घ कालिन प्रभाव पार्ने निर्णय गर्नु आफैंमा बहुलठ्ठी पन हुन्छ । संविधानसभा निर्वाचन अगाडि र पछाडि पनि माओवादीले नयाँ नेपालको नाममा दीर्घ कालिन अनि महत्वाकाँक्षी योजना प्रस्तुत गर्दै आएको छ जबकि वास्तविक योजनाकार नयाँ संविधान घोषणा पश्चात्को निर्वाचित सरकार मात्रै हुनेछ ।
यो संवेदनशील घडीमा माओवादीले पूर्वाग्रह छाडी देश र देशवासीको लागि सर्वसम्मत संविधान बनाउने र शान्ति सुरक्षा सहज बनाउन मात्र ध्यान दिनु पर्दछ र सम्पूर्ण विसङ्गतिको अत गर्नु आफू मार्गदर्शक बनी नयाँ नेपालको सपनालाई सकारात्मक मोडमा पुर् याउन नसके यो देशको अभिशाप सावित हुनेछ ।

विजयको उन्मादलाई नियन्त्रित गरी जनताको तत्कालको समस्या समाधान के हो पहिल्याउन मात्र सक्यो भने ठूलो काम हुनेछ । प्रतिपक्षमा पुर् याइएको कांग्रेसले राखेको सात मागमा माओवादी सकारात्मक एवं प्रतिबद्ध हुनुपर्दछ । आफै बोक्सी आफैं झाँक्री को अवस्थामा पुगेको माओवादीको अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल आफैं प्रतिपक्ष आफैं न्यायाधीश बनेका छन् । विचित्र यो नेपाली राजनीतिमा पुष्पकमल दाहालको सरकारले

क। विस्थापितलाई घर फर्कन दिन्छ दिंदैन ?
ख। ठेक्का पट्टा चन्दा आतङ्क रोक्छ रोक्दैन ?
ग। नियुक्ति सरुवा बढुवामा राजनीतिक प्रभाव वा पूर्वाग्रह राख्छ राख्दैन ?
घ। युद्ध पीडित प्रति कस्तो नीति राख्दछ तिनीहरुका घाउमा मलम लगाउँछ कि लगाउँदैन ?
ङ। भ्रष्ट एवं माफिया प्रति उसको व्यवहार कस्तो रहन्छ ?
च। सेना एवं अन्य सुरक्षा निकाय प्रति उसको कस्तो नीति र व्यवहार हुन्छ ?
छ। वाइसीएल अर्ध सैनिक जत्थालाई नियन्त्रण गर्न सक्तछ सक्तैन ?
ज। सरकारी सेना आतङ्कको सिमा कहाँ फर् याउँछ ?
झ। व्यक्ति एवं प्रकाशन स्वतन्त्रता प्रति उसको नीति एवं व्यवहार कस्तो रहन्छ ?

उल्लिखित बुँदाहरु प्रतिको नीति एवं व्यवहारमा माओवादी सरकारको आयु निर्धारित हुन्छ । युद्धकालीन मानसिकता नै सरकारी व्यवहारमा लागू गर् यो भने अब माओवादी अन्तर्राष्ट्रिय अदालतमा उभिन पुग्नेछ । अझ सेनासितको टक्करमा फस्यो भने १ सय दिन पनि भन्न पाउने छैन ।