ॐ शान्ति , शान्ति , शान्ति !!!

वैदिक मन्त्रहरूले अन्तरिक्ष शान्ति, देव शान्ति , पृथ्वी शान्ति आदि कुराको शान्ति स्तुति गरिरहेको हामीले सुनेकै छौँ होला । अक्सर हिन्दू वैदिक मन्त्र र स्वस्ति वाचनमा ॐ शान्ति , शान्ति, शन्ति भनी ३ पटक शान्ति पाठ गरिनुका पछाडि विद्यमान कारण यस्तो रहेछ :

तीन पटक शान्तिपाठको अर्थ हो हाम्रो (१)भौतिक वा दैहिक (२) मानसिक वा वैचारिक अनि (३) आत्मिक शरीरका तहहरूमा शान्ति प्राप्तिको कामना । अध्यात्म दावा गर्छ , हामी प्रतेक व्यक्तिको अस्तित्वमा तीन वटा शरीरहरू विद्यमान छन्:

क) पहिलो हो, हाम्रो भौतिक वा दैहिक शरीर जुन रगत, हाड, मासु र कोषहरूले बनेको छ ।
ख)दोस्रो हो: मानसिक शरीर जसले हामीलाई हामी को हौँ भनेर सोच्न सक्ने बनाएको छ । हाम्रो सोच , विचार, भावना र कौतूहलता सबै मानसिक शरीरका कारण सम्भव भएको हो ।
ग) तेस्रो र महत्वपूर्ण शरीर हो आत्मिक शरीर । यो नै हाम्रो वास्तविक अस्तित्व पनि हो । भौतिक र मानसिक शरीरको अस्तित्व केवल आत्मिक शरीरका कारण सम्भव बनेको हो किनभने आत्मारहित हाम्रो देह केवल एउटा मूढो समान महत्वहीन छ ।

तर पनि सही र औचित्यपूर्ण मानव जीवन व्यतित गर्ने कुरा सम्भव पार्न हाम्रो शरीरका यी तीनवटै शरीरमा शान्ति हुनु आवश्यक छ । शान्तिप्रतिको निष्ठा र प्राप्तिले मात्र प्रेम र सद्भाव जस्ता सद्गूणहरूको उपलव्धि सम्भव छ । ईर्ष्या, घृणा, घमण्ड र स्वार्थ जस्ता पाशविक प्रवृत्ति र दूर्गुणहरू मानवीय गुणहरू हैनन् र यिनका कारण हामी हाम्रो व्यक्तित्व र समाजलाई तुच्छ र निकृष्ट बनाइरहेका हुन्छौँ । प्रेम, सत्यता र सच्चाइ वा इमान्दारिता जस्ता मानवीय गुणहरूलाई विस्तारित र व्यापक बनाउन सकेको खण्डमा हाम्रो समाजलाई हामीले शान्ति प्राप्तिको लक्ष्यमा पुर्‍याउन सक्छौँ ।

वास्तवमा युद्द र हिंसाको कुनै वास्तविक कारण अत्यन्त सुक्ष्म मात्र हुन्छ रे ! जस्तो कि नदीको मुहानमा सानो जरूवा वा मूलको स्रोत भए जस्तो । यिनै साना मुहानहरू समथर फाँटमा पुग्दा विशाल नदीको रूपमा विस्तारित बन्ने हुन । क्षमाशील मानवहरू र मनोमालिन्यता र झगडालाई अगाडि बढाउनचाहन्नन् । यसरी कैयौँ भोलिका सम्भावित डरलाग्दा युद्दहरू बेलैमा पञ्छाउन उनीहरूले भूमिका खेलेका हुन्छन् । तर पनि कुनै न कुनै बहाना खोजेर मान्छे भित्रको दुष्ट्याइँ र अमानुष प्रवृत्तिले हिंसा , युद्द र विनाशको हरदम खोजी पनि साथसाथै गरिरहेको हुन्छ ।

दार्शनिकहरूले हजारौँ वर्षको मानव इतिहासलाई केलाउँदा पाएको मानवीय सोच र व्यवहार सम्बन्धी अध्ययनले के भेट्याएको छ भने, हामीले सिर्जना गर्ने युद्द र हिंसाहरू हाम्रो मानसपटलमा नियमित रूपमा चलायमान रहने अस्थिर र नकारात्मक प्रवृत्तिहरूको विष्फोट मात्र हो । अथवा , मानवीय संयम र विवेकले हाम्रा नकारात्मक आकांक्षाहरू उपर सदैव नियन्त्रण राखिरहन सक्दैन फलत: हामी केही न केही उपद्रो गर्न तम्सिहाल्छौँ । हामीलाई लामो समयसम्म बसिरहेको खण्डमा ऊठ्न मन लाग्छ, उठिरहे बस्न वा हिँड्न मन लाग्ला, वा उफ्रिन वा पल्टिन मन लाग्न सक्छ । हामीलाई लामो समयसम्म एकोहोरो परिस्थिति सुखद नै भएपनि रमाईलो लागिरहन्न , परिवर्तन चाहिन्छ । शान्तिपूर्ण जीवन व्यतित गरेकाकहरू पनि निरन्तर केही न केही कुराको खोजीमा हुन्छन् अनि अभाव र अप्ठ्यारोमा दिन बाँचेकाहरूलाई त स्वाभाविक बेचैनी हुने नै भयो । अनि कमजोड र सापेक्षिक असमर्थहरुलाई त सदैव अरूले पाएको सुख र राम्रो जीवनप्रति ईर्ष्या र वैमनस्यता पनि स्वाभाविक रूपमा मनमा रहिरहन्छ ।

मान्छेले आँफूलाई संयममा राख्न सकेन भने ऊ बढी आत्मकेन्द्रित , स्वार्थी र संकृण विचारको नियन्त्रणमा पुग्न सक्छ किनभने यस खालका नकारात्मक सोचहरू व्यक्तिको स्वाभावका अभिन्न विसेषता नै हुन । व्यक्तिले सोच्छ- केवल उसका विचार मात्र असल र उचित हुन् । यो सोच समष्टिमा पुग्दा समाज, दल, वा मुलुक नै विषाक्त गुणको भागी बन्छ । यो दृष्टिदोष वा भ्रमले व्यक्तिलाई अरूको दृष्टिकोणबाट पनि जीवन र जगतलाई हेरिनुपर्छ भन्ने सोचमा विराम लगाइदिने हुनाले व्यक्ति र समाजहरू आफ्नो कुरामा अरूले असहमति राख्दा सहिष्णु बनेर कुराको अर्को पाटो पनि हुनसक्छ भनेर सोच्न सक्दैनन् । यस्तै सोच वैयक्तिकबाट क्रमश: सामूहिक बन्न जाँदा र यसको फलस्वरूप व्यक्ति वा समूहले आफ्नो जस्तै सोच नराख्ने उपर आफ्नो सोच र व्यवहार लाद्न खोज्दा असहमति, द्वन्द , झगडा र युद्दहरू उत्पन्न हुने गर्छन । तर अपशोष, युद्दहरू कहिलै समाधान बन्न भने सक्दैनन् । हिंसा र युद्दमा एकपटक संलग्न समाज र राज्यहरू आँफूलाई अन्याय परेको छ भन्ने दावाका साथ बदला वा प्रतिशोधको बाटोमा लागिरहने हुनाले , शान्ति र समभावको सुखद समाधानमा उत्निन सकिरहेका छैनन् । शान्तिको अभावमा सभ्यता, समुन्नति र विकास सँधै अधमरो रूपमा थिलथिलो रहिरहन्छ । अनि यो नशाको रूपमा पुस्ता दरपुस्ता हस्तान्तरित हुँदै जाने खतरा यसको डरलाग्दो पक्ष हो ।

शान्ति र समन्वय त्यो आधार हो जसको जगमा सबै समुन्नति र सुखको संसार अडेको हुन्छ । मूलत: यो एउटा भावना नै हो - मष्तिष्कजन्य वा मानसिक, भौतिकता भन्दा पर । वास्तिक शान्ति एकले अर्काको अस्तित्वलाई स्वीकारेर अघि बढ्नुमा छ । विचार र सोचहरू धेरैजसो आँफैमा खोटो हुँदैनन् तर तिनको व्यख्या र अँगाल्दा अपनाइने घमण्डी र असहिष्णु सोचमा र तिनले उत्पन्न गर्ने दूर्गुणहरूमा अशान्ति निहित छ ।

परिवर्तन र संक्रमणको चौबाटोमा खडा हाम्रो देश नेपाललाई शान्ति, प्रगति र समुन्नतिको अत्यन्त खाँचो छ । तर यसो हुन नसक्नुको कारक हामी स्वयंसंग विद्यमान छ । हामीले व्यक्ति , समूह, जात , क्षेत्र, राजनैतिक विचारहरु को विविधता बीचबाट पनि अधिकतम राम्रा सोचहरुको मुनाहरूलाई हुर्काउन सक्नु पर्ने हो । पृथक विचार र व्यवहारमा पनि सर्वमान्य आदर्श र कर्ममा बिमति हुनु पर्ने कुनै कारण देखिन्न । सच्चा मनले प्रयत्न गरेमा , हाम्रा अप्ठ्याराहरू को समाधान नहुने कुरै छैन । तर हरेकले नराम्रो कुराको दोष अरुमाथि थोपरेर , हिंसा , ध्वंस र परपीडाबाट नया नेपाल बन्छ भन्ने सोच राख्ने हो भने यो क्षतिको कुनै अन्त्य छैन । नराम्रो र राम्रो विचार र दलका कारण हैन त्यो कर्म र त्यसले दिने परिणाममा खोजिने प्रवृत्ति बन्नु पर्छ । बाँकि संसार २१ औँ शताव्दिका उपलव्धि र चुनैतिका समाधान खोजिरहँदा हामी भने बाँकि सभ्य संसारले १७,१८ औँ शताव्दिमा नै टुंग्याएका विषय र मुद्दाहरुको दलदलमा अल्झिएर आक्रोस र उन्मादको रोमाञ्चक क्रान्तिकारितामा नै सँधै रमाइरहेका छौँ । शान्तिको झूटो बहानामा आफ्ना स्वार्थी पेटाराहरू भर्न अनि अशान्ति निर्माण गर्दै आँफै बलेर उज्यालोको झूटो आल्हादमा रमाइरहेकाछौँ । लाग्छ , शान्ति अझै धेरै पर छ । ॐ शान्ति, शान्ति, शान्ति !!!

हा… हा… हा… हा…

आधा रातमा एकजना जँड्याले घरमा फोन गर्छ:

“…म भर्खर बार बाट निस्केको त मेरो गाडीको ड्यास बोर्ड, स्टेरीङ, गीएर, कल्च, ब्रेक,सबै चोरीएछ, म अब आज घर आउन सक्दीन ।”

दस मिनेट पछी घरको फोनको घण्टी फेरी बज्छ र जँड्याले भन्छ:

‘ए ! म गाडी चलाएर घर आउँदैछु...’ “... म त गाडिको पछाडिको सिटमा पो रहेछु”

---------------                                          ---------------------------                                  -----------------------

शिक्षक – ल भन तिमीहरु कहिल्यै चुरोट तान्छौ ?
बिद्यार्थीहरु – तान्दैनौं सर ।
शिक्षक – मांस, मदिरा खान्छौ?
बिद्यार्थीहरु – खाँदैनौं सर ।
शिक्षक – केटी जिस्क्याउने काम गर्छौ?
बिद्यार्थीहरु – गर्दैनौं सर ।
शिक्षक – जुवा, तास खेल्छौ ?
बिद्यार्थीहरु – खेल्दैनौं सर ।
शिक्षक – देशको लागि मर्न परे मर्छौ?
बिद्यार्थीहरु – मर्छौं सर....यस्तो जिन्दगी त बाँचेर पनि के गर्ने !

-------------------                                     --------------------                                    -----------------------

एकजना उपदेशकले मद्यपानको बिरोधमा प्रवचन दिएर अन्तमा सोधे
मानौं, एउटा बाल्टीनमा पानी र अर्कोमा रक्सी राखेर एउटा गधालाई छाड्यो भने गधाले के खान्छ ?
श्रोता – “पानी!”
उपदेशक – “किन यस्तो हुन्छ ?”
श्रोता – “गधा त आखिर गधा नै हो नि !”

-----------------                                      -------------------------                              -------------------------

A notice board in pub:

“If you are drinking to forget your past, please pay in advance”

-----------------                                    -----------------------------                             ------------------

एकजना चोर, आधा रातमा एउटा मान्छेको घरमा चोर्न गएछ । डिजिटल सेफको मुनी उसले सानो नोट भेटेछ, जसमा लेखिएको थियो ‘यसको पासवर्ड १३४८३ हो’ ।

चोर दंग पर्दै नोटमा लेखिएकै नम्बर दबाउँछ, सो नम्बरका कारण अचानक सेक्युरिटी एलार्म बज्छ र चोर समातिन्छ। अचानक विपरीत स्थितिमा फस्दा चोर अलमल्ल पर्छ र बुदबुदाउँन थाल्छ : ‘…अब कोहि पनि मानिस भरोसा गर्न लाएक रहेनन !’

मैन बत्तिको प्रेमकथा

■ अशोक '' खलानको मान्छे''
फ्रान्क्फर्ट , जर्मनी

आँफै सल्किएर खाग भएकी त्यो मैन बत्तिमा
मलाई मेरी प्रियसीको प्रतिछाँया जस्तो लाग्छ
धपक्कै आफु जलेर खाग बन्दा सम्म अरुलाई उज्यालो दिने
त्यस्को पग्लिएको मैन मेरी प्रियसिको आशु लाग्छ
त्यसैले हर युगमा तड्पिने एक प्रेमी मध्य मेरो कथा बेग्लै लाग्छ


मलाई माफ गरिदेउ प्रियसी नलेख्नु थियो मैले तिम्रो कथा
तर आज धेरै बर्ष पछी प्रवाशमा मैन बत्ती बाल्दा
त्यस्को उज्यालो प्रकाशमा तिमी आईदिदा
म लालची बने तिमी सल्किएर दिप्त बनेकी कथा लेख्न
तिम्रो अमर त्याग हर युगको जोडीको भन्दा कम छैन
त्यसैले त तिम्रो सम्झनामा म भोट गएको मदन बन्छु
त्यसैले त तिम्रो प्रखाइमा म जल्दै गरेकी मालती देख्छु


हर युगमा एक अनन्त प्रेमी जन्मन्छन यस धर्तिमा
अनन्त आशु खस्छ त्यो जोडीको प्रेम कथामा
मुटुनै जिरिङ्ग हुने तिनिहरुको बेदनामा
नतमस्तक हुन्छ संसार ति जोडी को तडपमा
हो म तिम्रो तडपको कथा खोज्दै छु
तिमी जलेर खाग बनी अर्कोको बागमा सजिएको पिडा लेख्दै छु


मर्नु भन्दा गाह्रो त्यो बिबस्ताको बाटोहरु
आशु झार्नु भन्दा गाह्रो बाध्यताको हासोहरु
यो जलेकी मैन भन्दा पनि काठोर
अर्काको रातको छटपटी लाग्दो बास हरु
हो म तिम्रो सिरानी को आशु को बेथा खोज्दै छु
तिम्रो हासो भित्र लुकेको पिडा हेर्दै छु


मलाई माफ गरिदेउ मेरी प्रियशी यि मेरा भुल हरु
गल्ती सच्चाउने बाटो होइन गल्ती नदोहोराउने सन्कल्प हो
अबको युगमा मदनलाई एक्लै भोट नजाने आव्हान हो
अबको युगमा मँगले लाई नछुटाउने बाटो हो
मदन भोट जादा मुना उस्की थीई
तर म प्रावसीदा तिमी मेरी थिईनौ
त्यही गल्तिको त प्रयास्चित गर्दैछु
तिमीलाई एक्लै मैले जल्न छाडेको भन्दै छु

तिमी बिना कहाँ खुशी खोज्न सक्थे र म
तिमी बिना उज्यालो बन्थे र म
तिमी बिना कसरी पो पूर्ण हुन्थे र म
तिमी चादनी थियौ मेरो उज्यालोको
म त यात्री मात्र हुँ,तिमी पथ प्रदर्शक थियौ
म त तिम्रो पछी पछी हिडने डुलुवा थिए


तिमी मैन थियौ म त तिमीलाई जलाउने सलाई थिए
यही त विवशता थियो मेरो पहिले म जले
सँगै जल्न सकेनौ यही बाध्यता थियो
त्यसैले म डडिसक्दा तिमी रोहिरहेउ
धेरै बर्ष पछी आज मैन बत्ती सल्काउदा आँफै तिमी ले बुझायौ

.....

गाउँखाने कथा - २१ (Nepali Gau Khane Katha)

अपडेट: गाउ खाने कथा २१ को उत्तर मिलाउने र मिलाउन प्रयास गर्ने सबैलाइ धन्यबाद। यस पटकको सहि उत्तर हो कमल हो।
गाउ भने सबै भन्दा पहिला उत्तर मिलाउने मनोजजी ले पाउनुभयो। अब गाउ माग्ने पालो बसन्तजी को।
----------------------------------------------------------------------------------
सधै जसो सप्ताहअन्तमा नेपाली लोकचलनमा चर्चित गाउं खाने कथा लिएर हाजिर भएको छु।
नली जत्रो डांठ नाङ्लाजत्रा पात;
सागरमा छैन, धर्तीमा छैन के हो त्यसको जात?

के हामी भ्यागुता नै हौ ?, भेडा नै हौ ?

हामी नेपालीहरुको खुट्टा तान्ने प्रबृतीको एउटा सानो कथा नै बनेको छ कि भ्यागुता को उपमा , धेरै लाई थाहा पनि भएको त्यो कथा साच्चीकै चोटिलो सत्य साबित भएको छ । हाम्रो खोटो नियतले प्रत्यक ब्यक्ती प्रभाबित भएको छ । तर उधाहरण बनेर सच्चिएको कोही छैन ।

कथा को सस्मरण 'अमेरिका ले बिशेष उदेश्यका लागि नेपाल लगायत भारत , बगलादेश बाट भ्यागुता आयात गर्दो रहेछ । अन्य देश बाट टोकरी लाई जालीले टम्म मुख बढी पठाउदा पनि दुई चार जहिले पनि कमी हुने तर नेपाल बाट भने बिना जाली ले बाधि पठाउदा पनि एक भ्यागुता तल माथि नपर्ने । अमेरिकिहरु छक्कै परे रे, ह्वाट्स फनि ..... जब खोजी निती गरेछन पत्ता लागेछ कि ' बङाली , भारतीय भ्यागुताहरु जो टोकरी को तल्लो भागमा परेका हुन्थे, भन्दा रहेछन जा उम्की ज्यान बच्चा भन्दै तल बाट घचेट्दै जाली बाट उम्काइ दिदा रहेछन '' नेपाली भ्यागुता भने ए हामी चाँही मर्ने त भने ज्यान बचाउन भागेर मोज गर्ने ? भाग्लास भनी एक ले अर्का को खुट्टा समातेर अमेरिका पुग्दा रहेछन ''

ल हेर्नुस यो भ्यागुता को किस्सा सत्य हो कि होइन ? , कहिल्यै हामीले अरुको भलो चितायौं ? , यो मेरो हक नलाग्ने चिज मा दावा गर्दिन भन्यौं ?, हामी कहिल्यै सकारात्मक बन्यौ ?, हामी ले कहिल्यै सार्वजनिक जीवन मा आफ्नो गल्ती स्वुकार्यौ ?, हामीले आफ्नो उत्तर दायित्व प्रती सजग भै जिम्मीवारि निभायौ ?, आफु सित सम्बन्ध नभएको कुरामा टाढा बस्ने बानी बसायौ ?, अरुको हक खोस्न हुन्न भन्ने सोच बनायौ ? , अरु लाई अनाहक मा दु:ख दिनु हुन्न भन्ने बिबेक प्रयोग गर्यौ ?, अरु को बिस्वासिलो कसरी बन्ने भन्ने सोच्यौ ? मेरो कारण ले अरु ले दु:ख नपाउन भन्ने व्यबहार गर्यौ ?

दिन प्रती दिन नेपाल मा बढ्दै गएको अकल्पनिय त्रास , हत्या , लुट पाट , हिसा , असान्ती र अब्यबस्था को जिम्मेवार हामी सबै हौ कि नेता मात्र ?, अरु लाई दोष दिन छाडेर आफ्नो उत्तर दायित्व महसुस गर्ने कहिले ?, अरु ले लुटे लुट्नै पर्ने ?, अरु ले काटे काट्नै पर्ने ?, अरु ले बन्द गरे बन्द गर्नै पर्ने ?, कसै ले लडाए उस्लाई लडाउन नै पर्ने ? ,नराम्रो को सिको गर्ने राम्रो को सिको गर्न नै नपर्ने ?, यो भ्यागुता र भेडा को प्रबृति बाट नेपाली समाजले मुक्ती पाउने कहिले ?

दौंतरीमा नया आयाम - दौंतरी उखान टुक्का

अपडेट: मैले करिब एक हप्ता पहिला दौंतरीको नया आयाम बारेमा कुरा राखेको थिए। प्राय साथीहरुले अनुमान लगाइसक्नु भयो। हरेक हप्ता जस्तो गाउं खाने कथाको प्रस्तुती पछी अब हरेक दिन दौंतरीको छेउमा नया उखान देख्न सक्नुहुनेछ। आफैंले संकलन गरेर दौंतरीकै लागी तयार पारिएको यो उखान टुक्का करिब ४-५ बर्ष सम्म हरेक दिन नया उखान टुक्का पाउनुहुनेछ। तपाइहरु कुनै उखानको माने थाहा नभए च्याट बक्समा सोध्नुहोला। म त्यसको उत्तर दिने प्रयास गर्नेछु या अन्य पाठकको सहयोग माग्नेछु।

उखान टुक्काको आगमन पछि तपाइले पनि नया उखान सिक्ने मौका पाउनुहुनेछ भने आफ्ना केटा केटी लाइ पनि सिकाउन सक्नुहुनेछ। यो प्रस्तुतीले हराउदै गएको नेपाली भाषाका उखानलाइ केही हद सम्म भए पनि जोगाउने छ।

हरेक शुक्रबार गाउं खाने कथालाइ निरन्तरता दिंदै अब देखी हरेक शुक्रबार दौंतरीको ब्यानरमा नेपालको झन्डा पनि पाउनुहुनेछ। आशा छ यस्ले हामी सबैलाइ हरेक शुक्रबार नेपाललाइ माया गर्ने बहाना मिल्नेछ।

------------------------------------------------------------------------------
हिजो बाट दौंतरीमा नौलो तथा नितान्त नया हांगा थपिएको छ। केही नया र केही अमूल्य सामग्री दिने सोच अनुरूप नै यो हांगा थपिएको हो। तपाइहरुले याद गर्नुभएको छ त त्यो कुन हांगा हो? के हो त्यो नया चिज?

मायामा के मिसायौ

मायामा के मिसायौ तिम्ले,आर्कै गन्ध आको हो कि
आफ्नो भाखा बिर्सी फेरी तिम्ले अर्कै गीत गाको हो कि

न अटाउन सक्छु न हटाउन सक्छु कस्तो माया
यस्तो लाग्छ पूर्व जन्मको तिम्रो ऋण खाको हो कि

अनिर्णयको बन्धी भएकोछु,नजिक छेयौ कि टाढा
लोलोपोतो यता मिलाई अन्तै माया लाको हो कि

फुल भनि चुमे काँडा बनी बिझ्यौ भोगाइको कुरा
छल्की खस्छ आसु तिमीबाट उपहार पाको हो कि

सिउदै थिए म जिन्दगी उधार्दै रैछ्यौ तिमी चाँही
शिल्प पुगेन या भनु फेशन पुरानो भाको हो कि