गजल - अधर्मी पापी भन्दै

प्रबिण थापा
धादिङ, हाल इटली
आपत पर्दा जीवनमा, हतास नठाने है
काँडामाथी हिंड्नु पर्दा, खुट्टा नताने है

जन्मी हुर्की बढेको, यही सस्कारले गर्दा
चिढिएर बोल्न सक्छु, दु:ख नमाने है

प्रश्नहरु गरौला, तिमीलाई बुझ्न भनी
अबिश्वासी भनी मलाई, अर्को नछाने है

मेरै कारण कहिलेकाही, अप्ठ्यरो परे पनि
रिसाएर आँखा चिम्ली, तीर नहाने है

भबितब्य पर्न गई, एक्लै छाडे भने कतै
अधर्मी पापी भन्दै, तेलमा नझाने है

नेपालको बिद्युत

अनुप गुरुङ्ग
घरान - ६ सुनसरी

नेपाल विश्वमा जलस्रोतको दोश्रो धनी देश हो । हामी गर्व गर्छौ । नेपालमा धेरै नदी नालाहरु छन् । यहाँ कहिलेपनि नसुक्ने हिमनदीहरु पनि धेरै छन् । नेपालमा करिब ८४,००० मेगावट बिधुत उत्पादन गर्ने क्षमता छ । तर हाम्रो र्दुभाग्य भनौ या के भनौ तैपनि नेपालमा बिजुलीको हाहाकार छ, जहिले पनि बिद्युत नभएर दैनिक १२ घण्टा लोडसेडिङ गर्न परेको छ । नेपालमा बिद्युत नै नभएको त होइन तर यसको सही तरीकाले उत्पादन गर्न सकिएको छैन । अहिले सरकारले बिद्युत संकटकालको गर्दै २०० मेगावटको डिजेल र्थमल प्लान्टको विकल्प नभएको तर्क अगाडि सारेको छ । तर विकल्प नै केही नभएको त होइन। सरकारले के के अरु बिकल्प खोज्यो र यसलाई नै उपयुक्त ठान्यो ?। के सरकारले यसको फाइदा बेफइदा बारे सोचेको छ त!, आयल निगमले जनताहरुको माग बमोजिम आयल पूर्ति गर्न सकेको छैन । काहाबाट ल्याउछ २०० मेगावटलाई चलाउने डिजेल । बिद्युत प्राधिकरणले आफु सँग भएको ५५ मेगावटको डिजेल प्लान्ट आधा पनि उपयोग गरेको छैन । पुरनालाइ सदुपयोग नगर्ने तर कमिशनको लागि नयाँ नयाँ मेसिन किन्न जुर्मुराउने केवल कमिशनको लागि अहिलेको परिबेशमा ठिक होला तर डिजेलको भाउ बढ्यो भने कसरी बाल्ने के कमिशनको लागि मात्रै किन्ने हो हुन पनि नेपाल बिद्युत प्राधिकरणले अहिले सम्म केही गरेको छैन केवल कमिशनको पछाडि लागेको छ ।

आफुसँग भएको मेसिनको सामान्य मर्मत नगर्ने । जुन बनिसकेका पनि सरकारको लाचाराताले मर्मत गर्नु नसक्नु, उदाहरणको लागी आबु खैरेनी तनहुँ स्थित मस्र्याङदी जल बिद्युतलाइ लिन सकिन्छ । सरकारी कर्मचारीहरु कहिले विग्रीएला र नयाँ सामान मगाउदाँ कमिसन खान पाइन्छ भनेर ढुकि बसेका छन् । नेपालको दोस्रो ठुलो मध्य मस्र्याङदी जल विधुत प्राधिकरणमा पनि कमिसनको लेनदेन नमिल्नाले अझैपनि क्षमता भए अनुरुप बिद्युत निकाल्ने काम पुरा गरिदिएका छैनन् । प्रधानमन्त्री पुष्प कमल दाहालले उदघाटन गरको भोलीपल्ट देखी नै ८ घन्टा लोडसेंडीङ थपियो । हामी नेपालीहरुले सोचेका थियौ । नयाँ आयोजना उद्घाटन भएपटिछ केही भएपनि लोडसेडिङ्ग घट्छ भनेर तर उल्टो भयो । अहिले विद्युतिय संकट टार्नको लागी नयाँ बनाउनु भन्दापनि पुरानालाई नै राम्रो मर्मत सम्भार गरेर परिपुर्ति गर्नु आवश्यक देखिन्छ ।

नयाँ आयोजनाहरुमा के हाम्रो नेपाली इन्जिनियरहरुले डिजाइन गर्न सक्दैनन् र?, नयाँ आयोजनाहरुमा नेपालीले लगानी गर्न सक्दैनन् र ?, देशले राम्रो अबसर दिन नसक्नाले नेपालीहरु बिदेशिनु परेको छ । नेपाल सरकार भने के जहिले पनि विदेशीको साहायता लागि कुरी बस्ने कमिशनको लागि । सायद विदेशी लागानी नाम मात्र होला उनीहरुले लागानी गरे पनि सबै उनीहरुको इन्जिनियर र सामानहरुनै उनीहरुको नेपाललाई केही फाईदा नै भएन । नेपालको बिद्युत नै विदेशीहरुसँग डलरमा किनेर के काम । प्राधिकरणले सस्तो विद्युतलाई पनि कमिशन खाएर महंगोमा किन्छन अनि कसरी बन्छ नयाँ नेपाल ।

नेपाली इन्जिनियरहरुलाई पनि त केही गर्ने मौका दिनु पर्‍यो । अनि नेपालीलाई पनि विद्युतमा लागानी गर्न प्रोत्साहन गर्न पर्यो । नेपालीहरुले पनि बनाउन सक्छन नयाँ आयोजनाहरु। उनीहरुलाई पनि त मौका दिनु पर्यो । केवल १० बर्षमा १०००० मेगावट बिजुली उत्पादन गर्ने भन्ने काम केही नगर्ने हो भने कसरी यो सम्भव हुन्छ?,  अब त केही नयाँ काम गर्न पर्‍यो । हामी आफै नै सोचौ न किन बिद्युत प्राधिकरणले बिद्युत उत्पादनमा लगानी गर्न सकेको छैन । अहिलेको एक्काइसौ शताब्दीमा पनि हामी अध्यारोमा बस्न परेको छ किन यो सबै भ्रष्टचारी बिद्युत प्राधिकणको हाकिम भनाउदाँहरुले गर्दा भएको हो । अहिले सम्मको हामी ग्राहकहरुले तिरेको महसुलले के गरेको छ । कता लगानी गरेको छ । त्यो पैसा सबै कर्मचारीहरुलाई मात्र तलबमा खर्च गरेको छ र त्यो पैसाले सबै चिल्लो गाडी किन्ने मन्त्रीहरुलाई चिल्लो गाडी उपहार दिने मात्र गरेको छ भ्रष्टचारी हाकिमहरुले आपुनो भ्रष्टचारीताको करतुत लुकाउन । अनि सस्तो बिद्युतलाई कमिशन खाएर मह्ङगोमा किनेर । प्राधिकरणले अहिले पनि बिद्युतमा लगानी गरी धेरै बिद्युत उत्पादन गरेको खण्डमा बिद्युत बेच्न सकिन्छ ।

नेपाली जनताहरुमा विद्युतमा लगानीको लागि जनचेतना जगाउन नसक्नु पनि प्राधिकरणको एक गहन गल्ती देखिन्छ । नेपाली जनताहरु गरीब छैनन, देश गरिव भएपनि । किनकी नेपाली जनताले सरकारलाइ भनेर कहिल्यै केसैको लागी कर तिरेको छैन । जसरी कमाएपनि आफै भुडीमा भरेको भरै, अनि कसरी देश धनी हुन्छ अनि काठमाण्डौमा उपत्यकामा मात्र बिद्युतीय चुलोमा खाना पकाए मात्र कति फाइदा हुन्छ । करिब ६० प्रतिशत ग्यास आयात गर्नु पदैन थियो होला । अनि कलकाराखानाबाट पनि धेरै सामान उत्पादन हून्थ्यो र अनि केही भएपनि मुल्यमा पनि कमी आउथ्यो । काठमाण्डौको रिङ रोडमा बिद्युतीय बसहरु चलाउन सकिन्थ्यो । बिद्युतीय बस पनि अबको जामाना राम्रो रंग रोगन अनि राम्रो सिट र क्षमता भन्दा बढी मान्छे नहाल्ने र समय समयमा जाचँ गर्ने ब्यावस्था हुनुपर्छ । उही पुरानो थोत्रो बसहरु चलाएर फाईदा छैन । नेपाललाइ हाल स्थितिमा विकास निर्माण अगाडी बढाउने हो भने जल विद्युत नै एक सुगम माध्यम हो । सबैले जानेकै कुरा हो कुनैपनि कल कारखाना चल्नको लागी विद्यतको आवश्यकता पर्छ । त्यहि विद्युतको कमीले चालु अवस्थाको कलकाराखानापनि दिनहु बन्द हुदै गएका छन् र नेपाली जनताहरु पनि बेरोजगार हुदै गएका छनु ।

अन्तमा नेपाल एक विकासन्मुख देश हो यदि नेपाली जनताले नेपाली भएर देशको लागि केहि सोचेका छन भने नेपाललाई विकसीत बनाउने हो भने सबै जनताले मिलेर विद्युतमा आफनै लगानी आफनै शिप र आफनै परिश्रमबाट विद्युत निकाल्न देशलाइ सहायता गरियो भने उत्पादित विद्युत पनि सहुलियत मुल्यमा उपभोग गर्न पाइन्छ कि त हामी आशा गरौ । नेपाल सरकारले यो वातवरण बनाउन सक्छ कि त र बनाउन हामी जनताले पनि सहयोग गर्न सकियो भने एक दिन नेपालपनि मुहार फेर्ने छ । अब हामी सबै नेपाली एक जुट भइ बिद्युत उत्पादनमा लगानी गर्ने हो कि?, धन्यबाद !

लघु कथा - ''ब्यक्तित्व परिचय

आचार्य प्रभा, अमेरीका

गाउँको एक चौतारीमा एउटा सानो कार्यक्रमको आयोजना भैरहेको थियो, जस्मा त्यही गाउँका गिनेचुनेका मै हुं भन्ने नेताहरु र समाजसेवी भनाउँदाहरु नेपाली राष्ट्रिय पोशाक दौरा सुरुवालमा ठाट्टिएर उपस्थित भएका थिए। उनिहरुका गफहरु पनि त्यस्तै ठुला ठुला थिए। सबैले नै एकअर्कामा आ-आफ्नै छोरा,छोरिहरु र आ-आफ्नै बढाइ चडाइका कुराहरु गरिरहेका थिए। त्यहि बिचमा एउटा भद्र भलाद्मी हुँ भन्नेले पोशाकको बारेमा केही कुरा भनी रहेको थियो। जुन कुरा यस् प्रकार थियो। ''साचै भन्ने हो भने मान्छेलाई पोशाकले पनि उस्को ब्यक्तित्वको परिचय दिन्छ। जस्तै भनुँ न, एउटा राष्ट्रभक्त नेताको चिनारी नै दौरा सुरुवाल हो। आजकलको फेशन छ नि ठुला ठुला लुगा लगाउने,च्यातिएको जस्तो लुगा लगाउने,टोपी फर्काएर लगाउने यी यस्ता फेशन गर्नेहरु पडाइमा पनि असफल हुन्छन,बानि ब्यहोरा पनि ठीक हुँदैनन। यस्ताहरुबाट समाज, देशले के आशा गर्ने ? त्यसैले मैले त मेरा छोरा,छोरिहरुलाई यस्ता लुगाहरु लगाउन बाट बन्चित गरेको छु। भरसक कुनै कार्यक्रममा जादा अझ नेपाली दौरा,सुरुवाल लगाएर जानु भन्छु। आज मैले मेरो छोरालाई यो कार्यक्रममा दौरा,सुरुवाल नै लगाएर आइज भनेको छु । त्यो आज दौरा,सुरुवाल लगाएर नै यहाँ आउछ। आज्ञाकारी छ, मेरो बचन काट्दैन। आशा छ त्यो पनि म जस्तै देश,समाज सेवक नै हुन्छ भन्ने...”। 

उक्त ब्यक्तिले आफ्नो भनाइ पूरा गर्न नपाई अर्को एकजनाले आफ्नो भनाइ शुरु गर्‍यो। "...खै! म पनि त मेरो छोरालाई कत्ती भन्छु यस्तो लुगा नलगा भनेर तर मान्दैन। त्यस्ले त त्यस्तै,त्यस्तै लुगा लगाउछ र मलाई उल्टै जवाफ दिन्छ। '' बुवा मान्छेको भित्री मन सफा हुनुपर्छ, सोचाइ फराकिलो हुनु पर्छ, देशप्रतिको भावना स्वछ हुनुपर्छ। त्यही हो देशप्रतिको आस्था। दौरा,सुरुवाल लगाएर मात्र देशको जयगान गाएर मात्र उन्नती हुँदैन। खै त !देशको उन्नती हुने भए यहाँ जत्ती पनि दौरा,सुरुवाल लगाउने नेताहरु छन अथवा थिए के ती सबै देशभक्त नै हुन त ?, यदी त्यसो हो भने आज देश किन यो स्थितिमा पूग्थ्यो त ? किन ती नेताहरु आज भ्रष्ट र घूसखोरीको नामले चर्चित छन त?, तपाइ आँफै सोंच्नुहोस् त ?, तपाइहरु जस्तै दौरा,सुरुवाल लगाउनेहरु नै होइनन देशका नेताहरु ? कि हामीजस्ता लुगालगाउनेहरु हुन त ? खै त ! मैले पनि त यस्तै लुगा लगाएर नै पनि कक्षामा पहिलो भएकै छु। म आफु इमान्दार छु। घर समाज,देशको बोझ भएको छुइन जस्तो लाग्छ। बरु हजुरहरुलाई पो अनेक अनेकका आरोप,प्रत्यारोप हरु खप्न परेको मैले देख्दैछु। बरु हामी त भविश्यमा केही गरौ भनेर लागि परेका छौ... ''

उस्ले आफ्ना छोराका भनाइहरु पूरा गर्न के लागेको मात्र थियो। यत्तिकैमा दुइजना पुलिसहरुले एउटा जवान दौरा,सुरुवाल लगाएको केटोलाई घिसार्दै नानाथरी भन्दै त्यही सभा स्थलतिर ल्याइरहेको थियो, जुन केटोको बुवाले अलिक अगाडिमात्र आफ्नो छोरा,छोरिको प्रसङ्मा पोशाक र ब्यक्तित्वको बर्णन गरिसकेको थियो। उसैको छोरालाई नै दौरा,सुरुवालमा ठाट्टिएकै अवस्थामा पुलिसहरुले त्यो अव्स्थामा ल्याएको देखेर सबै अवाक बनिरहेका थिए। पुलिसहरुले उस्लाई मनपरी भनी रहेकाथिए “तँ नै होइनस लुकिचोरी ड्रग्स खाने?, अनी अरु साथीहरुलाई पनि खान वाध्य गर्ने ?, ल भन अब यस्तो कार्य गर्छस कि गर्दैनस?, राष्ट्रिय पोशाकको बेइज्जत गर्छस?'' यसरी अनायस त्यहाको वातवरण बद्लिन गएकोमा सबै किंकर्तब्यबिमूढ भए। यत्तिकैमा अर्को यौटा जवान ठिटो त्यहा उपस्थित भयो जस्ले चाँही आफु कलेज फर्स्ट भएको खबर आफ्नो बुवालाई सुनाउन आएको थियो जुन केटोको पोशाक भने त्यस्तै थियो जुन पोशाकको अगाडि नै नकारात्मक कुरा त्यही दौरा,सुरुवाल लगाएर पुलिसको फन्दामा पर्ने केटोको बुवाले जनाइ सकेको थियो। यसरी त्यहा भएको घट्नाले सबै मौन बने अनी पोशाकले ब्यक्तित्व परिचय दिन्छ भन्ने कुरामा सोंच्न वाध्य बने।

Pics from the past..

More Pictures

>>PS: All the pictures over here are collected from various sources. This slide show is just for the educational purpose and is not being used for any monetary gain.

उदाङ थियो अंग हाबा....

उदाङ थियो अंग हाबा भई छिल्लिन मन लाग्यो
सिरिङ्ग भो यो तन तिमी सित गिल्लिन मन लाग्यो

मुजा मुजा गाला जिस्काउन थाले ऐनाले पनि
सोह्र बर्षे जोबन पैँचो मागी चिल्लिन मन लाग्यो

ईश्‍वरको  फुर्सदको सृजना हो कि कारीगरी हो
सुझ बुझ कहाँ? तिमी हेरी जिल्लिन मन लाग्यो

हर पल दुख्छु बरु मन्जुर भो टन्किने घाऊ नि
स्पर्शको लालचमा पिलो सरी पिल्लिन मन लाग्यो

धन दौलत शान शौकत सब छन नासवान
दाईजोमा केबल तिम्रो त्यो दिललिन मन लाग्यो

साहित्यकार होईन

आचार्य प्रभा, अमेरीका
साहित्यको छात्तिमा
एउटा तस्बिर टाँस्दैमा,
भावनाका लहरहरु खाली कागजमा छर्दैमा
म साहित्यकार हुन सक्दिन
'साहित्य' त दिब्य ज्योति हो
यस्ले सारा अन्धकारलाई हटाउन सक्नुपर्दछ
नत्र ---साहित्यको औचित्य नै के रहन्छ र ?
शब्दहरुलाई बेढंगले उनेर कोर्दैमा
म कबी हुन सक्दिन
यो केवल साहित्यको ''ताते ताते ''
बामे सराइ मात्र हो
यदी --- यसैलाई पूर्णता ठाने भने
म ---साहित्यको पलायनतातिर धकेलिनेछु
'कबी''कबिता'हुनुपर्दछ
'कबिता' 'कबी',
तब मात्र कबिता बन्छ
नत्र ---कबिताको अर्थ नै के हुन्छ?
यो त केवल सहि कबिहरुको
अपमान मात्र हुन जान्छ
जस्ले ---सेत्ताम्मे केश फूलाएर
कबी बन्ने प्रेरणा पाएका छन
हो ---त्यसैले म भन्छु
शब्द र भावनाको थूप्रो मात्र
साहित्य र रचना बन्न सक्दैन
कलमको दौडाइ मात्र पनि
साहित्यको पाना बन्न सक्दैन
त्यसैले---म कबी हुँइन
केवल अग्रजहरुको अनुयायी मात्र साहित्यको छात्तिमा
एउटा तस्बिर टाँस्दैमा,
भावनाका लहरहरु खाली कागजमा छर्दैमा
म साहित्यकार हुन सक्दिन
'साहित्य' त दिब्य ज्योति हो
यस्ले सारा अन्धकारलाई हटाउन सक्नुपर्दछ
नत्र ---साहित्यको औचित्य नै के रहन्छ र ?
शब्दहरुलाई बेढंगले उनेर कोर्दैमा
म कबी हुन सक्दिन
यो केवल साहित्यको ''ताते ताते ''
बामे सराइ मात्र हो
यदी --- यसैलाई पूर्णता ठाने भने
म ---साहित्यको पलायनतातिर धकेलिनेछु
'कबी''कबिता'हुनुपर्दछ
'कबिता' 'कबी',
तब मात्र कबिता बन्छ
नत्र ---कबिताको अर्थ नै के हुन्छ?
यो त केवल सहि कबिहरुको
अपमान मात्र हुन जान्छ
जस्ले ---सेत्ताम्मे केश फूलाएर
कबी बन्ने प्रेरणा पाएका छन
हो ---त्यसैले म भन्छु
शब्द र भावनाको थूप्रो मात्र
साहित्य र रचना बन्न सक्दैन
कलमको दौडाइ मात्र पनि
साहित्यको पाना बन्न सक्दैन
त्यसैले---म कबी हुँइन
केवल अग्रजहरुको अनुयायी मात्र साहित्यको छात्तिमा
एउटा तस्बिर टाँस्दैमा,
भावनाका लहरहरु खाली कागजमा छर्दैमा
म साहित्यकार हुन सक्दिन
'साहित्य' त दिब्य ज्योति हो
यस्ले सारा अन्धकारलाई हटाउन सक्नुपर्दछ
नत्र ---साहित्यको औचित्य नै के रहन्छ र ?
शब्दहरुलाई बेढंगले उनेर कोर्दैमा
म कबी हुन सक्दिन
यो केवल साहित्यको ''ताते ताते ''
बामे सराइ मात्र हो
यदी --- यसैलाई पूर्णता ठाने भने
म ---साहित्यको पलायनतातिर धकेलिनेछु
'कबी''कबिता'हुनुपर्दछ
'कबिता' 'कबी',
तब मात्र कबिता बन्छ
नत्र ---कबिताको अर्थ नै के हुन्छ?
यो त केवल सहि कबिहरुको
अपमान मात्र हुन जान्छ
जस्ले ---सेत्ताम्मे केश फूलाएर
कबी बन्ने प्रेरणा पाएका छन
हो ---त्यसैले म भन्छु
शब्द र भावनाको थूप्रो मात्र
साहित्य र रचना बन्न सक्दैन
कलमको दौडाइ मात्र पनि
साहित्यको पाना बन्न सक्दैन
त्यसैले---म कबी हुँइन
केवल अग्रजहरुको अनुयायी मात्र हुँ