May 19, 2009

बामदेम कति प्रतिशत एमाले

रामहरी ओझा
डोटी

तातेको नेपालको राजनीतिक वृतमा अहिले बिभिन्न प्रकारका बहस हुने गरेका छन । कतै को प्रधानमन्त्री वन्ला भन्ने वहस छ त कतै प्रधानसेनापति कटुवालको बिषयमा चर्चा हुन्छ, कतै राष्ट्रपतिको कदमको बिषयमा पनि चर्चा परिचर्चा चलेको छ । देशको राजनीतिक परिस्थितिमा चिन्ता व्यक्त गर्ने वौद्धिक वर्गहरु र आम नेपाली जनताले स्थिर सरकार र दिगो शान्ति होला कि नहोला भन्ने वारेमा चिन्ता व्यक्त गर्दैछन । बिभिन्न प्रकारका माफीयाहरु आपुनो पक्षका मानिसहरुलाई कसरी सरकारमा पुर् याउने भन्ने वारेमा चिन्ता रहेको छ । राजनीतिक दलहरु आफु कसरी सत्तामा पुग्ने र चिल्ला कारका साथै तारे होटलमा ऐस आराम गर्ने भन्ने वारेमा वढी चिन्तित छन । त्यसकारणले पनि देशमा धेरे प्रकारका चर्चा परिचर्चा भईरहेका छन । यस्तै चाँसो चिन्ता र चर्चा भईरहेका वेला अहिले मुख्य तिन दलका नेता कार्यकर्ताहरुका बिचमा नेकपा एकालेका केन्द्रीय उपाध्यक्ष वामदेव गौतमको चर्चा व्यापक छ ।

भारतका योग प्रशिक्षक रामदेव जयराम श्रीराम जपेर जसरी चर्चामा आएका छन नेपालका बामदेव गौतम जय प्रचण्ड जय माओवादी भनेर चर्चामा रहेका छन । त्यसो त यो पंक्तिकारलाई ज्ञात भएसम्म २०५१ सालदेखि नै यो वा त्यो कारणवाट गौतम चर्चामा आउने गरेकै छन । २०५१ साल कार्तिक २९ मा सम्पन्न भएको मध्यावधी निर्वाचनपछि प्राप्त परिणामको आधारमा अल्पमतको सरकार वनाउने मौका एमालेले पायो । पार्टीका तत्कालीन अध्यक्ष र महासचिव क्रमसः प्रधानमन्त्री र उपप्रधानमन्त्री वनेपछि पार्टी चलाउनु पर्ने नाममा बिधानमै नभएकेा पदको विल्ला भिराईएकोमा गौतम चर्चामा आए । २०५३ सालको अन्त्यतिर गठन भएकेा राप्रपा एमाले सरकारका गृहमन्त्री भएर उनी चर्चामा आए । २०५४ साल त गौतम चर्चै-चर्चामा रहे । २०५४ सालको जेठमा भएको स्थानीय निकायको निर्वाचन देखि वर्षको अन्त्यतिर एमालेको महाधिवेशनसम्म उनी लगातार चर्चामा आईरहे । स्थानीय निकायको निर्वाचनमा बामदेवले प्रशासनिक वल प्रयोग गरेर एमालेलाई जिताएको आरोप लगाउदै उनी चर्चाका पात्र वने ।

२०५४ माघ १२ देखि १८ सम्म नेपालगाजमा सम्पन्न भएको एमालेको छैटौं महाधिवेशनमा आपुनो पक्षको बिचारको हार भएको भन्दै सो पार्टीका तत्कालीन वरिष्ठ नेता सिपी मैनाली लगायतको टोलीले २०५४ फागुन २१ गते पार्टी बिभाजन गरेपछि उनी पुनर्गठित मालेका महासचिव वनेर चर्चामा आए । मालेको पुरै जिम्मेवारी हाँकिरहेका गौतम २०५६ सालको निर्वाचनमा फेरी चर्चामा आए । एमालेवाट आधाआधी भएर गएको पार्टी एमालेले ६९ स्थान प्राप्त गर्दा पनि एउटा स्थानसम्ममा हात पार्न नसकेपछि जिम्मेवार व्यक्तिको नाताले उनलाई चर्चामा ल्याउनु स्वभाबिकै पनि थियो । वर्दियाली जनताले उनलाई पनि टाउकेा उठाउन नसक्ने गरी हराई दिएपछि त उनी त्यसै चर्चामा रहे । २०५८ सालमा उनले एमालेसँग बिनाशर्त पार्टी एकिकरण गर्ने प्रस्ताव अगाडी ल्याएपछि फेरी चर्चाका पात्र वने । हालाँकी तत्कालीन मालेका नेता सिपी मैनालीले उनको प्रस्तावको बिरोध गर्दै मालेलाई जिवितै राखे । भाग्यवस उनी अहिले ऐतिहासिक संबिधानसभाको सदस्य समेत रहेका छन ।

संबिधानसभाको निर्वाचनमा िसंगो एमाले ओरालो लाग्यो । पार्टीभित्रका ठुलै हस्ति मानिने गौतमलाई फेरी वर्दियाली जनताले हराएपछि चर्चामा आए । एमालेले आश गरेको परिणाम तुहिएर गएपछि गौतमका लागि अरु नेता पनि हारे नि भनेर चित्त वुझाउने वाटो हुँदाहुँदै पनि उनले नेतृत्वलाई तथानाम गाली गरेर चर्चामा आए । संबिधानसभाको निर्वाचनको चार महिनापछि वनेको नयाँ सरकारका उपप्रधान र गृहमन्त्री वनेपछि हारेका नेता मन्त्री भनेर उनी फेरी चर्चामा आए । आपुनो प्रचण्ड सरकारको मन्त्रीको जागिर खाँदा गौतम बिभिन्न कारणले निकै चर्चामा रहे । उनले गृहमन्त्रीको हैसियतले उठाएका केही कदमहरु साँच्चै स्वागत योग्य र चर्चा गर्नु पर्ने खालमा पनि थिए ।

अलिहे गौतमको चर्चा फेरी हुन थालेको छ । अहिलेको चर्चा उनको बिगतका चर्चा भन्दा फरक प्रकृतिको चर्चा छ । अहिले एमालेकै कतिपय नेता कार्यकर्ताहरु बामदेवभित्र अव कति प्रतिसत एमाले वचेको छ भनि चर्चा गरिरहेका छन । संबिधानसभाको निर्वाचन हारेपनि एमालेकै कृपाले प्रचण्ड सरकारमा मन्त्रीको जागिर पाएका गौतम जागिर फुस्केको दिनदेखि एमालेकै खौईरो खन्न थालेका छन । उनी प्रचण्ड सरकार र एकिकृत नेकपा माओवादीले उठाएको प्रत्येक कदमलाई सकारात्म मात्र देखिरहेका छन । प्रधानसेनापति कटुवालको जागिर सफाचट गर्ने क्रममा पार्टीको निर्देशनमा मन्त्रीपरिषद् वैठक वहिस्कार गर्न ईमान्दार वनेका बिचरा गौतमलाई त्यही कटुवाल आपुनो जागिर पनि चिलीम गरिदेला भन्ने सोचसम्म पनि थिएन होला तर के गर्ने भयो त्यस्तै । छँदा-खाँदाको जागिर फुस्केपछि उनलाई यो परिणामको कारण एमाले हो भन्ने परेको छ । त्यसैले उनी अहिले वढी चर्चामा रहेका छन ।

नेपालका सवै राजनीतिक दलहरु भन्दा वैचारिक रुपमा धनी मानिने एमाले कार्यकर्ताको हिसावले पनि धनी मानिने एमाले आन्तरिक गुट र उपगुटले गर्दा जहिले पनि तल पर्दै आएको कुरा ईमान्दार कार्यकर्ताहरुले राम्रोसंग वुझेका छन । शिर्ष नेताहरुले जता हेर् यो उतैको भाषा वोल्ने गरेका कारण पार्टी प्रमुृख सधै ओझेलमा पर्ने एमालेको उहिले देखिकै रोग थियो । पार्टीको नीति वा लाईन बिपरित वोल्नेलाई कारवाही हुने चलन पनि एमालेमा २०५४-०५५ यता हराएर गएको पार्टीका ईमान्दार कार्यकर्ताहरु वताउने गर्दछन । झट्ट वाहिरवाट हेर्दा पार्टीले जिल्ला वा सो भन्दा तलका कार्यकर्ताहरुलाई कारवाहीको धम्की दिने र कारवाही पनि गर्ने गरेको भएपनि केन्द्रीय नेताहरुले पार्टीको बिरुद्धमा खुलामाचमा भाषण दिएपनि कारवाही हुदैन । भरखरै नेपाली कांग्रेसका नेता नरहरी आचार्यले एक पत्रिकामा राष्ट्रपति डा। रामवरण यादवले प्रधानसेनापतिलाई पदमै रही काम गर्न दिएको आदेशका वारेमा एउटा लेख लेखेपछि कांग्रेस हाईकमानले आचार्यलाई स्पष्टिकरण सोधेको कुरा वाहिर आएको छ । राष्ट्रपतिको कदम के हो आचार्यको भनाई ठिक हो होईन भन्दा पनि पार्टी अनुशासनको मात्र कुरा गरिएको हो तर एमालेमा त्यसो भएन ।

यदि यसरी स्पष्टिकरण माग्न थाल्ने हो भने एमालेमा कुनै नेताहरु पनि वाँकी रहदैनन् भन्दा फरक नपर्ला तर यहि कटुवाल प्रकरणमा एमालेले आपुनो एक प्रकरको धारणा वनाई सकेकेा छ । त्यस धारणाका बिरुद्धमा नेता गौतम खुलामाचवाट भाषण गरिरहेका छन । एमाले अहिले आपुना वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालको नेतृत्वमा सरकार गठन गर्ने अथक प्रयासमा लागेको छ तर नेता गौतम माओवादी वाहेक अरुले सरकार चलाउन नसक्ने वताउदै आएका छन । आफु गृहमन्त्री हुँदा आपुनै पार्टीक कार्यकर्ता प्रचण्ड थैवको हत्या गर्दा पनि हत्याको आरेाप लागेका माओवादी कार्यकर्तालाई गिरपुतार गर्न नसकेन गौतमले त्यतिवेला नागरिक सर्वोच्चताको कुरा उठाएनन् तर अहिले कटुवालको बिषयमा माओवादीको सिको गरेर उनी नागरिक सर्वोच्चताको कुरा न्वारनदेखिको तागत लगाएर उठाईरहेका छन । ८-९ महिनासम्म माओवादी नेतृत्वको सरकारमा वसेका कारण गौतम एमालेको बिचार सिद्धान्त र कार्यनीति सवै बिसर्ी सकेको आरोप कार्यकर्ताहरु लगाईरहेका छन भने माओवादीका कार्यकर्ताहरु एमाले नेता गौतमले ठिक भन्नु भएको छ भन्दै उनलाई बिनापसिडीको स्वर्ग पठाउने प्रयासमा लागेका छन । यस्तो अवस्थामा एमाले नेता गौतमभित्र अव कति प्रतिसत एमाले वाँकी रहेको होला ?



May 18, 2009

राष्ट्रियताको पुरानो अचार, निर्वाचित जन-लठैत र अनन्त शासनको सूत्र ।

Captionजब-जब देशको स्वार्थ भन्दा दलको लक्ष, र दलको सिद्धान्त भन्दा नेताको हठ हावि हुन्छन, तब तब राष्ट्रले अधोगतीको बाटो पहिल्याएको ठोकुवा गर्दा र देश असफलता तर्फ लम्केको उल्टो गिन्ती गर्दा फरक पर्दैन ।

राष्ट्र, जनता वा राष्ट्रिय स्वार्थ भन्दा, व्यक्तिगत रिस ईवी, कुण्ठा र नितान्त व्यक्तिगत आवेग हावी भएर संबिधान बनाउने एकमात्र जनादेश पाएर गठित एउटा मर्यादित संस्था, मूल कार्यलाइ नै थाँती राखेर, देशको सरकार बनाउने र गिराउने अत्यन्त कलुषित कार्यमा लिन भएको यो भन्दा घृणित नमूना विश्वकै ईतिहासमा कहिल्यै नभएको यो अबस्थामा, कसैले आशाका केहि किरण देखेन भने त्यो अनौठो होईन पनि ।

पृष्ठभूमिमा धेरै कुरा भए पनि कटवालको निश्कासन पछि चुलीएको लथालिंग स्थिति र आफु पनि नछाडने र अर्कोलाई पनि नदिने बाँदरबादका कारण अस्तव्यस्त भएको देशको समस्याको मुख्य जिम्मेबारी भने हालको कामरेड सरकारले नै लिनु पर्छ ।

गजब छ हाम्रो देश, देशका सबै नेता र दल संबिधानप्रती प्रतिबद्द अनी संबिधानको संरक्षणमा दत्तचित्त, अनी सबैभन्दा बढी संबैधानिक खिचलो पनि हामिकहा नै । कटवालको निश्कासन-थमौती र माओबादीको बहिर्गमन पश्चात देशको राजनैतिक रंगमञ्चमा देखिएको गाईजात्रे प्रहसनका सबैभन्दा हाँस उठ्ने सम्बाद भनेको यहि ‘सबै गुट र दल अहिले संबैधानिक शासनकोलागी लड्नु’ नै हो !

कटवाललाई हटाउन खोज्नु संबैधानिक, कटवाल नहट्नु पनि संबैधानिक, मन्त्री परिषदको बैठक बोलाएर एक दलीय हठ लाद्नु संबैधानिक, राष्ट्रपतिलाई वाईपास गर्नु संबैधानिक अनि राष्ट्रपतिले पनि आफैं कटवाललाई थमौती गर्नु पनि संबैधानिक । मलाई लाग्दैछ आजकल सायद नेपालमा मान्छे पिच्छेको भिन्दा भीन्दै संबिधान छ । हैन भने दुई विपरित कार्य कसरी दुबै संबिधान सम्मत हुन सक्छन ? ।

मलाई लाग्छ यि सबै प्रकरणमा माओवादीको सत्ता वहिर्गमन मात्रै बास्तबमा संबैधानिक छ। कस्सो, ‘मन नपरेको राष्ट्रपतिलाई किन राजीनामा दिने, हामी जनतालाई नै राजिनामा दिन्छौं भने र खुलामञ्चमा गएनछन हाम्रा जनकामरेड !’ ।

जे होस माओबादी अल्पमतमा परिसकेको थियो र सरकार नछाडे ‘निकालीने’ स्पष्ट थीयो। त्यहि बेलामा कामरेडले फेरी सरकारमा छिर्ने बेलामा पोको पारेर भँडारमा मिल्काईसकेका ‘राष्ट्रवाद’ को पुरानो अचार निकाले: “हामी हस्तक्षेप सहन सक्दैनौ” । बिचरा कामरेड!, उनको यो भनाई दुई दिन पनि ‘हिट’ हुन पाएन । ठाडो हस्तक्षेपको लागि गरीएको उनको अनुनय बिनय तिरस्कृत भएपछि पो उनलाई यो पुरानो अचार याद आएको रहेछ भनेर पत्र पत्रीकामा यत्र तत्र छापीए ।

पुरानो अचार दुई दिन पनि नटिके पछि कामरेडहरुले नयाँ जुक्ती निकाले “हामी संसद नै सुचारु हुन दिंदैनौं, त कसरी बन्छ सरकार ?” अनी फेरी शुरु भयो मर्यादित संसदमा पुगेका सभासदलाई लठैत बनाउने खेल ।

एउटा कुरा भने मान्नै पर्छ, हाम्रा निर्वाचीत लठैतहरु संबिधान लेख्‍न जानुन, नजानुन, संसद अबरुद्ध गर्न माहिर छन ।

बिचमा, जननिर्बाचित लठैतहरुले संसद अबरुद्ध गरी रहँदा फेरी कामरडकै दलका एकजनाले बोल्न मौका पाएको बेलामा के बोल्नु पर्छ भन्ने हेक्का नराखेर हो वा ‘जे बोल्छौं त्यो कहिल्यै गर्दैनौं’ भन्ने प्रमाणीत गर्न हो, भिडको माझमा महानवाणी गरिदिए : माओवादीले संसद अवरोध नगर्ने । मैले सोचें दूर्घटनावस हो या के हो, यो बुद्दी त छिरेछ, बिरोध गर्ने धेरै बाटो छ, संसद नै अबरुद्ध गर्नु पर्ने के जरुरत छ र? । कमसेकम अब संसद चल्ने भयो, तर आज बिहानको खबरले एकचोटी फेरी कामरेडहरुको बोलीको ठेगान हुन्न भन्ने प्रमाणीत गरेको छ । आजको नागरिकको अनलाईन संस्करणमा प्रचण्ड कामरेडको आज पनि संसद अवरुद्ध पार्ने वारेको वक्तव्यको पूर्ण पाठ नै छ ।

ल कामरेड, देश जतासुकै पुगोस, आफ्नो दृण निश्चयलाई नछाड्नुस, जनलठैतहरु परिचालित गर्नुस , अझ अरु पुरान अचारहरु झिक्नुहोस र राजीनामा दिए पनि संसद चल्नै नदीएर नयाँ सरकार गठनलाई बैधानिकता नदीई यही 'संबैधानिक प्रक्रिया' बाट अनन्त समयसम्म आफ्नै सरकार चलाउनुहोस । दुई ठाँउबाट हारेको मान्छे प्रधानमन्त्री हुन मिल्ने देशमा, सत्ता छाडेको सरकारले पनि अनन्तकालसम्म सरकार चलाउँदा केहि फरक पर्दैन ।



May 17, 2009

म छुच्चो

शेखर ढुङेल
०५-१५-२००९
मेरो कलम को थुतुनो
ज्यादै चोथाले भो
जन्मदा घिउ चिनी को सट्टा
खोर्सानी को धुलो , रिठ्ठा को झोल
पिलाए छन कि क्याहो
मेरो कलम को थुतुनो
ज्यादै चोथाले भो
सुन्दर सैलिमा नेता का
प्रससा र भजन लेख्नु को साटो
पाइलै पिच्छे तिन्का गल्ती को
उछ्छीत्तो गरी लेख्ने भो
मेरो कलम को थुतुन
ज्यादै चोथाले भो
महानता को लेपन् पोती
स्तुती को दोसल्ला ओढाउनु को साटो
कटाक्ष अलोचना अनी
कमजोरी को चर्चा मात्र लेख्ने भो
मेरो कलम को थुतुनो
ज्यादै चोथाले भो
फुल को सुगन्ध र
रङ को बर्णन को साटो
पेचिला काडा अनी
अस्थिर पत्ता को
तथ्य मात्र देख्ने भो
मेरो कलम को थुतुनो
ज्यादै चोथाले भो
माथि माथि पुग्न आफ्नै
भबिस्य सोच्नु को साटो
समाज का अभाब , बिक्रिती को
भडास ओकल्ने मात्र भो
खोइ किन किन
मेरो कलम को थुतुनो
ज्यादै चोथाले भो
अफनै सुख र संसार मा
नरमाइ देश र समाज को
लागि हित चिताउछु
भन्दा भन्दै
तित्रा को मुख जस्तै रे
सबै को बैरी र छुच्चो पो भो


हीजो राती त नीन्द्रा परेन

देवी राम् लामीछाने
Denmark

हीजो राती त नीन्द्रा परेन
चाहेको थीएँ हात चलेन
बिबस भएँ अनी लादीएँ तर नीन्द्रा परेन
के हो यो पागलपन् त होइन ?

याद् तीम्रो अती भो
यहा त मेरो दुर्गती भो
फर्कीन्छु प्रीय भोली नै आई बस् कुरेर देउरालीमा
सपना त मेरो ठुलो नै हो
चाहाना तीम्रो पुरा गरन सकीँन
खोइ प्रीय म त बीदेशमा बस्नै सकीँन
काममा होस या कोठामा, तन-मन छ तीम्रो पासमा
तीमीले आखाँमा आँशू बहाएको
अनी फोनमा रुदै कराएको
म त अब सुन्न सक्दीन् तीमी बीना बस्न सक्दिन ।



May 16, 2009

तिम्रो मीठो सम्झनाले

आचार्य प्रभा
(अमेरिका )

तिम्रो मीठो सम्झनाले कयौँ पटक झस्किए म
त्यही नमीठो पीडाले घाऊ बनी चस्किए म ।

पल, पल आउँछ याद ,बाडुलिको हिक्का बनी
तिम्रो तस्बिर अङालेर केही समय मस्किए म ।

कल्पनामा आउछौ तिमी आँखाभरी मात बोकी
तिमीलाई दंग्याएर कहिले कही ठस्किए म ।

जब बोल्छौ भावनामा तिमीभित्र हराइदिन्छु
यथार्थमा नपाउदा निरश बनी खस्किए म ।



भारतीय निर्वाचन परिणाम र नेपाली राजनीतिमा यसको असर

एक महिना भन्दा बढी समय लागेर सम्पन्न भएको संसारमै सबैभन्दा ठूलो संसदीय निर्वाचनको मत -गणना एकै दिनमा लगभग सकिएको छ । सम्पन्न निर्वाचन परिणामले भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस पार्टीलाई सन २००४ मा उसले हासिल गरेको १४५ सिटको तुलनामा ६० भन्दा बढी सिटको बढौति दिएको छ भने कांग्रेसले नेतृत्व गरेको युनाइटेड प्रोग्रेसिभ एलायन्सलाई संसदमा पूर्ण बहुमतको सरकार बनाउन चाहिने २७२ स्थानको नजिक पुर्‍याईदिएको छ। अहिले नै कांग्रेस गठबन्धनमा रहेका पार्टीहरूले २६१ स्थान जितेका छन् ।

चुनाबी सर्वेक्षणहरूले कांग्रेस र भारतीय जनता पार्टीका अलग अलग गठबन्धनका बीचमा कडा प्रतिस्पर्धा हुने र अबको संसद झनै अस्थायी प्रकारको हुनेछ भन्ने दावा गरे पनि निर्वाचन परिणाम त्यो भन्दा अलग देखिएको यो सन्दर्भमा , निर्वाचनले कांग्रेस पार्टीको पुनरुत्थान मात्र गराएको छ । दक्षिणपन्थी मानिने हिन्दूवादी भारतीय जनता पार्टीले सन् २००४मा आँफूले प्राप्त गरेको १३८ स्थानहरू घटाएर ११६ मा झरेको छ भने उसको सरकार गठन गर्ने बहुमतमा पुग्ने उद्देस्यले नराम्रो धक्का खाएको छ किनभने उसको एलायन्सका साथिहरू समेत बिजेपीले १५७ सिट मात्र जित्न सकेको छ ।

वास्तवमा अहिलेको निर्वाचनले मध्यमार्गमा रहेर कांग्रेसको सरकारमा जोडघटाउ र भागबण्डाको खेलमा लागिरहने लालु यादव, राम विलास पासवान जस्ता राजनैतिक खेलाडीहरूलाई आफ्नो हैसियत अती कमजोड रहेको देखाइदिएको छ भने भारतीय बामपन्थी पार्टीहरूले नराम्रो धक्का खाएका छन् । सन् २००४ को निर्वाचनमा ५७ स्थान पाएको बामपन्थीहरूको सिपिआइ ( एम) र सिपिआइ पार्टीहरू नराम्ररी पछारिएर २४ सिटको तालिकामा झरेका छन् । बामपन्थी पार्टीहरूको वर्चस्व रहेको पश्चिम बंगालमा समेत कम्युनिष्टरूले ३२ वर्षपछि बहुमत लोकसभा स्थानहरू गुमाएर पछारिएका छन् भने दक्षिणको केरलामा पनि बामपन्थी पार्टीले पराजयको धक्का खान पुगेको छ । भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसलाई निर्वाचनको अन्तिम समयमा धोका दिने गठबन्धनका दलहरू समेत यो निर्वाचन परिणामले बढारिन पुगेका छन् भने कांग्रेसले जो र जुन दलसंग गठबन्धन गरेको थियो ती सबै फलदायी भएर प्रकट भएका छन् ।

पछिल्लो निर्वाचन परिणामको सफलताको श्रेय अहिले राजीव गान्धिका पुत्र युवा नेता राहुल गान्धी , राजीवकी विधवा सोनिया गान्धी र सफा, विद्वत र इमान्दार छवी बोकेका निवर्तमान प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहलाई दिइएको छ भने , मनमोहन सिंह जवाहरलाल नेहरु पछि लगातार निर्वाचित बन्ने दोस्रो प्रधानमन्त्री बन्न पुगेका छन् । जहाँसम्म सरकारको नेतृत्वको प्रश्न छ , भारतीय कांग्रेस भित्रका परम्परावादी नेहरू-गान्धी परिवारका विश्वासपात्रहरू भने अहिले नै राहुल गान्धीलाई यो सफलताको एकल श्रेय दिँदै उनैलाई प्रधानमन्त्री बनाउनु पर्ने आवाज पनि उठाउँदै छन् । यस्तोमा मनमोहन सिंहको नया कार्यकालको ५ वर्ष पूरा नहुँदै बीचमा राहुल गान्धीलाई प्रधानमन्त्री बनाइयो भने पनि आश्चर्य मान्नु नपर्ने हुन सक्छ ।अहिले नै राहुल गान्धी क्याबिनेट मन्त्रीको रूपमा आउने कुरा लगभग निश्चित भैसकेको छ । यसरी दक्षिण एशियाको राजनीतिमा परिवारवादको प्रभावको वरिष्ठता फेरि प्रमाणित भएको छ । किन भारतीय जनताहरू , नेहरू-गान्धी परिवार भन्दा पर पुगेर लोकतन्त्रको भविष्य देख्न चाहन्नन् भन्ने प्रश्न फेरि उजागर बनेको छ ।

जहाँसम्म भारतीय नया राजनैतिक तस्वीरले नेपालमा कति प्रभाव पार्ला भन्ने प्रश्न छ त्यो खासै परिवर्तन हुने देखिन्न । प्रणव मुखर्जीको बिदेश मन्त्रीको बिभाग अब अहिलेका वाणिज्य मन्त्री कमलनाथले लिने चर्चा चले पनि, कांग्रेसको बिदेश नीति सम्बन्धी कुरामा धेरै परिवर्तन आउने स्थिति छैन । क्षयीकरणको मारमा मर्माहत बामपन्थीहरूको प्रभाव कमजोड बनेको हुँदा , उनीहरूले केही अघिसम्म कायम राखेको प्रभाव भने कमजोड बन्ने देखिन्छ । तर पनि, अहिलेकै सरकारको निरन्तरता भएको हुनाले र तुलनात्मक रूपमा ५ वर्षे कार्यकालको स्थायी सरकारको स्थिति बनेको हुँदा, भारतीय कांग्रेस पार्टीको बिदेश नीति नै नेपाल मामिलामा पनि प्रभावी रहने निश्चित छ । यो नै सन् १९४७ देखि बीचका केही वर्ष छाडेर भारतीय बिदेश नीति रहिआएको छ । तसर्थ, भारतको नेपालप्रति को नीति र प्रभावमा केवल निरन्तरता मात्र देख्न पाइने अनुमान गर्न सकिन्छ ।