February 19, 2010

बेग्लै छ ब्लगको मज्जा

'वेब ब्लग' धेरैले सुनेको, पढेको र कमेन्ट गरेको अनलाइनको स्वतन्त्र पेज। नेपालीमा ठ्याक्कै अर्थ खोज्ने हो भने 'ब्लग' भनेको हो, टिप्पणी । सम्पादक लगायत पत्रकारिताका विभिन्न गेटकिपिडबाट स्वतन्त्र हुने भएकाले स्वतन्त्र टिप्पणी पनि भन्छन् ब्लगलाई। फिप्थ फ्रिडम भन्छन् अनलाइनमा फ्रिमा पाइने स्पेस र डोमेनको टिप्पणी। त्यही निशुल्क टिप्पणीमा जोडिने जोशिलो भाषाको टाँसोमा भावना र सृजना पोख्छन् जीवनको स्वतन्त्र उमेरमा रहेका युवा। कक्षाको जिम्मेवारीबाट मुक्त समयमा समाज र राजनीति प्रतिका आफ्ना दृष्टिकोणलाई पस्कन्छन् स्वतन्त्र माध्यममा। २१औं शताब्दीको मिडिया कन्भर्जेन्सले दिएको टेक्स्ट, अडियो र भिडियो अपलोडको सुविधालाई आफ्नो सृजना देखाउने थलो बनाएकी छिन् उषा पराजुलीले। डेढ वर्षअगाडी काठमाडौं विश्वविद्यालयको आमसञ्चार विषयको कक्षामा चर्चा भएपछि ब्लगमा साइन अप गरेकी उनका लागि ब्लग आफ्नो मिडिया हो। आफैले तोक्ने सम्पादकीय नीतिमा चल्ने मिडिया। त्रिभूवन विश्वविद्यालय, रत्नराज्यलक्ष्मी क्याम्पसमा स्नातक तहमा न्यूमिडियाको क्लासबाट निस्कने मिडियाका विद्यार्थी पनि आफ्नै मिडियाका रुपमा तयार पार्छन वेब ब्लग। स्नातक तहको इर्न्र्टनशिपको अप्सनका रुपमा ब्लग बनाउन सिकाउँछन् किरण चापागाइँ। आरआरको कक्षाबाट ब्लगको स्वतन्त्रता बुझेका सन्जु काउछा मगरले फलो गरे अनलाइन मिडियाको रिसेन्ट ट्रेण्ड। गुगलको भातृ अनलाइन सेवा ब्लगरले दिएको निशुल्क ब्लगिडको अवसरलाई गुल्मी दर्शनको टाइटलबाट सुरु गरे। २०६५ मा स्नातक तहको दोस्रो वर्षा आमसञ्चार तथा पत्रकारितामा इर्न्र्टनशिपको विकल्पबाट सुरु गरेको हुँ भन्छन् सन्जु। त्यतिबेला आरआरको कक्षामा ऋषिकेश दहालले ब्लग गर भने मैले पनि गरें त्यहीँबाट अध्यनय र कामको बिदाले ब्लगमा टाँसो जन्माउन थाल्यो।

ढुंगा पनि पचाउन सक्ने भनिने उमेरको जोशलाई क्रियशनको क्षेत्रमा लगाएका छन् पराजुली र मगरले। क्लासका एसाइनमेन्ट देखी आफ्नो लेन्सले देखेका दृश्यलाई साझे बनाउँछिन् पराजुली ब्लगमा। मगरले चाहिँ आफ्नो गाउँ गुल्मीलाई केन्द्र बनाएका छन् विचारको। प्रिल्युड पर्फेक्सन शिर्ष हो अन्जली तिमल्सिनाको ब्लगको। तीन वर्षअगाडी पहिलो पल्ट टाँसो राख्दाको रोमान्च रिन्यु हुन्छ आज पनि नयाँ टाँसो राख्दा। तिमल्सिनाको अधिकांश बिदा समय ब्लगमा बित्छ। नयाँ विचार, सृजना पस्कनका लागि उत्तिकै हतार। नेपालमा क्याम्पसे जीवनमा सिकेको ब्लगिडलाई लुइजियानामा एकाउन्टिडको बिदा बिताउने माध्यम बनाएकी छिन् उनले। जापानमा अध्ययन र कामका लागि लागेका कुमार मोक्तानले आफ्नो मिडियाको रुपमा विकास गरेका छन् आफ्नो संसार डटकमलाई। ब्लगका रुपमा कुरा राख्न स्वतन्त्र हुने भएकाले यो मेरो माध्यम हो डाउनका मानिसको माध्यम कुमार भन्छन्।

टिम ब्लगिगंको उदाहरण बनेको छ दौतरी डट ओआरजी। फरक फरक पृष्ठभूमिका ब्लगरले समाज र राजनीतिमा फरक फरक एंगल देखाउँछन्। अनि त्यही टाँसोमा कमेन्ट माथि कमेन्ट गर्छन् ब्लगका पाठक। दुई वर्षअगाडी अमेरिकाबासी मेकानिकल इंजिनियर मदन बरालले सुरु गरेको दौंतरी नेपाली भाषाको ब्लग मध्ये लोकप्रिय पनि छ। विभिन्न मुलुकमा अध्ययन र जागिरका लागि गएकाहरुको साझा प्रयास हो दौंतरी भन्छन् बराल। सबै साथीहरुले बिदाको समयलाई लगाउनु भएको छन् नेपाललियन उपनाममा लेख्ने बराल भन्छन्।

स्वेता बानिया डट वर्डप्रेस डट कममा अंग्रेजीमा एमए गरिरहेकी स्वेता बानिया आफ्ना भावना पोख्छिन्। साहित्य र समाजबारेका आफ्ना रचना र विचार प्रकाशनका लागि ठूला मिडिया हाउस सम्म पहुँच नभएपनि मासमा पुर्याउन सक्ने बनाएको छ उनलाई ब्लगले। अध्ययन र रोजगारीका लागि विदेशीने नेपाली विद्यार्थीका लागि ब्लग नेपालको समाजसँग जोडिने माध्यम बनेको छ। काम र क्याम्पसबाट मिलेको बिदालाई सदुपयोग गर्छन् विद्यार्थी ब्लगमा। अमेरिकाको लसएन्जलस पुगेका मिलन लम्साल पनि त्यही ब्लग सांड्लोमा छन्। प्रकाशक, सम्पादक र विज्ञापक कसैको पनि कैंची नचल्ने अनलाइनको माध्यम ब्लगमा समसामयिक गफगाफको सिलसिला चलाइरहेका छन् प्रवेश पौडेल। गफगाफ डट कममा। नियमित नयाँ टाँसो राख्ने उनका लागि मिनपचास होस् या शनिबार सबै बिदा ब्लग सजाउने समय हुन्। म बिदामा साजसज्जामा ध्यान दिन्छु पौडेल भन्छन्। हाम्रोअभियान डट ब्लगस्पट डट कममा बसन्त पुरुष बिदा बिताउँछन्। आकार पोष्टको टाइटलमा ब्लग लेख्छन् र्सलाहीका अनिल प्रसाद घिमिरे। ब्लग दैनिकीका अभिन्न अंग हुन अपलोड र एडिट। ब्लगमा साइनइन पछि मोडरेसनमा रहेका कमेन्ट अप्रूभ गरेर पब्लिस गर्नुबाट सुरु हुन्छ उनको ब्लग दैनिकी। नयाँ कुरा थाहा पाउनासाथ नयाँ टाँसो तयार पारिहाल्छन् उनी। काठमाडौं विश्वविद्यालयमा कम्प्युटर इञ्जिनियरिड तेस्रो वर्षा अध्ययन गर्ने उनको ब्लग यात्राले उनलाई धेरैका सामु चिनाएको छ। धेरै मानिससँग अर्न्तक्रिया र छलफल गर्ने प्लेटर्फम भयो मेरो ब्लग अनिल भन्छन्। ब्लगको दैनिक दुई घण्टे यात्रामा उनले साथी मात्र होइन केही सय डलर पनि बनाए। गुगलको एडसेन्सबाट आएको रकम भन्दा पनि रकमी भावना दुनियाँलाई आफ्नै पारामा सुनाउन र पढाउन पाउनु नै ठूलो हो भन्छन् उनी।

शेखर केसी र राजन कठेत काठमाडौं विश्वविद्यालयमा मिडियाका विद्यार्थी मात्र होइनन् राम्रा ब्लगर पनि हुन। मिडियाको अध्ययनमा क्लासमा सिकेको कुरा हो अल्टरनेटिभ मिडिया त्यही मिडियाको रुपमा चलेको माध्यम ब्लग। त्यसैलाई आफ्नो विचार पोख्ने माध्यम बनाएका छन् शेखर र राजनले। भावना साटासाटको श्रृड्खला भनेर टु वे कम्युनिकेसन गर्न खोजेको हुँ ब्लगमा भन्छन् शेखर। मास कम्युनिकेसनमा फिडब्याक कम हुने भएकाले यो मासमा पुगेर पनि इन्र्याक्टिभ माध्यमलाई छानेको बताउने शेखर कक्षाका एसाइनमेन्ट देखी पत्रकारिताका सिद्धान्तका बारेमा समेत आफ्नो धारणा राख्छन्। राजन कठेतको ब्लग यात्रा वातावरणिय सुरक्षाका लागि हो। उनी ब्लगमा टप डाउन कम्युनिकेसनको नेचरलाई डाउन टु टप मात्र गरिरहेका छैनन् साइकल सिटीको पक्षमा विचार मन्थन पनि गरिरहेका छन्।

सुमती महर्जनका लागि आफ्नो विचार पोख्न ठूला मिडिया सम्म नभएको पहुँचको बिकल्प हो ब्लग। सामयिक घटना र विषयवस्तुमा पब्लिक ओपिनियन दिन रोजिन ब्लग। म मेरा कुराहरु अनलाइनको फोरममा सेयर गर्छु जाहां सबैले पढ्न सक्छन् उनी भन्छिन्। काठमाडौं विश्वविद्यालयको मिडियाको क्लासमा कम्पल्सरी जस्तै भयो ब्लग। सबैको छ ब्लग। त्यस्तै अवस्था छ आरआरको स्नातक र स्नातकोत्तरका क्लास पनि। आमसञ्चारका विद्यार्थी ब्लग कम्युनिटीका सदस्य बनिसकेका छन्। प्रिm मार्केट अफ आइडियाको अवधारणा र वाक् स्वतन्त्रताको अधिकारलाई निशुल्क फोरम दिएको ब्लग पत्रकारबाट विद्यार्थीको हातमा पुगेको छ। न्यूजपोर्टलमा राखिने ब्लगलाई चुनौति दिन थालेका छन् स्टुडेन्ट ब्लगरले। उमेश श्रेष्ठको माईसंसारले नेपाली ब्लगको रुपमा हल्ली खल्ली मच्चाएपछि आमसञ्चारका विद्यार्थीले सम्हाले ब्लग परम्परा। केपी ढुंगानाको हाम्रो ब्लग,दिनेश वाग्ले र उज्ज्वल आचार्यको युनाइटेड वी ब्लगको परम्परालाई धान्न महिला ब्लगरको रुपमा उषा, स्वेता, अञ्जली, सुमती उदाएका छन्। त्रिभूवन विश्वविद्यालयकी मनु थाडा मगर त्रिविको स्नातकोत्तरमा जनसंख्याको क्लासबाट निस्केर बिदामा ब्लग गर्थिन। अहिले लोकेसन चेन्ज भएको छ लण्डनमा हेमिल्टन कलेजको बिदाको सेड्युल हेर्छिन उनी। बिदामा ब्लग गर्नु, नयाँ टाँसो राख्नु उनका लागि नियमित आकस्मिकता हो।

अप्रिल १९९७ मा न्यूयोर्कका डेव वाइनरले स्क्रिप्टिगं न्यूज नामको वेबसाइट बाट सुरु गरेको ब्लगिङ्गको अवधारणा अपनाउन थालेका छन् नेपाली विद्यार्थी। आमसञ्चार देखी इञ्जिनियरिड सम्मका विद्यार्थीले साहित्य, कला र समाजका विभिन्न पक्षमा ब्लग गर्छन् नयाँ नयाँ टाँसो भर्छन्। सन् १९९७ डिसेम्बरमा जोन बार्गरले रोबोटविजडम डट कम को सुरुवात गरेर पहिलो पटक वेब ब्लगको नाम दिए । त्यसपछि सुरु भएको वेबमा डायरी लेख्ने क्रम, विना छेकवार स्वतन्त्रता पूर्वक आफ्ना धारणा राख्नेकामले टप डाउनबाट आमसञ्चारलाई डाउन टु टप बनायो। त्यही डाउनबाट टपमा फ्लो गरिरहेका छन् बिदाको मौका पारेर विद्यार्थी। नब्बेको दशकको सुरुवात देखीनै जिओसिटिज डट कम, ट्राइपोड डटकम एटएम डटकम होमपेज डटकम आदिले आम मानिसलाई आफ्नो निजी इन्टरनेट होमपेज बनाउने सुविधा दिएका थिए। त्यसलाई निरन्तरता दिएका छन् ब्लगर, वर्डपेस, माईस्पेश,ब्लग डटकम, टाइपप्याड, पिटासले। त्यसैमा खेलिरहेका छन् बिदामा युवा बिन्दास पारामा विचारको खुला बजार बनाउन।

मदनमणि अधिकारी
अन्नपुर्ण फुर्सद

February 16, 2010

निर्लज्ज मन्त्री कुजाता


नेपालकी परराष्ट्र मन्त्री सुजाता कोईराला काम गरेर भन्दा गलत वा नराम्रा कामले चर्चाको बजारमा छाएकी हुन्छिन् । ९० वर्ष पुग्न लागेका अन्धो धृतराष्ट्रको बुढो काँधमा निर्लज्ज चढेर उपप्रधान मन्त्रीको पदमा पुगेकी यी नामले सुजाता र कामले कुजाता नै हुन भन्दा फरक पर्दैन । यिनको नाम ठीक बिपरितार्थक नै छ भन्दा हुन्छ । उनको नाममा ‘सु’ उपसर्ग झुण्डिनु तर काममा सदैव ‘कु’ हुनु उनको परिचय प्रमाणित सत्यो । आजीवन बिदेशमा नै रहेकी यी बिदेशी पतिकी ई उभयचर पत्नि अहिले नेपालकी बिदेश मन्त्री भएकी हुनाले अहिले नेपालीलाई बिदेश घुम्न नभइ नहुने राहदानीलाई यिनको गिद्दे नजर र अघोरी भोकले खान खोजेको छ ।

अहिले सुजाता बहुचर्चित मेसिन रिडेबल पासपोर्ट प्रकरणमा चर्चित छन् । उड्ययन सम्बन्धी आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाले आउँदो अप्रिलसम्ममा मेसिन रिडेबल पासपोर्ट भएमात्र बाह्य उडान गर्न पाउने वाध्यकारी फर्मान जारी गरेकाले यो हुनै पर्ने थियो । तर आजीवन कमिसन र पैसाको जोहो गर्न भनेर राजनीति गर्ने र मन्त्री हुने ध्याउन्नमा लागेकी यी निर्लज्ज नारीका लागि , यो पासपोर्ट बनाउने सुनौलो मौका कमीसन सोहर्न पाउने कुम्भ मेला साबित भयो । त्यसैले हरेक हतकण्डा प्रयोग गरेर भए पनि यसबाट आउने ठूलो कमिसन हात पार्न , उनले नेपाली नागरिक बाहिर जानै नपाए नपाऊन केही मतलब छैन तर , पासपोर्ट बनाउने कामको जिम्मा लिने कम्पनीको छनोट र मोलतोलको बार्गेनिङले दिने बिशाल कमिसनको पोको नलिई नछाड्ने अड्डी लिँदा अब नेपालीले खाडी र मलेशियाको श्रमबजारको यात्रा सम्म पनि गर्न नपाउने स्थिति पैदा हुँदैछ । मन्त्री कुजातालाई यी सबै कुराको कुनै टण्टा छैन ।

यस्ता लाज नभएका मन्त्री जो हाक्काहाक्की नेपालीलाई थर्काएर खाने मौकाको ताक कुरेर बस्छन् र सारा नेपालीमाथि आउन सक्ने बिपत्तिमा पनि कानमा तेल हालेर मस्त रहन्छन् , यस्ता दुष्ट पात्र हामीलाई किन चाहिएको छ ? हिजोको संसदिय समितिमा अझ उसैको चर्को डाँको सुन्दा , यो देशको दूर्भाग्य नै रहेछ कि यस्ता मनुष्यलाई मन्त्री मानेर मुलुकवासीले बोकेर चल्नु पर्ने ! नेपालले यस्ता कुजाता टाइपका मन्त्रीबाट कहिले मुक्ति पाउने होला ?



साच्चै नेपाल अब ढुंगेयुगतिर जाला जस्तो छ(ढुंगिय लोकतान्त्रकीक नेपाल-परिचर्चा)

ब्लगर दिलीप आचार्य आजकाल नेपालमा हुनुहुन्छ। नेपाल बाहिर हुंदा प्राय वांहासंग सधै भेट भइराख्थ्यो। तर नेपाल गए पछि समय नमिलेको हो कि वांहालाइ इन्टरनेटको जालो सम्म आउन मुश्किल परेको हो, त्यती भेट हुंदैन। आज यसो राती फेसबुकमा सयर गर्दा दिलीप जीसंग जम्का भेट भयो। सन्चो बिसन्चो पछि यसो दौंतरी र नेपाली ब्लगबारे कुरा गर्दै थियौं,लाइन जाने बेला भो अब निस्कन्छु भन्नुभयो। मेरो मुखबाट फ्याट्ट आयो, साच्चै नेपाल अब ढुंगेयुगतिर जाला जस्तो छ। हुन पनि हो। जलस्रोतमा संसारकै एउटा धनी मुलुक नेपाल भनेर कहिलिन्छ। अहिले दिनको ११ घन्टा लोडसेडिगं रहेछ। पोहोर सालकै तुलना गर्ने हो भने केही समय पछी दिनमा १९-२० घन्टा लोडसेडिगं हुने पक्का छ। जनसंख्या,कल-कारखाना,उपकरण आदीको तुलना गर्ने हो भने नेपालको बिजुली खपत संसारको कुनै ठुलो सहर जत्तीको पनि छैन। त्यही पनि दुइ-तिहाइ समय बिजुली आउदैन। नेपालको बिध्धुतको इतिहांस एक शताब्दि(फर्पिगं - सन १९११) लामो भइसकेको छ। तर बिजुलीको ब्यबस्था भने दिन प्रती दिन खस्कदो मात्र हैन दुरअबस्था नै छ।


अब करिब करिब बिजुली पूरै आउट हुने स्थिती छ। पेट्रोल,चिनी आदीको हांहाकार बेला बेलामा भइराख्छ। पेट्रोलै भए पनि रात दिनको नेपाल बन्दले गाडी चल्ने स्थिती सुन्य जस्तै छ। अब जात-जात अनुसार बाइसे,चौबिसे राज्य हुने पक्का भयो। यही राज्य गणराज्य बनाउने बाहानमा २-४ वटा पुल भत्काए त पाटनबाट काठमान्डु जान पौडिनु पर्ने स्थिती आउंछ। यस्तै त थियो होला नेपाल ढुंगेयुगमा?


किरांत,मल्ल,सुर्यबंश राज्य आदी भनेर पढिन्थ्यो इतिहांसमा, त्यही सुनौलो ईतिहास साकार पार्न गुरुगंबंश,नेवारबंश,लिम्बुबंश आदी तयार गर्न संसद कस्सिएको छ। संबिधान चुनाबताका एक युगमा एकदिन एक पटक आउंछ भनेर निकै प्रचार प्रसार गरिएको थियो। साच्चै पो रहेछ, अहिलेको बिध्धुतिय जमानामा यस्ता बंशिय राज्य संसारमा अन्त कांहा देख्न पाउनु? आदिम मानवका ढुंगे हतियारमा त हामी पोख्त नै छौं। एक युगमा एक दिन जन्माउन तयार पारिएको संसदले ढुंगिय लोकतान्त्रकीक नेपाल घोषणा गरे यो संबिधान बनाउने चटारो नै खत्तम हुने थियो।


ढुंगिय लोकतान्त्रकीक नेपाल-जिन्दाबाद!


February 15, 2010

आजभोली

बसन्त मोहन अधिकारी
UAE

आजभोली माग्ने भन्दा लुट्नेहरु महान अरे
लुकीछिपी मान्छे मार्न कुट्नेहरु महान अरे

पाप धर्म हाम्रो कर्म आफैलाई थाह छैन
गल्ती गरि बिना दण्ड छुट्नेहरु महान अरे

दुःख पर्दा आँशु झार्दै मेरो राजा भन्नेहरु
फकाएर लुटिसकी चुट्नेहरु महान अरे

कर्म गरि खानेहरु गाउँघरका पाखेँ भए
कुकर्म र वासनामा जुट्नेहरु महान अरे

लोभीपापी घरभरी सुख सयल खोजी राछन्
आफ्नो घर भडाएर फुट्नेहरु महान अरे

February 14, 2010

धिक्कार बाउराम !

नेपाली राजनीतिका केही बाउरामहरू देशलाई जातिय सीमांकन गरी न्याय गर्न तम्सिएका छन् । ई बबुरा बाउरामहरू कुनै बेला मान्छेको जात हुन्न , केवल धनी र गरीब वर्ग मात्र हुन्छ भनेर मान्छेको दिमाग भुटिरहेका हुन्थे । विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलनका हजूर बाजे जसले वर्ग संघर्ष भन्ने सूत्र घोकाएर लड्न सुर्‍याए तिनै कार्ल मार्क्स नामधारी जर्मन बाजेको व्रम्हवाक्यबाट दिक्षित भएका कम्युनिष्टहरू अहिलेको नेपालामा जातिय राज्यको कमण्डलु बोकेर अलख नाद गर्दै जोगीको भेषमा राजनीति अपहरण गर्न अघि लागिपरेका छन् । यिनै बाउरामहरू कालान्तरमा कान्ला र भीरबाट पल्टिँदै, लड्दै, गोता खाँदै स्खलित बनेर जातीय राजनीतिको कमण्डलु लिएर गन्धे दलदलमा नराम्ररी लथ्पथिन आइ पुगेका छन् । हिजोको यिनको परिचय हराएर आज जातिवादी पार्टी भएको छ जसले कम्युनिष्ट नाम भने लाज नमानी बोकेकै छ । आज आँफू गन्धे भएर त्यो गन्ध नै फेशन बनाउने दिमागी भूत बोकेर सर्वत्र छाएको छ यो बाउरामवाद ।

कुनै बेला पुरेत्याइँ कर्म गरेर जीवन र परिवार धान्ने बाहुनका छोरा बाउरामहरू , निम्न माध्यामिक विद्यालयबाट कम्युनिष्टमा दिक्षित भएका थिए र यसो गर्दा आफ्ना रूढीवादी मानिएका मातापिताहरूलाई उनीहरूले वर्जित ठानेको कर्ममा लागेर सताउँदै दिक्षा ग्रहण गर्ने गर्थे । यसो गर्दा बाहुनले खान हुन्न भनी परम्पराले वर्जित गरेका कुखुराको अण्डा, मासु , सुंगुरको मासु भोजन र रक्सी सेवनबाट आफ्ना परम्परावादी मातापिताको हूर्मत लिएर शुरू भएको यिनको बिद्रोहको शुरुवात कालान्तरमा अन्तरजातिय विवाहको क्रान्तिमा पटाक्षेप हुँदै सगरमाथा चढेको हो । अत: कम्युनिष्ट विचारको खोल ओडेका यी पिलन्धरे बाउराम बाहुनहरू अन्तरजातीय स्वास्नीहरूका भित्री वस्त्रहरूद्वारा आफ्नो टाउकोसम्म यसरी ढाकिएका छन् कि यिनका लागि स्वास्नीकरण हुनु नै मात्र क्रान्तिकारिता भएको छ । किनभने यिनीहरू यही साँचोमा ढालिएर क्रान्तिकारी बनेका थिए। अधिकांश यी बाउरामहरूले पोटिला जनजातिय स्वास्नी अपनाएर खस-बाहुन बिरोधी क्रान्तिको दिक्षा ग्रहण गरेका हुन् ।

सुदुर पश्चिमका खाम मगर, थारू र दलितलाई उचालेर नेपाली भूमिमा रगतको खोलो बगाएपछि अझै रगतको तिर्खा नमेटिएर होला यस्ता बाउरामहरू नेपाल भूमिलाई जातिय द्वन्दको डर लाग्दो खाडलमा हुत्याएर रमिता हेर्दै ताली पिट्न उद्यत देखिन्छन् । १०५ जातिको बसोवास भएको नेपाल भूमिमा परस्परमा जाति समूहरूलाई भिडाएर मुलुक क्षत-विक्षत बनाइसकेपछि तिनैको पिठ्यूँमा चढेर निरंकूशता लाद्ने कुत्सित मनसाय बोकेर नेपाली बाउरामहरू चर्को श्वरमा लोकतन्त्र र गणतन्त्रको रट सहित राजनीतिलाई हाइज्याक गर्न लागिपरेका छन् । राप्ती र भेरीका जनजातिरूलाई मच्चाएर रक्त रंजित लडाईँमा भरपूर दुरूपयोग गर्दै मर्ने मार्ने करतूतको नेतृत्व गरी आँफू चाहिँ जीवित बन्न सफल यस्ता केही अवसरवादी बाउरामहरू अहिलेको नेपालमा भाइरस बनेर अन्तर कुन्तरमा छिरिसकेका छन् र यो मुलुकरूपी शरीरलाई भित्रैदेखि गलाउँदै क्रियाशिल बनिरहेका छन् । यिनीहरू न्वारनादेखिको बल लगाएर मुलुकलाई स्वस्थानी कथामा वर्णित सतिदेवीको कुहेको शरीर जस्तै कुहाउन , गलाउन र पतन गराउन लागिपरेका छन् ।

चुच्चो नाक र नाकमाथि एक बुच्को जूँगा, छ्वालीखुट्टे शरीर र सँधै रिसाएको खलपात्र जस्तो ख्याउटे अनुहार बोकेर परिचय दिनै नपर्ने गरी प्रष्ट चिनिने झुसे बाहुन बबुरा बाउरामहरू आज आफ्नो र आफ्नै जातको कन्तो खन्न क्रान्तिको बेल्चा र गैँची बोकेर लागिपरेका छन् । तर बबुराहरू त्यो बालुवाको पहाडलाई तलबाट खोक्रो पारेर आँफै पुरिने उपक्रममा लागेकोमा किञ्चित विस्मातमा भने छैनन् ।

लाग्छ बबुरा बाउरामहरूलाई बाहुन हुन परेकोमा क्षोभ छ । आफ्ना बाजे बराजू बाहुन भएको र त्यही बाहुन खलकमा तिनै नाक, खुट्टी र छुचुन्द्रे अनुहार लिएर जन्मनु परेकोमा यिनको मनमा यसको कारकप्रति नै अथाह घृणा छ र आफ्नो बाहुन कायालाई सदाको लागि विसर्जन गर्न आफ्ना सन्ततिलाई अन्तरजातिय गोबर माटोमा संश्लिष्ट गरीसकेर पनि नपुगेर , बाहुन जातको अस्तित्व सदा अन्त्य गर्न बाउरामहरू जातिय नेपालको वण्डापत्र गर्न नापीको अमिन बनेर आज अघि अघि निस्केका छन् र यसरी हुँदा हुँदा पिलन्धरे छुचुन्द्रोमुखे बाउरामहरूले , आफ्नो अस्तित्व र अनुहारमाथि पनि आघात गर्न कस्सिएका छन्, धावा बोलेका छन् । आफ्नो चुच्चे अनुहारलाई भित्तामा ठोकेर थेप्चो बनाउने ध्याउन्नमा लाग्नु यी बाउरामहरूको दशा र दिशा बनेको छ।

आँफूलाई अन्तरजातिय गर्भमा लीन गराएर हराइसकेका बाबुरामहरूको दलील छ , उसका बाउ र बराजूहरूले मुलुकलाई एकलौटी गरेर खाए अनि अरू जातको भाग पनि खोसेर खाए । यो भाग खोसेर खाएको हर्जना तिर्न बाउरामले अब पृथ्वी नारायणले शाहले एकीकरण गरेको नेपाललाई जातीय गरा र फोक्टाहरूमा टुक्राउनेछ र आफ्ना ससूराली पर्ने मुख्य मुख्य सबै जातलाई देश बाँड्नेछ मानौँ यो उसको बाउको कमाइले खरिदिएको मौजा हो । बाबुरामको दलील छ यो वैज्ञानिक कुरा हो किनभने ऊ स्वयं एउटा स्वघोषित वैज्ञानिक हो र उसले जे सोचेको छ त्यही नै विज्ञान हो । बाउराम सोच्छ , उसको सोचाइ अनुरूप नभएका सबै सोच र विचारहरू प्रतिगमन, पश्चगमन र पुरातन हुन् । अत: बाबुरामको सोच सबैभन्दा विशिष्ट विज्ञान हो भन्ने कुरामा एकाकार नहुनेहरू सबै बद्माश र दुष्ट हुन भन्ने बाउरामको भाष्यकारिता नै अहिलेको नेपालको हट केक हो । यही दलीलमा देशमा बाउराम राजनीतिको बजार लाग्ने गरेको छ ।

तर हिजो आज बाउराम झन खरो बन्न थालेको छ । यसको कारण हो , बाउरामले जति चर्का कुरा गरे पनि उसैको समूहका मगजबिहीन भुस्तिघ्रेहरू बाउरामको छुट्टै सोच्न सक्ने शैलिमाथि इर्ष्यालु हुन थालेका छन् र बाबुरामलाई अलग्याउने , होच्याउने र बिदेशीको भरौटे भएको आरोप लगाउने गरेका छन् । यसको कारण हो स्कूल पढ्दा टाठो बाबुरामहरू माथि , माष्टर पिट्ने , गयल हुने स्कूलबाट भाग्ने दादाहरूको डाह र इर्ष्या स्वभाविक रूपमा बढेको छ । केही वर्ष अघि यी दादाहरूले मुलुकभरि मान्छे मारेर, पिटेर , छाला काढेर आतंक नै मच्चाए । हुनत बाउराम हरूलाई पनि यिनले थुनेर मार्न नखोजेका हैनन् तर बाउरामका छिमेकी मित्रसंगको घनिष्टताले उसको ज्यान बचाउन मद्दत गर्‍यो र ऊ जोगियो । पिलन्धरे बाउरामहरूको राजनैतिक हैसियत आफ्नै पार्टीभित्र कुनै छिमेकी मुलुकको गद्दार जासूसको रूपमा बुझिने खालको भैसक्दा पनि , अन्तरजातिय विवाहजनित क्रान्तिकारिताको चास्नीमा आफ्नो राजनीतिलाई यिनले जलेबी बनाउन डुबाइरहेका छन् । नेपाली राजनीतिमा कम्युनिष्टहरूको यो पछिल्लो राजनीतिक स्खलनले , बाउराम बाहुनहरूलाई र उसको समग्र जातिलाई स्वयंको सोचले धोबीको कुकुर बनाएको छ घर न घाटको । अत: स्वास्नी पथगामी बाउरामवादको उदयले बाउरामको जात बाहुन-क्षेत्री- न स्वदेश न परदेशको हुन पुगेको छ ।



February 13, 2010

ब्लग चोरलाई के गर्ने ? (ब्लगर भेला प्रस्तावना चर्चा)

दोस्रो नेपाली ब्लगर भेला केही उत्साह, केही कमजोरी त केही सहमतीका बीच ०१-०२-२०१० मा सम्पन्न भयो । भेलामा सहभागी ब्लगरहरुमा यस पटकको भेलामा चिनारी कार्यक्रमका अतिरिक्त केही ठोस बुँदाहरुमा पनि छलफल भएको हो ।

समयान्तर, प्राविधिक कमजोरी र अन्य विविध कारणले गर्दा अनलाईन भेलाकै समयमा कुनै पनि बिषयबस्तुको निचोडसम्म पुग्न प्राय: असम्भव हुन्छ र यसलाई सामान्य रुपमै हेर्नुपर्छ जस्तो लाग्छ । तर नविनता र बिद्धमान समस्यासंग जुध्ने संयन्त्रको बारेमा यस्तै छलफलबाट नै निकासको मार्ग पहिलिनेमा पनि दुई मत नहोला ।

उक्त ब्लगगर भेलामा सहभागी हुनु भएका र विविध कारणले सहभागी हुन नसक्नु भएका ब्लगर मित्रहरुबाट ईमेल र अन्य माध्यमबाट पनि नेपाली ब्लग जगतको उत्थानका लागि निकै गहकिला र बिचारयोग्य प्रस्ताबनाहरु आएका थिए ।

एउटा भनाई छ फलाम तातो छदैँ त्यसमा प्रहार गरिनुपर्छ..., त्यसैले यापालाको पोस्टमा उक्त भेलाको पहिलो प्रस्तावनाका बारेमा सामान्य चर्चा गर्दै यसबारेमा यसै मञ्चबाट बृहत छलफल गर्न अनुरोध गर्दै सो भेलाको पहिलो प्रस्तावनाका बारेमा केही कुराहरु राख्दैछु ।

दोस्रो ब्लगर भेलाको पहिलो प्रस्तावना सपनासंसारका तर्फबाट राखीएको थियो जुन यस प्रकार छ :

प्रस्तावना १ :सम्पूर्ण ब्लगर साथीहरुले यदि अरू कुनै ब्लगमा प्रकाशित लेख रचना आफ्नो ब्लगमा पुन प्रकाशन गर्न इक्षा लागेमा पूर्ण रुपमा स्रोत खुलाएर वा लेखकको पूर्ण सहमतिमा मात्र प्रकाशित गर्ने ।

नेपाली ब्लगको ईतिहास खासै लामो छैन, तर विडम्बनाको कुरा के भने, नेपाली ब्लगको इतिहास जत्ति पुरानो छ, त्यत्तिनै पुरानो छ, ब्लग चोरीको इतिहास पनि । ब्लगका बिषयबस्तु चोरी प्रकरणलाई अलिकता बिस्तारसाथ हेर्ने हो भने :

१) ब्लगमा राखिएका खुराकहरु हुबहु चोर्ने,

२) ब्लगको सामाग्रीहरुको अनाधिकृत रुपमा नक्कल गर्ने,

३) मूल ब्लग लेखकको सहमति बेगर अन्य कुनै ब्लग वा साईटमा प्रकाशीत गर्ने र,

४) कहिले काही त उल्टै ‘जो चोर त्यसकै ठूलो स्वर’ गर्ने अडियल चोरहरुको समेत नेपाली ब्लग जगतमा जगजगी रहेको पाईएको छ ।

स्थितिको धरातलिय बोधलाई छर्लंङ्याउने हो भने केही व्यापारीक प्रयोजनका ब्लगको नाममा समाचार पस्कने र कुनै गुट वा समुहको ‘सहयोग’ मा चल्ने ब्लग बाहेक अधीकांश नेपाली ब्लगहरु आर्थिक नाफा लिने रुपमा चलेका छैनन, चल्न सकेका छैनन् । यस अर्थमा हेर्दा नेपाली ब्लगले नेपाली साहित्य, सञ्चार वा सूचनाको सेवा, सहयोग वा विकासका लागि गरेको योगदानलाई भलै नगण्य रुपमा लिईयोस तर सानै स्तरमा नै चलेका भएपनि अधिकांश नेपालीब्लगहरु नाफामुखी छैनन् र ति स्वतन्त्र विचार, सूचना र साहित्यका संबाहक मात्रै रहि आएका छन ।

माथी नै भनिसकिएको छ ब्लग व्यापार हैन (भैसकेको छैन?) र नेपाली ब्लगरहरु पैसा कमाउनका लागि लेख्दैनन (अधिकांश)। कुनै पनि पेशा वा अध्ययनमा लागी फुर्सदको समयको उपयोग गर्दै गैह्र आर्थिक प्रयोजनको लागि लेखिएका यस्ता ब्लगका सामाग्रीहरु चोरीनु पक्कै पनि निन्दनीय कार्य र गम्भिर अपराध पनि हो ।

मेरो सामान्य जानकारी यो पोस्टमा राख्ने हो भने वसन्त गौतम, दिलिप आचार्य, दिनेश ज्ञवाली, अन्जली तीमल्सीना, दुर्जेय चेतना लगाएत धेरै नयाँ तथा पुराना ब्लगरहरुको पोस्टहरु चोरी भएका कुराहरु विगतमा प्रकाशमा आएका हुन। ति मध्य केही ब्लगरसाथीहरु आफ्नो वौद्धिक सम्पति माथीको अधिकार कायम गर्न र चोरलाई ट्र्याकमा ल्याउन आंशिक रुपमा सफल हुनुभयो भने केही मित्रहरुका रचनाहरु चोरिएको चोरियै छन ।

पुराना ब्लगरहरुको अनुभवको आधारमा कुरा गर्ने हो भने त्यस्ता चोरहरुलाई कानूनी रुपमै ‘तह’ लगाउने संयन्त्रहरु नभएका पनि हैनन्। तर फुर्सदको समयमा बसेर लेख्ने ब्लगरहरुलाई त्यो सबै प्रकृया सरल वा सहज भने पक्कै छैनन् ।

यस अबस्थामा यस्ता चोरीलाई निरुत्साहन गर्न र मूल ब्लगका लेखकलाई आफ्नो हकको लागि लड्न वा मूल ब्लग लेखकलाई सहयोग गर्न के गर्न सकिन्छ त ?

मेरो बिचारमा यसको लागि सबै ब्लगरहरु एक भएर त्यस्ता चोरी गर्नेलाई निरुत्साहित गर्न सामाजिक वहिष्कार गर्ने कुरा सबैभन्दा कारगार साबित हुनसक्छ। बुँदागत रुपमा कुरा गर्दा कुनै पनि बल्गरको रचना चोरी भएमा:

१) सुरुमा चोरी भएको रचनाका मुल लेखकले चोरी गर्नेलाई सामान्य रुपमा सो रचना आफ्नो भएको जानकारी दिने र सोको लागि मुल लेखकलाई क्रेडिट दिन अनुरोध गर्ने ।

२) यसबाट समस्या समाधान नभएमा नेपाली ब्लगरहरुको ईमेल समुहमा सोको जानकारी गराउने

३) ईमेल समुहमा आबद्ध साथीहरुले सो चोरीएको पोस्टमा गएर सोको बिरोधमा सामुहिक कमेण्ट लेख्ने र सुधारको लागि अन्तिम मौका दिने।

४) अन्तिम मौका दिँदा पनि चोरी गर्नेले सुधार नगरेमा फेशबुक लगाएत अन्य समाजिक सञ्जाल वा अन्य ब्लगर मित्रहरुको ब्लगमा समेत चोरी गर्नेको नाम सार्वजनिक गरेर यस्ता चोरहरुलाई सामाजिक वहिष्कार गर्ने ।

५)  माथिका उपाएहरु काम नलागेको खण्डमा र सम्भव भएमा  कानूनी प्रक्रियामा जाने ।

यिँ बुँदाहरु अहिले लेख्दा लेख्दै मेरो दिमागमा आएका केही ‘र’ उपाएहरु हुन । यदि तपाइसंग अन्य कुनै रचनात्मक उपाइछन भने यही पोस्टको कमेण्टबक्स मार्फत आफ्ना बिचार र उठाउनु होला ।

बस्तुत: ब्लग कुनै बिचार वा जानकारी बाँडन नै लेखिने भएकोले, कुनै एकजना ब्लगरले लेखेको ब्लगलाई हुबहु वा आंशिक रुपमा अरु कसैले अन्त कतै छाप्न चाहन्छ भने यसलाई नकारात्मक दृष्टीले लिनु हुँदैन, तर यसो गर्दा मुल लेखक वा ब्लगरको सहमती लिनु वा कमसेकम मुल लेखकको नाम र व्याकलिन्क दिनु भने अनिवार्य गर्नै पर्छ ।

साथै ब्लगर भेलामा उठेका अन्य प्रस्तावनाहरु यो पोस्टमा छन। यस बारेमा सोही भेलाको प्रस्तावना नं १४ मा उल्लेख भएझै तपाईहरु कसैले पनि पोस्ट लेख्न सक्नुहुन्छ । त्यसैले नेपाली ब्लग जगतको उत्थानको लागी सोचौं, लेखौं, बिचार मन्थन गरौं ।

Happy Blogging !