नयाँ नेपालको यात्रा

नयाँ नेपालको यात्रा (जात्रा )।


(हालै मात्र नेपालबाट फर्केको हुँ, नयाँ नेपालमा जे जती जात्रा देखें भोंगें तिनलाई लिपिबद्ध गर्ने प्रयास गरेको छु । नितान्त ब्यक्तिगत यात्रा संस्मरण को रुपमा यसलाई लिन हुन अनुरोध छ ।)

भाग १

झन्डै चार बर्षको मुग्लान बसाइ पछी घर फर्किने सोच बनाएको थिएं ३ महिना अगावै । उद्देश्य केही
  ब्यक्तिगत थिए, केही रहरहरु । त्यो भन्दा पनि जन्म दिन श्रद्धयी आमाको ६ महिने पुण्य तिथीको कर्ममा संलग्न हुने उद्देश्यले ९ अप्रिलको साँझ जे एफ के बाट नयाँ नेपाल को यात्रा सुरु गरियो ।

मनमा अनेक तर्कनाहरु उठे, धेरै को मुखबाट सुनेको काठमाडौको बेहाल हाल, साच्ची कस्तो भयो होला मेरो काठमाडौ ? बत्ती बिनाको जिन्दगी कस्तो होला, इन्टर्नेट बिनाको दिन कस्तो हुन्छ होला,
  पानी बिनाको माछा कसरी जिउदो होला ? आदी इत्यादी यक्ष प्रश्नहरुको उत्तर खोज्दै एतिहाड एअर को कुर्चीमा केही बेर निदाएं । केही बेर अर्ध निद्रामा बर्बराएं । आमा जिउंदै हुँदा जान नपाएको पीडा दुखिरहेको थियो। अस्तब्यस्त घर परिवारको ब्यथा बल्झिरहेको थियो । देश र शहर बारे त दिन दिनै अखबार पढेकोले अपडेटेड भए छु जस्तो लाग्थ्यो । तै पनि साँच्ची कस्तो भयो होला है हाम्रो गणतन्त्र नेपाल ?

अबुधाबी पुगियो साढे १२ घण्टाको उडान पछी । ट्रान्जिट लामै भए नि बस्न होटल र खानाको राम्रो प्रबन्ध भएकोले समय कटियो सजिलै सँग। साझा पनि हेरियो, चौतारीका मित्रहरु सँग भलाकुसारी गरियो ।


अबुधाबिबाट कथामाडौ जान गेट नम्बर ७ मा जानु थियो, गैयो । गेट ७ को लामो सुरुङ देखी नै नयाँ नेपाल को झझल्को देख्न थालें । यस्तै त होला नि नयाँ नेपाल- अराजक, अनुशासनहीन। नेपाल जाने प्लेनमा नेपाली न भे को हुन्थ्यो र ? ९० प्रतिशत नेपाली र बाँकी बिदेशी। सेकुरिटी चेक् देखी नै लाइन थिएन। बलमिच्याइ र भिडमभिड । अझ त्यसमा बिदेशीहरु समेत जैसा देश वैसा भेष गर्दै ठेलमठेलमा रमाइ रहेका थिए । खाडी मुलुकमा नेपालीद्वारा बेचिएका नेपालीहरु भन्छु म- त्यो भीडलाई । हुन सक्छ, कत्ती बर्ष पछी मरुभूमिमा पसिना चुहाइ, दलालको खर्च कटाइ आफन्तजनको केही इच्छा साकार पार्न पहिलो पल्ट् आफ्नो घर फर्कन हतार गर्दै थिए मदनवाहरु, धनीयाहरु । नेपालीमा कुरा गर्दै गरेकोले केही ले कुरा गर्न आए । देशमा काम पाएन, ऋण लिएर साउदी आएको र बडो दु:ख पाएको किस्सा सुनाउदै थिए अधबैसे च्याङ्बा । हामी सबैको कथा ब्यथा उस्तै थियो । ललितपुर सिद्धिपुरका मचाकाजी त नेवारीमा कुरा गर्न पाएकोमा खुशी थिए। ३ बर्ष भो रे नेवारीमा कसै सँग कुरा गर्न न पाएको ।

त्यो टर्मिनलको अराजक स्थिती कारण आधा हाम्रो मानसिकता र आधा ब्यबस्थापन( एअर्पोर्ट अथोरिटी) को कमजोरी जस्तो लाग्छ । सिक्युरिटी अफिसर बाहेक जम्मै कामदार नेपाली हुनु पनि अराजक आगोमा घिउ जस्तो लाग्यो । प्लेन उड्यो , करिब चार घण्टाको उडान थियो ।

प्लेन भित्र दिइने खाना खाँदै एउटा सिनेमा हेर्दैमा प्लेन उपत्यका छिरेको उदघोष गरे क्याबिन क्रिउले । झ्याल निर कै सिट भाकोले तलतिर नियालें। साँझको साढे सात हुंदो थियो । तल केही न देखिने चुकघोप्टे अन्धकार थियो। लाग्यो म एउटा टाइम मेशिनमा बसेर एकाइसौं शताब्दिबाट आदिमा युग तिर फर्की रहेछु। प्लेन जती तल तल झर्थ्यो , त्यति टुकी युगको धमिलो आकार देखिन्थ्यो । प्लेनले धावन मार्ग छोयो । एअर्पोर्ट को हाल बेहाल थियो नै ।
गुन्टा टिपी बाहिर के निस्केको थिएं , अन्धकार बीच ठुलो फ्लोरोसेण्ट होर्डिङ बोर्डमा " बधाई छ आज आउनु भयो - भोलिको नेपाल बन्दमा स्वाग्त छ " भनी लेखिएको जस्तो देखियो । मात्रीभूमीको टेकेको पहिलो पाइला मै नेपाल बन्दको स्वागत ।

क्रमश:


भाग २


नेपाल बन्दले भए नि स्वागत गर्‍यो भन्दै दङग पर्दै, ट्याक्सी वालाहरुको तानातानबाट डलरे शर्ट बचाउंदै बासस्थान तिर लागियो । शहर अन्धकार भित्र पिलपिले बत्तिमा गुल्जार थियो । ६५० रुपैयाको यात्रा २० मिनेट मै टुंगियो । घरमा स्वागत गर्न परिवारजनहरु इमर्जेन्सी लाइटमा उज्यालिंदै थिए। पुग्ने बित्तिकै भाईले खुश खबरी सुनायो - नेपाल बन्द फिर्ता रे ।
राहुलभाइ को आगमन को खबर पुगेछ क्या रे बन्द आयोजकमा, फिर्ता लियो- एक छिन ठट्टामा माहौल रंगिन बनाएं । भोक र थकाई संगै चिन्ता पनि बढ्दै थियो । समय थोरै काम धेरै । आफ्नो काम संबिधान बनाउने जस्तो अनिश्चितकालिन एजेण्डा भित्र परेन ।

रात को खाना खाइ अन्धकार मै सुतियो । समयान्तर र स्थानान्तर दुबैको योगले एकाब्यानै ब्यूंझें । काग र चराहरुको मिश्रित तर अनौठो संगितले पनि होला, निद्रा छिटो भङग भएको, राजनैतिक पार्टीहरुको वार्ता जस्तै ।


एम्बेसी जाने काम थियो । ट्याक्सी चढियो । मिटर पनि पाङ्राकै गती मा घुम्दो रहेछ । १७५ रुपैयामा रोकियो । एम्बेसी को काम सकियो , फर्केर उही रूट १८५ चढ्यो । चानचुन १० को हिसाब हुंदैन रे काठमाडौ मा । युगले फन्को मारेको हेक्का रहेन । ७ पढ्दा १० पैसे टिफिन खर्च , १० पढ्दा १ रुपैया , १२ पढ्दा २ रुपैया र बि एस्सी पढ्दा ३ रुपैया टिफिन खर्च सम्झेर बुढ्यौलिको अनूभुत गरें ।


मेरो मह्त्वपूर्ण काम भनेको जागिर छोड्नु थियो । अचम्म कुरा गर्‍यौ भन्लाऔ यो राहुलेले । मान्छेलाई जागिर खानु पो महत्वपूर्ण काम हुन्छ, छोड्ने काम पनि ??


हो हजुर , जागिर छोड्न काठमाडौ धाएको हुँ हजुर । बेतलबी अध्ययन बिदामा पढ्न अमेरिका आएको । ३ बर्ष स्वीक्रित बिदा सकेको थियो । निजामती सेवा नियमावली अनुसार एक पटकमा ३ बर्ष भन्दा बढीको बिदा स्वीक्रित गर्न न मिल्ने । बिदा थपको लागि युनिभरसिटीको आबश्यक कागजात सहित् निबेदन दिंदा स्विक्रित भएन । अझै डेढ बर्ष बिदा दिन लिन मिल्थ्यो । अझ हाम्रो देश मा न मिल्ने कती काम मिल्ने हुन्थ्यो । एकदम सिधा हिसाबमा पनि मज्जाले मिल्थ्यो । हाम्रो देशको चलन, मिलेन । बिदा थप भएन । सँगइ अमेरिका आएको अर्को मित्रले तलबी बिदा मज्जाले हसुरी राख्या छन। आफुले नियमा अनुसार बेतलबी बिदा मात्र मागेको । त्यो पनि मिलेन । हाजिर हुन आउने सूचना निकाल्यो गोर्खापत्रमा । स्पष्टिकरण पठाउदा नि स्पष्ट भएन भन्दै खारेज गरियो । पुन: सूचना निस्कियो । लाग्यो सरकारले केही न गरी दिए पनि " इन्जिनियर राहुल भाई " बिदेश गा छ भनी प्रचार प्रसार गरी दियो । समबेदना छाप्न त पैसा नभै नहुने बेला फोकट मा छपियो । दङ्ग हुने एक बहना मिले जस्तो ।

जब सरकार ( हाकिमा को नियत नै जागिरबाट बर्खास्त गर्नु देखिए पछी सगर्ब रजिनामाको दर्खास्त दिनु राम्रो देखें । आफ्नो इच्छा र योग्यताले जागिर खाएको थिएं । आफ्नै इच्छाले रजिनामा दिने बिचारले सोही दिन मन्त्रालय पुगें ।

सिंह दरबार छिर्ने पो कसरी ? फोन गरें मन्त्रालयमा कार्यरत एक सहकर्मिलाइ । पासको लागि गेटमा सूचना पठायो । नागरिकता वा ड्राभिङ लाइसेन्स धरौटी माग्यो । म सँग दुबै थिएन । विश्व बिद्यालयको परिचय पत्रले मानेन । स्टेट आइ डि ले मान्ने कुरै भएन । केही सीप न लागे पछी पुन: फोन गरी लिन आउन भनें मित्रलाई । उनले आफ्नै परिचयपत्र धरौटी राखी सिंह दरबार छिराए ।


मन्त्रालय पुग्ने बित्तिकै दुइलाइनको रजिनामा लेखेर बुझाएं । रजिनामा दिंदा कुनै आत्म ग्लानी थिएन । मनौ एउटा भारी बिसाएछु । चाकडी चुपलुसिबाट् मुक्ती मिलेको छ । एक दुई दिन मै रजिनामा सम्बन्धी कार्यबाही टुंगिने अश्वासन पाएकोले त्यहाँबाट निस्कें र सिधै प्रख्यात महेन्द्र बौचा को म: म: पसल भित्र छिरें ।



क्रमश :