July 15, 2008

यात्रा स्मरण - खाडी देखी गाऊँ सम्मको यात्रा स्मरण

बन्दिपुर तनहुँ
(हाल यूएइ)

खाडी मुलुक यूएईको अबुधावीबाट म मेरो प्यारो देश नेपाल दोश्रो पटक फर्कदै थिए । छोटो विदा भएको हुनाले साथीभाइहरुलाई नेपाल फर्कदैछु भन्ने शन्देश पनि दिन सकिन । भर्खरै नेपाली एयरलाईन्स फ्लाई एति साचालन भएको थियो नेपालकै एयरलाईन्समा सिधा काठमाण्डौ जान पाएकोमा यो पटक भने मन चङ्गा जस्तै उडेको थियो तर कता कता भित्र डरले ढ्याङग्रो पनि ठटाएको थियो कारण पःलाई एतिको पुलाईट कैयौ पटक क्यान्सिल भएर यात्रुहरु बिचल्लीमा परेको समाचार म आफैले लेखेको थिए र यात्रुहरुको पिडाहरु सुनेको थिए । खाडी मुलुक यूएईको अबुधावीबाट म मेरो प्यारो देश नेपाल दोश्रो पटक फर्कदै थिए । छोटो विदा भएको हुनाले साथीभाइहरुलाई नेपाल फर्कदैछु भन्ने शन्देश पनि दिन सकिन । भर्खरै नेपाली एयरलाईन्स फ्लाई एति साचालन भएको थियो नेपालकै एयरलाईन्समा सिधा काठमाण्डौ जान पाएकोमा यो पटक भने मन चङ्गा जस्तै उडेको थियो तर कता कता भित्र डरले ढ्याङग्रो पनि ठटाएको थियो कारण पःलाई एतिको पुलाईट कैयौ पटक क्या_िन्सल भएर यात्रुहरु बिचल्लीमा परेको समाचार म आफैले लेखेको थिए र यात्रुहरुको पिडाहरु सुनेको थिए । तर त्यस दिन भने त्यस्तो भएन दिनको करिव १ बजे म अबुधावीबाट काठमाण्डौकोलागि प्रस्थान गरे । नेपाली एयरलाईन्स भएको हुँदा प्लेनमा सबै नेपालीनै थियौ र एयर होस्टेज पनि नेपालीहरुनै थिए । म सबैभन्दा पछाडीको सिटमा बसेको थिए एयर होस्टेजहरुले कुरा गरेको सबै सुन्न सक्थे । उनिहरु मध्ये एकजनाले प्लेनमा यात्रा गर्दा आपत पर्दा सिट वेल्ट बान्ने तरिका नेपालीमा र अंग्रेजीमा गरी खरर पढे । पछि उनिहरुले कुराकानी गर्दा मेरो कानमा उनिहरुको शब्दहरु ठोकियो । कस्ती मोरी लेखेको पनि खरर पढ्न नसक्ने बिचमा अड्केकी अर्किले भनिन् के गर्ने त भर्खरै सिक्दै त होनी अब यस्तो हुदैन । यस्तै यस्तै कुराहरु उनिहरुले गरे । म भने सबै यात्रुहरुसँग भलाकुसारी गर्न लागे । प्लेनमा करिब ५० जना जति मात्र थियौ । त्यसमा पनि करिव २० जना जति नेपालीहरु विभिन्न समस्याहरुले सताईएर क्या_िन्सल नेपाल फर्कदै थिए । उनिहरुको तितो कथाले मेरो मन चसक्क चस्केको थियो । प्लेन खाली भएको हुदाँ म सिट बदली बदली बसे । एकैक्षणपछि एयरहोस्टेजहरु पानीको बोत्तल र केही खानेकुराहरु लिएर आए । मेमो सिटको पछाडी राखिएको छ हेर्नुहोला भन्ने आदेश दिए । बाफ रे मेमो हेरेको त दङ्ग परे । १५ रुपैया पर्ने पानीको नेपाली ६० वाई वाई चाउचाउको पनि ६० यूएईको मुद्राको तुलनामा पनि धेरै महङ्गो लाग्यो । बजेट एयरलाईन्स भएको हुनाले खानाको ब्यवस्था थिएन ।

प्लेनको सिसाबाट बाहिर चिहाउदा साच्चिकै हामी स्वर्गकै बाटो हिडिरहेका छौ कि जस्तो वातावरण थियो । निलो आकाश मुनी हामी थियौ त हामी भन्दा मुली विभिन्न आकारले थुप्रेको कुहिरोको बनावटी चित्र । उत्त चित्रले मन मग्न बनाएको थियो भने अझै तल समुन्द्र तथा मरुभूमी अलि अलि ठम्याउन मात्र सकिन्थ्यो । करिव साढे तिन घण्टाको यात्रामा प्लेनका झयालहरुबाट बाहिरको दृश्यले हामीलाई भुलाईरहेको थियो । विस्तारै हामी नेपाल भूमिमा प्रवेश गर्न लागेका रहेछौ । बाहिरी मौशम अहिले बदलिएको थियो हरिया डाँडा र पाखे खेत बारीले अति मनमोहक दृश्य देखिईरहेको थियो त्यसैले पनि अनुभव लगायौ हामी नेपाल भूमिमा प्रवेश गरिसकेका रहेछौ भन्ने । साँझको करिव ६ बजे हामी काठमाण्डौ अन्तराष्ट्रीय धावन मार्गमा उत्रियौ । प्लेनबाट उत्रिदा एयरहोस्टेजहरुले नमस्कार फेरी पनि यात्रा गर्नुहोला भन्दै थिए । मैले प्वाक्क भनिदिए यात्रा त गर्ने हो तर नेपालीकै प्लेन भएको हुँदा सिटमा अरबी अंग्रेजी पत्रिका होईन एक एक वटा नेपाली पत्र पत्रिका साथै नेपाललाई चिनाउने पर्यटकिय सम्वन्धि पुस्तक पनि राख्ने भन्नुहोला तपाइको म्यानेजमेन्टलाइ । एक जना एरहोस्टेजले हुन्छ भनीन् तर अर्को पटक यात्रा गर्दा पुस्तक हुने हो की होईन खै ।
मेरो मुटु गर्भले ढक्क फूल्यो किनकी म गणतान्त्रिक नेपालमा पहिलो पाहिला राख्दै थिए । अर्को पालीको छुट्टिमा अवस्य देशले विकासको मुल फुटाउने छ म जस्ता लाखौ प्रवासी नेपालीहरुलाई स्वदेशमानै बस्ने अवसर प्रदान गर्ने छ । अध्यारो छाएको र अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल भन्न पनि नसुहाउने नेपालको एक मात्र अन्तराष्ट्रिय बिमानस्थल पनि परिवर्तन हुनेछ । यस्तै यस्तै कुराहरु सोच्दै म बाहिरिए । जलश्रोतको खानी भएता पनि भित्र अन्धकार छाएको थियो । मधुरो बत्तिको उज्यालोमा कर्मचारीहरु आगमन स्टिकर टास्दै थिए । हामीहरु आएको रेकर्ड पहेलो सानो पानामा बाहेक अन्य कतै राखेजस्तो लागेन । झोला लिने ठाउँमा पुगे र ट्रलीमा झोला राखेर ट्रली गुडाउदै म बाहिर निस्कन थाले । बिच बिचमा सेक्युरिटी चेक गर्ने सुरक्षाकर्मिहरु थिए तर एक ठाउँमा पनि चेक गरेनन् । झोलामा के थियो कम्प्युटरबाट पनि जाचँ गरेको देखिएन । कम्प्युटरबाट जाँच गर्ने मेशिन लोडसेडिङ्गको कारण बन्द जस्तो लाग्यो लिपुट पनि बन्द थियो सायद लोडसेडिङ्गले नै हो भन्ने सोच्दै म बाहिर लागे । पहिलो चोटी मलाई लिन एयरपोर्टमा मेरी श्रीमती छोरी स्मृति र स्नेहा अनि भाइ आएका थिए । मैले आँखा डुलाउदै थिए परबाट हात हल्लाएको देखे मन कपासझै फुरुङ्ग भयो । छोटो समय मात्र बिछोड भएता पनि कतिवेला भेटौ जस्तै भाको थियो । जव म एयरपोर्टको बाहिर निस्के मलाई त बौलाहा कुकुरले झम्टेझै झम्टीन आईपुगे । प्रवासमा भाडाका साधनहरु लाईनमा बस्ने चलन थियो यहाँ त तछाड मछाड हुदाँ अचम्म लाग्यो कहिले सुध्रने होला यहाँको चलन । हामी एउटा टयाक्सी लिएर कोठामा गयौ र भोली बिहानै हामी हाम्रो सुन्दर नगरी बन्दिपुर जाने निधो गर् र्यौ ।
बिहानीको झिसमिसेमा हामी बन्दिपुरको लागि यात्रामा निस्कियौ । बैषाख महिना भएको हुनाले बाहिरी मौशम केही गर्मि थियो । करिव बिहानको १० बजे हामी नयाँ बसपार्क पुग्यौ र बेशिसहर जाने बसमा चढ्यौ । काठमाण्डौदेखि करिव १ सय ३० किलोमिटर मात्र थियो हाम्रो गन्तब्य तर करिव ४ घण्टा यात्रा गर्नु पर्ने थियो । विदेशका ठाउँहरुमा १ सय ३० किलोमिटर भनेको साढे एक घण्टाको यात्रा थियो । खाडी मूलुकमा खजुरका बोटहरुमात्र देखिएको आँखाले हरियाली वातावरणहरुको अवलोकन गर्दा बसको झ्ायालबाट आँखा सधै बाहिरनै हुन्थ्यो । करिव ६ महिनाको बिछोडमा तड्पिएका मेरा छोरीहरु मलाई अँगालो हालीरहेका थिए । बिस्तारै हामी थानकोटको ओरालोलाई थिचोल्दै अगाडी पुग्यौ । मलाई पहिलो पटक विदेश जाँदा खेरी भएको पिडाको सम्झना आयो । डुम्रेबाट काठमाण्डौ आईपुग्दा करिव १० ठाउँमा उत्रेर चेक गर्दै ४ घण्टाको बाटोमा १० घण्टामा काठमाण्डौ आएको । अहिले त देशकेा अवस्था केही बदलीएको छ । कहि कतै नरोकिकन हामी दिनको करिब साढे दुई बजे डुम्रे बजारमा उत्रियौ ।
बन्पिुर नगरी पहिलाको तुलनामा अहिले धेरै प्रखयात थियो । स्वदेशी मात्र होईन विदेशी पर्यटकहरुको पनि आउने जानेको भिड हुन्थ्यो । बन्दिपुरको टुँडिखेल एउटा अति सुन्दर पिकनिक स्थल बनेको रहेछ । तनहुँ वरपरका जिल्लाबासीहरुको लागि । त्यतिमात्र नभएर बन्दिपुर एक पर्यटकिय क्षेत्र पनि भएको हुदा आन्तरिक पर्यटकहरुको पनि आगमन बाक्लै देखियो । वैषाख जेष्ठ महिनाको प्रचण्ड गर्मीमा पनि बन्दिपुरमा शितल हावा चल्दछ । बन्दिपुरको वातावरण एकैनासको हुने हुनाले यो समयमा बढि पर्यटकहरुको आगमन हुने गर्दछ ।
प्रत्यक १५ मिनेटमा बन्दिपुरको लागि जिप छुट्थ्यो । हाम्रो गाउष बन्दिपुरबाट पनि तल बेशीमा भएको हुनाले हामी बेशी जाने जिपको प्रतिक्षामा थियौ । दिनको ४ बजे डुम्रेबाट बेशी जाने जिप छुट्टने कुरा भाइले बताए । बाँकी रहेको समय हामी घुमफीर गरेर बितायौ ।
समयले कतिछिटो कोल्टे फेरीसकेको रहेछ । हामी पहिला बन्दिपुर जान नाकै ठोकिने उकालो जँगलको बाटो हिड्नु पर्दथ्यो भने मोटरबाटो भएर जाँदा धेरै समय लाग्थ्यो तर अहिले तल गाउष सम्मनै जान यहीबाट यातायात पाईने । दिनको ४ बजे जिप तल बेशी जान तयार भयो गाऊँकै एक जना छिमेकीको रहेछ जिप झनै सजिलो भयो । १५ १५ मिनेटमा जिप छुट्टने भएतापनि यात्रुको चापले गर्दा पछाडी झुण्डिएर बस्न बाध्य हुनपर्दथ्र्यो । डुम्रेबाट ७ कि।मी मात्र थियो बन्दिपुरको दुरी । बन्दिपुरबाट बेशी जान करिव ५ कि।मी जति थियो । जिपको पछाडी झुण्डिदै हामी बन्दिपुरको उकालो लाग्यौ । सानो मोटरबाटो र धेरै घुम्तिहरु भएको हुनाले यात्रा अति जोखिमपूर्ण त थियो नै तर पनि जानु पर्ने सबैलाई बेलैमा । बैषाख जेष्ठ महिना भएको हुनाले वनमा साल सेतै फुलेका देखिन्थे । बन्दिपुर उकाली लाग्दा बाटोमा सुन्तलाका प्रसस्त बगैंचाहरु पर्दछन् । भर्खरै फूलबाट फर्केर साना कोपिला लागेका थिए । असोज कात्तिक महिनामा यो बाटो सुन्तलाका दानाले पहेलै हुने गर्दछ ।
बन्दिपुर सम्म पिच बाटो भएकोले त्यति गाह्रो भएन । बन्दिपुरबाट तल बेशी पुग्न अझै त्यो भन्दा पनि महाप्रलय थियो । हामी बन्दिपुरबाट करिव साढे ४ बजे तिर बेशी हुईकियौ । बाटोमा रहेका ढिस्का र खाल्टाको अबरोधलाई पार गर्दै हामी तल बेशीमा झर् र्यौ । भर्खरै फूलेका आँपका बगैंचाको बिचबाट यात्रा गर्नु पर्ने भएकोले आँपको फूलको बास्ना अति मिठो आएको थियो भने फाटमा चैते धानले हरियाली छाएको थियो । बारीमा भर्खरै दुई पाते मकैले झनै मनमोहक बनेको थियो गाऊँको वातावरण ।
गएको दशैमा मात्र आएको हुनाले गाऊँलेहरु अचम्मित परे । ओ हो खाडी राष्ट्रबाट पनि यति छिट्टै आउन पाउने । हुन पनि किन अचम्मित नपरुन गाउँबाट खाडी छिरेकाहरु बर्षौ वित्दा पनि फर्केका थिएनन् । केही ठाउषमा अवरोध खडा भएतापनि सजिलै घर सम्म आईपुग्यौ । भर्खरै बसन्त ऋतुको आगमन हुन लागेको हुनाले वर परका रुखका पातहरु पलाउने क्रम जारी थियो भने बाटोमा औसेलु हाडे काफलका बोटहरुमा लटरम्म फलेका फलले मुखै रसाएको थियो । कुनै जमानामा डुम्रेबाट घर सम्म आउन ५ घण्टा लाग्थ्यो भने अहिले १ घण्टामा आउन सकिने । गाऊँ भए पनि कति छिटो बिकासले फड्को मारेको । बाटो मात्र नभएर अहिले गाउषमा बिजुली टेलीफोन पानीको पनि पहिलाको भन्दा धेरै सुविधा भएको छ ।

सानोमा कल्पना गर्दथे मेरो घरको आगँनबाट मोटरबाटॊ गाऊँमा प्रयोग भईसकेका टाईगर बेट्रीहरु सँगालेर रेडियो बजाएको दाजुलाई फोन गर्न भनि बन्दिपुर लगाएर धाएको र फोन गर्न पनि लामो लाईनमा कुरी बस्न परेको पिडा मेरो मानसपटलमा ताजै थियो । आज घरको आगँनबाट गाडी हिड्न थालिसकेको छ हप्ताको केही समय लोडसेडिङ्ग भएतापनि बिजुली बत्ती घरमानै पुगेको छ भने प्रत्येक घरमा टेलीफोनका सुविधाहरु छन् । पहिला पहिला काल्ला माथी वा जंगल भित्र जानु पर्दथ्र्यो पेट साफ गर्न अहिले प्रत्येक घरमा आ-आफ्नै सुविधासम्पन्न टवाईलेटहरु निर्माण भईसकेका छन् । १० बर्षको अन्तरालमा गाउषले यिनै विकासको फड्को मारेछ । अब आउने १० बर्ष भित्रमा सायद मेरो गाँऊ कुनै सुविधा सम्पन्न सहर नहोला भन्न सकिदैन ।
यस पटक मेरो खाडी राष्ट्र अन्र्तगत यूएई देखी मेरो गाउष बन्दिपुर सम्मको यात्रा रमाईलोनै गरी बित्यो ।



July 13, 2008

हप्ता हंगामा - सबैमा उत्कृष्ट

बेलोरुसका चर्चीत फुटबल रेफ्री Sergei Shmolik ले गत बर्ष उत्क्रिष्ट रेफ्रीको उपाधी हासील गरेका थिए। गएको बुधबार बेलोरुसमा भएको स्थानिय फुटबल म्याचमा भने दोस्रो हाफमा उनै निकै निष्क्रिय देखिए। केही दर्शकले भने उनले अचम्मको बानी बेहोरा देखाएको भन्ने टिप्पणी गरे। प्राय बल संगै दौडने फुटबल रेफ्री बल अर्को कुनामा पुग्दा पनि उनि वल्लो कुनैमा थिए। अन्त्यमा अत्यान्त ढाड दुखेको भनेर उनले खेलबाट बिधा लिए। तुरुन्तै उनलाइ अस्पताल लगियो। अस्पतालमा जांच गर्दा उनको ढाड दुख्नुको साथै अर्को आफ्नो उत्क्रिष्ट खेल जिबनमा अर्को उत्क्रिष्टता हासील गरेका थिए त्यो हो उनले अत्यधिक भोड्का पिएर खेल मैदानमा छिरेका थिए। अब उनलाइ अनुशाषनको कारबाही हुने भएको छ।



बिहानीले देखाउन खोजेको दिन

आजकल वास्तवमा कुनै कुराको बारेमा लेख्न मन नै लाग्दैन । मनमा भावनाको खडेरी परेपछि विचार र बुद्दि पनि स्फूरित हुन मान्दैन रहेछ । यसो नेपाली पत्रिकाहरूका अनलाइन संस्करण हेर्‍यो, नेपालका खबरका अनुहारहरूले भयानक उद्विग्नता जन्माउँछ । २१ औँ शताव्दिको यो भौतिक विकासको चकाचौँधवाला संसारमा एउटा आदिम बर्बर युगका विशेषताहरूमा बाँचेको नेपाल र आँफू नेपाली हुनुको नियति सम्झँदा लाग्छ, हामी नेपाली माथि कुनै दुष्ट दैवी शक्तिको दूर्दान्त अभिशाप परेको छ । हाम्रा समसामयिक समाचारहरूका भाँति हेर्दा यस्ता देखिन्छन्:



- वाइसिएलले कुटी कुटी जिल्ला शिक्षा अधिकारी मारे ।

- नेपाल गञ्जमा पुलिसले आफ्ना हाकिमहरूलाई बन्दी बनाए अनि कुटे ।

- युथ फोर्सले सचिवलाई कुटे ।

- डाक्टरहरू ज्यान सुरक्षा खोज्दै हड्तालमा ।

- माओवादीले सहमति र सहकार्य गर्ने तर राष्ट्रपतिका बारेमा कांग्रेससंग कुरै नगर्ने ।

- संविधानसभाको बैठक अद्यपि स्थगित ।

- टेक्कापट्टामा भाग लिन आउनेलाई वाइसिएलले कुटे ।

- थम्बुवानले छुट्टै राज्यका लागि संघर्ष गर्ने ।

- आज फलानो समूहद्वारा नेपाल। तराई वा फलानो ठाउँ बन्द ।



आजकल नेपाली समाचारको विषय यस्तै यस्तै हुने गर्छ । लाग्छ, नेपालीको दिलदिमागमा क्रान्तिकारी बन्न अनेक उपद्रो गर्नका लागि नया जुनून सवार भएको छ । जति चर्का र हुनै नसक्ने माग राख्यो, त्यति ठूलो क्रान्तिकारी होइने अनु दुई चार जना हाउडे आउरे बाउरे जम्मा पारेर बीच बाटोमा टायर बालेर बाटो छेकेपछि सरकारका शान्ति मन्त्रीसंग वार्तामा बस्न भाउ पाइने भएर हो कि किन हो , क्रान्तिको बजारमा इण्डेक्स एकैचोटि आकाश गतिमा उर्ध्वयात्रामा छ ।



केहि अघिसम्म क्रान्तिकारी नेताहरूलाई रुघा लाग्यो भने पनि दरबारको षडयन्त्र वा प्रतिगामीको चाल कहलाउँथ्यो ,तर आजकल यो भाष्य फेरिएर यसमा भारत वा गिरिजाको षडयन्त्रको गन्ध आउने बनेको छ । हिजो धुलिखेलमा माओवादीको नेताहरूको सभा बसेछ , निष्कर्ष निकालेछ कांग्रेसले सरकार गठन गर्न नदिएर भाँजो हालेको छ । तर गिरिजा कोईरालाले राजिनामा दिएको घोषणा गरिसकेका हुनाले , अब माओवादी र 'ए' माले बाट 'बि' माओवादीमा झर्न खोजेको कामरेड झलनाथ र बामदेवजीको पार्टीले बहुमतीय राष्ट्रपति खडा गर्दै गिरिजा कोईरालाको राजिनामा पत्र बुझ्ने मान्छे निकाल्दा छिटो निकास निस्कला नि । के को भद्रो हेर्नु पर्‍यो एउटै थर गोत्रका पर्टी मिलेर जनवाद तर्फको यात्राका लागि बाटो नाप्न थाल्दा , कांग्रेसीहरूलाई खुच्चिङ भैहाल्छ नि ।



तर पनि लाग्छ, संविधान भने बन्ने वाला छैन कि । कुरा सरकार गठनमा गएर अल्झिएको छ । संविधान बनाउन दुई तिहाइको अनुमोदन चाहिने, तर राजनतीको समीकरण भने बहुमतीय खिचातानीमा पसिसकेको यो परिस्थितिमा , प्रतेक दफा र धाराको छलफल र अनुमोदन कस्तो दशा र दिशाबाट गुज्रला केवल अनुमान मात्र गर्न सकिन्छ । देश विभाजनको संघारमा उभिएको छ , क्रान्तिकारीहरू प्रहरी र सेनाभित्र क्रान्ति रोप्न बल्ल थालनी गर्दै छन् । उता पार्टीका अर्धसेनाहरू कुटेर हाकिम मार्ने परीक्षणमा हात बटाउँदै छन् । ठेक्कापट्टाको 'चमत्कार' रूपी हिले पोखरीमा कामरेड भट्टराईका उफ्रने भ्यागुताहरू नराम्ररी लुटपुटिएर बिजोग छ भन्ने कुरा त हिजोका माओवादी बुद्दिजीवी मुमाराम खनालजीले 'नेपाल' साप्ताहिकमा मार्मिक ढंगले पेस गर्नु भएको पढेकै हुनुहोला !



तराईका २० जिल्ला अब आफ्नो छुट्टै सेनासहित एक मधेश एकप्रदेशको आत्म निर्णयको अधिकार नपाए सम्म आन्दोलन गरिरहला । त्यसपछि पहाडतिर डाँडा काँडा र खोँचहरू सयथरि जातपातलाई भाग बिलो लगाएर साँधकिला छुट्याउँदै र ढुङ्गा गाड्न बाँकि नै छ ।



अंग्रेजीमा उखान छ ' बिहानीले दिनदेखाउँछ' । यदि यो सही हो भने त , संविधान सभाको काष्टिङ त हामीले देखिसक्यौँ , कस्तो होला दिन ?



July 12, 2008

अङग अङग उदाङग

यो गजल ANA DJ को नाइट को नेपाली चेलीहरुको पहिरनको बयान हो ,

अङग अङग उदाङग रहेछ, हाबा भई छोइ दिउ कि
तरङगले भरङग भाको मन, तिमिमा फोइ दिउ कि

कस्तो उन्मुक्त माद नशाको कि जवानीको थियो
मिचिमिची भएभरका काउकुती जती धोइ दिउ कि

लठ्ठिएका थुप्रा आँखा भोका छन आहरा कतै नहुनु
तिम्रो कामुकतालाई जोगाउन पहरे होइ दिउ कि

हराए झै ,डराए झै किन हो यो फेरी लोकाचारी
आटे तिम्ले तिम्रा लागि बाघको दुध दोइ दिउ कि

तिम्रो हासोमा मन भरी लालिगुरास फुली दिए
हास सधैं तिमी,परे तिम्रो आशु मै रोइ दिउ कि


भानु तिम्रो संझनामा देउरालीमा फुल


पुरुशोत्तम सुबेदी
-बेल्जियम


भानु तिम्रो संझनामा आज म -चाढाउछु देउरालीमा फुल ।
तिम्रै नाममा सजियका छन आज -ध्वजा पतका राता तुल ।।

नेपाली साहित्य र संकृतिका -हौ कती धनी तिमी ।
संसार भरका नेपालीहरु माझ -मन भित्र छौ आज तिमी ।।

जन्म दिन पारेर आज तिमीलाई-अर्पण गरेकोछु एउटा फुल ।
सागर समुद्र र नदी पारी पनि -बाध्य बनायौ बनाउन मनको पुल ।।

रम्घा गाउको त्यो बस्ती तिम्रो -हिड्दथ्यौ सब संग हांसी ।
कुनै दिन भेटिगयौ त्यसै जगतमा -तिम्रै त्यो गाउले घांसी ।।

शोध पुछ गरेउ तिमीले त्यस घांसी लाई -के गर्दै छौ तिमी यहाँ ।
सोझो घांसी झट्ट दियो जवाफ घांस काटी -जांदै छु घर तिर त्यहां ।।

भानु फेरी प्रश्न गर्दा भय घांसीलाई -काट्छौ के का लागि किन घांस ।
धन कमाउने इच्छा जाहेर गर्‍यो घांसिले -फेरेर लामो सास ।।

गोठ भरी गाई बस्तु भोका छन मुखियाका -घांस काट्ने मेरो यो पेसा ।
घांस बेची खुशी पारी गाउले मुखियालाई -कमाउनु छ यहाँ केही पैसा ।।

भानु फेरी प्रश्न गर्दा भय घांसी लाई -केको लागि कमाउछौ धन ।
घांसी खोज्छन उत्तर दिन ओठ भिजाइ जिब्रोले -तिर्खायको त्यो मन ।।

ओभायको त्यो जिब्रो तिनको -दिन भरी को त्यो थकान ।
भरी डोका घांस काटी विचरा -फर्किदै छन आफ्नै वतन ।।

लिय चासो भानु भक्त्त तिनले -गरे प्रश्न घांसी लाई हेरी ।
मुखियालाई बेची घांस धन कमाइ -के गर्छौ त्यो धन्ले तिमी फेरी ।।

पोख्छन घांसी मनको वह भानु भक्त्त लाई -दिन भरिको तिर्खाको ।
पर्‍यो चोट भानु भक्त धनी लाई -सरह पथ्थरका छिर्काको ।।

कहन थाले घांसिले आफ्नो चाहना -भानुभक्त्त लाई उठेरै त्यहां ।
बस्ने ईशारा गर्दै भानुभक्त्तले पनि घांसिलाई -लगे डोर्याइ सितल महा ।।

खनाउनु छ यसै ठाउँ महां असल - पिउने पानिको एउटा कुवा ।
तव सबको मनले आसिश दिन्थ्यो मलाई -जान्थ्यो सहजै सुबिस्थाले सबको युग ।।

उत्तर मिल्यो सहज् गरीब त्यो घांसिको -भक्कानिय ति भक्त्त भानु ।
गरीब भयपनी लिनु बिचार ठुलो सबले -हरेस कहिलेइ पनि न खांनु ।।

भर जन्म घांस तिर मन दिई धन कमयो ..
नाम केही रहोस पछी भनेर कुवा खनायो ।।

घांसी गरीब घरको तर बुद्धी कस्तो ।
मो भांनुभक्त धनी भै क्यान यस्तो ।।


July 10, 2008

मनोन्यास - नेपाली राजनितिज्ञ र अन्धा चमेराहरु

लेखक। मृदुल

प्रिय सान्ती
यहाँ हाम्रा राजनीतिज्ञहरु अन्धा चमेरा बने र आँखा भएर पनि नदेख्ने तर मुसाको सिकार गर्न नछोडने यस्ता जादुगरी नेताहरुबाट यस देशले कहिलै सुख सान्ती र समृद्धिको अनुभुति गर्न पाएन। केवल आपसमा खिचातानी गर्ने र एक अर्कोलाइ गोर्खेलौउरी हाल्ने राजनीतिमा निपुर्ण भए। राजभत्त धेरै जन्मिय तर देशभत्त कोही जन्मिएन। तस्रथ पि्रय अब मैले तिम्रो अलौकि कोखबाट देशभत्तहरु जन्माउनु छ। यी बतासे अण्डाबाट देशभत्त जन्मिने आशा गर्नु त बिरबलको खिचडी पस्कने सपना देख्नु एउटै हुनेछ।
म भित्रै द्धोन्द चलेको छ। म बिनाको मेरो जीवन र जीवन बिनाको म बिच। म भन्छु जीवन म भएको हुनुपर्छ। म जीवन भएको हुनुपर्छ। अहँ छैन आपसमा नफ् र मासु बीच पनि मुगडा छ। आँखाले सुनेको चाहान्न।
कानले हेरेको देख्न चाहान्न। जिव्रोले स्वाद लिएको नाकले हेर्नै सक्दैन। तस्रथ पि्रय यो मुगडा मिलाउन आउ। मेलमिलापको निति लिएर आउ। एउटै शरिर भित्र पनि हरेक अंगबिच युद्ध छ। कुनै अंग लोकतन्त्र चाहान्छनन्। कुनै अंग गनतन्त्र! कसरी सम्झाउ म यो प्रसंगलाइ
शरीर नरहे केही छैन तर अंगहरु आपसमा एक अर्कालाइ देख्न चाहानन्।
यसरी आपसमा काटाकाट गरेका छन। गहबाट कनार्णली बगेको छ। मेचीमा चोट लागे महाकाली रुनुपथ्र्यो तर यहाँ त्यस्तो छैन। आफनो पोल्टो भर्ने भन्दा माथी उठन नसकेका अंगहरु शरीरमाथी आफनो शक्ती प्रर्दशन गर्न चाहान्छन्। पि्रय यो पाण्डब र कौरवको युद्ध बन्द गर्न आउ। भाइ भाइ बिचको युद्ध सान्त गर्न आउ। यहाँ माया ममताको धज्जी उडेको छ। बिस्वासको बिस्वास छैन। शुरक्षाको शुरक्षा छैन अब यहाँ कस्को बिस्वास भो र कस्को शुरक्षा भो र…।!
म हार खाइसकें। नदीका दुइ किनारा मिली सके तर यिनीहरु मिल्दैनन। बाह्र बर्ष कुकुरको पुच्छर ढुंग्रोमा हाले पनि उस्ता उस्तै बाँगो भए झै नेताहरुको नियति सैधै यो देश र जनता प्रति बाँगो नै रहयो। जनता अन्योलमा छन। बादल भित्र गु_िम्सएका छन। आँधी बिच फसेका छन। मुरी बिच रुमुेका छन। पहिरो भित्र पुरिएका छन। पहाडले थिचिएका छन। भेलमा बगेका छन। बाढीमा डुबेका छन। मायाका मुाेताहरु गुमाएर आमाहरु शोकाएका छन।
तन्नेरीहरुको लाश बोकेर बाबाहरु शोकाएका छन। गिद्धले अघाएर सिनो खान छोडी सक्यो तैपनी मार्न छोडृका छैनन। बाघ भएका छन मान्छेहरु। स्याल भएका छन मान्छेहरु बाँदर भएका छन मान्छेहरु ब्वाँसो भएका छन मान्छेहरु…। बनका तिखा काँडा भएका छन मान्छेहरु…॥ अजींगर बनेर कतिदिन खानेहुन जनताको जीवन। शिक्षा दिन नजानेर कुजात जन्मिए र तिनै देश बनाउन लागे। रगतको नदीमा तरबारको पुल तर्दे म कतिदिन देशको मुहार फेने सपना देखु……!गन्तब्य सुन्दर भएर पनि यात्रा कमजोर छ मेरो। शिथिल छ मस्तिष्क सोच्दा सोच्दै भबिस्य। गतिशील जीवन ओझेलमा पर्यो। तस्रथ हे पि्रय तिमी जसरी पनि आउ र निको पार जनताको घाउ। यहाँ धेरैको छ लुटने दाउ यि सबैलाइ तर लगाउ…॥!
सुन्दर ति मेरा सपनाहरु देख्नै नपाइ ओझेलमा परीसके।
अरुको लागी त म बाँचि दिएँ मेरा लागी अरु मरी सके॥
तिमी भन्दा अरु कोही छैन मेरो मर्म बुमुने। मेरो कर्म बुमुने।
मेरो आँशुलाइ हाँसोमा बदल्न सक्ने केवल तिमी नै हौ। मेरो िपंडालाइ आनन्दमा बदल्ने केबल तिमी नै हौ। खै यहाँ त अर्काको पालो पैंचो मिचेर मन्दिरमा पुजा गर्न जान्छन्। मलाइ बचाउ यी मान्छेहरु जुन जनावरभन्दा डरलाग्दा छन। जसरी हुन्छ जे गरी हुन्छ जस्लाइ फसाएर हुन्छ आफनो दुनो सोमुाउने धर्म चलेको छ। यो पाशबिक सभ्याताको अबशेष भएर म कतिदिन बाँचु…! अहो पि्रय यहाँ अनाथहरु कमजोरीहरु बेशाहारहरु सडकमै बस्ती बसाएका छन। केवल जीवनको भीष माग्दै िहंडेका छन तर ति भन्दा भिखारीहरु महलमा देखें जुन जनताका सपनाहरु बेचेर बाँचेका छन।
गरिवहरुको नमुनालाइ आफनो योजना बनाएर मागीखाने भाँडो बनाएका छन। माग्नेहरुको नाममा मागेर खानेहरुको हातमा यतिखेर मेरो देशको भबिस्य परेको छ। त्यसैले त भबिस्यालाइ पनि दरिद्र बनाए। यी मन्का दरिद्रहरु मन्का भिखारीहरु बिशिष्ट बनेका छन आज। शिष्ट नभएका बिशिष्टहरुको मामुमा म कतिदिन बाँचु मृत्युको प्रतिक्षामा। ……॥
हे मेरी पि्रय मैले तिम्रो साथ पाएँभने म यो थोत्रो आदर्शलाइ भत्काएर नयाँ आयाम थप्न चाहान्छु। न्ायाँ निर्माण गर्न चाहान्छु। तिमी त्यहि जिवन्त चाहाना बनेर मेरो जीवनमा नोटमाथी कतिन्जेल चढाउ म…॥! पुजारीहरुको भरमा नै देवताहरु बाँच्न बाँध्य छन भने ति कायर देवताहरुले कसरी समृद्धिको बरदान दिन सक्छन त…बागमतीको शुद्धजल नेपालीको बिशुद्ध आचरन बनेकोमा म कति दिन दुखी बनी रहुँ…
आफनो गोठमा भकारो सोर्न छोडेर अर्काको घरमा पोत्नु परेको छ। आफनो घरको छानो भन्काएर अर्काको पालमा ओत्नु परेको छ…॥!
यहाँ प्रकृतिले स्वयंम फुल फुलाउन पाएको छैन। लह लह पालुवा हाल्न पाएको छैन।
किन फुल्न छोडे फुल बसन्त आउदा पनी॥!
संधै पछि म किन परें अबसर पाउदा पनी…॥!
यस्को जवाफ बनेर आउ पि्रय। बिशाल पहरा भित्र हात हालेर तिमीलाइ मिुक्न तयार छु। पहरामा अमुल्यबस्तु तिमी नै हौ मेरो। बरु हात गुमोस बरु जीवन गुमोस तर म तिमीलाइ गुमाउन चाहान्न। तिमी त पहराभित्रको अमृतमय शितल जीवनदायिनी जल हौ जुन जमेर शिलाजित बन्छ। म त्यहि शिलाजितको रुपमा तिमीलाइ पाउन चाहान्छु। मैले सजाए धेरै भोगें
अध्यारो कोठामा लगेर हाने…।!
शिथिल शरिरलाइ जन्जीरले बाने॥!
मलाइ नै देशको बैरी ठाने…।!
यो कस्तो तमासा दैब नै जाने…।!
सम्वेदनशील अंगमा आगो झोसे…!
खै मेरो रगतले कस्लाइ पोसें…।!
नैस्रगिक अधिकार समपुर्ण खोसे…!
यातना दिएर मृत्युमा ठोसे…।!
सहज मृत्यु यहाँ पाइन्न…!
बाँच्न खोजेर बाँच्न पाइन्न…!
कति बगाउ आँशु कति बगाउ खुन!
जनताको रगत पिउने आखिर यी को हुन…
पि्रय मलाइ यस्को जवाफ चाहिएको छ तिमी त्यो जवाफ बनेर आउ।
चार जात छत्तिस वर्णको फुलबारीमा फुलहरु असमान्ताका सिकार भएका छन। फुल्न खोज्दा लखन थापा हुनुपर्छ। स्वतन्त्र जीवनको सुगन्ध छर्न पाइन्न। छर्न खोज्दा धर्मभत्त। पालुवा हाल्न पाइन्न पालुवा हाल्न खोज्दा दशरथ चन्द हुनुपर्छ। जीवनको उत्सव मनाउन पाइन्न मनाउन खोज्दा गंगालाल हुनुपर्छ अति त्यस्तै सृजनाका बिउहरु छर्न पाइन्न बिउ उमार्न खोज्दा शुक्रराज शास्त्री हुनुपर्छ। त्यसैले यस धरामा ज्यादती फैलिएको छ। यतिखेर दुर्योधन देशको हर्ताकर्ता बनेको छ। यहाँ बिदुरका लोकतान्त्रिक पथहरु भत्किएका छन। बरु सकुनीका जालहरुले सालको रुखलाइ मालुको लहराले बेरेझै मेचीदेखी काली सम्म हिमाल देखी तराइसम्म गाँजेको छ। हरेक दिन डोकोमा दुध दुने भाषण दिन्छन्। बिरोध गर्न्र पाइन्न नत्र फेरी सुरुगांमा लक्ष्मी पाण्डेलाइ मारे झै मार्छन। आँखा नदेख्नेहरुलाइ ऐना किनेर बाँडने योजना बनाउछन। मामाको घोडी मेरी िहंिहं…गर्नेहरुले नेपाल आमाको हुर्मत लुटेका छन। बिकासका बोत्तलहरु दिन प्रतिदिन नयाँ फेरिन्छन तर उपल्ब्धी पुरानै उही ढुसी परेको हुन्छ। यतिखेर भिमसेन थापाको जरुरत थियो तर त्यो बिना पर्खालको कैदी बनाइसके।
मित्रराष्टहरु थाकीसके चन्दा दिदा दिदा। चन्दा को कस्लाइ दिने…! कति सम्म दिने…।sतिन्जेल दिने…। पि्रय म यो प्रस्नको जवाफ खोजीरहेको छु तिमी त्यस्को जवाफ बनेर आउ। पुर्खाको बहादुरीलाइ कान्छा र कान्छीमा बदलेर जनताले बाँच्नु परेको दर्द कस्ले बुमुने…! तस्रथ यो पाशबिक प्रथा बन्द गरी स्वदेशमै रमाउने बाताबरण लिएर आउ। मेरो भाग्यलाइ आफनो खेत्ि गर्ने मलिलो जमिन बनाएका छन। मेरो जीवनको म मालिक हुदाहुदै पनि आफु मालिक भएर मैमाथी हैकम चलाएका छन। प्रजातन्त्रको वकालत गर्दै मेरै जीवनसंग खेलवाड गरेका छन। पि्रय यो प्रजातन्त्र हुनै सक्दैन। प्रजातन्त्रको असली रुप र सौन्दर्यता तिमी नै हौ। जति पनि मैहुँ भन्दै आउछन ति सव धमिलो पानीमा माछा मार्न खप्पिस मात्र आउछन। अनुहारमा शहिदको रगत पोतेका जिउमा जनताका सपनाहरु चिथोरेका त्यस्मा पनि नेपाली टोपी र बिदेशी पासो घाँटीमा बाँधेर राज्यसत्ता हत्याउन कसिन्छन र हानाहान गर्छन। यतिखेर देशका प्रबुद्ध बर्ग बुद्धि भएर पनि बुद्धिहिन जस्ता छन। खुटटा भएर पनि अपांग भएका छन। कान भएर पनि बहिरा छन। आँखा भएर पनि अन्धा भएका छन। बास्तवमा आँखाले देख्न नसक्नेलाइ दृष्टिहिन भनिन्छ भने आँखा भै भैकन पनि नदेख्नेलाइ नै अन्धा भनिन्छ। तस्रथ यस्ता अन्धाहरुको आँखा खोल्न आउ। तिम्रो उपस्थिति बिना यहाँ कसैका आँखा खोलिन्नन्। पि्रय तिमी यस्ता राजनैतिक अन्धाहरुको चेतनाको आँखा खोल्न आउ। नुन खाएका कुखुरा मुै मुाेक्राएका बुद्धिजिवीबाट के आशा गर्ने। ठर्राले मुम्केपछि मात्र होसमा आउने त्यस्ता बिहोसीबाट देशले के पाउन सक्छर…!
म हात्ति भएर के गरु एउटा घसेटो माउतेले ठीक पारी रहेको छ। यि जुकाजस्ता चुसाहा राजनैतिक माउतेहरुबाट पि्रय मलाइ मुक्ति देउ।
यि राजनीतिज्ञ माउतेहरुले निरकुस्ताको अंकुसले मलाइ ठिक पारी रहेका छन। म बीर हात्ति भै के गर्नेर…॥! जब बुद्धिमा नै बिक्रो लगाइ दिएका छन।
यसरी मेरी आमाको काखमा राजनैतिक माउतेहरुको बिकबिकि कति सम्म सहृेर बस्ने म…।! आउ पि्रय महबाट मौरी निकाले झै निकाल्न आउ। म सोच्थें अन्धकार अब सकिए छ भनेर तर होइन रहेछ। अन्धकार त भर्खर मात्र शुरु भएको रहेछ। मेरो देशको आकासमा ग्रहण लाग्न पो थाले छ। मेरो देशको धर्तिमा भर्खरमात्र भुकम्प चल्न थाले छ। अराजकत्ताको जग जति हल्लेपनी जति हल्लाए पनि डेग चल्दैन। किनभने नेताहरु त्यस्का खम्बा भएर उभिएका छन।
मलाइ मेरी आमाको आँशु पुछनु छ। मैले मेरो सामर्थलाइ चिन्ने र बुमुने अबसर चाहिएको छ। एकान्तमा बसेर म एक्लै हुन सक्दिन तर मान्छै मान्छेको बीचमा एकलो भएको छु। मेरो देशको ममुेरीमा अन्धकारले छाउन थालेको छ। मेरी आमा नेपाललाइ राजनैतिक बन्धक बनाउन थालेका छन। पि्रय यो संकटबाट मुक्त गर्न आउ।
हिजोको बिहानीमा कालोबादल लागेको थियो आजको बिहानीमा त सुर्यग्रहण पो लागेको छ र त्यस्मा पनि कालोबादल हटेको छैन। यो बिषम परिस्थितिमा आमालाइ बन्धक बनाएर आफनो दुनो सोझाउन नेताहरु आपसमा युद्ध गर्नेछन्। उहि पुरानो अन्धकारले नयाँ परिबेशमलाइ ढाकेको छ। आखिर परिवर्तणको अर्थ नै के रहयो र…!
आखिर जनताको बलिदानको महत्व के रहयो र…।! पि्रया अर्थहिन बलिदान र सवभौम समपन्न गर्न नसक्ने परिवर्तनको अर्थ नेताहरु बीचबाट चोरी भएको छ। आपसमा चोरी गर्छन र दोस एक अर्कालाइ लगाउछन र दयित्वबाट पन्छिनछन। यो मेरो देशका दरिद्रनेताहरुको अग्रगामी संस्कार हो। यो अंध्यारी रातमा जुनको दियो बालेर क्षितिजतिर टोलाइ रहेको छु जहाँबाट तिमी आउने छौ। आकासबाट जति पानी परेपनि मेरो धर्ति किन बाँझै छ…।!
मेरो प्रस्नको जवाफ दिने यहाँ कोही छैन। जवाफ चाहानेहरुको आर्तनाद गुन्जीरहेको छ हरेकका आगनमा यिबोग र बिजोग बनेर।
म यो परिवर्तनको शाक्षी हु र पनि मेरा दुइ आँखाले दुइ इसारा हेरीरहेको छु। एकातर्फ हिराको पर्खाल…अर्कोतिर काँचको दरबार। तासको जामा लगाएका मेरा अगुवाहरुको राजनैतिक नाटक हेर्न रगतको टिकट काटी रहेको छु। हे मेरी सुलोचना तिमी नआउदा सम्म म यि राजनैतिक मुसिलकीराहरु मेरो काँधबाट फुत्त फाल्न सक्ने छैन। आज धेरैले धेरै जानी सके… तर जे जान्नु पर्छ कसैलाइ थाहा छैन। आज धेरैले धेरै लेखी सके…॥तर के लेख्नु पर्छ त्यो कसैलाइ थाहा छैन। तस्रथ जुनकुरा थाहा पाएका छैनन त्यहि थाहा पाउन तिमी आउनु परेको छ। मैले तिमीलाइ मेरी आमाको कोख बाँझो नपार्न बोलाएको छु। तिमी नै आमाको कोखबाट जन्मिएर मेरो जीवनमा आउ। तिमी आउदाको िपंडा सहन तयार छिन मेरी आमा तर तिमी आउनु पर्छ। प्रतिक्षामा आमाले धेरै कोसी बगाइसकिन। धेरै गन्डकी बगाइसकिन। धेरै कर्नाली बगाइसकिन। धेरै मेची र काली बगाइ सकिन…। कति बगाउने आँशु यस्को पनि सिमा हुन्छ तर यहाँ त्यो सिमा पनि नाघिसकेको छ। र्मैले मेरा माउतेहरुलाइ कटबासको लौरो दिनुपथ्र्यो तर बन्दुग दिएर गल्ति गरे…।! आज बुद्धको आगन रगतले पोतिदै छ। आज शिबको भुमी लाशले ढाकीदै छ। बन्दुगको नसा लाग्छ यो पनि अफिम हो…यहाँ अफिमको खेती चल्दैछ। आज मलाइ हतियार खोस्न गारो भो। मेरै छातीमा ताकेर मेरै हुर्मत लुटन थाले।
मलाइ यस्तो लागीरहेको छ की गरिवीले नांगिएको छातीमा बुटले शासन गर्दै छ र बन्दुगले रक्तपात मच्चाउदै छ। आतंक्कको छत्रछायाँमा बुद्धको आत्मा छटपटाइ रहेको छ। पि्रया यो दुरदशा बेहोर्नु भन्दा पहिले नै तिमी आउ। कुण्ठाको रानीपोखरीमा डुबेका मान्छेहरु बचाउन खोज्दा आफै डुबीरहेको छु। तिमी बिना मलाइ निकाल्ने नै को छर…।! मेरी पि्रय मनोलिसाको अधरको मुस्कानको भेउ नपाए मुै मैले मेरो भबिस्यको भेउ पाउन सकिन। तिमी त्यो भेउ बनेर आउ। आजकाल मेरो नाथीगार गाउमा भाले नबासेर पनि बिहानी उदाउन थालेको छ। भ्ाालेहरु सबै बिस्तापित भैसके। पोथीबास्नु पर्ने भएको छ तर पनि बास्न पाउदैनन्। डर नै बन्धन बनेको छ। डर नै संस्कार बनेको छ। डर नै मृत्यु बनेको छ।
यो देशबाट डरको जरो उखेलेर फाल्न आउ। ………………………॥
दुख भयो सुख भयो भन्नु त केवल एउटा आफनो मनको अनुभुती मात्र हो। न दुख छ न सुख सवै कर्मका उतार चडाप मात्र हुन। हिराको दरबारभित्र राज गर्ने महाराज पनि दुखबाट मुक्त छैनन्। बेशाहारा पनि एक छाक खान पाउदा सुखी नै छ। तस्रथ जीवन जे सोच्यो त्यही हो त्यो बाहेक अरु केही होइन। पि्रय जीवनको मुल्य र मान्यताहरु स्थापित गर्न आउ। यहाँ तिमी बिना कसैले स्थापित गर्न सक्दैनन। यो समयको सन्दुसमा तमाम षडेन्त्रहरु गोप्य जालमुेलहरु र सन्धी सम्मुाैताहरु छिपेका छन। यी सवै पोलहरु खोल्न आउ। यदि मैले पोल खोले भने म आफै भिमसेन थापा भएर आफुलाइ रेटेर मार्नु पर्छ। भीम मल्ल भएर आफनो सतीको पिडादायक कन्तबिजोग देख्न नसकेर आफुले आफैलाइ मार्नु पर्छ। मर्दका लागी अपमान मृत्यु भन्दा पिडादायक हुन्छ। तस्रथ म आफनो घोर अपमान भएको कसरी हेरी रहन सक्छुर…।
पतीको लाशसंगै पत्नीका चुरा सिन्दुर र पोसाक जलाइने यो ठाउमा मेरो भाग्यसंगै हक हित अधिकार पनि आर्यघाटमा सेलाइन्छ। त्यसैले म पती भएर पनि मेरी पत्नीले बिधुवाको भाग्य लिएर बाँच्नु परेको छ। मेरो पत्नी भनेको आस्था हो पती भनेको मेरो आर्दश। तर आज त्यहि आर्दशका अगाडी आस्था बिधुवा भएको छ। कसरी मैले सतीजानबाट आर्दशलाइ रोक्ने…॥!
जस्को लागी गोठ बनाए आज उसैको पुच्छर बाहीर परयो॥आज॥!

पि्रय कसरी म यो गोरुको पुच्छर गोठभित्र पारु……!
आउ तिमीमा नै छ यो क्षमता जस्को लागी गोठ बनाए पनि पुच्छर बाहिर पर्दैन। ……!
शरदको पोल्टामा फुलेका सेता काँसका फुलहरु। हिमशिखरबाट उडेका काकाकुलहरु र चखेवाहरुको बथान। पहाडको उच्च टाकुरामा बसेर मरचुंगाको धुन अलाप्ने हिमवालाहरु। गुरासका राता ढकमक्क फुलेका फुलहरु। बेशीमा पहेलपुर पाकेका ऐशेलु। कालै पाकेका चुत्रा। रातै पाकेका काफलहरु। रापीलो घाम पहाडको चुचुरोमा बेरिएका सेता बादलका भुवाहरु। त्यसमाथी तरेली पर्दै बसेको गाउबस्ती अनि चौतारीमा राँकुली र बरपिपलका युगल जोडीहरु। कलकल गर्दै बगेका खोला नाला। मन्दिरमा बजेका समधुर घन्टीका धुनहरु। मौलिकता दर्शाउने मादल मुरलीको रसीला रागहरु। अनि त्यहि परिवेशमा हुर्किएको यो ज्यान आज पनि ती सुनौला दिनहरु सम्मुेर धेरै पटक रोएको छु ढुगेंधारा भएर। पि्रय मेरो यी आशु पुच्छनलाइ आउ…!
पृथवीका हरेक चल अचल बस्तुमा पनि आफनै स्पन्दन हुन्छ। यही स्पन्दन पृथीवीको पनि छ अनि अन्य ग्रहहरुमा पनि। ममा जे छ त्यही ब्रमान्डमा पनि छ। स्पन्दन नभएको पदार्थमा गति हुदैन। जसरी घडीको स्पन्दनले समय निकाल्छ त्यसैगरी पि्रय त्यहि समयबाट मलाइ निकालेर परिमार्जन गरीदेउ। जसरी भगबान रामले कर्तब्यालाइ कृष्णले कर्मलाइ बुद्धले मनलाइ क्राइष्टले आत्मालाइ सुकरातले न्यायपुर्ण बिबेकलाइ रावणले शक्तीलाइ गान्धीले सान्तीलाइ नेलसन मन्डेलाले स्वाभीमानलाइ र रजनीसले सभ्भोगलाइ महत्व दिए त्यसैगरी मैले तिमीलाइ महत्व दिएको छु।
म भएर नै संसार भएको हो तसर्थ म भएर तिमी हुने छौ। म तिमी भएर एकपटक यस मात्रिभुमीमा उदाउनु परेको छ। तिमी गोपाल प्रसाद रिमालको गीत भएर आउ। तिमी महाकबी देबकोटाका मुना-मदन भएर आउ। कबिबर माधब घिमिरेको गौरी भएर आउ। तिमी पारीजातको शिशिरको फुल भएर आउ। पानी आगो बन्न सक्छ भन्ने बिस्वासले बिजुलीको आबिस्कार भए मुै तिमी मेरो नितान्त साहारा र आस्था बन्न सक्छौ भन्ने बिस्वासले तिमी प्रति उत्सर्ग प्रेमको प्रस्ताव राखीरहेको छु।
कस्लाइ पोखुँ मर्म यहाँ कोही मार्मिक छैन।
कस्लाइ भनु पापी यहाँ कोही धार्मिक छैन॥
मलाइ मेरो भबिस्यको बारेमा चिन्ता छैन तर अरुको बारेमा सारै चिन्ता लाग्छ। पि्रय मेरो यो कमजोरीलाइ मेटाउन आइदेउ। आखिर अरुको भबिस्य बनाएर मैले के पाए…उही दुख॥उही चिन्ता…। जस्लाइ मैले भलो गरे उस्ले नै भलो सोच्दैन भने अरु कस्को आश गरु म॥! तस्रथ मलाइ अरुको आश र भरमा बाँच्नु पर्ने नभएर अरुलाइ बचाउन सक्ने बनाउन आउ। ठिकै छ जसरी रुखले छाया दिन्छ त्यसैगरी मैले मेरो बुद्धि दिएर भलो गरें। मलाइ यतिमात्र मनमा सान्ती छ कि कमसे कम मैले आफनो देशको नागरिकलाइ सक्क्षम बनाएँ। मैले नेताहरु जस्तो लुटेन। बिद्रोही जस्तो अस्मीता र बाँच्ने अधिकार सम्म खोसिन। मैले देखाएकोबाटोमा हिनेर कम्सेकम आफनो परिवारलाइ त डोरयाएको छ। कमसे कम दुइ पैसा कमाएर भएपनी आफनो परिवारको भोक मेटाएको छ। एक सरो लुगा हाली दिएको छ र नयाँ संसारको अनुभुती गरेको छ। बस मेरो मनमा कहिल्यै हिनता बोध नआवस। मैले कहिल्यै हरेस खान नपरोस। बरु मैले यो गित सुनाउनु परोस।
हरेस मैले खाइन आफनो जीवन सित।
मनले हारे हार हुन्छ मनले जीते जीत……!
क्रमश:…………………………