के हाम्रा नेताहरु लंगौटी नै हुन त ?

Politicians are like diapers.  They both need changing regularly and for the same reason.  ~Author Unknown

“राजनेताहरु डायपर (लगौंटी) जस्तै हुन । समान कारणको लागि यि दुबैलाई समय समयमा फेरीरहनु पर्दछ” - अज्ञात

केही समय अघिसम्म माथीको उद्दरण पढ्दा म केवल हाँस्ने मात्रै गर्थें। तर जब जब आफ्नै देशका नेताहरुको हालीमुली र रजाईमा देशको हालत झन झन खस्किदैं जान थाल्यो, तब मलाई यो उद्दरण मजाक हैन हाम्रै नियतिको तितो यथार्थ जस्तो लाग्न थालेको छ।

हामी नेपालीहरु कति अभागी छौं भन्ने बुझ्न अरु केही गर्नु पर्दैन, नयाँ बन्न लागेको संविधानको बारेमा सोधे मात्रै पुग्छ । ९० दिनभन्दा कम समयमा सयभन्दा बढी बुँदामा छलफल गरेर नयाँ संविधान जारी गर्नुपर्ने समय आउँदा, प्राय: ‘जिम्मेबार’ हरेक दलका निर्लज्ज नेताहरु जेठ १४ गते नयाँ संविधान जारी हुन सक्दैन भन्ने वक्तयबाजी गर्न थालेका छन ।

समयमै संविधान बन्न नसक्दाको अबस्थामा के हुन्छ त ? । प्रक्रियागत वा कानूनी हिसाबमा यसका विकल्प जटिल वा पूर्वनिर्धारण गर्न नसकिने भएपनि केही सम्भाव्य पाटाहरु यस्ता हुनेछन :

१) हालको संविधान सभाको आयु लम्याउने: हुन त नेपाली जनताले यो संविधान सभालाई तिनै सभामा रहेका लाउके र टाउकेका लेखा जोखाका आधारमा चाहिनेजत्ती समयका लागि भनेर नै चयन गरेका हुन, तर भन्नलाई जेसुकै भने पनि यिनै लघुबुद्दी भएका नेताहरुकै कारण संविधान समयमा बन्न नसक्ने करिब करिब प्रष्टै भैसकेको छ । अब कानूनी हिसाबमा मिल्ने नमिल्ने जेसुकै भएपनि व्यवहारीक हिसाबमा भने यही सभालाई नै निरन्तरता दिन समयाबधि थप गर्ने विकल्पलाई १ नम्बरको विकल्पको रुपमा अघि सारीनेकुराको भने अहिले नै ठोकुवा गर्दा पनि फरक पर्दैन ।

२) नयाँ जनमत लिन आम चुनाव गर्ने: नीतिगत र कानूनी प्रक्रियाको कुरा गर्ने हो भने नेपाली जनताले हालका कुर्सीआसीन भातमारा सभासद र नेताहरु (यो शब्द धेरै ब्लगरसाथीहरुले प्रयुक्त गर्नु भएको र जे कामको लागि छानिएका हुन सोही काम पुरा गर्न नसकेपछि उपयुक्त पनि भएकोले यहाँ प्रयोग गर्दैछु) लाई केवल दुईबर्षको लागि छानेका हुन। दुइ बर्ष पुरा भएपछि नेपाली जनताको म्याण्डेटको अबधि पनि सक्कीनेछ र उपर्युक्त अबधिका लागि पठाईएका भातमाराहरुले अरु भात मारेर कुर्सीमा बस्नु कुनै पनि हालतमा सही हुँदैन । यसका लागि जनताले योग्य व्यक्ती चुन्ने अर्को मौका पाउनु पर्छ ।

एकातर्फ बिगतका दुई बर्षको अबधिमा हाम्रा नेताहरुको असली अनुहार जनताले झनै नजिकबाट चिन्ने अबसर पाए भने अर्कोतर्फ यस अबधिमा क्षेत्रीय र विश्व राजनितीमा पनि निकै परिवर्तन आएका छन । यस परिप्रेक्षमा साँच्चै जनताकै राज भएको आभास दिने हो भने नेपाली जनताले आफ्ना प्रतिनिधि पून चुन्ने मौका पाउनै पर्छ ।

३) हतार हतार घाँडो पन्छाउने: एकथरी पर्यव्यक्षकहरु अन्तिम अबस्थामा आएर नेताहरुले झारा टार्ने खालको नयाँ संविधान बनाउनेमा चिन्तीत छन र यसको सम्भाबनलाई नकार्न पनि सकिन्न ।

२ बर्षसम्म जनताले संविधान बनाउन दिएको म्याण्डेटको चरम दूरुपयोग गरी सत्ताको लडाई र विभिन्न उचित-अनूचित मागहरुका साथ संसद वहिष्कार गरी बसेका भातमाराहरुले निश्चित समयाबधि सकीदैं जाँदा विभिन्न दवाबका कारण झाराटार्ने संविधान जारी गर्न सक्ने स्थिति खतरनाक भएपनि एकदमै सम्भाव्य पनि छ । जति जति संविधान जारी गर्ने मिति नजिकीदैँ छ, त्यति त्यति नै यसप्रतिको शंका र सम्भावना बजारमा प्रवल छ ।

अन्तरीम संविधान नै पटक पटक संसोधन गरीने देशमा यस्तै हतारमा संविधान बनेमा त्यसको दूरगामी असर के कस्तो भयाबह हुन्छ सजिलै कल्पना गर्न सकिन्छ ।

यहाँ कुनै एक दलप्रति वायस नभै वा कुनै एउटा गुटप्रति पूर्वाग्रह नराखी कुरा गर्ने हो भने २ बर्षको आफ्नै समयसिमामा संविधान बनाउन नसक्ने सबैदल यसप्रति जिम्मेबार छन र यो समयाबधिले सबै दल र नेताहरु राष्ट्रिय चिन्तन भन्दा सत्ताको स्वादमै रमाएको टडकारै पुष्टी गरेको छ ।

यहाँनेर मलाई माथिको उद्दरणको एकदमै सम्झना हुन्छ । डायपर वा नेपाली भाषामा भन्नु पर्दा लंगौटी एक पटक भिजेपछि पून प्रयोग गर्न मिल्दैन, वा त्यसलाई फेर्नु नै बुद्दीमानी हुन आउँछ ।

हुनत केही समय अझै बाँकी छ र माथी दिईएका केही विकल्प बाहेक अन्य विकल्पहरु पनि आउन सक्नेछन । परम आशावादी नेपाली जनताले अझै आशावादी हुन छाडेका छैनन र हामी पनि आशा गरौं निश्चित समयमा नै नेपालको संविधान जारी हुनेछ । तर यदि जारी हुन सकेन भने यसका विकल्पहरु पक्कै खोजिनेछन र यसको विकल्प खोज्नै पर्ने स्थितिमा नयाँ चुनाव गर्नु नै उचित हुनेछ ।

म आशा गर्छु समय छँदै हाम्रा जिम्मा पाएका जनप्रतिनिधिहरुले नयाँ सम्बिधान जारी गर्नेछन र हामीले हाम्रा नेताहरुलाई माथीको उद्दरणसंग दाँज्नु पर्दैन । हैन भने भिजेको लंगौटी जत्ति सक्यो त्यत्ती छिटो फेर्नुमा नै नेपाल र नेपाली जनताको हित हुने कुरा भन्नु पर्दा संकोच लिनु पर्ने देख्दिन म । भिजेको लंगौटी जत्ती बेर शरिरमा रहन्छ त्यत्तीनै त्यो शरिरको लागि हानिकारक हुन्छ। म चाहन्छु हाम्रा नेताहरुले समय छँदै आफू लंगौटी नभएको प्रमाणीत गरेर माथिको उद्दरणलाई गलत सिद्द गरिदिउन ।

Cities on faultline are 'rubble in waiting' ( बिनाश पर्खिँदै गरेका शहरहरू ) du included)

गत महिना हैटी र भर्खरै चिलिमा गएको भुकम्प पछि भूकम्प सम्बन्धि चर्चा अचानक बढेको छ । हाम्रो नेपाल र राजधानी काठमाण्डु भूकम्पीय जोखिमका कारण अबको सम्भावित दूर्घटना केन्द्र बन्न सक्ने अनुमान जतासुके पढ्न पाइन्छ । तल उद्धरण गरिएको न्यूयोर्क टाइम्सको लेखले हाम्रो राजधानी र काठमाण्डु निकट भविष्यमा आउन सक्ने भुकम्पको केन्द्र बन्न सक्ने स्थितिलाई औँलाएको छ। यसको कारण नेपाल र काठमाण्डु भुकम्पीय जोखिमले फल्ट लाइन मानिएको क्षेत्रमा भएर मात्र नभई यहाँ रहेको अव्यवस्थित र योजनाबिहीन घना आवादी र आधारभुत सेवा र सुविधाको अभावका कारणहरू बढी ज्वलन्त कारक बन्न सक्ने कुराहरूलाई औँलाइएको छ ।

भोलिको यो सम्बावित त्रासदिबाट जोगिन उपयुक्त पाइला चाल्न सकियोस् भन्ने हेतूले , यो लेखको सारलाई बुझेर तदनुसारको चेतना फैलाउन सकियोस् भनी यहाँ यसको उद्धरण गरिएको हो ।

यो लेखले संसारका केही घना र अव्यवस्थित आवादी भएका भूकम्पीय केन्द्रमा अवस्थित शहरहरू- पाकिस्तानको कराँची, नेपालको काठमाण्डु, इरानको तेहरान , टर्कीको इस्तानबुल र पेरुको लिमालई - विसेष गरी औँल्याएको देखिन्छ। विज्ञ लेखकहरूले दर्शाएको यो चेतावनि लेखलाई हामीले हाम्रो भोलिको संभावित खतरातर्फ सचेत गराएको रूपमा लिएर सतर्कता अपनाउन सक्यौँ भने त्यो निकै बुद्दिमानीपूर्ण हुनेछ।

आगामी अंकमा भुकम्पीय जोखिम र बिनाश न्यूनिकरणका केही चर्चाहरू लिएर उपस्थित हुनेछौँ ।

( Published in new York Times 24 February 2010 )

By ANDREW C. REVKIN

Published: February 24, 2010

ISTANBUL — As he surveys the streets of this sprawling mega-city, Mustafa Erdik, the director of an earthquake engineering institute here, says he sometimes feels like a doctor scanning a crowded hospital ward.

Map

It is not so much the city’s modern core, where two sleek Trump Towers and a huge airport terminal were built to withstand a major earthquake that is considered all but inevitable in the next few decades. Nor does Dr. Erdik agonize over Istanbul’s ancient monuments, whose yards-thick walls have largely withstood more than a dozen potent seismic blows over the past two millenniums.

His biggest worry is that tens of thousands of buildings throughout the city, erected in a haphazard, uninspected rush as the population soared past 10 million from the 1 million it was just 50 years ago, are what some seismologists call “rubble in waiting.”

“Earthquakes always find the weakest point,” said Dr. Erdik, a professor at Bogazici University here.

Istanbul is one of a host of quake-threatened cities in the developing world where populations have swelled far faster than the capacity to house them safely, setting them up for disaster of a scope that could, in some cases, surpass the devastation in Haiti from last month’s earthquake.

Roger Bilham, a seismologist at the University of Coloradowho has spent decades studying major earthquakes around the world, including the recent quake in Haiti, said that the planet’s growing, urbanizing population, projected to swell by two billion more people by midcentury and to require one billion dwellings, faced “an unrecognized weapon of mass destruction: houses.”

Without vastly expanded efforts to change construction practices and educate people, from mayors to masons, on simple ways to bolster structures, he said, Haiti’s tragedy is almost certain to be surpassed sometime this century when a major quake hits Karachi, Pakistan; Katmandu, Nepal; Lima, Peru; or one of a long list of big poor cities facing inevitable major earthquakes.

In Tehran, Iran’s capital, Dr. Bilham has calculated that one million people could die in a predicted quake similar in intensity to the one in Haiti, which the Haitian government estimates killed 230,000. (Some Iranian geologists have pressed their government for decades to move the capital because of the nest of surrounding geologic faults.)

As for Istanbul, a study led by Dr. Erdik mapped out a situation in which a quake could kill 30,000 to 40,000 people and seriously injure 120,000 at the very minimum.

The city is rife with buildings with glaring flaws, like ground floors with walls or columns removed to make way for store displays, or a succession of illegal new floors added in each election period on the presumption that local officials will look the other way. On many blocks, upper floors jut precariously over the sidewalk, taking advantage of an old permitting process that governed only a building’s footprint.

Worse, Dr. Erdik said, as with a doctor’s patients, not all of the potentially deadly problems are visible from the outside, and thousands more buildings are presumed to be at risk. “Little details are very important,” he said. “To say that a building is in bad condition is easy. To say that one is safe is hard.”

http://www.nytimes.com/2010/02/25/science/earth/25quake.html

काठमाणडु वा नेपालका असंख्य समस्याहरू:

निर्माण मापदण्डको अभाव

बिना योजनाको शहरीकरण

सुरक्षाका उपायहरूको शून्य उपस्थिति

उद्दार योजनाको सर्वथा अभाव

नोक्सान न्यूनीकरण , उपकरण र साधन स्रोतहरूको अभाव

सामुद्रिक मार्गबाट धेरै टाढा रहेकाले राहतको उपलव्धिमा समस्या

स्थानीय र छिमेकी मुलुकको मार्गबाट राहतको वितरणमा उच्चस्तरीय प्रविधिको परिचालनको सम्भावना नरहेको स्थिति ।

एउटा नछापिएको कथा

हिजो सिर्रामको कथा कान्तीपुरमा आयो। अघिल्लो हप्ता मात्रै शनिबारको परिशाष्टंकमा पहिल्यै पानामा नेपाल बन्दको लेख आएको थियो। फेरी आज पनि त्यो बस पल्टेकको लेख पहिल्यै पानामा आयो। लेख भने उही ५ जना मरे,१० जना घाइते भए। त्यो त २ लाइनमै सकिन्छ नि। फोटो सोटो के के जाती गरेर पान्नै भरी किन छाप्न पर्थ्यो र? आफूलाइ त्यो पत्रीकामा लेख छपाउन कत्रो धोको छ। मन पर्ने तारी गाइको लेख २ हप्ता लगाएर लेंखे। २ हप्तै लगाएर शु्द्दा शुद्दी मिलाए। एक महिना कुरें। आउला आउला आउने होइन। व्हां सिरेको २-२ वटा आउंदा आफ्नो एउटा पनि कता हो कता, मोराहरूले रद्दीको टोकरीमा फ्याके जस्तो छ।

स्कुल पढ्दा त त्यो सिरेलाइ सधै नेपालीमा जित्थें। ब्याकरणकै कुरो गर्ने हो भने लुमेसरले सिद्दार्थ मा.वि कै नं १ भन्थे मलाइ। सिरे,राजु मेरो अगाडी के को दांज्नू? आउन पनि एस.एल.सीमा नेपालीमा ६४ मार्का आएको हो के रे। गणित,बिज्ञानमा त आउंछ, लौ नेपालीमा फस्ट डिभीजन आएको यो जितपूर डांडामा देखाउन?तर पनि त्यो कान्तीपूरले सार्हो हेप्यो! के थाहा त्यो लेख जांचन्नेको नेपालीमा ३२ आएको थियो कि? अनी त के बुझोस मेरो तारी गाइको लेख?मानव र प्रकिर्ती को समिश्रण बिचको मिठो सुबासको गौण कसरी भेउ पाउनू? मेरा शब्दै नबुझेर शब्दकोष पल्टाउने झन्झटले रद्दीकै बास बनाए मेरो प्यरो लेखलाइ।

अघील्लो शुक्रबार हो क्यार गाइले २ वटा बाच्छा पायो भनेर फोटो सितै मुख्य प्रिष्ठमा आएको थियो। गाइले एउटा बाच्छो त संधै पाउंछ। भेंडा,बाख्राले २-२ वटा पाइराख्थे अब गाइले पायो। त्यो गाइको फोटो पहिलै पानामा छाप्नुपर्थ्यो त? मान्छेले ८-८ वटा जन्माउन थालीसके,त्यो गाइ नाथेको के कुरो भो र? कथा त मैले पनि गाइकै लेखेको हो नि। दांज्ने नै हो भने पनि २ वटा बाच्छा जन्माउने गाइ हाम्रो तारी गाइको खुट्टामा पनि सुहाउदैन। तर पनि त्यई गाइको समाचार आयो। समाचारको त के कुरा गर्नु,पोहोर साल मन्त्रीले खोला तर्दा जुत्ता बगाएको पनि समाचारमा आएको थियो। गन्ने नै हो भने घट्टेखोलो तर्दा बर्षेनी ४०-५० जनाको जुत्ता बगाउंछ। बरु जुत्ता बगायो भनेर खोलामा पूल बनाउन त कांहा हो कांहा ति मन्त्री त्यही खोलासंग खुब रिसाएर रे। खोलाको पनि बुद्दी हुन्छ त,अनि त्यसले यो मन्त्री यो भरिया भनेर छुट्टाउने? त्यसले त जे भेट्टाउंछ बगाइहाल्छ नि। के के नै मन्त्री भै खाको।

मन्त्री त के झन प्रधान मन्त्रीले त यस्सो कासे पनि समाचार लेख्छन। यिनीहरुको त के कुरो गरेर सक्नु। लौ सिरे बजियाको लेख आयो राम्रै भो। आखिर त्यो पनि मेरै दामौल हो क्यारे। जांचमा मात्रै किन अप्ठ्ठेरो बडहरको रुखबाट घांस झारेर पनि त्यसलाइ सहयोग गरेकै छु के रे। सिरेकै लेख पल्टाएर पछाडी हेरेको लौ एउटाले अर्कोलाइ पिट्यो,कस्को घरको छानो भत्कियो,बिजूली अफिसको गाडी पल्टियो यस्तै यस्तै पो छ त। यि पत्रिकाले यस्तै नराम्रा कुरा लेखेर पत्रिका बिकाउने गर्छन कि क्या हो? कतै कुनै कुनामा त झुक्कीएर राम्रो कुरा पनि लेख्नु नि? हरेक पानामा दिन दिनै अलछ्छिनको खबर बाहेक केही छाप्ने भएनन यो पत्रिकाले पनि। अनि मेरो लक्षिनी तारी गाइको कथा के खाएर छापून त?

गाऊँखाने कथा - ३५ (Nepali Gau Khane Katha)

अपडेट: गाउंखाने उत्तर मिलाउने, मिलाउन प्रयास गर्ने सबै दौंतरीहरुलाई धेरै धेरै धन्यबाद।

गाउं खाने कथा ३५ को सही उत्तर हो गंगटो। गाउंखाने कथाको उत्तर मिलाउने बसन्त जी ले गाउं पाउनु भयो। ल बसन्त जी मन पर्ने गाउं माग्नुहोला।
---------------------------------------------------------------------------------------------
सधैं जसो सप्ताहान्तमा नेपाली लोक चलनमा चर्चित गाउँखाने कथा लिएर हाँजिर हुने केही समय सम्म हराउन पूगें। पून गाउं खाने कथा ल्याएको छु, रमाइलो गर्नुहोला।

आइकुटी बाइकुटी कुटीकाइं,आंखा टुलटुल मुन्टै नाइं, के हो ?
यो गाउँखाने कथाको उत्तर पत्ता लगाएर गाऊँ माग्नुहोला। उत्तर जान्न गाह्रो परे अनुमान लगाएर भए पनि रमाईलो लिनुहोला। नेपाली भाषा र सामाजिक जीवनको मौलिकपन झल्काउने अन्य रमाईला सामग्री भए , प्रस्तुत गर्नुहोला।

पाइन्ट ला’को छु जिन्को मैले

राकेश कार्की
लस् एन्जेलस्


पाइन्ट ला’को छु जिन्’को मैले
दोबाटो ढुक्या’ छु तिन्’को मैले

स्टाइल त दिनै पर्यो ‘नि ब्रो’
दाँतले च्याप्या’ छु सिन्को मैले

क्रेडिट कार्ड छ घोट्नलाई
वास्ता गर्या’ छैन ऋन्’को मैले

घाम जुन नभनि कमाएँ
बचाको छु सातै दिन्’को मैले

हलिउड् सप्पै घुमाई दिन्थे
साथ पाए एकै छिन्’को मैले

सेनाको लोकतान्त्रीकरण कि माओवादी हतियारवादको लोकतान्त्रीकरण

माओवादी खेमाबाट अक्सर नेपाली सेनाको लोकतान्त्रीकरणको चर्को रट सुन्ने गरिन्छ । माओवादी कोणका छापा र त्यही ल्याबेल टाँसेका विद्वानहरू समय समयमा सम्पादकीय र स्तम्भहरू सहित माओवादी उद्घोषको यो नारा बोकेर प्रस्तुत हुने गर्छन् । तर अहिलेको अशान्त र सन्त्रासमय नेपालमा , नेपाली जनताको अमनचैनलाई कुनै कुराको सबैभन्दा ठूलो अवरोध र अतिक्रमण छ भने त्यो हो माओवादीको हतियारवादी हूंकार ।

राजतन्त्रको अन्त्य भइसक्यो । साढे २ शताव्दि लामो राजतन्त्र र राजाको बिदाइ हुन हुन्न भनेर नेपाली सेनाले कहीँ कतै भाँजो हालेन । संविधानसभाले त्यो निर्णय लिँदाका बखत वा परिवर्तनका पछिल्ला तीन नेपाली वर्षहरूमा सेनाले आँफूलाई जुन संयमका साथ अलग्गै राखेको छ , त्यो तारिफ योग्य अवश्य छ । कमसेकम , माओवादी बाहेक तटस्थ जनताको नजरियाबाट हेर्दा भने यो यस्तै देखिन्छ । समयक्रममा, सेनालाई लोकतान्त्रीकरण गर्नु पर्ने र लोकतान्त्रिक संस्कार अनुरूप पारेर परिवर्तित सन्दर्भमा आउन सक्ने सम्भावित जटिल पक्षहरूलाई पनि बुझ्ने अनि व्यवहारमा अपनाउन सक्ने पार्न अनवरत प्रशिक्षणको खाँचो अवश्य छ । त्यो खालको प्रशिक्षण सेनालाई मात्र नभएर सारा प्रशासन, सेना, प्रहरी , नागरिक र अझ बढी बिभिन्न राजनैतिक दलका अन्ध कार्यकर्ताहरू लाई जरूरी बनेको छ । किनभने , परिवर्तन र लोकतान्त्रिक संस्कारको खाँचो केवल अरूलाई मात्र दरकार हुन्न , बरू सबैभन्दा ठूलो संस्कारको नमूना आँफैमा देखापार्ने सके अरूले अनुकरण गर्ने सम्भावना बलियो हुन्छ ।

१२ वर्षे हिंस्रक युद्ध लडेर अहिलेको अर्ध शान्तिको राजनीतिमा आएको माओवादीले धेरै हदसम्म उसको जनयुद्ध नेपाली सेना र राजा बिरुद्ध लडेको थिएन । यो कराल अवधिमा माओवादी कोणबाट मारिएका नेपालीहरूको संख्यामा अधिकांशत: कांग्रेस, एमालेका गाउँले कार्यकर्ता, शिक्षक र स्थानिय व्यक्तिहरू थिए जुन कुनै न कुनै किसिमले माओवादीका बिरोधी कित्तामा माओवादी स्वयंले वर्गीकृत गरेको थियो । त्यसपछि, मारिएकामा गाउँले प्रहरी चौकीमा खटिएका पुलिसहरू थिए । वास्तवमा , माओवादीको सेनासंगको जम्काभेट उनीहरूले आँफैले दाङ आक्रमणबाट शुरू गरेका हुन् र सेना र माओवादीको भीडन्त संख्या र प्रकार दुबैले कथित जनयुद्धको अन्तिम वर्षहरूमा मात्र चलिएको हो ।त्यो पनि , राजा बीरेन्द्रको अवशानले गर्दा माओवादि स्वयंले दावा गरेको कार्यगत एकतामा बिघ्न आउनाले मात्र सेनासंग आमनेसामने हुन परेको हो । माओवादीले सेना माथि गरेको सबैभन्दा ठूलो आक्रमण पीलीमा गरिएको थियो र यो युद्ध लड्न नभई बाटो खन्न बसेको सेनाको समूहमाथिको घातक र खूनी आक्रमण थियो । मंगलसेन आक्रमणमा सरकारको सुरक्षा डफ्फामा अधिकांश मारिनेहरू सशस्त्र प्रहरी , जनसेवाका प्रहरी र केही सेनाका जवानहरू थिए । राजा ज्ञानेन्द्रको निरंकूश शासन अवधिमा पनि पछिल्लो समयसम्म , राजाले दलहरूलाई प्रतिवन्धित गरी आँफूसंग कार्यगत एकता गर्लान् भन्ने प्रतिक्षामा माओवादीको प्रचण्ड समूह आशारत रहेको कुरा प्रशस्त बाहिर आइसकेका छन् । ई भए , हामीले बिर्सन खोजेका तर अपरिहार्य अतीतका वास्तविकता ।

अब राजतन्त्र बाँकि रहेन । केवल लोकतन्त्र भनेर कराउने दलहरू मात्र हामी समक्ष बाँकि छन् । लोकतन्त्रलाई सबैले मान्ने भएपछि , लोकतन्त्रको आधारभूत शर्त हुनुपर्छ निर्वाध - जीवन सुरक्षाको अधिकार । जीवन सुरक्षित भए पछि स्वच्छ खाने पानी, खाना, आवास, स्वास्थ्य सुरक्षाको अधिकार र कानूनी उपचारको अधिकारको कुरा निश्चित हुन सक्यो भने मात्र मान्छेले हाम्रो जस्तो तेस्रो विश्वको गरीब मुलुकमा आधारभूत अधिकार पाएको अनुभव गर्न सकिन्छ । तर, माओवादी र माओवादी गर्भबाट विश्रृङ्खलित भएर समयक्रममा जन्मेका सयौँ हिंसात्मक समूहहरू र तिनको हतियार र हिंसाप्रतिको मोहले गर्दा आजको नेपालमा सामान्य नागरिकले जीवन सुरक्षाको आधारभूत अधिकार गुमाउन वाध्य छन् । माओवादी उसको अर्ध सैनिक दस्ता र संरक्षक पूर्ण सैनिक शिविरस्थ छापामार समूह जुन एउटा निरंकुशतावादी राजनैतिक विचारले प्रशिक्षित छ यिनको छत्रछायामा नै अहिलेको नेपालको हिंसा र अराजकताले हुर्कने र मौलाउने मौका पाएको छ । लोकतान्त्रिक आन्दोलन पछि शान्तिकालीन समयमा घटेका केही दूर्दान्त हिंसात्मक घटनाहरू लाहान, गौर र कपिलवस्तु जस्ता हत्याकाण्डदेखि पत्रकार वीरेन्द्र शाह, रामहरि श्रेष्ठ, प्रचण्ड थैव देखि रसुवाका ६० वर्षीय पुण्टे तामाङको हत्यासम्ममा माओवादी हतियारवादको संलग्नता प्रष्टिएको अहिलेको सन्दर्भमा नेपाली लोकतन्त्रको कलिलो मूनामा कसैले एसिड खन्याइरहेको छ भने यो कुन हो भनेर चिन्न गाह्रो छैन ।

लोकतन्त्रमा सबे जनता र दलहरू समान हुन् । कुनै दल विशेषले आफ्नो पार्टी विचारले प्रशिक्षित हिंसात्मक दस्ता राखेर बलियो भएको तुजुक देखाउन पाउने र कुनै अरूले तिनै हतियारधारीका डरले मुलुकको भविष्यका बारेमा अष्पष्ट हुनुपर्ने कुरा लोकतन्त्रको घिलाग्दो नियति हो । अझ ती छापामारहरू जनताको करले बन्ने राजश्व उदरस्थ पार्दै एउटा पार्टी विशेषको अधिनायकवादी राजनीतिक एजेण्डालाई फलिभूत पार्न कसम खाएर कस्सिएका छन् र तिनलाई राष्ट्रिय सेनमा मिसाएर मात्र साँचो राष्ट्रिय सेना बन्न सक्छ भन्ने जिरह राख्छन् भने, सेनाको लोकतान्त्रिकताको यो रट भित्र कुन गिद्धे अभिष्ट लुकेको छ बुझ्न गाह्रो छैन । मार्क्स, लेनीन, स्टालिन, माओ र चे गुवेराको फोटो मुनि रात दिन वर्ग शत्रू सफायाको प्रशिक्षण लिने कुनै निश्चित पार्टीका छापमार ‍हरू सेनामा नमिसिए समग्र शान्ति प्रकृया खत्तम हुने फर्मानका साथ , सेनाको लोकतान्त्रिकरण भएन भने लोकतन्त्र खतरामा पर्छ भन्ने सोचले कुन दिशा र दशामा मुलुक लतार्न खोजेको हो नबुझ्ने नेपाली कमै होलान् ।

अत: लोकतान्त्रिक बनौँ र बनाऔँ भन्ने कुरामा दुई मत छैन भने , आफ्ना व्यवहार र सोचहरू लोकतन्त्रको मान्यताका समर्थन वा बिरुद्ध कहाँनेर छन् भनेर निष्पक्ष समीक्षा गरियोस् । बन्दूकको कुन्दामा आँफ्नो आग्रह लादेर, एकात्मकताको जोरजुलुम र तमाशा मञ्चन गरेर लोकतन्त्र बन्दैन । लोकतन्त्रलाई लोकतान्त्रिक आचरणको उकेरा चाहिन्छ र यसको अवलम्बन् पहिला आँफैले गर्नुपर्छ । परिवर्तित सन्दर्भमा सबैले लोकतान्त्रिक आचरण र प्रशिक्षण अपनाउनै पर्छ र त्यो सबैभन्दा बढी हतियारको र हिंसाको वैशाखी टेकेर ‘म नै लोकतन्त्र हूँ’ भन्ने अहंकारवादीहरूले पहिला गर्नु पर्छ हैन भने इदि अमीन र हिट्लर नै इतिहासका सबैभन्दा लोकतन्त्रवादी महानायक थिए भनेर आफ्नो ढिंडोरा पिट्दा पनि आश्चर्य नमान्दा हुन्छ । त्यसैले, हतियारवादी समूहको भरमा छाती ठोक्न छोडेर विश्वमान्य स्वतन्त्रता, शान्ति र समानतामा आधारित विचार बोकेर जनताकोमा पुग्ने र जनताको आशीर्वाद शीरमा बोकेर लोकतान्त्रिक बन्ने आँट लोकतन्त्रका दावेदारहरूले देखाउन सक्नुपर्छ । हैनभने आफ्नो अधिनायकवादी लक्ष्यका बारेमा नै भए पनि प्रष्ट मुख फोरेको राम्रो ।