January 18, 2010

गुनासो

किन फेरेका होलान त्यो राष्ट्रिय गान,
लेखिएकै थियो त्यहाँ, 'प्रचण्ड' भनेर
प्रतापी त उनी हुँदै हुन्
राजा हटेपछि,
भूपति पनि उनी नै भए
क-कस्का जग्गा बाँड्न गए
गरीब सुकुम्बासीको असीम मायाले
जंगल त आफ्नै , फाँड्न गए
खाली


तामाङहरुले युएईमा मनाए सोनाम ल्होसार

गत शुक्रवार युएईको दुवई स्थित अष्टोरिया होटलमा तामाङ्ग समाज यूएईले वृहत सास्कृतिक कार्यक्रम सहित २८४६ औं सोनाम ल्होसार मनायो । पूर्व न्याय तथा कानुन मन्त्री भिमबहादुर तामाङ्गको प्रमूख आथित्यमा सम्पन्न कार्यक्रमको सभापतित्व तामाङ्ग समाजका अध्यक्ष छत्र लामाले गरेका थिए ।

कार्यक्रममा नेपाली राजदूत महामहिम अर्जुनबहादुर थापाको विषेश आथित्य रहेको थियो भने अन्य अथितिहरुमा नेपाली राजदूतवास अबुधावीका उपनियोग प्रमुख दिपक भट्राई, श्रम सहचारी पार्वती अर्याल, द्धितिय सचिव लोकबहादुर पौडेल क्षत्री, तृतिय सचिव जितेन्द्र लाभ लगायत एनआरएन आईसीसीका कोषाध्यक्ष रामेश्वर शाह, एनआएन आईसीसीका पूर्व मध्यपूर्वक सँयोजक चन्द्रप्रकाश सापकोटा, आईसीसी प्रतिनीधी पिएस लिम्बु, एनसीसी युएईका अध्यक्ष चुणामणी ढकाल लगायत यूएईमा रहेका विभिन्न संघ संस्थाका प्रमूख तथा प्रतिनिधी लगायत साहित्यकार र पत्रकारका साथै विभिन्न क्षेत्रबाट तामाङ समूदाय तथा गैर तामाङहरुको वृहत उपस्थिति रहेको थियो ।

प्रमुख अथिति तथा विषेश अथितिबाट दीप प्रज्वलन गरी कार्यक्रमको उद्धघाटन गरिएको थियो भने विभिन्न अथिति तथा उपस्थित तामाङहरुले १०८ दिप प्रज्वलन गरेका थिए ।

साँस्कृतिक कार्यक्रमको पहिलो प्रस्तुति यूएईका विभिन्न सास्कृतिक कार्यक्रममा आफ्नो वेग्लै प्रस्तुती पस्कने यूवा युवतीका ढुकढुकी बनेका रंगीन लामो कपाल अनि शिरमा तामाङ जातीले लगाउने टोपी हातमा डम्फु साथै पहिरन पनि तामाङ्गकै जव ज्ञान लामा स्टेजमा आए दर्शकहरुले तालीले उनलाई स्वागत गरे । प्याफुल्ला प्याफुल्ला भन्दै उनले पहिलो प्रस्तुती तामाङ्ग भाषाकै गित प्रस्तुत गरे । उनको दोश्रो गित जाउँ जाने भए हिड मैच्याङ्ग बन्नलाई आमाकी बुहारी वोलको गितमा दर्शकहरु मज्जाले नाचे । दोश्रो गित सकिन नपाउदै उनले रिमिक्स गित गाउन थाले त्यो पारी वन पाखामा कोको …॥ फुलेको बोलको भाकाको गित गाउँदा दुई जोडी स्टेजमा नाच्न थाले । हलको छेउ छाउमा उभिएका दर्शकहरु पनि नाच्दै उनलाई हौसला दिई रहे ।

मनु लामाको लुकी लुकी आखाँ तिमी नजुधाउ त्यसरी रिमिक्स गितमा रिमिक्स नृत्यले सबैलाई लठ् पारेको थियो । उनको स्टेज रिमिक्स डान्सले चिस्सिएको हललाई तताएको थियो । दर्शकहरुले उनको नृत्यलाई वाह वाहा गरिरहेका थिए ।

पहेलो सर्ट, कालो पाईन्ट कालो टोपी लगाएका ३ जोसिला यूवाले लामा तथा अन्य साथीहरु हातमा रातो पहेलो कालो रिवन बान्दै मोर्डन फेशनमा रिमिक्स गित- रातो रिवन रातो रिवन चुल्ठोमा बाधी दिउला………। वोलको गित सुरु हुन नपाउदै दर्शकहरु आफु बसेको कुसर्ी हटाई नाच्ने स्थान बनाउन थाले । संगै बसेका तामाङ ठिटीहरुलाई उठाई संगै नचाउन थाले । विडम्वना ३ युवाले रातो रिवन कुनै यूवतीको शिरमा बाँध्न त पाएनन् किनकी उनिहरुलाई कुनै यूवतीले साथ दिएकी थिएनन् तर पनि उनिहरुको नृत्य अनि आकर्षक थियो । तर, स्टेज भन्दा बाहिर रहेका दर्शकहरुले भने यूवतीहरुलाई नचाएर रातो रिवन बाधी दिएका थिए ।

नेपालबाट आमन्त्रीत गायिका योगिता मोक्ताङ्गले च्याङ्गवा हो च्याङ्गवा………। बोलको तामाङ भाषाको गित गाउदा गैर तामाङहरु पनि उनको लयमा स्वर थप्दै साथ दिएका थिए भने उनको दोश्रो गित हेर हेर च्याङ्गवाले हामीलाई मरिहत्ते गरेको ……॥ भन्ने बोलको गित गाउँदा दर्शकहरु पनि उनलाई मरिहत्ते गर्दै वान्समोर गरेका थिए ।

सम्झना वाईवाले चौतारीमा ढुङ्गे चिठ्ठी लेखी छोड्ने च्याङ्गवालाई सोध्दै नृत्य गर्दै थिईन् चौतारीमा ढुङ्गे चिठ्ठी कस्ले लेख्यो मलाई बोलको गितमा । उनलाई दर्शकहरुले हामीले लेखेको हो भन्दै साथ दिएका थिए ।

यूवाहरुको ढुक ढुकीमा बस्न सफल अविनाश घिसिङ जव दर्शकको हुलबाट माईक समात्दै स्टेजमा आईपुगे दर्शकहरुको तालीले हल गुजयमान भयो । उनको पहिलो प्रस्तुतीमा शशिकला मोक्तान र योगिता मोक्तानले साथ दिएकी थिईन् । छोटो समयमा चर्चामा आउन सफल उनका आफ्नै तामाङ भाषाका गित तथा अन्य गितहरु गाउदा दर्शकहरु उनको गित सुन्नमा भन्दा पनि नाच्नमा ब्यस्थ देखिन्थे । उनको हुरे हुरे हुरे …………।वोलको भर्खरै बजारमा आएको गित गाएर आफु पनि नाचे र दर्शकहरुलाई बेस्सरी उफारे । उनको उक्त गित दर्शकहरुले वान्स मोर भनीरहे ।

शशिकला मोक्तानले तामाङ भाषाका गित तथा झ्याउरे भाकाको नाचु नाचु लाग्यो मलाई बोलको गित आफुले गाईन् र दर्शकहरुलाई खुबै मज्जाले नचाईन् पनि ।

अर्का गायक चन्द्र कुमार दोङले तामाङ भाषा तथा उनका चर्चित गितहरु गाई दर्शकहरुलाई कुर्सी छोड्न बाध्य बनाएका थिए उनको डोल्मा तिम्रो रेशमी कपाल ……॥ बोलको गित तथा तामाङ भाषाको वाला वाल च्याङवा…………॥ बोलको गित दर्शकहरुले अति मनपराए र दर्शकहरुबाट वान्समोर भनी रहदा उनले सुखै पाएनन् र फेरी त्यही बोलको गित गाउन थाले ।

शन्दीप विकले कालो टोपी भादगाउले मेरो शिरमा ढल्केको……॥ बोलको गितमा दौरा सुर्वाल र शिरमा कालो टोपी लगाउदै नृत्य गरे उनलाई दर्शक बनी बसेकी अरुणा अधिकारीले स्टेजमानै गई नाच्नमा साथ दिईन् ।

विन्दमाया विन्दमाया …………। बोलको तामाङ भाषाको गित योगिता मोक्तानले गाउँदा दर्शकहरु उनीलाई घेरेर नाचेका थिए । विन्दमाया विन्दमाया अन्तिममा गाउनुको रहस्य खोल्दै भनिन् १३ बर्षको उमेरमा तामाङ भाषाको यहि गितमा राष्ट्यि नाचघरमा प्रथम भएको बताईन् । तामाङहरुमात्र नभएर गैर तामाङले पनि उनलाई साथ दिएका थिए । रातको १० बज्दा पनि दर्शकहरु ह्लबाट बाहिर निस्कने सुरसार गरेका थिएनन् । कार्यक्रमको अन्त्यमा अविनाश घिसीङको अति प्रख्यात गित हुरे हुरे हुरे हुरे गितमा दर्शकहरु स्टेजमा नै गई नाचेका थिए ।

सो कार्यक्रममा तामाङ समाज यूएईले पुर्वमन्त्री भिमबहादुर तामाङ तथा ३ पटक सम्म भारात्तोलन प्रतियोगितामा गोल्ड मेडल प्राप्त गर्न सफल आबुधावी पुलिसमा कार्यरत वीरमान तामाङलाई प्रशँसा पत्र सहित सम्मान गरेको थियो भने सगरमाथा टेलिभिजनका प्रवन्ध निर्देशक निर्मल गुरुङ्गले यूएईमा रहेका विभिन्न जातिय संघ संस्थाका प्रतिनिधीहरुलाई नेपाली झण्डा तथा नेपाली ढाका टोपी पहिराई सम्मान गरेको थियो । सगरमाथा टेलिभिजनका प्रवन्ध निर्देशक निर्मल गुरुङ्गले ल्होसारकै अवसर पारेर हरेक सनिवार तामाङ्ग भाषामा पनि समाचार प्रसारण गर्ने घोषणा गरेका थिए । कार्यक्रम साचालन रविन थिङ तथा महेश मोत्तानले गरेका थिए भने कार्यक्रममा उपस्थित सबैलाई महासचिव राम मोक्तानले स्वागत गरेका थिए । कार्यक्रमको सम्योजक महेश मोक्तान थिए ।

गतहप्ता मात्र गुरुङ्गहरुको यही हलमा ल्होसार कार्यक्रम भएको हुँदा तामाङहरुको ल्होसारमा केही असर पर्दछकी भनेर तामाङहरु खिन्न थिए तर उक्त हलमा बस्ने स्थानमात्र नभरिएर दर्शकहरु उभिएर एक अर्कालाई धक्का मार्दै कार्यक्रमको मज्जा लिएका थिए । कतिपय दर्शकहरु उक्त कार्यक्रम हेर्नबाट बिाचत पनि भए कारण होटलको सेक्युरिटीले हलको क्षमता भन्दा बढी दर्शक भएको भनेर हल बाहिरबाटनै फिर्ता गराई दिएको थियो ।

पहिलो पटक नेपाली टेलिभिजन सगरमाथाबाट लाईभ प्रसारण हुने भनिएर प्रचार प्रसार गरिएता पनि विभिन्न टेक्निकल गढबढीको कारण कार्यक्रम प्रसारण हुन नसकेको आयोजकले बताएको थियो भने सगरमाथा टेलीभिजनबाट सिनियर क्यामेराम्यान सिनियर रिपोर्टर टेक्निकल ईन्जिनियरको उपस्थिति रहेको थियो । लाईभ प्रसारण हुन नसकेता पनि रेकर्ड प्रसारण हुने सगरमाथा टेलिभिजनका प्रवन्ध निर्देशकले जानकारी गराएका थिए ।

कार्यक्रम दुई चरणमा साचालन गरिएको थियो । पहिलो चरणको कार्यक्रम अथितिहरुलाई आसनग्रहण तथा शुभकामना मन्तब्य राखिएको थियो भने दोश्रो चरणको कार्यक्रम विसुद्ध सास्कृतिक कार्यक्रम थियो ।

एनआरएनए पूर्व मध्यपूर्व सँयोजक चन्द्र प्रसाद सापकोटा, राजनितिज्ञ बहादुर सिह तामाङ भूपु वैदेशिक रोजगार संघका अध्यक्ष तथा सगमाथा टेलिभिजनका प्रवन्ध निर्देशक निर्मल गुरुङ्ग, प्रमुख अथिति पुर्व न्याय तथा कानुन मन्त्री भिमबहादुर तामाङ, विषेश अथिति राजदूत महामहिम अर्जुन बहादुर थापाले ल्होसारको अवसरमा सम्पूर्ण तामाङ समूदायलाई शूभकामना ब्यक्त गरेका थिए ।

सधै झै यस पटक पनि कार्यक्रम साढे तिन बजे बाट सुरु हुने भनिएता पनि कार्यक्रम दुई घण्टा ढिलो गरी सुरु भएको थियो । अत्याधिक दर्शकहरुको चापले गर्दा कार्यक्रम आयोजकलाई कार्यक्रम ब्यवस्थित गर्न धम्य धम्य भएको थियो । कार्यक्रमको सुरुमै स्वागत गित प्रस्नुत गर्न लाग्दा करिव १० मिनेट कलाकारहरु हातमा फूल लिई स्टेजमा उभिरहेका थिए तर पनि गित बजेको थिएन टेक्नीकल समस्याले गर्दा । अर्को कार्यक्रम सुरु गर्न दर्शकहरुले अनुरोध गर्दा पनि आयोजक उक्त स्वागत गितलाई नै प्रस्तुत गर्न लागि परेका थिए ।

सभापतिको आसनग्रहण गर्न लाग्दा सभापतिले प्रमुख अथिति पूर्व कानुन तथा न्याय मन्त्री भिम बहादुर तामाङको बारेमा भनिरहदा भिम बहादुर तामाङका आँखा रसाएका थिए भने दर्शकदिर्घाबाट भाषण धेरै भयो भयो भन्दा पनि कार्यक्रमका सभापतिले भाषण छोट्याउने सुरै गरेका थिएनन् । दर्शकहरुले भाषण सुन्न भन्दा पनि सास्कृतिक कार्यक्रम हेर्न आएको भन्दै सिठ्ी बजाउदै थिए ।

January 16, 2010

अन्तत: कामरेडले मालिकसंग ( प्रभूसंग) वार्ता गर्नु भो !


केही हप्ता अघि माओवादी सडक आन्दोलन उत्कर्षमा पुगेका बखत, कामरेड प्रचण्डले वानेश्वरबाट छिमेकी मुलुक भारतलाई बेसरी ललकार्नु भो ' खोई कहाँ छौ मालिक हो ? शक्ति छ भने ह्याउ जुटाएर आओ हामीसंग कुरा गर्न ! ' भनेर । यो ललकारलाई भारतले लुतुक्क स्वीकारेर हो कि किन हो आफ्ना बिदेश मन्त्रीलाई वार्ता गर्न नेपाल नै भेजदिएछ । अब कामरेड प्रचण्डलाई वार्ताको सौभाग्य त मिल्ने नै भो यो कुराले , तर अब माओवादीलाई सरकारको साँचो हस्तान्तरण गरिदेलान त यी एस एम कृष्णा नामका भारतिय विदेश मन्त्रीले ? प्रश्न ज्यूँका त्यूँ रहन सक्छ ।

यसो त कामरेड प्रचण्ड बडो विरोधाभाषपूर्ण प्रवृत्ति बोकेको नेता हुनुहुन्छ । वहाँ क्षण मै मान्छेको पीडा र दु:ख देखेर बलिन्द्रधारा घ्वाँक कि घ्वाँक रुन बेर लाउनुहुन्न , अनि उता क्रान्तिकारिताको कुरा आउने बित्तिकै दशौँ लाखको रगत बगाएर भए पनि आँफूले चाहे जस्तो राज्य व्यवस्था कायम गरिछाड्ने फर्मान कार्यकर्ताहरू संग वाचा गर्न भुल्नु हुन्न । एकातिर समावेशी गणतन्त्रको नारा लिएर क्रान्ति पनि गर्नु भएकै हो भने अर्कोतिर बिरोधी विचार बोकेकालाई दुर्दान्त तरिकाले मार्ने र सफाया गर्ने मध्ययुगीन बर्बर तालिबानी तरिकाको हिंसात्मक कृत्यको नेतृत्व गरेर मुलुकलाई रगतपच्छे पार्नु भएकै हो । आवेग र आक्रोशमा एकथरि कुरा गर्ने अनि भोलिपल्ट अरूले कुरा बंग्याएको रेडीमेड प्रतिकृया दिएर क्रान्तिलाई नया उचाइमा पुर्‍याउने वहाँको कारिगरीको बखान गरी साध्य छैन भनेर नेपाली मिडियाले वहाँलाई समालोचना वा आलोचनाको सीमा भन्दा धेरै माथि स्थापित गरिसकेका छन् । वहाँ आधुनिक युगका एउटा विचित्र विम्ब हुनुहुन्छ । तैपनि वर्तमान नेपाली राजनीतिको दरश्यपटलमा , हिंसा र त्रासले आर्जित गणितका कारण सबैभन्दा ठूलो राजनैति पार्टीको अध्यक्ष भएका नाताले पनि कामरेड प्रचण्डलाई कुनै मानेमा पचाडि राख्नै मिल्दैन सकिन्न भलै वहाँ नेता हो कि हास्यव्यंग्य मञ्चका अभिनेता हो भन्ने कुराको भेउ पाउन नै गाह्र‍ो पर्ने अप्ठ्यारो विद्यमान रहेको किन नहोस्।

हो , कामरेले मातेको मान्छेले झैँ सडकमा ' हे कहाँ छस्, मेरा अगाडि देखा पर्' भनेर दिएको आदेशलाई खुरूक्क स्वीकार गरेर 'नेपालका विषयमा हामी सबै कुरा गर्न र सुन्न तयार छौँ' भन्ने मिडिया प्रचारबाजीको चर्चासंगै भारतीय विदेशमन्त्रीले नेपाल भ्रमण गर्न पहिलोपल्ट यता पाइला टेकिसकेका छन र , सबैले यो मौकाको उचित सदुपयोग गर्न सके हाम्रो देशको राजनैतिक स्वास्थ्यलाई राम्रो हुन्थ्यो कि । अब , कालापानी र सुस्तामा भारतीय पुलिससंग पौँठाजोरी खेल्दै सडक आन्दोलनको रामरमितामा रमाएर प्रचारवाजीको तमाशामा राजनीतिको दूनो सोझाउनभन्दा , विषयको गम्भीरतमा नेपाली राजनैतिक वृत्तभित्रका सबैपक्षको एकमत बनाएर भारतसंग गर्नु र भन्नु पर्ने कुराको फेहरिस्त तयार पारेर भीड्दा राम्रो हुन्न र ? माओवादीले घोषणा गरेको राष्ट्रिय स्वाधिनताको मुद्धा बोकेको आन्दोलन शुरु भैरहँदा , जसका बिरूद्ध आन्दोलन गरिएको हो उसैको एउटा अब्बल प्रतिनिधि नेपाल प्रवेश गरेका छन् र माओवादीलाई कालो झण्डा , झण्डाभित्र बेरेको ढुङ्गा र के के अरू चिज उपहारमा दिनु छ त्यसको असीम सौभाग्य पनि अहिले राम्ररी जुटेको छ । अथवा, ढुङ्गा मुढा स्वदेशीलाई मात्र हो बिदेशीलाई राम्रै खातिरदारि गर्ने चलन छ , बाहिर चर्का कुरा गरे पनि भित्र हाम्रो कुरा छँदैछ भन्ने हो पनि आफ्नो मेशो मिलाउने यो सौभाग्यलाई कामरेडले खेर जान दिनु हुने छैन होला भन्ने मेरो कामना छ ! लौ कामरेड प्रभूका 'चित्रगुप्त'संग हुने वा भएको वार्तामा तपाईँको मनोकांक्षा पुरा होवस् ! ( कार्टुन बिना अनुमति नागरिक डट कमबाट साभार )


January 12, 2010

कालो झण्डामा नै हो त नागरिक सर्वोच्चता?

सत्ताबाट हात धोए देखि औडाहा भएर नागरिक सर्वोच्चताको विषयमा देशमा उढण्ड मच्चाउदै आएको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टि एकिकृत माओवादि आफनो अडानलाई खहरे खोला जस्तो कहिले उर्लिने गर्दछ त कहिले हिउँदमा पानि सुकेर सुख्खा भए जस्तो गरि बस्ने गर्दछ । नागरिक सर्वोच्चता भनेको आफनो पार्र्टि र्समर्थकको लागी मात्र हो भने झै गरि अरुको बारेमा ओभानो बनेर बस्ने र बेला बेलामा आफनो अडान पनि फेरि कहिले के कहिले के भनेर सडक तताउन नछाड्ने बानि बसि सकेको जस्तो भान हुन थाल्यो । आफनो कार्यकर्तालाई कसैबाट अभद्र व्याहार हुन गयो भने सदन
  सडक सबैबाट नागरिक सर्वोच्चताको नाममा धम्की पूर्ण आन्दोलन गर्न पछि परेका छैनन् । आखिर के हो त नागरिक सर्वोच्चता भनेको एकल पार्टिको बैचारिक भावनालाई अङ्गालेर हिड्नेलाई मात्र हो त नागरिक सर्वोच्चताको कसिमा साभार हुन सक्ने । एकल पार्टिको नारा मात्र बोकेर हिड्ने


January 9, 2010

यूएईका तमूहरु छम छम्ती नाचे २५९४ औं तो ल्होसार कार्यक्रममा

गत शुक्रवार जनवरी ८ २०१० का दिन दुवईको अष्टोरिया होटलमा विभिन्न गुरुङ्ग भाषाका गित तथा परम्परागत नृत्य साथै अन्य नेपाली गितहरु गाउँदै नाच्दै र अन्य उपस्थित दर्शकहरुलाई पनी छम छम्ती नचाउदै गुरुङ्ग तमूहरुले यस बर्षको तो ल्होसार मनाए ।
उपस्थित सम्पूर्ण तमू तथा गैर तमूलाई गुरुङ्गभाषाको गितबाट पूर्ण तमू विमलाराज तमू दिपक तमू तथा अन्य कलाकारहरुले स्वागत गितद्धारा स्वागत गरेका थिए ।
सास्कृतिक कार्यक्रमको पहिलो प्रस्तुति कलाकार सम्झना वाईवाले भन्थे चोरी चोरी भन्ने गितको बोलमा आफू नाच्दै दर्शकहरुलाई पनी नचाईन् भने मिलन तमूले मलाई छोरी दिने कोई छ भन्ने कमेडी गितमा नृत्य गर्दा हल दर्शकहरुको हासोले गुाजीएको थियो । उनको हास्य प्रहसन अतिनै उत्कृष्ट थियो । पृथ्वी तमूले स्वर्गिय युक्त गुरुङ्गको गुरुङ्ग भाषाको गित मादल सारङ्गीको तालमा गाएका थिए । राजु तमू बावुराम तमू मेखमाया तथा मिलन तमूले थले छावा भन्ने गुरुङ्ग भाषाको गितको बोलमा गुरुङ्गकै भेष भुषामा नृत्य गरेका थिए । यूएईकी ख्यातिप्राप्त नृत्याङ्गना भावना ढकालले सामूहिक सालैजो भाका कौडा भाका तथा एकल नृत्य प्रस्तुत गरेकी थिईन् । गगन तमू आफैले भर्खरै बजारमा ल्याएको भिसीडी तथा क्यासेटको यो मन होला हरा र भरा मिनीवसमा जाउँ सँगै पोखरा भन्ने पन्चे बाजाको तालमा विमलासँग लोक दोहोरी गाउँदा दर्शकहरुले चिसिएको वातावारणलाई तताएका थिए । पूर्ण गूरुङ्ग दिपक गुरुङ्ग र अन्य कलाकारहरुले गुरुङ्गहरुको अति महत्वपूर्ण घाटु नाचले दर्शकहरुलाई मनोराजन दिलाएका थिए यो नाच औसीबाट सुरु भएर बैषाख पूर्णिमामा समाप्त हुने तमू समाजका अध्यक्ष राज तमूले बताए । नौनी नौनी भन्ने रिमिक्स गितमा पूजा लामा ले नृत्य गर्दा दर्शकहरु नाच भन्दा पनि उनको पछाडी पट्टी देखिएको पुतली आकारको टाटुलाई देखेर वाहा वाह गरिरहेका थिए भने उनको नृत्यमा दर्शकहरु पनि उफ्री उपि्रु नाचेका थिए । स्याम तमू रिचा थापा तथा दिपक तमूको अर्को हास्य प्रहसनले दर्शकहरुलाई सन्देशका साथ साथै भरपूर्ण मनोराजन दिलाएको थियो उक्त हास्य प्रस्तुतीमा दर्शकहरु दिल खोलेर हासेका थिए । पि्रतम तमू तथा सुनीता तमूस्योले वनमा फुल्यो फुल भन्ने गितको भाकामा जोडी नृत्य प्रस्तुत गरेका थिए भने रेखा घिमिरेले नविसे्र तिमीलाई भन्ने गित गाएकी थिईन् । विकास तमूले लोक पप गित गाउँदा दर्शकहरु आफु बसेको कुसर्ि छोड्न बाध्य भएका थिए । यो नानीको शिरैमा फुल रैछ बामरी भन्ने भाकाको गुरुङ्गहरुको अर्को अति प्रचलित कौडा नाचमा दिपक पूर्ण रिचा तथा अन्य तमूकलाकारहरुले डम्फुको तालमा नृत्य प्रस्तुत गरेका थिए ।
कार्यक्रमको अन्त्यमा गगन तमू र मेखमायाँ तमूको साथमा दोहोरी चल्दा दर्शक तथा अथितिहरु स्टेजमानै गएर नाचेका थिए । मैपरे स्याङ्गजाको दुवईको ल्होसार कार्यक्रममा भेट भाको भन्ने भाकाको दोहोरी गितमा सबै दर्शकहरुले नाचेर साथ दिएका थिए ।
गुरुङ्ग भेष भुषा पहिरनको १० जनाको बिचमा प्रतिस्प्रधा गराईएको थियो । जसमा ५ जना महिला र ५ जना पुरुष आफ्नो प्रतिस्प्रधिमा उभिएका थिए । उनिहरुले गुरुङ्ग समूदायले पहिरने विभिन्न भेष भुषाहरु पहिरीएका थिए । उक्त पहिरनको निर्णायक मण्डलमा स्याम तमू तथा हस्त तमु थिए । पुरुष तर्फ तिलक तमू प्रथम भए भने महिला तर्फ ज्योति तमूस्यो प्रथम भईन् ।
उक्त तोल्होसार कार्यक्रम तमू समाज यूएईका अध्यक्ष राजू तमूको सभापतित्व तथा नेपाली राजदूतावास अबूधावीका महामहिम राजदूत अर्जुन बहादुर थापाको प्रमुख आथित्वमा सम्पन्न भएको थियो भने दूतावासका श्रम सहचारिका पार्वती अर्याल द्धितिय सचिव लोक बहादुर क्षेत्री पौडेल तृतिय सचिव जितेन्द्र लाव साथै एनआरएन आईसी सीका कोषाध्यक्ष रामेश्वर शाह नेपाली समाजका अध्यक्ष यम प्रसाद तमू एनआरएन एन सी सीका अधयक्ष सि।एम ढकाल साथै यूएईमा स्थापना भएका अन्य नेपाली संघसंस्थाहरुको प्रमुख तथा उप प्रमुखहरुको उपस्थिति रहेको थियो ।
प्रमुख अथिति तथा सभापतिद्धारा दिप प्रज्वोलन गरी कार्यक्रमको उद्धघाटन गरिएको थियो भने कार्यक्रममा गंजमान तमू तथा तेज तमूले बार्षिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेका थिए । गाई बर्गबाट बाघ बर्गमा प्रवेश गरेका १२ जना तमूहरुलाई वरिष्ठ सल्लाहकार यम प्रसाद तमूले खादा पहिराई वाघ वर्गमा प्रवेश गरेकोमा स्वागत गरेका थिए । यूएईमा रहेका तथा नेपालमा रहेका तमूहरुको शुख शान्ती तथा शुद्धिको लागि १०८ बत्ती उपस्थित प्रमुख अथिती तथा अन्य अथितिहरुले प्रज्वलन गरेका थिए ।
तमूहरुले उक्त ल्होसार कार्यक्रमलाई बार्षिकीको रुपममा पनि मनाउदै आएको हुनाले उक्त कार्यक्रममा २०१० र २०११ को लागि नयाँ कार्य समितिको पुन राजु तमूकै अध्यक्षतामा नयाँ कार्य समितिको घोषणा पनि गरिएको थियो । नयाँ कार्य समितिमा क्रमश उपाध्यक्ष तेज प्रसाद तमू गंजमान तमू प्रेम तमू महासचिव डि।आर तमू सचिव तुल बहादुर तमू कोषाध्यक्ष यम ब तमू सहकोषाध्क्ष हरी तमूरहेका छन् भने यसै कार्य समितिबाट तमू समाज यूएई क्षेत्रिय नभएर केन्द्रिय हुने पनि घोषणा गरेका थिए । भोजराज तमू दुवई गुाजमान तमू अबुधावी राज तमू अलएन साथै दिल तमू उद्धार रुपा तमूश्यो महिला विभाग सास्कृतिक विभागमा स्याम तमू साथै वरिष्ठ सल्लाहकारमा यम प्रसाद तमूलाई चयन गरिएको थियो ।
उक्त कार्यक्रममा गगन तमुद्धारा आफ्नै लय संगित शब्द शंकलनमा भर्खरै बजारमा आएको दोश्रो लोक भिसीडी तथा क्यासेटको प्रमुख अथिति तथा सभापतिले विमोचन गरेका थिए ।
ल्होसार कार्यक्रममा जनजाती महासँघका अध्यक्ष भूवन राईले उपस्थित दर्शकहरुको भिड देखेर आफु अति हसर्ित भएको साथै अन्य संघ संस्थालाई गतिलो झड्का दिएको बताए । कार्यक्रम सफल हुन कार्यक्रम स्थरिय हुनु पर्दो रहेछ भन्दै गुरुङ्ग तथा अन्य जनजातीहरुको भेष भूषा उनिहरुको मात्र सम्पत्ति नभएर सिङ्गो नेपालको राष्ट्यि सम्पत्ति भएको बताए । उनले भने अब लेखिने संविधानमा जनजाती समाजमा पिछडिएको बर्गलाईसमेत समानरुपले लैजानेखालको ब्यवस्था गरियोस भन्दै नयाँ कार्यसमितिलाई शुभ कामना दिएका थिए । नेपाल पत्रकार महासँघ सम्र्पक शाखा यूएईका अध्यक्ष जाकिर हुसेनले आफुले दर्शकहरु अन्त्यसम्म पनि अति शान्त र खचाखच भएर रहेको पहिलो पटक देखेको बताउदै नयाँ कार्य समितिलाई शुभ कामना दिएका थिए ।
प्रमुख अथिति महामहिम अर्जुन बहादुर थापाले ल्होसारको अवसरमा देश विदेशमा रहेका सम्पूर्ण तमूहरुमा सुख शान्ति छाओस भन्दै शुभकामना ब्यक्त गरे । उनले पुर्व वक्ता भुवन राईको भनाईलाई कोण गर्दै साच्चैनै तमूहरुको भेष भुषा कला संस्कृति उनिहरुको मात्र नभएर सिङ्गो नेपालको पहिचान भएको बताए । उनले शुभकमना मन्तब्य दिने क्रममा राजदूतावासले अब यूएईमा रहेका सम्पूर्ण नेपालीहरुको हक हितको लागि प्रत्येक शुक्रवार नेपाली राजदूतावासद्धारा घुम्ती सेवा साचालन गर्ने बताए । साथै उक्त घुम्ती सेवा बाट यूएईमा रहेका नेपालीहरुको पासपोर्ट नविकरण देखी लिएर अन्य आवश्यक पर्ने डकुमेन्टहरुको सेवा उपलब्ध गराउने बताए । उनले भने कतार तथा साउदी अरबमा लेवरको तलब बढाउने भनिएको र यहाँ पनि लेवरलाई ६ सय दिह्राम्स भन्दा माथी बनाउने सोच बनाएको र अहिलेको यहाँको अवस्थालाई हेरी यहाँ रहेका सामाजिक संघ संस्थाका ब्यक्तीहरुसँग छलफल गरी यसकॊ निर्णय गर्ने बताए ।
पहिलो चरणको कार्यक्रम समाजका महासचिव डि।आर गुरुङ्गले साचालन गरेका थिए भने दोश्रो चरणको सास्कृति कार्यक्रम टेक तमू र ज्योति तमूस्योले साचालन गरेका थिए ।
तमू समाजले आयोजना गरेको विभिन्न सास्कृतिक कार्यक्रममा सहयोग गरेवापत कलाकार भावना ढकाल र दिपक गुरुङ्गलाई तमू समाजले सम्मान गरेको थियो ।
कार्यक्रम दिनको ३ बजे सूरु हुने भनी प्रचार प्रसार गरिएता पनि २ घण्टा ढिलो ५ बजेदेखी सुरु भएको थियो । कार्यक्रमको पहिलो चरणमा करिव साढे १ घण्टा अथितिहरुलाई आसन ग्रहण र अन्य समाजको गतिविधीमा बितेको थियो । कार्यक्रममा प्राय जसो यूएईमा छरिएर रहेका तमूहरुको बाक्लो उपस्थिति रहेको थियो भने सुरु देखी अन्त्य सम्म कार्यक्रम अति शान्त वातावरणमा सम्पन्न भएको थियो । विचि विचमा साउण्ड सिस्टम र डिजे संगको कोओर्डिनेशनको अभावले केही समय कार्यक्रमलाई प्रभाव पारेको थियो ।

January 8, 2010

गाऊँखाने कथा - ३४ (Nepali Gau Khane Katha)

सँधै जसो सप्ताहान्तमा नेपाली लोक चलनमा चर्चित गाउँखाने कथा लिएर हाँजिर हुने केही समय सम्म हराउन पूगें। पून गाउं खाने कथा ल्याएको छु, रमाइलो गर्नुहोला।

पुड्के बाहुन भान्छा जान्छ, पींधबाट चन्दन तान्छ, के हो ?

यो गाउँखाने कथाको उत्तर पत्ता लगाएर गाऊँ माग्नुहोला। उत्तर जान्न गाह्रो परे अनुमान लगाएर भए पनि रमाईलो लिनुहोला। नेपाली भाषा र सामाजिक जीवनको मौलिकपन झल्काउने अन्य रमाईला सामग्री भए , प्रस्तुत गर्नुहोला।



अपडेट: गाउं खाने कथा ३४ को सही उत्तर हो कसौंडी। उत्तर मिलाउन प्रयास गर्ने सबै दौंतरीहरुलाई धेरै धेरै धन्यबाद।


January 2, 2010

नया वर्ष मुलुक र मुलुकवासीका लागि सुखदायी बनोस् ।

राजनीतिका कुरा गर्दा पक्ष -विपक्ष बनेर आग्रहहरू उपस्थित हुने गर्छन् । कहीँ समर्थन र कहीँ बिरोधहरूको श्वर हात लाग्छ हरेक हरफ र तर्कहरूको लेखनीसंगै । वाद , विचार र आग्रहको प्रस्तुतिसंगै सहमति र असहमतिको प्रस्फुरण स्वभाविक छ । हामी मनुष्यहरु स्वभावत: चाहन्छौँ आफ्नो आग्रह सर्वस्वीकार्य बनोस् तर त्यो सम्भाव्य छैन विचार बहुलताको प्राकृतिक संसारको बनावटभित्र ।विचार र दर्शनको यही अपरिमेय विविधतामा मानवताको अद्यावधिक विकास सम्बव भएको हो । पृथक वाद, विचार र जीवनदृष्टिका लागि स्थान र सम्मान दिएर बाँच्नुमा सभ्यता र लोकतान्त्रिक आचरणको सार निहित छ । तर , हामी लोकतन्त्र एवं विचार बहुलताको यो सभ्य चिन्तनको यति बिघ्न प्रशंसक हुँदाहुँदै पनि व्यवहारत यही कुरालाई आत्मसात गर्न नसक्दा थुप्रै बेथितिको जञ्जालमा अभिसप्त बाँच्न वाध्य बनेका छौँ ।

हाम्रो मुलुक विद्यमान छ विश्व इतिहासको त्यो अपरिचित अनिश्चयको संघारमा । बाँकि संसार प्रतिशतमा आर्थिक वृद्दिदर आँकलन गरेर मानवता र मानव विकासको स्तर मापन गरिरहँदा हामी गास , बास र कपासका कमण्डलु भित्र राजनीतिक स्वार्थका मुद्रा गनेर आफ्नो थैलीको मोटोपन मापनमा रमाइरहेका छौँ । विचित्र छ हाम्रो स्व-उन्नयनको परिभाषा ! आँफूलाई उम्दा साबित गर्नु अनि अरूलाई गरिने निषेधमा मात्र हाम्रो राजनीति र जीवन व्यवहारका गणितहरू सकृय रहनाले , हामी सदावहार घाटामा छौँ । हाम्रो बिचलन, बिघटन र विनिर्माणका श्रृंखलाहरूको अन्त्य हुन हो कि भन्ने हाम्रो अपेक्षा समयको व्यतिति संगै अर्को बिकराल संस्करण बनेर पुनर्जीवित बनेको छ र हामीलाई अर्को दु:स्वप्न बनेर खेदिरहेको देखिन्छ ।


नेपालको बारेमा सोच्दा ,विचार गर्दा अनि चर्चामा सहभागी हुँदा ग्लानि महशुश हुने स्थिति बनेको छ । हामी एशियामा युद्ध प्रताडित अफगानिस्तानभन्दा मात्र माथि छौँ , जीवनस्तर र विकासको मापदण्डमा । हाम्रो मुलुकको पहिचान अदक्ष कामदारलाई मलेशिया र खाडीका मुलुकमा पठाउने श्रमिकहरू र तिनै श्रमिकहरूको रगत र पसिनाले आर्जित रेमिटेन्समा अस्तित्वरत मुलुकको रूपमा रहिसक्यो । हाम्रो परिचय सांस्कृतिक क्रान्तिकालीन चीन र तत्कालीन कम्बोडियाका बर्बर मानवहत्याका इतिहासका पानाहरूसंग दाँजिने बनिसक्यो । यिनै दूर्नाम परिचयको छाप बोकेर हामी , संसारभर भड्किरहेका छौँ । यो आत्मग्लानिपूर्ण परिचयलाई बोकेर , सदावहार क्रान्ति, आन्दोलन, बन्द, हड्ताल, हिंसात्मक रोमाञ्चकतालाई सडकदेखि सरकारसम्म मञ्चन गरेर तमासा बनाउँदै हाम्रो जात्रा विश्व सामू प्रदर्शन गर्नुमा हामि लागिरहेछौँ । सर्वाङ्ग नाङ्गो मान्छे सडकमा दौडिँदा , तमाशेहरूले हेरेर ताली पड्काउँदा , हामी हाम्रो वीरोचित कृत्यमा मखलेल खुशी छौँ । जब हामी हाम्रो नाङ्गोपनमा अरूले लिएको मनोरञ्जनलाई उपलब्धी ठानेर रमाइरहेछौँ भने , हाम्रो वर्तमान कति निरिह छ बुझ्न सकिन्छ ।

के हुन्थ्यो होला हामीले पनि अरूलाई बाँच्न दिएर हामी बाँच्न पाउने अवसरको खोजी गर्ने प्रयास गरेमा ? के हुन्थ्यो होला बाँच र बचाऊको मन्त्रलाई पुज्य ठानेर मानवाताको उद्बोधनमा रमाउन हामीले जानेको भए ? के हुन्थ्यो होला हाम्रो मानसमा केवल अर्कोलाई दोष लगाएर अरूलाई गरिने घृणामा आफ्नो सफलताको राज खोज्ने प्रवृत्ति नभैदिएको भए ? किन हामी आफ्नै कर्तूतको आरोप अरूलाई लगाएर , हामी त्यहि गर्न उद्यत छौँ ?

आडम्बर अनि दुष्ट्याईँले पनि लाज मान्नु पर्ने हो । राम्रोको लागि झगडा र द्वेष , घृणा र प्रतिशोध नहनु पर्ने हो । सबैले चाहेको राम्रो नै हो भने त झन त्यहाँ मनमुटाव रहनु पर्ने परिस्थिति नै नहुनु पर्ने हो । तर किन यो सब भैरहेछ अनि हाम्रा सुन्दर र सुशान्त कल्पनाको पलपल हत्या हुँदैछ ?

कामनाहरूको पनि कुनै अर्थ छैन । मुलुकका लागि सोचेका छौँ भन्नेहरूको संख्या धेरै भएर हो कि , आज मुलुक यिनै सोच्नेहरूका कारण आक्रान्त बनेको ? अब व्यक्तिले , अरूलाई हानी नगरी आँफ्नै लागि सोच्ने हो कि ? भीडबाट व्यक्ति वा झुण्डकलागि स्वार्थको खेति खोज्न छाडेर , इमान्दार वैयक्तिक उपलव्धिका लागि हाम्रो समष्टिले अग्रता पाउँथ्यो कि ? तर कामना नगरी पनि सुखै छैन , सबै कमसल र नराम्रा कुराहरू अतित बनून र नया वर्ष मुलुक र मुलुकवासीका लागि सुखदायी बनोस् ।